10. Phẩm “Bất Tư Nghì”

Tóm lược:

 Khi ấy, trời Đế Thích nghĩ: Nếu có người chỉ nghe Bát Nhã sâu xa thì nên biết người đó đã từng cúng dường chư Phật, và phát thệ nguyện rộng lớn, huống là người có thể thọ trì, đọc tụng, biên chép, giảng thuyết cho người khác, như lời dạy tu hành, thì nên biết người này đã ở chỗ vô lượng Phật quá khứ, gần gũi cúng dường, trồng nhiều căn lành, từng được nghe Bát nhã Ba la mật. Nghe xong thọ trì, đọc tụng, biên chép giảng thuyết cho người khác, như lời dạy tu hành. Hoặc đối với Kinh này thường hỏi, thường đáp, nhờ năng lực phước của đời trước nên nay thành tựu được việc này. Nếu các hữu tình đã từng cúng dường vô lượng chư Phật, công đức đã thuần tịnh, thì nghe Bát Nhã sâu xa tâm người đó không kinh, không sợ, chẳng khiếp.

Xá lợi Tử biết tâm niệm của trời Đế Thích, liền bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ Tát đối với Bát Nhã sâu xa có thể sanh tin hiểu thì nên biết người này giống như các đại Bồ Tát Bất thối chuyển. Vì sao? Vì Bát nhã Ba la mật như thế lý thú sâu xa rất khó tin khó hiểu. Nếu người ở đời trước tu hành Bát Nhã lâu dài, ở trước Phật thưa hỏi, lắng nghe, lãnh thọ, chẳng ở chỗ Phật trồng nhiều căn lành thì đâu có thể mới vừa được nghe liền có thể tin hiểu.

Hoặc có người nghe thuyết Bát Nhã, hủy báng chống đối thì nên biết người này đời trước đã hủy báng, chống đối Bát Nhã sâu xa. Vì sao? Vì người ngu như thế ít có căn lành, nên đối với Bát Nhã sâu xa không sanh lòng tin thanh tịnh, chưa từng thưa hỏi Phật và các đệ tử nghĩa lý sâu xa, nên nghe thuyết nghĩa thú Bát Nhã liền hủy báng, chống đối.

Trời Đế Thích thưa hỏi Xá lợi Tử:

- Bát nhã Ba la mật như thế lý thú sâu xa, rất khó tin hiểu. Có các người tin ưa, tu hành Bát Nhã sâu xa chưa lâu, nghe nói về nghĩa thú sâu xa trong đó không tin hiểu, chưa phải là hiếm có. Nếu người lễ kính Bát Nhã sâu xa tức là lễ kính Nhất thiết trí trí.

Xá lợi Tử bảo:

- Đúng như vậy! Đúng như vậy! Như lời ngươi nói. Vì sao? Kiều thi ca! Vì Như Lai đắc Nhất thiết trí trí đều từ Bát nhã Ba la mật mà sanh ra. Bát Nhã sâu xa lại nhờ Nhất thiết trí trí của Như Lai mà có.

Kiều thi ca! Các chúng Bồ Tát nên hành như thế. Nên trụ như thế. Nên học Bát nhã Ba la mật như thế.

Khi ấy, trời Đế Thích bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Các chúng Bồ Tát làm cách nào để gọi là học, để gọi là trụ, để gọi là hành thậm thâm Bát nhã Ba la mật?

Bấy giờ, Phật khen trời Đế Thích:

- Lành thay! Lành thay! Ngươi nương năng lực của Phật nên mới có thể hỏi Như Lai nghĩa sâu xa như thế.

Kiều thi ca! Các chúng Bồ Tát thực hành Bát Nhã sâu xa, nếu không cậy sắc thì cũng không trụ đây là sắc, như vậy là học sắc. Nếu cậy trụ thọ, tưởng, hành, thức thì cũng không trụ đây là thọ, tưởng, hành, thức, như vậy là học thọ, tưởng, hành, thức.

Lại nữa, Kiều thi ca! Các chúng Bồ Tát thực hành Bát Nhã sâu xa nếu không học sắc thì cũng không học đây là sắc, như vậy là không trụ sắc. Nếu không học thọ, tưởng, hành, thức thì cũng không học đây là thọ, tưởng, hành, thức, như vậy là không trụ thọ, tưởng, hành, thức.

Kiều thi ca! Như vậy gọi là Bồ Tát hành sâu Bát nhã Ba la mật, cũng gọi là trụ Bát nhã Ba la mật, cũng gọi là học Bát nhã Ba la mật.

Xá lợi Tử bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế rất là sâu xa, khó thể đo lường, khó có thể nắm bắt, không có hạn lượng.

Phật bảo Xá lợi Tử:

- Đúng như vậy! Đúng như lời ngươi nói!

Xá lợi Tử! Các chúng Bồ Tát thực hành Bát Nhã sâu xa, nếu không trụ tánh sâu xa của sắc thì cũng không trụ đây là tánh sâu xa của sắc, như vậy là học tánh sâu xa của sắc. Nếu không trụ tánh sâu xa của thọ, tưởng, hành, thức thì cũng không trụ đây là tánh sâu xa của thọ, tưởng, hành, thức, như vậy là học tánh sâu xa của thọ, tưởng, hành, thức.

Lại nữa, Xá lợi Tử! Các chúng Bồ Tát thực hành Bát Nhã sâu xa, nếu không học tánh sâu xa của sắc thì cũng không học đây là tánh sâu xa của sắc; như vậy là không trụ tánh sâu xa của sắc. Nếu không học tánh sâu xa của thọ, tưởng, hành, thức thì cũng không học đây là tánh sâu xa của thọ, tưởng, hành, thức; như vậy là không trụ tánh sâu xa của thọ, tưởng, hành, thức.

Xá lợi Tử bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế rất là sâu xa, khó có thể đo lường, khó có thể nắm bắt, không có hạn lượng, khó tin hiểu. Chỉ nên thuyết cho các Bồ Tát ở địa vị Bất thối chuyển. Bồ Tát kia đối với pháp không nghi, không ngờ, không mờ mịt, hoang mang.

Khi đó, trời Đế Thích hỏi Xá lợi Tử:

- Nếu thuyết cho các Bồ Tát chưa được thọ ký sẽ có lỗi gì?

Xá lợi Tử nói:

- Người kia nghe kinh sợ, hoặc sanh hủy báng. Do nhân duyên này chịu khổ lớn lâu dài, khó đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Trời Đế Thích bạch:

- Có Bồ Tát nào chưa được thọ ký, nghe Bát Nhã sâu xa tâm không kinh sợ, không hủy báng, rất tin hiểu không?

Xá lợi Tử nói:

- Có! Bồ Tát như thế từ lâu phát tâm quả vị Vô Thượng Bồ đề, từ lâu tu Bồ Tát hạnh, mặc dù chưa được thọ ký đại Bồ đề, không trải qua một đức Phật, hoặc hai Phật, nhưng nhất định sẽ được thọ ký đại Bồ đề.

Bấy giờ, Phật bảo Xá lợi Tử:

- Đúng như vậy! Đúng như lời ngươi nói!

Xá lợi Tử! Nếu các Bồ Tát chưa được thọ ký, nghe Bát Nhã sâu xa tâm rất tin hiểu, không kinh sợ, thì nên biết Bồ Tát đó từ lâu đã phát tâm đại Bồ đề, trồng nhiều căn lành, vâng thờ nhiều bạn lành.

Xá lợi Tử bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Con muốn nói chút ít thí dụ, cúi xin Thế Tôn cho phép.

Phật bảo Xá lợi Tử:

- Tùy ý ngươi nói.

Xá lợi Tử bạch:

- Bạch Thế Tôn! Như thiện nam tử v.v… trụ Bồ Tát thừa, trong giấc mộng thấy mình ngồi tòa Bồ đề vi diệu, nên biết người này gần chứng quả vị Vô Thượng Bồ đề. Nếu có người được nghe Bát Nhã sâu xa tâm không kinh sợ, hết lòng tin hiểu thì cũng như vậy, nên biết người này từ lâu đã phát tâm quả vị Vô Thượng Bồ đề, căn lành đã thành thục, hoặc đã được thọ ký đại Bồ đề, hoặc sẽ gần được thọ ký đại Bồ đề, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Bạch Thế Tôn! Ví như có người dạo chơi trong đồng hoang vu, ngang qua đường hiểm một trăm do tuần, hoặc hai, hoặc ba cho đến năm trăm, thấy cảnh các thành ấp, vương đô ở phía trước nghĩa là thấy người thả trâu, vườn rừng, đồng ruộng v.v.... Thấy cảnh như thế, liền nghĩ: Thành ấp, vương đô cách đây không xa. Sau khi nghĩ như thế thân tâm thư thái, không sợ thú dữ, giặc dữ, đói khát. Cũng như thế, Bồ Tát được nghe Bát nhã Ba la mật hết lòng tin kính, nên biết không lâu sẽ được thọ ký Bồ đề, mau chứng quả vị Vô Thượng Bồ đề, không còn sợ rơi ở địa vị Thanh văn, Độc giác. Vì sao? Vì đã được thấy nghe, cung kính, lãnh thọ Bát Nhã, tướng trước của quả vị Vô thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Bạch Thế Tôn! Ví như có người muốn xem biển lớn, lần lượt đi đến biển, trải qua nhiều thời gian, khi không còn thấy núi rừng, liền nghĩ: Nay thấy cảnh tượng này thì biết biển lớn không còn xa. Vì sao? Vì gần biển lớn, đất chắc chắn thấp dần, không có các núi rừng. Người kia lúc ấy mặc dù chưa thấy biển nhưng thấy cảnh gần biển, nên vui mừng hớn hở. Cũng như thế, Bồ Tát được nghe Bát nhã Ba la mật hết lòng tin kính, nên biết không lâu sẽ được thọ ký Bồ đề, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Vì sao? Vì đã được thấy nghe Bát Nhã sâu xa là tướng trước của quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Bạch Thế Tôn! Ví như mùa xuân hoa quả cây lá già đã rụng, cành nhánh tươi nhuận, mọi người thấy đều nghĩ: Hoa là chồi non không lâu sẽ sanh ra. Vì sao? Vì các cây này hoa quả lá non hiện tướng trước vậy. Cũng như thế, Bồ Tát được nghe Bát Nhã hết lòng kính tin, nên biết không lâu sẽ được thọ ký Bồ đề, mau chứng quả vị Vô Thượng Bồ đề.

Khi ấy, trong chúng hội có các Thiên tử nghe xong hoan hỷ nghĩ: Đời trước các Bồ Tát đã đắc tướng này rồi, không lâu sẽ được thọ ký đại Bồ đề. Nay các Bồ Tát này cũng được tướng này thì không lâu cũng sẽ được thọ ký đại Bồ đề.

Bạch Thế Tôn! Ví như người đàn bà mang thai đã lâu, thân thể càng nặng nề, làm việc hay nghỉ ngơi không được yên ổn, ít ăn uống ngủ nghỉ, chẳng thích nói nhiều, chán công việc hằng ngày, vì bị đau đớn, mệt mỏi nên dẹp hết các công việc. Bà mẹ thấy tướng như vậy biết không lâu nàng sẽ sanh. Cũng như thế, Bồ Tát được nghe Bát nhã Ba la mật hết lòng tin kính, nên biết không lâu sẽ được thọ ký Bồ đề, mau chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, làm lợi ích an vui cho tất cả hữu tình đến tận đời vị lai.

Bấy giờ, Phật khen Xá lợi Tử:

- Lành thay! Lành thay! Người nói ví dụ về Bồ Tát rất đúng, đều là nhờ năng lực, oai thần của Như Lai. (Hết Q. 559, ĐBN)

Quyển thứ 560

Bấy giờ, Thiện Hiện bèn thưa Phật rằng:

- Bạch Thế Tôn, rất lạ! Đối các Bồ Tát thường khéo dặn dò, thường khéo hộ niệm.

Phật nói:

- Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Vì sao? Chúng các Bồ Tát vì muốn sanh nhiều lợi vui lâu dài, thương xót các chúng sanh thế gian, khiến trời người được nghĩa lợi an vui lớn, nên cầu chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, vì các hữu tình tuyên nói pháp yếu.

(Làm sao mau viên mãn Bát nhã Ba la mật?)

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:

- Chúng các Bồ Tát hành sâu Bát nhã Ba la mật làm sao tu tập Bát Nhã sâu thẳm cho mau viên mãn?

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Nếu các Bồ Tát nương Bát Nhã sâu thẳm chẳng thấy sắc tăng, chẳng thấy sắc giảm mà hành Bát nhã Ba la mật. Chẳng thấy thọ tưởng hành thức tăng, chẳng thấy thọ tưởng hành thức giảm mà hành Bát nhã Ba la mật. Chẳng thấy là pháp, chẳng thấy phi pháp mà hành Bát nhã Ba la mật. Các Bồ Tát này tu tập Bát nhã Ba la mật mau được viên mãn.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:

- Như Lai đã nói chẳng thể nghĩ bàn!

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Sắc cũng chẳng thể nghĩ bàn, thọ tưởng hành thức cũng chẳng thể nghĩ bàn. Nếu các Bồ Tát hành sâu Bát nhã Ba la mật đối sắc chẳng khởi tưởng chẳng nghĩ bàn mà hành Bát nhã Ba la mật, đối thọ tưởng hành thức cũng lại chẳng khởi tưởng chẳng nghĩ bàn mà hành Bát nhã Ba la mật. Các Bồ Tát này tu tập Bát nhã Ba la mật mau được viên mãn.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:

- Bát nhã Ba la mật nghĩa thú sâu thẳm như thế, ai là người có thể tin hiểu được?

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Nếu các Bồ Tát tu tập bền bĩ thắng hạnh đối Bát nhã Ba la mật thì thường sanh tin hiểu.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:

- Chúng các Bồ Tát vì sao được gọi là tu tập bền bĩ thắng hạnh?

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Nếu các Bồ Tát hành sâu Bát nhã Ba la mật chẳng phân biệt Như Lai mười lực, chẳng phân biệt bốn vô sở úy, chẳng phân biệt mười tám pháp Phật bất cộng, chẳng phân biệt Nhất thiết trí. Vì sao? Mười lực Như Lai chẳng thể nghĩ bàn, cho đến Nhất thiết trí cũng chẳng thể nghĩ bàn. Sắc cũng chẳng thể nghĩ bàn, thọ tưởng hành thức cũng chẳng thể nghĩ bàn, tất cả pháp cũng chẳng thể nghĩ bàn. Nếu các Bồ Tát hành như thế trọn không chỗ hành là hành Bát nhã Ba la mật. Các Bồ Tát này mới được gọi là tu tập bền bĩ thắng hạnh.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:

- Bát Nhã sâu thẳm là kho ngọc quí, là kho thanh tịnh, như hư không thanh tịnh lìa các mây mờ. Lạ thay! Bát Nhã nghĩa thú sâu thẳm nhiều các lưu nạn mà tại sao nay lại rộng nói, nên lưu nạn chẳng sanh được?

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Vì thần lực Phật vậy nên lưu nạn chẳng sanh. Các thiện nam tử Bồ Tát thừa đối Bát Nhã sâu thẳm nếu muốn chép thọ trì đọc tụng diễn nói cho đến một năm ắt cho trọn xong hết. Vì sao? Vì Bát nhã Ba la mật sâu thẳm là ngọc thần báu lớn nhiều các chướng ngại.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:

- Lạ thay! Ác ma thường đối ngọc thần báu lớn Bát Nhã như thế muốn làm lưu nạn?

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Tất cả ác ma tuy đối Bát nhã Ba la mật thường muốn lưu nạn khiến các Bồ Tát sở tác chẳng thành, chẳng được toại nguyện.

Khi ấy, Xá Lợi Tử bèn thưa Phật:

- Do thần lực ai đây khiến ác ma kia đối Bát Nhã thậm thâm chẳng lưu nạn được?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:

- Là thần lực Phật, cũng là thần lực chư Phật mười phương tất cả thế giới. Xá Lợi Tử! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều chung hộ niệm các Bồ Tát hành sâu Bát Nhã, khiến các ác ma chẳng thể gây ác nạn được. Vì sao? Xá Lợi Tử! Nếu các Bồ Tát hành sâu Bát Nhã lẽ vậy đều được nhờ tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác mười phương vô lượng vô biên thế giới đồng chung hộ niệm. Nếu kẻ nhờ Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác sở hộ niệm, lẽ vậy ác ma chẳng thể gây ác nạn được.

Lại, Xá Lợi Tử! Nếu có thiện nam tử đều tịnh tín đối Bát nhã Ba la mật sâu thẳm biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói không ngăn ngại, nên khởi nghĩ này: Ta nay biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói Bát nhã Ba la mật, đều nhờ uy thần chư Phật Thế Tôn mười phương tất cả thế giới hộ niệm, khiến được thành xong.

Khi ấy, Xá Lợi Tử bèn thưa Phật rằng:

- Nếu các thiện nam thiện nữ Bồ Tát thừa đối Bát Nhã sâu thẳm biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, đều là thần lực chư Phật mười phương từ bi hộ niệm khiến cho họ thực thi được các nghiệp lành thù thắng, tất cả ác ma chẳng thể gây ác nạn được?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:

- Như vậy, như ngươi đã nói!

Khi ấy, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:

- Nếu các thiện nam tử Bồ Tát thừa đối Bát nhã Ba la mật sâu thẳm biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, được chư Phật Thế Tôn mười phương thế giới đều chung chứng biết, vui mừng hộ niệm. Chư Phật Thế Tôn 10 phương thế giới thường đem Phật nhãn đều chung xem thấy từ bi hộ niệm, khiến kia sở tu không thể không thành xong?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:

- Như vậy, như ngươi đã nói! Nếu các thiện nam tử Bồ Tát thừa đối Bát Nhã sâu thẳm biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, thường được chư Phật Thế Tôn mười phương thế giới dùng Phật nhãn xem thấy chứng biết hộ niệm, khiến các ác ma chẳng làm rối loạn được, sở tác nghiệp lành đều mau thành xong.

Nếu các thiện nam tử Bồ Tát thừa năng đối Bát nhã Ba la mật biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, phải biết đã gần Vô thượng Bồ đề. Ác ma bè lũ chẳng làm lưu nạn được.

Nếu các thiện nam tử Bồ Tát thừa năng chép Bát nhã Ba la mật, trang nghiêm các báu, thọ trì đọc tụng, cúng dường cung kính, thường được chư Phật hộ niệm. Do nhân duyên đây được nhiều lợi ích lớn.

(Phật Thế Tôn tiến đoán về sự bành trướng của đạo Phật

trên toàn thế giới)

Lại nữa, Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm như thế sau Phật Niết bàn truyền đến phương Nam sẽ hưng thịnh dần. Sau từ phương Nam truyền đến phương Bắc sẽ hưng thịnh dần. Chẳng phải Phật đã được Vô thượng Chánh pháp pháp Tỳ nại da có tướng diệt mất. Như Lai đã được Vô thượng Chánh pháp pháp Tỳ nại da tức là kinh điển Bát nhã Ba la mật sâu thẳm. Kinh điển như thế, các thiện nam thiện nữ đều trụ Bồ Tát thừa biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, cung kính cúng dường. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thường dùng Phật nhãn xem thấy hộ niệm, xưng nêu khen ngợi khiến không buồn khổ.

Khi ấy, Xá Lợi Tử bèn thưa Phật rằng:

- Bạch Thế Tôn! Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm như thế, phần sau thời sau ở phương Đông bắc rộng có lưu hành khắp không?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:

- Như vậy, như vậy. Xá Lợi Tử! Phần sau thời sau phương Đông bắc kia các thiện nam tử Bồ Tát thừa nghe Kinh điển Bát Nhã đây, nếu năng tin muốn biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, cung kính cúng dường. Phải biết người kia từ lâu phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, từ lâu tu Bồ Tát hạnh.

Khi ấy, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:

- Bạch Thế Tôn! Phương Đông bắc kia phần sau thời sau sẽ có bao nhiêu các thiện nam tử trụ Bồ Tát thừa được nghe Kinh điển Bát nhã Ba la mật thường sanh tin muốn, biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói, cung kính cúng dường?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử:

- Phương Đông bắc kia phần sau thời sau, dù có vô lượng các thiện nam thiện nữ trụ Bồ Tát thừa mà ít được nghe Bát Nhã sâu thẳm hết lòng tin muốn, biên chép thọ trì, đọc tụng cúng dường. Mặc dù có vô lượng các thiện nam thiện nữ trụ Bồ Tát thừa nghe Bát Nhã sâu thẳm hết lòng tin muốn, biên chép thọ trì, đọc tụng cúng dường, mà có phần ít tu tập suy gẫm hoặc thường vì người tuyên nói khai chỉ nghĩa thú thẳm sâu rất là khó được!

Xá Lợi Tử! Nếu các thiện nam tử Bồ Tát thừa nghe thuyết Bát Nhã tâm chẳng chìm đắm, chẳng kinh chẳng sợ, rất sanh tin muốn biên chép thọ trì, đọc tụng tu tập, suy gẫm diễn nói. Phải biết người ấy đã từng gần gũi cúng dường cung kính vô lượng Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác. Các thiện nam thiện nữ Bồ Tát thừa này nhất định sẽ viên mãn Bồ Tát hạnh, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, cùng các hữu tình làm nhiêu ích lớn. Vì sao?

Xá Lợi Tử Ta thường vì các thiện nam thiện nữ trụ Bồ Tát thừa thuyết pháp tương ưng Nhất thiết trí. Người này chuyển thân thường hay tu nhóm các Bồ Tát hạnh, mau tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, vì các hữu tình nói pháp vi diệu khiến tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Các thiện nam tử Bồ Tát thừa này thân tâm yên tịnh, các ác ma và bè lũ kia hãy chẳng thể phá hoại tâm cầu tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, huống là các kẻ muốn làm ác hành.

Xá Lợi Tử! Các thiện nam tử trụ Bồ Tát thừa nghe Bát nhã Ba la mật sâu thẳm tâm được rộng lớn thanh tịnh vui mừng, cũng thường an lập được vô lượng hữu tình trong thiện pháp tương ưng Vô thượng Bồ đề.

Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ Bồ Tát thừa này nay ở chỗ Ta phát thệ nguyện rộng, định sẽ an lập vô lượng trăm ngàn các loài hữu tình khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, thị hiện khuyên dẫn, khen gắng vui mừng, khiến đối Vô Thượng Bồ đề cho đến được nhận ký chẳng quay lui. Ta đối họ rất sanh tùy hỷ. Vì sao?

Xá Lợi Tử! Ta xem người kia sở phát nguyện rộng, tâm ngữ tương xứng, ở đời sau nhất định có khả năng an lập được vô lượng trăm ngàn hữu tình các loại khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, chỉ hiện khuyên dẫn khen gắng vui mừng, khiến đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề cho đến được nhận ký chẳng quay lui.

Các thiện nam thiển nữ Bồ Tát thừa này cũng ở quá khứ vô lượng chỗ Phật phát nguyện như thế. Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác quá khứ cũng đối họ cũng sanh tùy hỷ.

Các thiện nam thiện nữ Bồ Tát thừa này tin hiểu rộng lớn, tu hạnh rộng lớn, nguyện sanh cõi nước chư Phật phương khác hiện có Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tuyên nói Bát nhã Ba la mật pháp xứ thậm thâm. Họ nghe Bát nhã Ba la mật pháp thậm thâm rồi lại hay an lập vô lượng trăm ngàn các loại hữu tình trong cõi Phật kia khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, thị hiện khuyên dẫn khen gắng vui mừng khiến đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề được chẳng quay lui.

Khi ấy, Xá Lợi Tử bèn thưa Phật rằng:

- Bạch Thế Tôn, rất lạ! Phật đối bấy nhiêu các pháp quá khứ, vị lai, hiện tại và các hữu tình tâm hành sai khác, Phật Bồ Tát thảy đều biết, đều giác trọn vẹn.

Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ Tát hay đối Bát Nhã chăm lòng lóng nghe, thọ trì đọc tụng, tinh siêng tu học, suy gẫm đúng lý, biên chép giải nói, rộng cho lưu khắp, các Bồ Tát này ở đời đương lai cầu Bát Nhã tinh siêng chẳng nghỉ, họ có khi được, có khi không được Bát Nhã chăng?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:

- Các Bồ Tát này thường tìm cầu Bát nhã Ba la mật sâu xa không dừng nghỉ, thì tất cả mọi thời đều đạt được, không có lúc nào chẳng được. Hoặc có lúc không cầu nhưng tự nhiên đạt được, vì chư Phật, Bồ Tát thường hộ niệm vậy.

Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:

- Các Bồ Tát này đối với Kinh điển tương ưng Bát Nhã, tất cả mọi thời đều đạt được, không có lúc nào mà chẳng đạt được, hay là đối với Kinh điển tương ưng với sáu pháp Ba la mật cũng thường đạt được?

Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:

- Nếu các Bồ Tát thường đối với Kinh điển tương ưng với Bát nhã Ba la mật dõng mãnh tin cầu, chẳng nghĩ đến thân mạng mà có lúc chẳng đạt được, thì không có điều ấy. Vì sao? Xá lợi Tử! Vì các Bồ Tát này vì hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề mà chỉ dạy, khuyến khích, dắt dìu, khen ngợi, khích lệ, chúc mừng các loài hữu tình, làm cho thọ trì, đọc tụng Kinh điển tương ưng Bát nhã Ba la mật và Kinh điển khác. Cũng chính mình ở trong đó siêng năng tu học, nhờ năng lực của phước đó nên tùy theo sanh ra ở chỗ nào, tự nhiên thường gặp Kinh điển tương ưng với Ba la mật sâu xa và các Kinh điển khác tương ưng với sáu pháp Ba la mật, thuờng không xả bỏ. (Q.560, ĐBN)

Sơ giải:

Phẩm “Bất Tư Nghì” nêu ra ba vấn đề: 1. Làm sao học, làm sao trụ và làm sao hành Bát nhã Ba la mật? 2. Làm sao viên mãn Bát nhã Ba la mật? và 3. Phật tiên đoán trong tương lai Phật đạo sẽ bành trướng như thế nào?

1. Làm sao học, làm sao trụ Bát Nhã:

- “Các chúng Bồ Tát thực hành Bát Nhã sâu xa, nếu không trụ nương cậy sắc, thì cũng không trụ đây là sắc, như vậy là học sắc. Nếu không nương cậy thọ, tưởng, hành, thức thì cũng không trụ đây là thọ, tưởng, hành, thức, như vậy là học thọ, tưởng, hành, thức.

- “Các chúng Bồ Tát thực hành Bát Nhã sâu xa nếu không học sắc thì cũng không học đây là sắc, như vậy là không trụ sắc. Nếu không học thọ, tưởng, hành, thức thì cũng không học đây là thọ, tưởng, hành, thức, như vậy là không trụ thọ, tưởng, hành, thức.

Kiều thi ca! Như vậy gọi là Bồ Tát hành sâu Bát Nhã, cũng gọi là trụ Bát nhã Ba la mật, cũng gọi là học Bát nhã Ba la mật”.

Một khi có mong cầu, nắm bắt nương vịn thì không thể tu, không thể hành cũng không thể trụ. Có trụ là có sở đắc. Học, hành và trụ như vậy thì không phải là tu Bát nhã Ba la mật.

2. Làm sao viên mãn Bát nhã Ba la mật?

“Nếu các Bồ Tát nương Bát Nhã chẳng thấy sắc tăng, chẳng thấy sắc giảm mà hành Bát nhã Ba la mật. Chẳng thấy thọ tưởng hành thức tăng, chẳng thấy thọ tưởng hành thức giảm mà hành Bát nhã Ba la mật. Chẳng thấy là pháp, chẳng thấy phi pháp mà hành Bát nhã Ba la mật. Các Bồ Tát này tu tập Bát nhã Ba la mật mau được viên mãn”.

Vì tất cả pháp là không, trong không làm gì có tăng giảm trói buộc.

3. Phật tiên đoán trong tương lai Phật đạo

sẽ bành trướng như thế nào?

Kinh điển Bát Nhã như thế sau Phật Niết bàn truyền đến phương Nam sẽ hưng thịnh dần. Sau từ phương Nam truyền đến phương Bắc, rồi từ phương Bắc chuyển lên phương Đông bắc cực hưng thịnh.

Phẩm này thuyết rất đại cương, vì 3 thể tài này đã được bốn Hội trước thuyết nhiều rồi, nên Kinh không muốn trùng tuyên nữa. Nếu tụng đọc phẩm này gặp trở ngại, Quý vị nên quay lại tham khảo các phẩm tương đương. Chúng tôi cũng không muốn trùng tụng nữa./.

---o0o---