TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majhima Nikàya )
Tập II
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : honglacmai1@yahoo.com
76. Kinh SANDAKA
( Sandaka sutta )
Như vậy, tôi nghe :
Một thời, Đức Thế Tôn vô ngại
An trú tại xứ Kô-Săm-Bi (1)
( Còn có tên Kiều-Thưởng-Di )
Ở trong tu-viện Gô-Si-Ta (2) lành.
Lúc ấy, Sanh-Đa-Ka (3) du-sĩ
Cùng đại chúng du-sĩ ngoại gia
Khoảng năm trăm vị, trú qua
Tại hang tên Pí-Lắc-Ka (3) sống hòa.
Buổi chiều, A-Nan-Đa Tôn-giả
Xuất định, rồi thong thả nói là :
– “ Chư Hiền ! Ta hãy xem qua
Đê-Va-Ká-Tá-Sốp-Pha (4) nơi này ”.
– “ Thưa vâng, xin theo ngài Hiền-giả ”.
Rồi với cả số đông Tỷ Kheo
Đi đến hang động vừa nêu.
Bấy giờ các du-sĩ đều tập trung
Đang lớn tiếng để cùng bàn luận
Nhiều vấn đề lôi cuốn, sa đà
Phù phiếm – cãi vả nổ ra
Câu chuyện vua chúa, hoàng gia, đại thần,
_______________________________
(1): Thủ đô Kosambi - Kiều-thưởng-di của vương quốc Vatsa ,
nằm trên tả ngạn sông Yamuna .
(2) : Tu viện Ghosita ( Cù-sư-la ).
(3) : Du sĩ ngoại đạo Sandaka . Hang Pilakka .
(4) : Địa phương Devakatasobbha , nơi có hang Pilakka .
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 534
Chuyện ăn trộm, thần dân bách tính,
Chuyện binh lính, chiến trận hãi hùng
Chuyện ăn uống, chuyện kiếm cung,
Giường nằm, đồ mặc, chuyện dùng vòng hoa,
Chuyện hương liệu, chuyện bà con họ,
Chuyện xe cộ, làng xóm, thị thành,
Chuyện thị trấn, chuyện chiến tranh,
Chuyện về quốc độ, chuyện dành đàn ông,
Chuyện đàn bà, rồi dông dài mãi
Chuyện lề đường, chỗ lấy nước dùng,
Câu chuyện về vị anh hùng,
Chuyện người đã chết, chuyện vùng biên cương,
Về hiện trạng đại dương, thế giới,
Chuyện tạp thoại lui tới lòng vòng,
Chuyện về hiện hữu và không…
Các du sĩ ấy nói trong ồn ào.
Ngài A-Nan đi vào hang đá,
Du-sĩ Sanh-Đa-Ká chợt nhìn
Liền khuyến cáo Chúng của mình :
– “ Các Tôn-giả ! Hãy lặng thinh, đừng ồn !
Nay đệ tử Sa-môn Sắc-Dá ( Sakya – Thích-Ca)
Là Sa-môn tên Á-Nan-Đa
Đang đến, nhìn thấy từ xa.
Đệ tử vị Gô-Ta-Ma, hiện thì
Trú tại Kô-Săm-Bi nơi đấy.
Các vị ấy ưa mến lặng im,
Tu tập trong sự lặng im,
Tán thán trầm lặng và tìm tịnh an.
Nay A-Nan cùng với các vị
Họ có thể trực chỉ đến đây.
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 535
Các vị du-sĩ nghe vầy
Thảy đều im lặng đợi ngài A-Nan.
Khi Tôn-giả A-Nan vừa tới,
Sanh-Đa-Ka thưa với ngài là :
– “ Thưa Tôn-giả A-Nan-Đa !
Lành thay ! Ngài lại ghé qua chốn này.
Đã lâu rồi mà ngài không đến,
Nay đã đến, xin thỉnh ngài ngồi
Vào chỗ đã soạn sẵn rồi ”.
Tôn-giả an tọa vào nơi được mời.
Sanh-Đa-Ká thì ngồi trên ghế
Kê thấp hơn và kế một bên.
Tôn-giả A-Nan hỏi liền :
– “ Này Sanh-Đa-Ká ! Nhân duyên thế nào
Mà các vị họp nhau bàn luận,
Và bàn luận về vấn đề gì ?
Chuyện bị gián đoạn là chi ? ”.
– “ Tôn-giả ! Chẳng có chuyện chi lớn mà !
Hãy gác qua một bên chuyện đó,
Lát nữa có dịp sẽ nêu ra.
Nếu được ngài A-Nan-Đa
Thuyết cho pháp thoại trải qua trước này
Do Đạo Sư của ngài thuyết giảng ”.
– “ Sanh-Đa-Ka ! Vậy ráng nghe đây :
Khéo tác ý, tôi giảng ngay ”.
Du-sĩ vâng đáp lời ngài A-Nan.
Rồi Tôn-giả A-Nan giảng giải :
– “ Sanh-Đa-Ká ! Bốn loại pháp đây :
Pháp phi-phạm-hạnh-trú này
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 536
Được Thế Tôn, bậc đủ đầy Trí Bi
Tuyên bố để hành trì chân chánh.
Pháp bất-an-phạm-hạnh bốn điều
Cũng được Thế Tôn giảng nhiều.
Ở đây, người trí có chiều lao đao
Không thể nào tự sống Phạm hạnh,
Nếu có sống phạm-hạnh thực hành
Thì chánh đạo không đạt thành,
Pháp và chí thiện không thành đạt chi ”.
– “ Bốn pháp phi-phạm-hạnh-trú ấy,
Được Thế Tôn giảng giải là gì ? ”.
– * “ Sanh-Đa-Ká ! Có một vì
Đạo Sư có quan điểm khi trước rằng :
“ Không có phần bố thí, tế tự,
Lễ hy sinh, dị-thục-quả không,
Các nghiệp thiện ác cũng không,
Đời khác không có, cũng không đời này,
Không mẹ cha, hóa sanh không có,
Cũng không có Phạm-chí, Sa-môn…
Chánh hướng chánh hạnh đáng tôn
Sau khi tự giác ngộ tròn đủ xong,
Với thắng trí, họ đồng tuyên bố
Về đời này, những chỗ đời sau.
Người do bốn đại hợp vào,
Mệnh chung thân hoại, trả mau trở về :
Địa đại quy nhập về địa giới,
Thủy đại quy thủy giới nhập vào,
Hỏa đại – hỏa giới nhập mau,
Phong đại – phong giới nhập vào chẳng sai.
Bốn người gánh quan tài, với kẻ
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 537
Nằm trong hòm, được kể là năm
Đem đi hỏa táng đúng tầm
Thân quyến kể lể, lâm râm nguyện cầu.
Xương còn lại xám màu như củi,
Vật cúng dường tro bụi tương đương.
Chỉ người ngu mới tán dương
Sự bố thí, lời họ thường rỗng không.
Lời giả dối lòng vòng vô ích
Khi mục đích chấp thuyết như vầy :
‘Có sự hiện hữu ở đây
Người ngu nọ, kẻ trí này mệnh chung
Sẽ đoạn diệt, cáo chung, tiêu thất
Không còn sau khi mất đó mà ! ”.
Ở đây, này Sanh-Đa-Ka !
Người có trí suy nghĩ ra như vầy :
“ Tôn Sư này thuyết lý, quan điểm
Như kể trên, kiểm điểm lại thì
Nếu Tôn Sư nói đúng đi,
Thời ta làm những điều gì ở đây ?
Không phải ta làm ngay điều đó.
Nếu ta có sống đây chăng là
Cũng không phải ta sống qua.
Nhưng khi mà cả hai ta đều thì
Đồng đẳng khi chứng Sa-môn-quả,
Và ta đã không có nói là :
‘Sau khi cả hai chúng ta
Mạng chung thân hoại thì là diệt đi
Không còn chi, sẽ không hiện hữu
Sau khi chết ( chẳng tựu thành gì ! )
Thật sự hạnh lõa thể ni
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 538
Thật là quá độ những chi hành vào :
Ngồi chò hỏ hay đầu cạo trọc,
Nhổ lông tóc – của Tôn Sư này…
Trong khi ta sống đủ đầy,
Gia đình êm ấm, con vây cả đàn,
Hương chiên-đàn Ka-si xông khắp,
Dùng phấn sáp, hương liệu, vòng hoa,
Hưởng thụ vàng bạc của ta
Đời này, đồng đẳng giữa ta với vì
Tôn Sư ni, thọ sanh cũng vậy !
Ta biết gì, ta thấy gì đây ?
Mà ta sống phạm-hạnh vầy ?
Dưới sự chỉ giáo của ngài Tôn Sư ? ”.
Người trí từ khi đà biết đủ
Pháp phi-phạm-hạnh-trú như vầy,
Yểm ly hạnh ấy, bỏ ngay.
Này Sanh-Đa-Ká ! Điều này đầu tiên
Phi-phạm-hạnh-trú liền biết rõ.
Và điều đó được đấng Phật Đà
Tuyên bố, rành mạch nêu ra.
Ở đây, người trí thật là lao đao
Không thể nào tự sống Phạm hạnh,
Nếu có sống phạm-hạnh thực hành
Thì chánh đạo không đạt thành,
Pháp và chí thiện không thành đạt chi ”.
* Lại nữa, đã một thì có vị
Đạo Sư có thuyết lý, luận đàm :
“ Tự làm hay khiến người làm,
Chém giết hay khiến người làm việc đây,
Thiêu đốt hay khiến người thiêu nấu
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 539
Gây phiền não hay khiến người gây,
Gây sợ hãi, khiến người gây,
Sát sanh, lấy của người rày không cho,
Phá cửa nhà, tự do cướp đoạt
Đánh cướp hoặc trộm cắp, hay là
Tư thông với vợ người ta,
Ác khẩu, hai lưỡi, nói mà dối gian…
Những hành động trái ngang như vậy
Thì cả thảy chẳng tội ác gì.
Lấy bánh xe bén cực kỳ
Giết hại cả chúng sinh đi cho rồi !
Ngay tức thời thành một núi thịt
Đạt mục đích, chẳng tội lỗi chi !
Bờ nam sông Hằng vừa đi
Vừa tha hồ giết chẳng vì một ai,
Tự giết hay khiến người giết hại
Tội ác cũng không phải ta mang.
Nếu đi bờ bắc sông Hằng,
Vừa đi vừa bố thí bằng kim ngân,
Hoặc bảo nhiều người hằng bố thí,
Luôn tế lễ vì nghĩ phước nhiều,
Nhưng dù bố thí bao nhiêu,
Tế lễ cho lắm, chẳng chiêu phước gì…”
Sanh-Đa-Ka ! Những vì có trí
Đã suy nghĩ cặn kẽ điều đây
Biết phi-phạm-hạnh-trú này,
Yểm ly hạnh ấy, từ rày bỏ ngay.
Phi-phạm-hạnh-trú hai biết rõ
Và điều đó được đấng Phật Đà
Tuyên bố, rành mạch nêu ra.
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 540
Ở đây, người trí thật là lao đao
Không thể nào tự sống Phạm hạnh,
Nếu có sống phạm-hạnh thực hành
Thì chánh đạo không đạt thành,
Pháp và chí thiện không thành đạt chi ”.
* Lại nữa, đã một thì có vị
Đạo Sư có thuyết lý huyên thuyên :
“ Không có nhân, không có duyên,
Hữu tình các loại bị liền nhiễm ô.
Loài hữu tình nhiễm ô mắc dính,
Không nhân duyên, thanh tịnh hữu tình.
Loài hữu tình sẽ tịnh thanh,
Không lực, không tinh tấn dành khơi khơi,
Không sức người, không người cố gắng,
Vô cùng tận hữu tình, chúng sinh,
Tất cả nhân loại, sinh linh
Đều không tự tại, không tinh tấn nào,
Không có sức. Bị mau dẫn tới
Chi phối bởi định mệnh an bài
Bởi trùng hợp, tự tánh đây
Họ hưởng thọ khổ, nương ngay sáu loài…”
Sanh-Đa-Ká ! Ở đây người trí
Liền suy nghĩ cặn kẽ điều đây,
Cho rằng vị Tôn Sư này
Quan điểm mâu thuẩn dẫy đầy ở trong.
Thấy, biết gì mà mong sống cạnh ?
Theo phạm-hạnh của Tôn Sư này ?
Biết phi-phạm-hạnh-trú đây,
Yểm ly hạnh ấy, vị này tránh xa.
Phi-phạm-hạnh-trú ba biết rõ.
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 541
* Sanh-Đa-Ká ! Lại có Đạo Sư
Thuyết lý, quan điểm khư khư :
“ Có bảy thân ấy không từ làm ra
Cũng không bị làm ra thế đó
Không sáng tạo, không có sản sanh,
Thường tại như đỉnh núi xanh,
Thẳng như trụ đá, cột đình ví trông,
Chúng bất động và không chuyển biến,
Không xâm hại nhau khiền chuyển di,
Chúng không thể ảnh hưởng gì
Đến lạc hay khổ tức thì với nhau,
Ảnh hưởng vào cả lạc lẫn khổ.
Thế nào là bảy chỗ vừa phân ?
Địa thân, thủy & hỏa & phong thân,
Khổ & lạc thân với mạn thân – bảy điều.
Bảy thân đều không bị sáng tạo,
Không làm ra, không bị làm thành,
Thường tại như đỉnh núi xanh,
Thẳng như trụ đá, trường thành…vân ..vân ..
Ở đây không có phần người giết,
Người bị giết, người nói, người nghe,
Người biết, khiến biết… mọi bề.
Khi có ai đó thuộc về hiểm sâu
Dùng kiếm sắc chém đầu người khác
Thời không ai tước đoạt mạng phần,
Kiếm chỉ lọt giữa bảy thân.
Có cả mười bốn trăm ngàn chúng sanh
Thuộc chủng loại thác sanh như thế.
Lại được kể sáu mươi một trăm
Và có thêm sáu một trăm
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 542
Loại nghiệp có năm một trăm thành phần,
Theo năm căn, lại có năm nghiệp,
Thân, khẩu, ý – ba nghiệp sẵn dành.
Lại có toàn nghiệp khẩu, thân,
Bản nghiệp ( ý ) có đạo phần sáu hai,
Sáu giai cấp, sáu hai trung kiếp,
Sáu nhân địa kế tiếp ở trong,
Sanh nghiệp bốn chín trăm, xong
Bốn chin trăm chỗ loài rồng – Na-ga,
Hai ngàn căn, ba ngàn địa ngục,
Bảy tưởng thai tương tục các loài
Bảy vô tưởng thai ở đây,
Bảy tiết thai với bảy loài Thiên oai,
Bảy loài người, bảy loài quỷ trá,
Bảy hồ nước, bảy Pá-vu-ta,(1 )
Bảy trăm vực thẳm(2) sâu xa,
Bảy ngàn ngọn núi hay là hồ con,
Bảy mộng con, bảy trăm mộng tiếp,
Tám bốn ngàn đại kiếp thiên thu,
Trong thời gian ấy, kẻ ngu
Cùng những người trí chuyển lưu, luân hồi
Sẽ trừ tận, dứt rồi đau khổ
Không lời nguyện : ‘Với chỗ giới này,
Với phạm hạnh, khổ hạnh này
Tôi sẽ khiến chin muồi ngay nghiệp nào
Chưa thuần thục, hay mau trừ diệt.
Những thứ nghiệp thuần thục kể vào
Bởi những nhẫn thọ kế nhau
Khổ và lạc không thể nào lường đo
_____________________________
(1) : Pavutas : núi hay hồ nhỏ. (2) : Papatas : vực thẳm.
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 543
Với những vật dùng đo lường nó
Khổ, lạc đó không thể lường cân
Trong luân hồi không giảm, tăng,
Không có cao thấp. Như hằng ví qua :
Cuộn chỉ được tung ra hết mực
Kéo dài đến một mức độ thôi !
Cũng vậy – kẻ trí, ngu thời
Sau khi lưu chuyển luân hồi dài lâu,
Sẽ chấm dứt khổ đau tất cả’.
Sanh-Đa-Ká ! Người trí suy tư
Lý thuyết của vị Tôn Sư
Vừa kể, mâu thuẩn dẫn từ đơn sai.
“ Tôn Sư này thuyết lý, quan điểm
Như kể trên, kiểm điểm lại thì
Nếu Tôn Sư nói đúng đi,
Thời ta làm những điều gì ở đây ?
Không phải ta làm ngay điều đó.
Nếu ta có sống đây chăng là
Cũng không phải ta sống qua.
Nhưng khi mà cả hai ta đều thì
Đồng đẳng khi chứng Sa-môn-quả,
Và ta đã không có nói là :
‘Sau khi cả hai chúng ta
Mạng chung thân hoại thì là diệt đi
Không còn chi, sẽ không hiện hữu
Sau khi chết ( chẳng tựu thành gì ! )
Thật sự hạnh lõa thể ni
Thật là quá độ những chi hành vào :
Ngồi chò hỏ hay đầu cạo trọc,
Nhổ lông tóc - của Tôn Sư này …
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 544
Trong khi ta sống đủ đầy,
Gia đình êm ấm, con vây cả đàn,
Hương chiên-đàn Ka-si xông khắp,
Dùng phấn sáp, hương liệu, vòng hoa,
Hưởng thụ vàng bạc của ta
Đời này, đồng đẳng giữa ta với vì
Tôn Sư ni, thọ sanh cũng vậy !
Ta biết gì, ta thấy gì đây ?
Mà ta sống phạm-hạnh vầy ?
Dưới sự chỉ giáo của ngài Tôn Sư ? ”.
Người trí từ khi đà biết đủ
Pháp phi-phạm-hạnh-trú như vầy,
Yểm ly hạnh ấy, bỏ ngay.
Này Sanh-Đa-Ká ! Điều này thứ tư
Phi-phạm-hạnh-trú như thế đó,
Được Thế Tôn chỉ rõ sâu xa
Tuyên bố rành mạch, nêu ra
Ở đây, người trí thật là lao đao
Không thể nào tự sống Phạm hạnh,
Nếu có sống phạm-hạnh thực hành
Thì chánh đạo không đạt thành,
Pháp và chí thiện không thành đạt chi ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Thật vi diệu quá !
Thưa Tôn Giả ! Thật hy hữu thay !
Bốn phi-phạm-hạnh-trú này
Đã được Đại Giác trình bày, chỉ ra
Tuyên bố là phi-phạm-hạnh-trú.
Người trí không thể tự sống theo
Hạnh ấy ; và nếu sống theo
Thời không thể đạt thành theo nguyện mình
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 545
Là chánh lý, pháp minh, chí thiện ”.
Thưa Tôn Giả ! Còn chuyện thứ hai :
Bốn bất-an-phạm-hạnh này
Đã được Đại Giác chỉ bày là sao ? ”.
– “ Sanh-Đa-Ká ! Nói vào chuyện đó
* Lại cũng có Đạo Sư một vì
Nhất thiết kiến, nhất thiết tri,
Tự xem đã chứng được tri kiến này
Thật hoàn toàn. Vị đây tự nhủ :
‘Khi ta ngủ, thức, đứng, đi… là
Tri, kiến an trú trong ta
Liên tục, không gián đoạn qua lúc nào’.
Vị ấy vào một nhà trống vắng,
Và không nhận được vật thực nào.
Rồi bị con chó cắn đau,
Gặp voi, bò dữ, đụng đầu ngựa điên.
Vị ấy liền hỏi về tên họ
Một đàn bà, tên họ một ông,
Hỏi tên những đường làng trong,
Hỏi tên thị trấn… lòng vòng hồi lâu !
Khi được hỏi : ‘Vì sao như thế ?’
Liền kể lể : ‘Ta phải làm mau
‘Phải vào nhà trống, ta vào’,
‘Phải không nhận được chút nào thức ăn,
Ta không được đồ ăn khất thực’.
‘Phải bị chó cắn thực, do vầy
Ta đã bị chó cắn ngay’.
‘Phải bị voi, ngựa dữ & bầy bò điên,
Ta gặp liền những thú điên dại’.
‘Có người phải hỏi họ tên ra
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 546
Của một ông hay một bà
Do vậy, ta đã hỏi qua họ liền’.
‘Có người phải hỏi tên thị trấn,
Tên làng cận, nên ta hỏi mà !’.
Ở đây, này Sanh-Đa-Ka !
Người trí suy nghĩ sâu xa như vầy :
“ Tôn Sư này là nhất thiết kiến,
Nhất thiết tri… nên khiến cho ta
Đã phải lần lượt hỏi ra,
Sau khi biết : ‘Hạnh này là bất an’
Nên hoàn toàn yểm ly hạnh ấy,
Rồi bỏ đi chẳng mảy may phiền.
Bất-an-phạm-hạnh đầu tiên.
Được Chánh Đẳng Giác đã tuyên bố đầu,
Người trí không thể nào tự sống
Theo hạnh ấy. Nếu sống, thực hành
Không thể chánh đạo đạt thành,
Pháp và chí thiện không thành đạt chi !
* Sanh-Đa-Ká ! Một vì khác nữa
Là Đạo Sư, nương dựa chắc rằng :
Xem truyền thuyết là như chân,
Vị ấy thuyết pháp theo nhân tương truyền,
Theo truyền thuyết hay truyền thống chính,
Theo uy tín Thánh-tạng xưa xa.
Như vậy, này Sanh-Đa-Ka !
Nếu Đạo Sư ấy chỉ mà dựa qua
Các truyền thuyết, xem là chân thật,
Vị ấy thật khéo nhớ một phần,
Cũng không khéo nhớ một phần,
Khi thì thế nọ, khi phân thế này.
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 547
Người có trí ở đây suy nghĩ
Cho rằng vị Tôn Sư bất toàn.
Biết : ‘Hạnh này là bất an’
Yểm ly hạnh ấy, đàng hoàng bỏ ngay.
Là thứ hai bất an phạm hạnh.
* Sanh-Đa-Ká ! Bên cạnh nữa là
Có vị Đạo Sư, vốn là
Nhà lý luận, suy-luận-gia hàng đầu
Do đả phá dựa vào lý luận
Y cứ theo suy luận của mình,
Vị này thuyết pháp quá trình
Nguyên tắc sáng tác tự mình đề ra.
Sanh-Đa-Ka ! Nếu Đạo Sư muốn
Dựa lý luận, suy luận khăng khăng,
Thì khéo lý luận một phần
Không khéo lý luận một phần, có ngay
Khi thế này, khi thì thế nọ.
Người trí có suy nghĩ như vầy :
‘Nhà lý luận Tôn Sư này,
Hay nhà suy luận, dựa ngay luận điều
Luôn mâu thuẩn, đảo chiều liên tiếp’.
Vị ấy sau khi biết rõ ràng :
‘Hạnh này đầy sự bất an’,
Yểm ly hạnh ấy, đàng hoàng bỏ ngay.
Thứ ba đây bất an phạm hạnh
Được đức Chánh Đẳng Giác nói ra.
*Lại nữa, này Sanh-Đa-Ka !
Đạo Sư một vị thật là ngu si
Thật đần độn. Và vì ngu độn
Khi được hỏi căn bổn cho tường,
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 548
Vị ấy miệng lưỡi khôn lường
Dùng lời ngụy biện uốn trườn như lươn.
Phát biểu thường : ‘ Theo tôi, điều ấy
Thì không phải như vậy mảy may !
Theo tôi, không phải như vầy !
Không khác như thế, không tày như đây !
Không không phải điều này thế đó !’.
Người trí nọ liền có nghĩ suy :
‘Tôn Sư đần độn, ngu si !’
Sau khi biết : ‘Hạnh này thì bất an’
Nên yểm ly, sẵn sàng dứt bỏ.
Bất an phạm hạnh đó thứ tư.
Bốn bất an được Đại Từ
Tuyên bố, chỉ rõ thật hư đuôi đầu,
Người trí không thể nào tự sống
Theo hạnh ấy. Nếu sống, thực hành
Thì chánh đạo không đạt thành,
Pháp và chí thiện không thành đạt chi ! ”.
– “ Thưa Tôn-giả ! Chung quy được hiểu.
Thật vi diệu ! Thật hy hữu thay !
Bốn ‘bất an phạm hạnh’ này
Được đấng Đại Giác chính Ngài thuyết ra,
Tuyên bố là ‘bất an phạm hạnh’ .
Thưa Tôn-giả ! Chân chánh hành trì
Một vị Thầy dạy những gì
Mà người có trí thực thi tự mình
Sống phạm hạnh cao minh như thế ?
Và khi sống, có thể đạt thành
Chánh lý, pháp, chí thiện nhanh ? ”.
– “ Này Sanh-Đa-Ká ! Giáng sanh ở đời
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 549
Bậc Thế Tôn người, trời quy ngưỡng
Chánh Biến Tri, Vô Thượng Sĩ này,
Thiện Thệ, Minh Hạnh đủ đầy,
Đại A-La-Hán, bậc Thầy Thiên Nhân,
Thế Gian Giải, xuất trần Thích tử
Bậc Phật Đà, Điều Ngự Trượng Phu,
Tự mình chứng ngộ đạo mầu
Với thượng trí, thế giới nào trải qua
Phạm Thiên giới, Thiên và Ma giới,
Cả thế giới này, với Sa-Môn,
Trời, Người, cùng Bà-La-Môn,
Tuyên bố điều đã chứng tôn đạo mầu
Sơ & Trung thiện rồi sau Hậu thiện
Được phô diễn văn nghĩa đủ đầy.
Ngài truyền dạy Phạm-hạnh này
Hoàn toàn thanh tịnh, sâu dày mãn viên.
. Có gia trưởng trong miền thôn ấp
Hoặc một người giai cấp tiện dân
Duyên lành nghe pháp thậm thâm
Sinh lòng ngưỡng mộ, kiếm tầm chân như
Tự suy nghĩ : ‘Đời như cát bụi
Sống dẫy đầy trói buộc não phiền
Luân hồi sinh tử triền miên
Đời sống xuất thế lụy phiền tránh xa
Ta nay phải xuất gia viên mãn
Đời xuất gia phóng khoáng hư không
Cuộc sống thế gian chất chồng
Phạm hạnh thanh tịnh thật không dễ gìn’..
Y trưởng dưỡng đức tin vững chắc
Cạo râu tóc, thân đắp ca-sa
Biệt gia quyến, bỏ cửa nhà
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 550
Ba y một bát, xuất gia tu hành.
Sống chế ngự, thực hành phạm hạnh
Giữ oai nghi, tự tánh sáng lòa
Giới bổn Pa-Tí-Mốc-Kha (1)
Thọ trì nghiêm mật, tránh xa điều tà
Thân, khẩu, ý từ hòa thanh tịnh
Giới cụ túc, thức tĩnh nhiếp tâm
Biết tri túc, giữ các căn
Là Sa-môn hạnh, pháp đăng soi đường.
Sanh-Đa-Ká ! Sao tường thuần thục
Là Tỷ Kheo cụ túc giới điều ?
Phải thấy nguy hiểm mọi chiều
Lỗi lầm nhỏ nhặt triệt tiêu dần dần
Bỏ trượng kiếm, sát sanh tránh hẳn
Đại từ tâm, bình đẳng, nhẫn kham
Có tâm hổ thẹn là Tàm
Ghê sợ là Quý, không làm nghiệp sai
Hành phạm hạnh, bản lai thanh tịnh
Không trộm cướp, chẳng tính so đo
Quyết không lấy của không cho
Đó là giới hạnh, thước đo Giới điều.
Vị Tỷ Kheo mong điều giải thoát
Không tà hạnh, dâm ác thấp hèn
Không nói dối trá đua chen
Không nói hai lưỡi chê khen dối lòng
Không lường gạt cũng không ly gián
Sống hòa hợp giữa nạn rẽ chia
Sống đời chân thật sớm khuya
Tránh lời độc ác nọ kia lỗi lầm.
_______________________________
(1) : Patimokkhasanvarasìla : Biệt biệt giải thoát thu thúc giới .
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 551
Là giới hạnh trong tầm Giới Luật
Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì.
Cả đến hạt giống, cỏ cây
Cũng đều thấm nhuận đức dày Sa-Môn
Chỉ ăn ngọ, sống tồn tri túc
Không múa hát, trang sức, kịch ca
Sống thanh đạm, tránh xa hoa
Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng
Lại cũng không giường nằm cao rộng
Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng
Nô tỳ trai, gái – từ nan
Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm
Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa
Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần
Từ bỏ gian lận bằng cân
Từ bỏ môi giới, không phần gian tham
Không áp bức, không làm thương tổn
Không câu thúc, vây khổn, cừu thù
Là giới hạnh bậc chân tu.
* Các căn bảo hộ đặc thù ra sao ?
Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng
Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì
Mắt không chế ngự tại chi
Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào
Nên tham ái dâng trào đủ thứ
Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân
Hộ trì tích cực nhãn căn
Cũng như hộ trợ nhĩ căn cũng cần
Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc
Mũi ngửi hương, nhận thức : Ý căn
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 552
Tỷ Kheo hộ trì các căn
Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời.
Sanh-Đa-Ká ! Thời thời tỉnh giác
Giữ chánh niệm, an lạc tự tâm
Tỷ Kheo đi, đứng, ngồi, nằm
Đều giữ tỉnh giác, trong tâm biết liền
Khi tới, lui ; biết mình lui, tới
Khi nhìn quanh, biết bởi mình làm
Hay khi co duỗi tay chân
Mặc y, đi bát hay cần uống ăn
Khi nhai, nuốt, nói năng : Tỉnh giác
Đại, tiểu tiện, nhổ khạc : Biết mình
Như vậy Tỷ Kheo tâm minh
Chánh niệm tỉnh giác, an bình, thanh cao.
“ Sanh-Đa-Ká ! Thế nào biết đủ ?
Hạnh Tri Túc luôn giữ chỉnh tề
Bằng lòng ba y để che
Bình bát khất thực dễ bề cúng dâng
Y và bát luôn gần bên cạnh
Cũng như chim, đôi cánh luôn mang
Đó là Tỷ Kheo giới toàn
Giữ hạnh Biết Đủ, không màng nhiều hơn.
Với Giới uẩn chánh chơn cao quý
Với các căn nhiếp kỹ, hộ trì
Chánh niệm tỉnh giác trí tri
Thêm hạnh tri túc, còn gì quý hơn.
Trang bị đủ những gì cao quý
Vị ấy lựa vị trí lặng yên
Như rừng tĩnh mịch, lâm viên
Gốc cây, khe núi hoặc liền tha ma
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 553
Thời ngọ thực đã qua, rửa bát
Ngồi kiết già, an lạc, thẳng lưng
An trú chánh niệm, lâng lâng
Tham ái từ bỏ, thoát dần ái tham
Bỏ sân hận, từ tâm thương xót
Chúng hữu tình mỗi một cảnh riêng
Từ bỏ hôn trầm, thụy miên
Thoát ly khỏi chướng thụy miên, hôn trầm
Giữ tịnh tâm, hướng về ánh sáng
Cùng chánh niệm, tỉnh giác, tâm yên
Gột rửa chúng, được an nhiên
Từ bỏ trạo cử thì liền tịnh thân
Hết nghi ngờ, phân vân lưỡng lự
Gột rửa hết trạo cử, hôn trầm
Gột rửa tham ái, hận sân
Đối với thiện pháp, tinh cần hành theo.
Vị Tỷ Kheo sau khi từ bỏ
Cả năm triền-cái đó dứt ngay,
( Nó làm tâm cấu uế đầy
Làm trí tuệ trở thành nay yếu xìu ).
Ly bất thiện và đều ly dục
Chứng đạt mục Sơ Thiền, trú an
Trạng thái hỷ lạc vô vàn
Sanh do ly dục, đeo mang tứ, tầm.
Sanh-Đa-Ká ! Nếu thầm quán sát
Một đệ tử chứng đạt ở đây
Ưu thắng đặc thù như vầy
Dưới sự hướng dẫn bậc Thầy cao minh,
Thời tự mình, người trí có thể
Sống Phạm hạnh ; có thể đạt thành
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 554
Chánh đạo, chí thiện, pháp lành.
Lại nữa, Phích Khú diệt nhanh tứ, tầm
Rồi âm thầm Nhị Thiền chứng đạt,
Tiếp chứng đạt Tam Thiền, Tứ Thiền.
Đệ tử chứng đạt mãn viên
Đặc thù ưu thắng nhờ tuyền Đạo Sư.
Vị Tỷ Kheo tâm từ thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Túc mạng trí, nhớ tới nhiều đời
Quá khứ với một, hai đời
Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua
Một ngàn đời hay là hơn nữa
Một trăm ngàn đời thuở lâu xa
Hoại kiếp, thành kiếp trải qua
Vị ấy nhớ lại như là mới đây.
Tại nơi ấy, tên này ta có
Thuộc giai cấp, giòng họ thế này
Uống, ăn, thọ khổ, lạc rày
Tuổi thọ như thế, chết ngày ra sao
Ta tái sinh, nhằm vào làng đó
Có tên tuổi, giòng họ thế nào
Cứ thế, nhớ lại biết bao
Tiền kiếp, tái kiếp không sao đếm rồi !
Vị Tỷ Khưu tâm thời hướng tới
Thiên nhãn thông, dẫn tới tuệ minh
Xét về sinh tử chúng sinh
Thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy liền
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 555
Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả
Người hạ liệt, kẻ cả giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm.
Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý
Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền
Người này thân hoại, tận duyên
Do nghiệp tà kiến, đọa liền súc sinh
Các cõi dữ, như sinh địa ngục
Hoặc đọa xứ, thằng thúc nạn tai.
Còn bậc hiền giả, những ai
Làm những thiện hạnh ý và lời, thân
Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển
Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng
Sau khi thân hoại mạng chung
Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời
Do thiên nhãn, biết đời sống chết
Người hạ liệt hay kẻ giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may
Do hạnh nghiệp kẻ này hành động
Có kết quả chẳng giống nhau này.
Sanh-Đa-Ká ! Đệ tử vầy
Chứng đạt ưu thắng nhờ Thầy cao minh.
Tỷ Kheo hướng tâm mình đến với
Lậu-tận-thông, dẫn tới biết rành
Lậu Tận Trí, biết ngọn ngành
Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào
Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ
Biết như thật lậu-hoặc loại này
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 556
Nguyên nhân lậu-hoặc là đây
Diệt trừ lậu-hoặc, biết ngay con đường.
Nhờ hiểu biết, tận tường nhận thức
Tâm vị ấy rất mực sáng trong
Dục-lậu, hữu-lậu thoát xong
Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn
Liền hiểu rõ : ‘Tự thân giải thoát
Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành
Việc cần làm, đã thực hành
Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.
Sanh-Đa-Ká ! Như vầy quán sát
Một đệ tử chứng đạt ở đây
Ưu thắng đặc thù như vầy
Dưới sự hướng dẫn bậc Thầy cao minh,
Thời tự mình, người trí có thể
Sống Phạm hạnh ; có thể đạt thành
Chánh đạo, chí thiện, pháp lành.
Đạo Sư như vậy uy danh sáng lòa ”.
– “ Tôn-giả A-Nan-Đa ! Xin hỏi
Một Tỷ Kheo được gọi đạt thành
Bậc A-La-Hán tịnh thanh
Các lậu đã tận, tu hành nghiêm trang
Cả gánh nặng đã mang, đặt xuống
Đạt lý tưởng mong muốn hàng đầu
Tận trừ hữu-kiết-sử mau
Chánh trí giải thoát, trần lao thoát nàn.
Vị này hằng có thể thọ dụng
Các dục vọng phóng túng được không ? ”.
– “ Sanh-Đa-Ká ! Phải hiểu thông
Vị như ông nói thì không thể nào
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 557
Vi phạm vào năm điều, được kể :
– Không có thể cố ý giết ai
Đoạt mạng chúng sinh mọi loài.
– Không thể trộm cắp, lấy ngoài ý cho.
– Không có thể làm trò dâm dục.
– Không có mục cố ý dối gian.
– Tỷ Kheo lậu tận hoàn toàn
Không thể hưởng thụ mọi đàng dục nao
Đối với các vật nào tàng trữ
Như trước kia hưởng thụ tại gia.
Cho nên, này Sanh-Đa-Ka !
Một vị đã đắc A-La-Hán rồi,
Gánh nặng mang, tức thời đặt xuống
Đạt lý tưởng mong muốn hàng đầu
Tận trừ hữu-kiết-sử mau
Chánh trí giải thoát, trần lao thoát nàn.
Thời vị ấy hoàn toàn không có
Vi phạm năm điều đó xảy ra ”.
– “ Thưa Tôn-giả A-Nan-Đa !
Một vị đã đắc A-La-Hán rồi
Khi đi, đứng, nằm, ngồi, ngủ, thức,
Có phải thực tri-kiến vị này
Được liên tục an trú đây
Không bị gián đoạn, biết ngay đó là :
‘Các lậu-hoặc của ta đã tận’
Thì điều ấy chắc chắn hay không ? ”.
– “ Sanh-Đa-Ká ! Để hiểu thông
Ta cho ví dụ để ông tỏ tường
Những người trí sẽ thường hiểu rõ
Về ý nghĩa chuyện đó, biết ngay.
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 558
Như người bị chặt chân tay,
Khi người ấy ngủ, thức hay làm gì
Tay chân y cũng đã bị chặt
Không gián đoạn, sự thật rõ bày
Khi suy tư vấn đề này
Người ấy biết rõ : ‘Chân tay mất rồi !’.
Cũng như vậy, thời thời tỉnh giác,
Vị đã đạt quả La-Hán, thì
Dù khi thức, ngủ, đứng, đi,
Lậu-hoặc đã đoạn, chẳng gì còn lưu.
Khi vị ấy suy tư, biết chắc :
‘ Các lậu-hoặc ta đã diệt tan ! ”.
– “ Nhưng thưa Tôn-giả A-Nan !
Có bao nhiêu vị thuộc hàng tinh thông
Lãnh đạo tối thắng trong Pháp & Luật ? ”.
– “ Sanh-Đa-Ká ! Pháp & Luật thậm thâm
Không phải chỉ có một trăm
Hai trăm, ba, bốn, năm trăm, mà còn
Có nhiều hơn những vị tối thắng
Để hướng dẫn, lãnh đạo như vầy ”.
– “ Tôn-giả ! Thật vi diệu thay !
Thật là hy hữu ! Chứa đầy tinh hoa.
Tôn-giả A-Nan-Đa ! Thật sự
Không có tự tán thán pháp nhà,
Không hủy báng pháp người ta,
Nhưng hai điều giảng nói qua hành trì,
Và nhiều vì lãnh đạo tối thắng,
Đã được giảng ngay thẳng ở đây.
Các tà-mạng ngoại-đạo này
Trung Bộ (Tập 2) Kinh 76 : SANDAKA * MLH – 559
Là con người mẹ lâu ngày không con,
Tự tán thán và còn khoác lác
Khen mình, chê người khác thua xa.
Lãnh đạo tối thắng chỉ là
Ba vị, gồm có : Nan-Đà-Vách-Cha, (1)
Ki-Sa Sanh-Kít-Cha (1), và vị
Mạc-Kha-Lí Gô-Sa-La (1) thôi ! ”.
Khi Sanh-Đa-Ka nói rồi,
Bảo với đồ-chúng đang ngồi nơi ni :
– “ Chư Tôn-giả ! Hãy đi và sống
Đời Phạm-hạnh dưới bóng từ hòa
Của Sa-môn Gô-Ta-Ma .
Tuy rằng không dễ cho ta bỏ liền
Những danh tiếng, lợi quyền, tôn kính ”.
Sau đó chính ông Sánh-Đa-Ka
Đã đưa đồ-chúng mình qua
Sống Phạm-hạnh với Phật Đà trí bi ./-
* * *
( Chấm dứt Kinh số 76 : SANDAKA –
SANDAKA Sutta )
---------------------
HẾT TẬP II
_____________________________
(1) : Nanda Vaccha ; Kisa Sankicca ; Makkhali Gosala.
Gửi ý kiến của bạn