TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majjhima Nikàya )
Tập I
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : honglacmai1@yahoo.com
24. Kinh TRẠM XE
( Rathavinìta sutta )
Như vậy, tôi nghe :
Một thời nọ, Thế Tôn Giác Giả
Trú Vương Xá – Rá-Chá-Ga-Ha (1)
Trúc Lâm – Vê-Lú-Va-Na (2)
Là ngôi Tinh Xá không xa thành trì
Ka-Lanh-Đa-Ka-Ni-Va-Pá(3)
Là nơi mà Phật đã trú thường.
Một số Tỷ Kheo địa phương
Sau an cư tại địa phương nơi này
Liền đến ngay chỗ Phật an trú
Đảnh lễ đấng Điều Ngự hiện tiền
Xong rồi ngồi xuống một bên.
Thế Tôn nhìn các vị trên, nói rằng :
– “ Này các Tỷ Kheo Tăng ! Ta hỏi :
Ai ở tại địa phương hành trì
Được Chúng Tỷ Kheo nể vì
Các đồng-phạm-hạnh đồng thì tán dương :
__________________________
(1) : Ràjagaha ( Vương-Xá ) là thủ phủ của vương quốc
– Ma-Kiệt-Đà của vua Tần-Bà-Sa-La và sau là vua A-Xà-Thế .
Nơi đây cũng đã tổ chức Đại Hội Kết Tập Tam Tạng lần đầu
tiên sau khi Phật Niết-Bàn 3 tháng tại độngSattapanni , dưới
sự chủ tọa của Ngài Mahà Kassapa (Đại Ca-Diếp ). Tôn - giả
Upali trùng tuyên về Luật Tạng và Tôn-giả Ananda trùng tuyên
về Kinh Tạng ; do vua A-Xà-Thế ngoại hộ .
(2) : Trúc Lâm Tinh Xá – Veluvanavihàra , là ngôi Tinh Xá đầu
tiên tại Vương Xá do Vua Bimbisara (Tần-Bà-Sa-La hay Bình
Sa Vương) dâng khu rừng trúc cho Đức Phật và Chúng Tăng .
(3) : Địa phương tên Kalandakanivapa .
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –340
‘Vịấy thường tự mình thiểu dục
Và giảng về thiểu dục, hành theo
Cho tất cả các Tỷ Kheo ?
Tự mình tri túc, sống nghèo độc cư,
Giảng tri túc độc cư cho Chúng ?
Tự mình sống không đụng nhiễm ô
Giảng giải về không nhiễm ô ?
Tự mình tinh tấn, giảng vôđiều này ?
Tự mình nay tựu thành giới hạnh
Giảng cho Chúng giới hạnh tựu thành ?
Tự mình Thiền định tựu thành,
Giảng về Thiền định tựu thành Chúng nghe ?
Giảng Chúng về tựu thành trí tuệ
Do tự mình trí tuệ tựu thành ?
Tự mình giải-thoát tựu thành
Giải-thoát tri-kiến tựu thành cao siêu
Rồi giảng về hai điều giải thoát
Cho Chúng Tăng hiểu các pháp này ?
Vị giáo giới, khai thị ngay
Là vị khích lệ, trình bày, phước gieo
Làm cho Chúng Tỷ Kheo phấn khởi
Đồng-phạm-hạnh vui bởi vị này ? ”.
– “ Bạch Thế Tôn ! Chính nơi đây
Có vị Tôn-giả trí tài, uy nghi
Pun-Nha Manh-Ta-Ni-Pút-Tá(1)
( Vị Tôn-giả thuyết giảng tài ba
Mãn-Từ-Tử – Phú-Lâu-Na )
__________________________
(1) : Tôn-giả Punna Mantaniputta – Phú-Lâu-Na Mãn-Từ-Tử
( con bà Mãn Từ – Mantanì – chữ putta có nghĩa là người
con trai ). Ngài làĐại-đệ-tử Phật Thuyết Giáo Đệ Nhất.
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –341
Đã được kính mộ sâu xa, thật lòng
Từ Tỷ Kheo Chúng đồng-phạm-hạnh.
Ngài chân chánh thuyết giảng uy nghiêm
Về tất cảđiều nói trên
Đã được Thiện Thệ nêu lên vừa rồi ”.
Lúc bấy giờ, đang ngồi cạnh Phật,
Tôn-giả Xá-Lợi-Phất nghĩ suy :
“ Hạnh phúc thay ! Có một vì
Là Pun-Nhá Manh-Ta-Ni-Pút-Tà.
Ôi thật làđiều chơn hạnh phúc !
Có Tôn-giả thượng túc Pun-Nha !
( Là vị biện thuyết tài ba )
Được đồng-phạm-hạnh rất là tán dương
Lại được đấng Pháp Vương chấp nhận,
Nếu may mắn ta sẽ gặp qua
Vị Tôn-giả tên Pun-Nha
Tức Manh-Ta-Ní-Pút-Ta , nơi nào
Thời gian nào, để màđàm luận,
Chắc sớm muộn ta sẽ gặp mà ! ”.
Trú tại Ra-Chá-Ga-Ha
Thời gian sau, ý Phật Đà truyền ra :
Cùng khởi hành đi Sa-Vát-Thí
( Tức Xá Vệ ) vị trí không xa
Tinh Xá Chê-Tá-Va-Na
Hay Kỳ Viên Tự, tín gia cúng dường.
Lúc ấy đương phương xa giáo hóa
Nhưng Tôn-giả Pun-Nhá nghe rằng :
‘Phật đã đến Xá Vệ thành
Kỳ Viên Tinh Xá, Cha Lành trú qua ’.
Tôn-giả Phú-Lâu-Na thâu dọn
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –342
Các vật dụng để gọn tức thì
Chỉ mang bình bát, tam y
Khởi hành đi Sa-Vát-Thi trong ngày.
Đến Xá Vệ, vào ngay Tinh Xá
Rồi Tôn-giả đến chỗ Thế Tôn
Kính thành đảnh lễ Thế Tôn
Rồi nghe Đai Giác ôn tồn răn khuyên
Để khích lệ tâm chuyên, phấn khởi
Hoan hỷ với hoằng-pháp tinh cần
Tôn-giả hoan hỷ tin vâng
Đứng dậy đảnh lễ, hữu thân hướng Ngài (1)
Rồi từ tạ, đến ngay trú sở
Nghỉ trưa ở Anh-Thá-Va-Na (2).
Một vị Tỷ Kheo biết qua
Tin Tôn-giả Phú-Lâu-Na sáng này
Đến Xá Vệ, vào ngay gặp Phật
Được chính Phật khích lệ thuyết lời.
Hiện Tôn-giảđi đến nơi
Anh-Tha-Vá-Ná kịp thời nghỉ trưa.
Tỷ Kheo ấy đến thưa tất cả
Với Tôn-giả Sa-Rí-Pút-Ta :
( Ngài Xá-Lợi-Phất cũng là )
– “ Thưa ngài Sa-Ri-Pút-Ta ! Sáng này
Vị mà ngài tán dương mến mộ
Đến Kỳ Viên, vào chỗ Phật Đà
Đó là Tôn-giả Pun-Nha
Được Phật khích lệ thuyết ra ân cần
__________________________
(1) : Theo phong tục Ấn Độ xưa, khi từ giã bậc đáng kính trọng,
người ta chắp tay đi quanh vị ấy ba vòng theo hướng tay mặt .
(2) : Khu rừng Andhavana .
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –343
Nay Tôn-giả tự thân đi lại
Nghỉ trưa tại Anh-Thá-Va-Na ”.
Ngài Xá-Lợi-Phất nghe qua
Vội đem tọa cụ, đi ra hướng rừng
Rồi ngài đi sau lưng Tôn-giả
Manh-Ta-Ni-Pút-Tá Pun-Nha
Cóý quan sát từ xa
( Oai nghi tế hạnh cùng là nghiêm thân )
Thấy đi dần vào sâu trong đấy
Khu rừng ấy : Anh-Thá-Va-Na
Ngồi dưới gốc cây an hòa.
Ngài Xá-Lợi-Phất biết qua nơi này
Ngài khoan thai thất mình trở lại,
Buổi chiều ấy, xảĐịnh vừa xong
Đứng dậy, rảo bước thong dong
Đến gặp Tôn-giả vốn mong gặp này.
Sau khi gặp thì ngài chào hỏi
Theo xã giao rồi nói lên rằng :
– “ Này Hiền-giả ! Có phải chăng
Chúng ta phạm-hạnh vẫn hằng thực thi
Dưới chỉ dạy của vì Thiện Thệ
Mục đích để Giới thanh tịnh mau ? ”
– “ Hiền-giả ! Không phải vậy đâu ! ”
– “ Như vậy mục đích Tâm vào tịnh thanh ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Ngọn ngành không phải ! ”
– “ Mục đích lấy Kiến thanh tịnh à ? ”
– “ Hiền-giả ! Không phải đó mà ! ”
– “Đoạn-nghi thanh-tịnh chính là mục tiêu ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Cũng điều không phải ! ”
– “Đạo-phi-đạo tri-kiến tịnh-thanh ? ”
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –344
– “ Hiền-giả ! Không phải đó sanh ”
– “ Hay đạo-tri-kiến tịnh-thanh nhắm vào ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Không sao như vậy ! ”
– “ Mục đích lấy tri-kiến tịnh-thanh ? ”
– “ Hiền-giả ! Không phải đó sanh ! ”.
– “ Hiền-giả ! Khi được hỏi rành rẽđây
Có phải sống đủ đầy phạm-hạnh
Dưới chỉ dạy bậc Thánh Thế Tôn
Mục đích Giới thanh-tịnh không ?
Hiền-giảđáp lại là ‘không phải vầy’,
Khi hỏi ngay về Tâm thanh-tịnh,
Kiến thanh-tịnh, thanh-tịnh đoạn nghi
Đạo-phi-đạo tri-kiến ni
Đạo-tri-kiến thanh-tịnh, vì chúng ta
Sống phạm hạnh, Phật Đà chỉ dạy
Vì mục đích như vậy hay không ?
Hiền-giả đều trả lời ‘không’,
Như vậy, mục đích ngài mong là gì ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Chỉ vì mục đích
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn này
Nên sống phạm-hạnh đủ đầy
Dưới sự chỉ dạy từ ngay Phật Đà ”.
– “ Hiền-giảà ! Phải Giới tịnh lạc
Là vô-thủ-trước Bát-niết-bàn ? ”
– “ Hiền-giả ! Không phải mọi đàng ! ”
– “ Hiền giả ! Như thế tịnh an Tâm toàn
Vô-thủ-trước Niết-bàn là vậy ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Điều ấy không mang ! ”
– “ Hay Kiến-thanh-tịnh lạc an
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –345
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn chính đây ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Điều này không phải ! ”
– “ Hay đoan-nghi thanh-tịnh làđàng
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn ? ”
– “ Hiền-giả ! Không phải hoàn toàn, điều ni ! ”
– “ Hay đạo-phi-đạo tri-kiến, đủ
Là vô-thủ-trước Bát-niết-bàn ? ”
– “ Hiền-giả ! Không phải mọi đàng ! ”
– “ Có phải đạo-tri-kiến vô vàn tịnh-thanh
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn đó ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Chẳng có như vầy ! ”
– “ Hay tri-kiến thanh-tịnh này
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn làđây ? ”
– “ Thưa Hiền-giả ! Nói ngay : Không phải ! ”
– “ Có phải cái ngoài các pháp đây
Vô-thủ-trước Niết-bàn ngay ? ”
– “ Hiền-giả ! Cả các pháp này cũng không ! ”.
– “ Này Hiền-giả ! Tôi không hiểu tới
Khi hỏi : ‘Có phải Giới tịnh an
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn ?
Hiền-giả lại đáp dễ dàng là ‘không’,
Rồi hỏi trong những điều khác nữa
Hiền-giả cũng đáp tựa vừa rồi,
Tất cả chỉ là ‘không’ thôi
Ý nghĩa của nó vậy thời hiểu sao ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Khi nào Đức Phật
Thuyết như thật về Giới tịnh an
Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn
Thì Thế Tôn cũng rõ ràng bảo ban :
‘Vô-thủ-trước Niết-bàn chẳng khác
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –346
Với hữu-thủ-trước Bát-niết-bàn.
Tâm, Kiến-thanh-tịnh sẵn sàng
Đoạn-nghi thanh-tịnh… đồng hàng trải sang
Vô-thủ-trước Niềt-bàn chẳng khác
Hữu-thủ-trước Bát-niết-bàn này,
Đạo-tri-kiến thanh-tịnh đây
Đạo-phi-đạo tri-kiến đầy tịnh-thanh…
Đấng Cha Lành tuyên ngôn đầy đủ :
Là vô-thủ-trước Bát-niết-bàn
Và hữu-thủ-trước ngang hàng ,
Nếu Phật tuyên bố dễ dàng cho xong :
‘Cái gìở ngoài vòng các pháp
Là vô-thủ-trước Bát-niết-bàn,
Phàm phu cũng Bát-niết-bàn
Vì phàm phu cũng ngoài hàng pháp kia .
Thưa Hiền-giả ! Không lìa sự vụ
Một ví dụ dễ hiểu như vầy
Một số kẻ tríởđây
Nhờ ví dụấy, hiểu ngay vấn đề :
Ví như về Ba-Sê-Na-Đí(1)
( Ba-Tư-Nặc ) địa vị Quốc vương
Xứ Kô-Sa-La (1) thịnh cường.
Đang ở Xá Vệ, tinh tường nghe qua :
Sa-Kê-Ta (2) cóđiều khẩn cấp
Mà chặng đường thẳng tắp rất xa
Cần đi ngay Sa-Kê-Ta
Để giải quyết gấp, lơ là sẽ nguy.
Bảy trạm xe tức thì đặt để
__________________________
(1) : Vua Ba-Tư-Nặc – Pasenadi – trị vì vương quốc Kosala
(Kiều-Tất-La ). (2) : Xứ Saketa thuộc vương quốc Kosala .
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –347
Giữa Xá Vệ và Sá-Kê-Ta
Rồi Vua xứ Kô-Sa-La
Ba-Sê-Na-Đí vội ra khỏi thành
Lên cỗ xe lao nhanh phía trước
Trạm thứ nhất đã được dùng ngay.
Đến được trạm xe thứ hai
Thay cỗ xe khác, đường dài phóng đi.
Trạm thứ ba tức thì đến đấy
Vua thay xe để lại lên đường
Cỗ xe lại chạy khẩn trương
Trạm xe thứ bốn an tường tới đây
Vua đổi ngay cỗ xe thứ bốn
Để đến chốn trạm xe thứ năm
Đổi xe ở trạm xe năm
Cỗ xe nhanh chóng phóng tầm đường xa
Lại trải qua trạm xe thứ sáu
Vua lại bảo tiếp tục lên đường
Đổi cỗ xe mới khẩn trương
Trạm xe thứ bảy Quốc Vương đến rồi
Vua tức thời đổi xe ở đấy
Nhờ trạm xe thứ bảy, tới nhanh
Sa-Kê-Ta, cửa nội thành.
Đại thần, hoàng tộc, công khanh đứng chờ,
Hỏi Vua : “ Có phải nhờở đấy
Do trạm xe thứ bảy này, mà
Vua đến được Sa-Kê-Ta
Từ Sa-Vát-Thí đường xa muôn trùng ?
Thưa Hiền-giả ! Nói chung, cụ thể
Vua Ba-Sế-Na-Đí trước sau
Phải trả lời như thế nào
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –348
Gọi làđúng đắn với câu trả lời ? ”.
– “ Này Hiền-giả ! Trả lời đúng đắn
Đức Vua phải mau mắn trình bày :
‘Từ Xá Vệ muốn đến đây
Phải cấp tốc sử dụng ngay dần dần
Bảy trạm xe, bảy lần thay đổi
Bảy cỗ xe ở mỗi trạm này
Trạm xe Xá Vệ lên ngay
Đến và đổi ở trạm hai tức thì
Rồi lại đi trạm ba, trạm bốn
Đổi cỗ xe trạm bốn một bề
Trạm năm, trạm sáu thay xe
Trạm xe thứ bảy gần về đến nơi
Ta tức thời đổi xe trạm bảy
Dùng cỗ xe thứ bảy đến đây’.
Hiền-giả ! Trả lời như vầy
Mới gọi đúng đắn, Vua này công minh ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Sự tình cũng vậy
Giới thanh-tịnh, điều ấy hiểu nhanh :
Đạt cho được Tâm tịnh-thanh .
Với Tâm thanh-tịnh đã thành mục tiêu
Đạt cho được Kiến đều thanh-tịnh.
Bởi mục đích thanh-tịnh Đoạn-nghi
Do Kiến thanh-tịnh tự tri.
Đạo-phi-đạo tri-kiến thì tịnh uy
Là mục đích Đoạn-nghi thanh-tịnh.
Rồi hướng Đạo-tri-kiến tịnh-thanh
Đạo-phi-đạo tri-kiến sanh.
Đạt được Tri-kiến tịnh-thanh tức thì.
Tri-kiến này chỉ vì đểđạt
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –349
Được Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn.
Ta sống phạm-hạnh lạc an
Dưới sự chỉ dẫn của hàng Đạo Sư
Với mục đích từ từ phải đạt
Được Vô-thủ-trước Bát-niết-bàn ”.
Khi được đáp lại rõ ràng
Ngài Xá-Lợi-Phất hướng sang vấn đề
Là hỏi về phương danh vị nọ :
– “ Này Tôn-giả ! Ngài có tên gì ?
Đồng-phạm-hạnh gọi là chi ? ”.
– “ Hiền-giả ! Tên gọi mọi thì : Pun-Nha
Còn tên Manh-Ta-Ni-Pút-Tá
Đồng-phạm-hạnh tất cả quen dùng ”.
– “ Thật là hy hữu vô cùng !
Thật là kỳ diệu, tương phùng Cao Tăng !
Những câu hỏi thuộc phần sâu kín
Đã được chính Tôn-giả trả lời
Từng điểm một, rất tuyệt vời
Xứng danh mô phạm, một đời hoằng dương
Đại-đệ-tử kiên cường ý chí(1)
Hiểu tường tận giáo lý Phật Đà
__________________________
(1) : Tôn-giả Phú-Lâu-Na rất tinh cần và miệt mài với công tác
hoằng pháp độ sinh . Có lần Phật cử các vị Tỷ Kheo đi bố giáo
nhiều nơi , duy cóđịa phương Du-Na , dân chúng vô cùng hung
dữ và vôđạo, không vị nào dám nhận. Ngài Phú-Lâu-Na khẳng
khái xin đi . Phật đưa ra nhiều trường hợp nguy hiểm , kể cả có
thể thiệt mạng, nhưng ngài vẫn kiên cường thưa là nếu có chết
cũng chỉ là để xả bỏ thân tứđại nhiều nghiệp chướng mà thôi .
Đức Phật vô cùng tán thán, đồng ý để Tôn-giảđến hoằng pháp
tại đấy, và cuối cùng ngài đã thu phục được dân xứ này quay về
với Chánh Pháp .
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –350
Đó là Tôn-giả Pun-Nha
Tức Manh-Ta-Ní-Pút-Tà viên thông !
Hạnh phúc cho các đồng-phạm-hạnh !
Thật hạnh phúc chân chánh thâm trầm !
Đồng-phạm-hạnh được viếng thăm
Hay hân hạnh được tháng năm cận kề.
Nếu nói về các đồng-phạm-hạnh
Do tôn kính bậc Thánh thâm sâu
Liền đội Tôn-giả lên đầu
Với cuộn vải trắng lót đầu cho cân
Để được thăm, được phần thân cận
Là may mắn, hạnh phúc họ rồi !
Thật là hạnh phúc cho tôi
Được cùng đàm luận tay đôi với vì
Pun-Nha Manh-Ta-Ni-Pút-Tá ”.
Được nói vậy, Tôn-giả Pun-Nha
Hỏi ngài Sa-Ri-Pút-Ta :
– “ Xin hỏi Tôn-giả tên là chi đây ?
Đồng-phạm-hạnh gọi ngài gì vậy ? ”.
– “ Tôi tên ấy Ú-Pá-Tít-Sa (1)
Còn tên Sa-Ri-Pút-Ta (1)
Các đồng-phạm-hạnh gọi qua tên này ”.
– “ Thật hân hạnh, thật đầy diễm phước !
Tôi đang được đối diện luận bàn
Với bậc được xem ngang hàng
Cùng đấng Đại Giác, hoàn toàn Trí minh.
Nếu thực tình biết là Tôn-giả
__________________________
(1) : Tôn-giả Xá-Lợi-Phất – Sariputta ( con bà Sari ), vịĐại-đệ-tử
của Phật , Trí TuệĐệ Nhất . Tên thật của ngài là Upatissa .
Trung Bộ (Tập 1) Kinh 24 : TRẠM XE * MLH –351
Thì tôi đã không dám lạm bàn.
Thật là hy hữu vô vàn !
Thật là kỳ diệu muôn ngàn cho tôi !
Những câu hỏi vừa rồi sâu kín
Đã được chính Tôn-giả trả lời
Từng điểm một, rất tuyệt vời
Xứng đáng Thánh giả suốt đời hoằng dương
Đại-đệ-tử vô lường Đại Trí
Hiểu tường tận giáo lý Phật Đà
Là ngài Sa-Ri-Pút-Ta
( Tức Xá-Lợi-Phất ) thật là viên thông
Hạnh phúc cho các đồng-phạm-hạnh !
Thật hạnh phúc chân chánh thâm trầm !
Đồng-phạm-hạnh được viếng thăm
Hay hân hạnh được tháng năm cận kề.
Nếu nói về các đồng-phạm-hạnh
Do tôn kính bậc Thánh thâm sâu
Liền đội Tôn-giả lên đầu
Với cuộn vải trắng lót đầu cho cân
Để được thăm, được phần thân cận
Là may mắn, hạnh phúc họ rồi !
Thật là hạnh phúc cho tôi
Lại được thân cận, đồng thời tường tri
Với Tôn-giả Sa-Ri-Pút-Tá ! ”.
Như vậy, hai Tôn-giả trí tài
Cùng nhau thiện thuyết hòa hài
Cùng nhau tùy hỷ trình bày của nhau ./-
* * *
( Chấm dứt Kinh số 24 : TRẠM XE – RATHAVINÌTI Sutta )
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D426898794.-%3B)