TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majhima Nikàya )
Tập IV
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : honglacmai1@yahoo.com
136. Đại Kinh NGHIỆP PHÂN BIỆT
(Mahàkammavibhanga sutta)
Như vậy, tôi nghe :
Một thời, Đức Thế Tôn Giác Giả
Trú Vương Xá – Rá-Chá-Ga-Ha
Tinh Xá Vê-Lú-Va-Na ( Veluvanavihàra )
Trúc Lâm Tinh Xá cũng là nơi đây.
Lúc bấy giờ, ở đây có vị
Tôn-giả Sa-Mít-Thí đã từng ( Samiddhi )
Trú tại cái cốc trong rừng.
Một hôm có du sĩ dừng chân đây,
Du sĩ ngoại đạo này, tên gã
Là Pô-Ta-Li-Pút-Tá thành danh. ( Potaliputta )
Tiêu dao tản bộ du hành,
Đến gặp Tôn-giả thiền hành nói trên.
Du sĩ liền thốt lên lời nói
Để thăm hỏi thân hữu, xã giao
Rồi y một bên ngồi vào
Thưa qua Tôn-giả một câu hỏi là :
– “ Biết chăng Sa-Mít-Thi Hiền-giả !
Trước mặt vị Giác Giả Phật Đà
Tự thân tôi đã nghe qua,
Tự thân ghi nhận sâu xa lời Ngài :
‘Thân nghiệp này là hư vọng vậy !
Khẩu nghiệp ấy cũng hư vọng rồi,
Chỉ ý nghiệp chân thật thôi !
Có một thiền chứng từ nơi điều này
Thành tựu thiền chứng đây sẽ đạt
Không có một cảm giác xảy ra ”.
– “ Này Pô-Ta-Li-Pút-Ta !
Hiền giả chớ có nói ra như vầy.
Chớ có phỉ báng Ngài Thiện Thệ,
Phỉ báng đức Thiện Thệ Phật Đà
Là không tốt, thật xấu xa !
Phật không hề nói như là điều trên
Mà ông vừa nói lên, quấy quá ! ”.
– “ Này Hiền-giả ! Xin hỏi một câu
Ngài xuất gia đã bao lâu ? ”.
– “ Tôi xuất gia cũng chỉ vào ba năm ”.
– “ Tôi sẽ tầm các vị Phích-Khú
Là Trưởng Lão kỳ cựu, hỏi rằng :
‘Làm gì khi Tỷ Kheo tân
Nghĩ phải bảo vệ nghiêm cần Đạo Sư ?
Thưa Hiền-giả ! Còn như ai đó
Khi đã có sẵn dụng ý là
Thân & khẩu & ý nghiệp làm ra
Người ấy có cảm giác qua là gì ? ”.
– “ Hiền-giả Pô-Ta-Li-Pút-Tá !
Khi y đã có dụng ý là
Thân & khẩu & ý nghiệp làm ra
Cảm giác đau khổ xảy ra tức thì ”.
Pô-Ta-Li-Pút-Ta nghe đoạn
Không tán thán, không phản đối gì
Lời Tôn-giả Sa-Mít-Thi
Đang ngồi đứng dậy, rồi đi tức thời.
Khi du-sĩ đã rời trú xá
Sa-Mít-Thí Tôn-giả đi qua
Chỗ Tôn-giả A-Nan-Đa
Thuật lại câu chuyện xảy ra những gì.
Nghe lời Sa-Mít-Thi thuật tả
A-Nan-Đa Tôn-giả bảo là :
– “ Hiền-giả Sa-Mít-Thi à !
Đề tài Sư đã thuật qua như vầy
Cần phải yết kiến ngay Điều Ngự,
Theo thứ tự chuyện này trình bày
Để Phật rõ ý nghĩa này,
Tùy lời Ngài dạy, theo đây thọ trì ”.
Tôn-giả Sa-Mít-Thi đồng ý
Cùng với vị Tôn-giả A-Nan
Nhắm hương thất Phật đi sang,
Hai vị đảnh lễ nghiêm trang Phật Đà
Rồi ngồi xuống bên tòa Điều Ngự,
Ngài A-Nan thứ tự trình lên
Về câu chuyện đã nói trên
Du sĩ ngoại đạo có tên đủ là
Pô-Ta-Li-Pút-Ta – dừng nghỉ
Gặp Sư Sa-Mít-Thí, nói là :
‘Tự thân tôi đã nghe qua,
Tự thân ghi nhận sâu xa lời Ngài :
‘Thân nghiệp này là hư vọng vậy !
Khẩu nghiệp ấy cũng hư vọng rồi,
Chỉ ý nghiệp chân thật thôi !
Có một thiền chứng từ nơi điều này
Thành tựu thiền chứng đây sẽ đạt
Không có một cảm giác xảy ra’.
Rồi y cũng lại hỏi là :
‘Thân & khẩu & ý nghiệp làm ra, vậy thì
Người ấy sẽ có gì cảm giác ?’
Sa-Mít-Thi đã đáp lại là :
‘Một người dụng ý làm ra
Thân & khẩu & ý nghiệp trải qua như vầy
Thời người này cảm giác đau khổ’.
Du sĩ ấy từ chỗ đang ngồi
Bỏ đi, không nói một lời ”.
Thế Tôn nghe vậy, tức thời nói ngay :
– “ A-Nan này ! Ta chưa từng thấy
Du sĩ ngoại đạo ấy, tức là
Gã Pô-Ta-Li-Pút-Ta
Thời xảy chuyện ấy vốn là từ đâu ?
A-Nan-Đa ! Với câu hỏi ấy
Đáng lý phải trả lời đàng hoàng
Có sự phân tích rõ ràng
Để du-sĩ ấy dễ dàng tường tri,
Lại được kẻ ngu si thiểu trí
Sa-Mít-Thí trả lời một chiều ”.
Nghe vậy, một vị Tỷ Kheo
Tên U-Đa-Dí do theo việc này
Bạch Thế Tôn : “ Xin Ngài giảng nghĩa
Nếu đây là ý nghĩa dựa trên
Sư Sa-Mít-Thi nói lên
Gì là cảm giác do nên thọ này
Là cảm giác có đầy đau khổ ? ”.
Đấng Giác Ngộ Thế Tôn nghe qua
Bảo Tôn-giả A-Nan-Đa :
– “ Hãy xem đạo lộ thật là lầm sai
Của U-Đa-Di này là kẻ
Nói ra với lời lẽ ngu si
Ta biết rằng nếu mà y
(Tức U-Đa-Dí) mọi thì trải qua
Mở miệng ra khi cần đề cập
Vấn đề gì, thì vấp đụng vào
Thật không như lý chút nào.
Này A-Nan ! Điểm khởi đầu của y
(Pô-Ta-Li-Pút-Ta) hỏi đó
Là về ba cảm thọ mọi thì.
Nếu kẻ ngu Sa-Mít-Thi
Thông hiểu, đáp lại tức thì như sau :
‘Này Hiền-giả ! Người nào dụng ý
Làm thân nghiệp, khẩu & ý nghiệp này
Khả năng lạc thọ đạt ngay
Y cảm giác lạc thọ đầy xảy ra.
Pô-Ta-Li-Pút-Ta Hiền-giả !
Nếu tam nghiệp có khả năng là
Đưa đến khổ thọ xấu xa
Y cảm giác khổ thọ ra như vầy.
Hiền-giả này ! Nếu ai dụng ý
Thân & khẩu & ý nghiệp đó thực hành
Có khả năng đưa đến nhanh
Bất khổ bất lạc thọ sanh tức thời
Y cảm giác bất khổ bất lạc’.
Nên trả lời dứt khoát như vầy.
Kẻ ngu Sa-Mít-Thí này
Phải đáp chân chánh đủ đầy trải qua
Cho gã Pô-Li-Ta-Pút-Tá.
A-Nan-Đa ! Hoặc giả những người
Du-sĩ ngoại đạo khắp nơi
Ngu si, kém học hiểu lời Như Lai
Hiểu được ngay ‘đại phân biệt nghiệp’
Của Như Lai, có dịp nghe qua,
Nếu ông, này A-Nan-Đa !
Nghe Ta phân tích rõ ra nghiệp này ”.
– “ Bạch Thế Tôn ! Xin Ngài bi mẫn
Giảng tường tận ý nghĩa sâu xa
Phân tích đại phân biệt qua
Về nghiệp – Tăng Chúng hiểu ra, thọ trì ”.
– “ A-Nan-Đa ! Vậy thì nghe kỹ
Và hãy khéo tác ý, nhớ ghi ”.
– “ Thưa vâng, bạch đấng Toàn Tri ! ”.
Thế Tôn liền giảng uy nghi như vầy :
– “ A-Nan này ! Loài người có bốn
Có mặt, sống ở đời như vầy.
Sao là bốn hạng người này ?
* A-Nan ! Phải biết ở đây có người
Thường sát sanh, hoặc người trộm cướp,
Sống tà hạnh trong các dục tà,
Nói láo, hai lưỡi, ba hoa
Phù phiếm, ác khẩu, nói ra bao lần,
Có tham dục, hận sân, tà kiến,
Khi thân hoại sinh đến tức thì
Địa ngục, đọa xứ hiểm nguy.
* Nhưng cũng có kẻ sau khi chết rồi
Sanh thiện thú, cõi đời, Thiên giới.
* A-Nan-Đa ! Còn với người mà
Từ bỏ sát sanh cùng là
Từ bỏ trộm cướp, tránh xa hạnh tà,
Cũng tránh xa ác khẩu, lưỡng thiệt,
Quyết tận diệt lời nói ba hoa,
Sau khi thân hoại, sinh qua
Thiên giới, thiện thú, sinh qua cõi đời.
* Nhưng đồng thời, một số người khác
Từ bỏ sát, trộm đạo, dâm tà,
Ác khẩu, hai lưỡi, ba hoa…
Nhưng sau khi chết, trải qua khổ sầu
Sinh cõi dữ hoặc vào địa ngục,
Hoặc đọa xứ thằng thúc dẫy đầy.
A-Nan-Đa ! Nhưng ở đây
Có vị Phạm Chí hay thầy Sa-Môn
Nhờ nhiệt tâm, dụng công tinh tấn
Nhờ cần mẫn, không phóng dật gì,
Nhờ chánh tác ý mọi thì
Nên tâm nhập định, và khi định thần
Nhờ thiên nhãn siêu nhân thanh tịnh
Vị ấy chính tự thấy đành rành
Có người trộm cướp, sát sanh
Tà hạnh trong các dục dành truy hoan,
Nói dối gian, hai lưỡi, ác khẩu…
Do quả báo ác đã thực hành
Sau khi thân hoại, đọa sanh
Địa ngục hoặc cõi chẳng lành, khổ đau.
Vị ấy nói như sau : “ Thật sự
Có ác nghiệp, quả dữ ác hành,
Chắc chắn những kẻ sát sanh
Trộm cướp, dối trá, lưu manh dâm tà,
Có tham dục hoặc là sân hận,
Có tà kiến… khi tận mạng rồi
Phải sinh cõi dữ mà thôi !
Đọa xứ, địa ngục… là nơi sinh vào ! ”.
Những người nào hiểu biết như vậy
Là người ấy hiểu biết chánh chân.
Ngược lại, họ thuộc thành phần
Tà trí, vì họ không phân chánh tà.
A-Nan-Đa ! Như vậy vị ấy
Tự mình biết, tự thấy, hiểu vầy
Vị ấy nắm giữ, chấp ngay
Tuyên bố : ‘Chỉ có điều này đúng thôi !
Ngoài ra thời đều là hư vọng’.
Có những vị không phóng dật gì
Nhờ chánh tác ý, tinh cần
Tâm liền nhập định, dần dần thấy ngay
Thấy được như có ai thực hiện
Sát, đạo, dâm, tà kiến, dục, sân,
Nhiều ác hạnh khẩu, ý, thân
Nhưng khi thân hoại được phần tốt tươi
Sinh Thiên giới, cõi đời giàu có.
Các vị đó lên tiếng tức thì :
‘Thật sự không ác nghiệp gì,
Không có quả báo, chẳng chi ác hành’.
Và các vị đinh ninh chấp trước
Nắm giữ, tuyên bố được ra lời :
‘Như vậy là chân thực rồi !
Ngoài ra đều hư vọng thôi !’. Hiểu vầy.
* A-Nan-Đa ! Ở đây các vị
Sa-môn hay Phạm-chí nhiệt tâm
Nhờ sự nỗ lực, tinh cần
Nên tâm nhập định, mắt thần siêu nhân
Thấy được rằng có người từ bỏ
Sự sát sanh, không có tham gian,
Ngũ giới vâng giữ nghiêm trang
Lại có chánh kiến. Giữa đàng mệnh chung
Sanh thiện thú, sống cùng Thiên giới
Hoặc cõi đời tài lợi biết bao.
Vị ấy liền nói như sau :
‘Thật sự thiện nghiệp đáo đầu có đây !
Quả báo thiện hạnh này là có,
Ta thấy có sự kiện rõ bày.
Những ai hiểu, biết như vầy
Là sự hiểu, biết tròn đầy, chánh chân.
Những ai biết khác phần như vậy
Trí người ấy là tà trí đây !’.
Tự biết, thấy, hiểu như vầy
Vị ấy nắm giữ, chấp ngay, nói là :
‘Chỉ như vậy mới là chân thật,
Ngoài ra tất hư vọng mà thôi !’.
* Này A-Nan-Đa ! Đồng thời
Sa-môn, Phạm-chí do nơi tinh cần,
Nhờ nhiệt tâm, nhờ chánh tác ý
Nên nhập định, tâm trí siêu trần,
Nhờ vào thiên nhãn, thấy rằng
Có kẻ đức hạnh, tự thân tu hành
Không sát sanh, trộm cướp, tà hạnh,
Không dối trá, có chánh kiến cùng
Nhưng khi thân hoại mệnh chung
Sinh vào địa ngục hãi hùng, hoặc sa
Vào cõi dữ hay là đọa xứ…
Vị ấy nói : ‘Thật sự đó là
Không có những thiện nghiệp, và
Quả báo thiện hạnh cũng là số không’.
Như vậy, trong điều vị ấy biết
Tự thấy, hiểu cá biệt ở đây
Vị ấy nắm giữ, chấp ngay
Tuyên bố : ‘Chỉ có điều này đúng thôi !
Ngoài ra thời đều là hư vọng’.
A-Nan ! Trong đời sống cơ cầu
Sa-môn, Bà-la-môn nào
Nói rằng : ‘Các ác nghiệp sau kiếp này
Chắc chắn là người vay phải trả’
Ta chấp nhận nhân quả như vầy.
Hoặc là vị ấy nói ngay :
‘Tôi thấy những kẻ lòng đầy ác nhân
Thực hiện phần sát sanh, trộm đạo
Tà hạnh và nói láo, ác ngôn,
Hai lưỡi, phù phiếm bông lơn
Tham sân si độc vẫn còn gia tăng
Khi mãn phần, sinh vào cõi dữ,
Vào đọa xứ, địa ngục khổ đầy’.
Ta cũng chấp nhận điều này.
Còn như vị ấy như vầy nói ra :
‘Chắc chắn là những kẻ làm ác
Khi mệnh chung đọa lạc tức thì
Cõi dữ, địa ngục âm ti…’
Ta không chấp nhận điều ni. Hoặc là
Họ nói ra : ‘Những ai biết vậy,
Những vị ấy đã biết đúng ngay,
Những ai biết khác như vầy
Họ thuộc tà trí’. Điều này Như Lai
Không chấp nhận mảy may. Hoặc giả
Vị ấy đã tự biết, thấy ngay
Tự mình hiểu rõ điều này,
Nắm giữ, chấp trước trình bày ở đây :
‘Chỉ như vầy mới là đúng đấy !
Khác như vậy, hư vọng cả thôi !’
Như Lai phủ nhận tức thời
Vì sao như vậy ? Khác nơi trí này.
A-Nan ! Trí Như Lai quả thiệt
‘Đại phân biệt về nghiệp’ sâu xa.
Ở đây, này A-Nan-Đa !
Cũng như khi có vị Bà-la-môn
Hay Sa-môn nào nói quả quyết :
‘Chắc chắn không ác nghiệp mọi thì
Không quả báo ác hạnh gì’.
Ta không chấp nhận điều ni. Nhưng mà
Khi vị ấy nói là chính họ
Đã thấy có người ác sát sanh,
Trộm cướp, khẩu nghiệp chẳng lành,
Tà dâm, tam độc thực hành ngày đêm,
Nhiều ác hạnh lại thêm tà kiến
Khi chết, lại cõi thiện tái sinh
Sinh vào Thiên giới, đời lành…
Nhưng Như Lai chấp nhận nhanh điều này.
Còn ở đây nếu mà họ nói :
‘Chắc chắn người làm mọi ác hành
Khi mạng chung, được tái sanh
Vào nơi Thiên giới, cõi lành, nhân gian’
Thời Như Lai sẵn sàng phủ nhận.
Còn họ vẫn cứ tuyên bố ra :
‘Những ai biết vậy mới là
Sự biết chân chánh, ngoài ra là tà’.
Hoặc cho là những ai tự biết
Tự thấy thiệt, hiểu rõ điều này
Vị ấy nắm giữ, chấp ngay
Và tuyên bố : ‘Chỉ như vầy đúng thôi !’
Như Lai thời phủ nhận điều ấy,
Vì sao vậy ? Khác biệt ở đây
Là do trí của Như Lai
‘Đại phân biệt về nghiệp’ này sâu xa.
A-Nan-Đa ! Còn như có vị
Sa-môn hay Phạm-chí nói là :
‘Chắc chắn có thiện nghiệp mà !
Quả báo thiện nghiệp xảy ra đúng thì’,
Ta chấp nhận cho vì nói ấy.
Hay nói : ‘Tôi đã thấy có vì
Nghiêm mật ngũ giới thọ trì
Và có chánh kiến, sau khi chết rồi
Sinh tức thời thiện thú, Thiên giới
Hoặc cõi đời phúc lợi đủ đầy’.
Như Lai chấp nhận điều này.
Nhưng nói : ‘Chắc chắn những ai mọi thì
Gắng thọ trì ngũ giới, chánh kiến
Khi thân hoại, thuộc diện tái sanh
Thiện thú, Thiên giới, cõi lành’.
Ta không chấp nhận ý sanh khởi này.
Hay vị khác ở đây nói tiếp :
‘Chắc chắn không thiện nghiệp nào đâu !
Không quả báo thiện hạnh nào’.
Ta không chấp nhận nhằm vào điều đây.
Nhưng vị này nói rằng thấy rõ
Người từ bỏ ác hạnh, kiến tà
Sau khi mạng tận, sinh qua
Cõi dữ, địa ngục hoặc là súc sanh’.
Ta tán thành, chấp nhận điều đấy.
Nhưng vị ấy nói : ‘Chắc chắn là
Những ai thiện hạnh trải qua,
Chánh kiến, nhưng chết đọa sa chẳng lành
Vào địa ngục, súc sanh, cõi dữ
Vào ác thú, đọa xứ nơi đây’.
Ta không chấp nhận điều này.
Nếu vị ấy nói như vầy ở đây :
‘Những ai biết điều này, chứng tỏ
Vị ấy có hiểu biết đúng ngay,
Còn ai biết khác điều này
Họ thuộc tà trí’. Như vầy Như Lai
Không chấp nhận điều này của họ.
Nếu vị ấy tự biết, thấy vầy
Tự mình hiểu rõ ở đây
Vị ấy nắm giữ, chấp rày điều trên,
Tuyên bố lên : ‘Như vầy đích thực
Mới chân thực, ngoài ra đều sai’.
Ta cũng phủ nhận vị này.
Vì sao ? Trí của Như Lai mọi bề
‘Đại phân biệt thuộc về nghiệp’ đó.
A-Nan-Đa ! Người có ác hành
Trộm cướp, tà hạnh, sát sanh
Khẩu nghiệp, tà kiến… sẵn dành đọa sa
Vào ác thú hoặc là cõi dữ
Vào địa ngục, đọa xứ chẳng dời
Hoặc một ác nghiệp, tức thời
Có cảm giác khổ thọ nơi người này.
Làm trước, hay một ác nghiệp khác
Đưa cảm giác khổ thọ do vào
Người ấy thực hiện về sau,
Hay trong lúc chết dựa vào, bám ngay
Một tà kiến người này chấp chặt,
Do vậy, sau khi mất sinh qua
Địa ngục, cõi dữ đọa sa.
Và ai bất luận gần xa, khi mà
Hành ác hạnh hoặc là tà kiến
Phải lãnh thọ bất thiện quả này,
Hiện tại định khởi lên ngay
Hay một đời khác trả vay thuận tùy.
A-Nan-Đa ! Một khi người nọ
Đã từ bỏ ác hạnh mọi thời
Chánh kiến, sau khi chết rồi
Sanh vào thiện thú, cõi đời, chư Thiên
Hoặc do một nghiệp duyên thiện có
Đưa cảm giác lạc thọ đến ngay
Do người này làm trước đây,
Hay một thiện nghiệp người này, đưa ngay
Cảm giác đầy lạc thọ lan mãi
Do người ấy thực hiện về sau.
Hay trong khi chết, nương vào
Một chánh kiến được nhận mau, chấp liền
Do vậy khi tận duyên thân hoại
Liền sinh lại thiện thú, cõi đời
Hay sinh lên các cõi Trời.
Với ai thiện hạnh từ lời, ý, thân
Có chánh kiến, thì phần phải có
Là lãnh thọ quả báo khởi mau
Hiện tại hay những đời sau.
A-Nan ! Còn những người nào ở đây
Các thiện hành đêm ngày thực hiện
Từ bỏ chuyện sát, đạo, dâm hành,
Nói với bốn khẩu nghiệp lành,
Chánh kiến. Nhưng chết lại sanh đọa đày
Cõi dữ hay đọa xứ, địa ngục,
Vì là lúc một ác nghiệp nào
Đưa cảm giác khổ thọ mau
Do người ấy đã làm vào trước đây.
Hay một ác nghiệp rày đưa tới
Cảm giác khổ thọ với chính y
Làm về sau. Hay trong khi
Mệnh chung, một tà kiến gì đến ngay
Được người này chấp nhận, bám chặt
Do vậy sau khi mất phải sa
Cõi dữ, ác thú hay là
Đọa xứ, địa ngục trải qua lâu dài.
Và ở đây, những ai dứt mạnh
Các ác hạnh, có chánh kiến tuyền
Người ấy phải lãnh thọ liền
Quả báo được khởi hiện tiền xảy ra
Ngay, hay là trong các đời tiếp.
A-Nan-Đa ! Có nghiệp ở đây
Vô-hữu tợ vô-hữu, hay
Có nghiệp vô hữu cũng tày hữu đây,
Có nghiệp hữu giống rày với hữu
Có nghiệp hữu giống vô hữu này ”.
Thế Tôn thuyết giảng như vầy
A-Nan tín thọ, theo đây hành trì ./-
*
* *
( Chấm dứt Đại Kinh số 136 : NGHIỆP PHÂN BIỆT – MAHÀKAMMAVIBHANGA Sutta )