08. Kinh Đoạn Giảm

( Majjhima  Nikàya )

Chuyển thể Thơ :

Giới Lạc  MAI LẠC HỒNG  tự TUỆ NGHIÊM

 ( Huynh Trưởng Cấp Tấn  - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )

Email : honglacmai1@yahoo.com

8. Kinh ĐOẠN GIẢM

( Sallekha sutta )

Như vậy, tôi nghe :

          Một thời, Đức Thế Tôn Thiện Thệ(1)

An trú tại Xá-Vệ(2)thành này

Sa-Vát-Thí (2) cũng là đây

Kỳ Viên Tinh Xá(3) hôm mai tịnh, hòa

 Còn có tên Chê-Ta-Va-Ná(3)

Khu vườn do Trưởng giả tên là

A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka (4)

       Tức Cấp-Cô-Độc (4)tín gia cúng dàng.

          Lúc bấy giờ, có hàng Tôn-giả

          Ngài Ma-Ha Chun-Đá (5) an tu

              Nhằm vào một buổi chiều thu

       Từ chỗ Thiền tịnh độc cư an hòa

          Đến tại chỗ Phật Đà (1) Thiện Thệ

          Sau khi lễ, ngồi xuống một bên

              Hướng về Thế Tôn (1), nói lên

       Những điều muốn hỏi dựa trên luận điều :

    – “ Bạch Thế Tôn ! Có nhiều sở kiến 

          Đã khởi lên những chuyện ở đời

              Liên hệ ngã-luận chơi vơi

       Liên hệ thế-giới-luận, đời vẫn theo

    _______________________________

 (1) : Ba trong 10 danh hiệu ( Thập Hiệu ) do người đời tôn xưng

         Đức Phật : Phật-Đà (Buddha), Thế Tôn ( Bhagavà ) và

        Thiện Thệ ( Sugato ).

(2)&(3)&(4) : Xem chú thích ở Kinh“Tất cả Lậu-hoặc” trang 015.

       (5) : Tôn-giả Mahà Cunda .

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –094

          Đối với một Tỷ Kheo thu thúc

Có tác ý từ lúc đầu, thì

Có thể đoạn trừ, xả ly

       Những sở kiến ấy tức thì được không ? ”.

    – “ Này Chun-Đa ! Lời ông vừa hỏi          

          Có những loại sở kiến như vầy

              Chỗ nào những sở kiến đây

       Hiện hành, tiềm ẩn chỗ này chỗ kia ?

          Chỉ có cách không lìa trí tuệ

          Như thật để quán sát như vầy :

            ‘Không phải của tôi cái này,

       Mà cũng không phải cái này là tôi,

          Cũng không phải của tôi tự ngã’.

          Vị hành giả có sự đoạn trừ

Những loại sở kiến cần trừ,

       Xả ly sở kiến khư khư chẳng lành.

      *  Này Chun-Đa ! Phát sanh sự kiện :

Vị ly dục, bất-thiện-pháp ly

              Chứng và an trú tức thì

       Vào Nhất Thiền, bởi hành trì tịnh thanh 

          Tâm hỷ lạc do sanh ly dục

Với tầm, tứ  – thuần thục Thiền chi.

              Vị ấy có thể nghĩ suy :

  ‘Với hạnh đoạn giảm, ta thì sống đây’.

          Này Chun-Đa ! Thế này quả chứng

          Không gọi chúng ‘đoạn giảm’ tinh chuyên

              Trong Giới luật bậc Thánh hiền

     ‘Hiện tại lạc trú’ gọi liền chúng ngay.

.        

      *  Tiếp, việc này xảy ra khi đó

          Tỷ Kheo có diệt tứ và tầm

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –095

              Chứng, trú Nhị Thiền âm thầm

       Trạng thái hỷ lạc do mầm định sanh

          Được hình thành không tầm, không tứ

         (Với ngôn ngữ) nội tĩnh nhất tâm

              Vị ấy có thể nghĩ thầm :

  ‘Với hạnh đoạn giảm, ta đang sống này’. 

      *  Hoặc sự kiện như vầy được tả : 

          Vì ly hỷ trú xả tức thì

              Chánh niệm tỉnh giác tuệ tri

       Vị ấy thân cảm những gì thọ vui

          Các vị Thánh an vui gọi đủ

          Là ‘xả niệm lạc trú’ đủ đầy

              Chứng và trú Tam Thiền đây

 ‘Ta sống đoạn giảm’, vị này nghĩ ngay.

      *  Hoặc sự kiện ở đây có khác : 

          Vị Tỷ Kheo xả lạc, khổ rày

              Và đã diệt hỷ, ưu này

       Đã cảm thọ trước, chứng ngay Tứ Thiền

          Không phan duyên, không khổ không lạc

          Vị ấy đạt ‘xả niệm tịnh thanh’

              Vị ấy có thể nghĩ rằng :

 ‘Với hạnh đoạn giảm, ta đang sống này’.

          Này Chun-Đa ! Thế này quả chứng

          Không gọi chúng ‘đoạn giảm’ tinh chuyên

              Trong Giới luật bậc Thánh hiền

     ‘Hiện tại lạc trú’ gọi liền chúng ngay.

      *  Sự kiện này như là hiện tượng :      

          Vị Tỷ Kheo Sắc tưởng vượt lên

              Diệt mọi chướng-ngại-tưởng liền

       Không tác ý dị tưởng, nên nghĩ là :

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –096

         ‘Hư không là vô biên’, chấp giữ

Chứng Không Vô Biên Xứ, trú đây.

              Vị ấy có thể nghĩ ngay :

 ‘Với hạnh đoạn giảm, ta nay sống vầy’.

      *  Hoặc sự kiện thế này có được :  

          Tỷ Kheo vượt khỏi Không Vô Biên,

              Nghĩ rằng : Thức là vô biên

       Chứng và trú Thức Vô Biên Xứ miền

          Vị ấy liền nghĩ suy nhanh chóng :

  ‘Hạnh đoạn giảm, ta sống như vầy’. 

          *  Hoặc sự kiện xảy ra đây :   

       Thức Vô Biên Xứ vị này vượt ngay

          Chứng, trú đây : Vô Sở Hữu Xứ

          Vị ấy tự suy nghĩ điều này :

  ‘Ta biết rằng ta sống đây

       Với hạnh đoạn giảm thuộc rày của ta’.

      *  Này Chun-Đa ! Xảy ra sự kiện :

          Với câu chuyện vị Tỷ Kheo này

              Vô-sở-hữu xứ vượt ngay

       Chứng và an trú vào ngay tức thì

          Tại Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ

          Vị ấy tự suy nghĩ điều này :

  ‘Ta biết ta sống hiện nay

       Với hạnh đoạn giảm như vầy của ta’. 

          Này Chun-Đa ! Thế này quả chứng

          Không gọi chúng ‘đoạn giảm’ tinh chuyên

              Trong Giới luật bậc Thánh hiền

       Gọi ‘tịch tịnh trú’, mối giềng là đây.

 (Trên trình bày về Tám Chứng Đắc

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –097

          Nay Đức Phật tiếp tục thuyết về

             ‘Đoạn giảm’ thuộc nhiều vấn đề :) 

 – “ Chun-Đa ! Đoạn giảm mọi bề, tuệ tri

          Thực hiện khi nghĩ suy cặn kẻ :

1)        Những người khác có thể họ là

             ‘Những người làm hại’ ; còn ta

       Không thể làm hại dù là cách chi.

          Như vậy là thực thi ‘đoạn giảm’.

2)       Kẻ khác có thể phạm sát sanh         

              Chúng ta tử bỏ sát sanh

       Đó là ‘đoạn giảm’ thực hảnh phải lo.

3)        Những kẻ khác không cho cũng lấy

Ta từ bỏ không lấy như vầy.

4)           Hoặc có thể kẻ khác này

Sống không phạm hạnh, ta đây giữ tròn.

5)       Hoặc kẻ khác vẫn còn nói láo

Chúng ta đây vọng ngữ bỏ liền.

6)           Hoặc những kẻ khác triền miên

Nói lời hai lưỡi, ta nguyền bỏ ngay.

7)        Người khác hay nói lời độc ác

Ta dứt khoát từ bỏ lời này.

8)           Hoặc những kẻ khác hằng ngày

Nói lời phù phiếm, ta đây không làm.

9)       Hoặc có thể họ tham dục lắm

Chúng ta đây không đắm dục tham.

10)         Kẻ khác có thể sân tâm

       Chúng ta không có sân tâm như vầy.

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –098

11)      Những kẻ khác có đầy tà kiến

Chúng ta có chánh kiến thực thi.

12)         Kẻ khác có tà tư duy

       Chúng ta có chánh-tư-duy mọi thời.

13)      Những kẻ khác nói lời tà ngữ

          Chúng ta có chánh-ngữ tịnh thanh.

14)         Kẻ khác tà nghiệp thực hành

       Chúng ta chánh-nghiệp thiện lành thong dong.

15)      Những kẻ khác sống trong tà mạng

          Chúng ta sống chánh-mạng hiền hòa.

16)         Kẻ khác có tinh tấn tà

       Ta chánh-tinh-tấn trải qua như vầy.

17)      Kẻ khác đây có tà-niệm dẫn

Chúng ta sẵn chánh-niệm đủ đầy.

18)         Kẻ khác có tà định này

       Ta có chánh-định thẳng ngay hành trì.

19)      Kẻ khác thì có nhiều tà trí

Chúng ta có chánh-trí chỉ bày.

20)         Họ có tà-giải-thoát đầy

       Ta chánh-giải-thoát, dứt ngay não phiền.

21)      Bị hôn trầm thụy miên chi phối

          Kẻ khác có thể rối triền miên,

              Chúng ta không hề phan duyên

       Bị chi phối bởi thụy miên hôn trầm.

22)      Kẻ khác có sẵn mầm trạo-hối

Chúng ta không trạo-hối, tâm an.

23)          Kẻ khác nghi-hoặc lan man

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –099

Ta diệt nghi-hoặc, mọi đàng không nghi.

24)      Những kẻ khác tức thì phẫn nộ

Chúng ta không phẫn nộ mọi thời.

25)          Kẻ khác oán hận ngút trời

Ta không oán hận, thảnh thơi tâm hồn.

26)      Những kẻ khác bồn chồn hư ngụy

Chúng ta không hư ngụy, an như.

27)          Kẻ khác não-hại chẳng trừ

Ta không não hại, lòng từ xót thương.

28)      Kẻ khác có thể thường tật-đố

          Chúng ta không tật đố, ghét ganh.

29)          Kẻ khác xan tham chẳng lành

       Chúng ta không có tâm hành tham xan.

30)      Kẻ khác có thể man trá cả

Chúng ta không man trá, dối gian.

31)          Kẻ khác khi cuống sổ sàng,

       Ta không khi cuống, mọi đàng an nhiên.

32)      Những kẻ khác triền miên ngoan cố

Ta không thể ngoan cố, suy đồi.

33)          Kẻ khác cấp tháo lôi thôi

       Ta không cấp tháo mọi thời mọi phương.

34)      Kẻ khác có thể thường nan thuyết

Chúng ta biết, dễ nói mọi điều.

35)          Họ là ác-hữu dữ nhiều

       Ta là thiện-hữu, sớm chiều mến thương.

36)Kẻ khác thường có thể phóng-dật

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –100

          Chúng ta không phóng-dật phan duyên.

37)          Kẻ khác bất tín liên miên

       Tín tâm ta có, tâm liền thong dong.

38)      Kẻ khác có thể không xấu hổ

Chúng ta có xấu hổ, quý tàm.

39)Họ không sợ hãi, cứ làm

Ta có sợ hãi, không làm tà gian.

40)      Có thể kẻ khác toàn nghe ít

          Chúng ta được lợi ích nghe nhiều.

41)          Kẻ khác biếng nhác mọi điều

       Ta siêng năng cả sớm chiều chẳng lơi.

42)      Những kẻ khác mọi thời thất niệm

          Chúng ta an-trú-niệm thường thường.

43)Kẻ khác liệt tuệ, đáng thương

       Ta thành tựu tuệ, thanh lương mọi điều.

44)      Nhiễm thế tục ở nhiều kẻ khác

          Chấp tri kiến lầm lạc thực hành

              Tánh khó hành xả sẵn dành

       Chúng ta luôn giữ tịnh thanh tâm mình

          Sẽ không nhiễm vô minh thế tục

          Không cố chấp tư kiến tà gian

              Tánh dễ hành xả, hân hoan

       Như vậy ‘đoạn giảm’ hoàn toàn thực thi. 

* * *

          Này Chun-Đa ! Bởi vì nói tới

          Sự khởi tâm sẽ lợi ích nhiều

              Cho các thiện pháp mọi điều

       Huống gì thân & khẩu nghiệp đều tỏ ra

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –101

          Với tâm ý rất là hợp với.

          Do như vậy , này hỡi Chun-Đa !

              Những điều kẻ khác làm ra

       Tà ngụy, bất thiện - trải qua bao lần

          Thì chúng ta khởi tâm thực hiện

          Những nghiệp thiện chân chánh, an lành.

              Như họ làm hại, sát sanh

       Ta không làm hại, sát sanh đọa trầm.

          Như thế là khởi tâm điều ấy.

          Cũng như vậy, ta hãy nêu lên

              Bốn mươi bốn mục nói trên

       Như ‘năm triền cái’ kề bên hoành hành

          Kẻ khác bị nó dành, chi phối

          Ta không bị chi phối cả năm,

              Cần phải như vậy khởi tâm.

       Hoặc những điều khác sai lầm bao nhiêu :

           Nhiễm thế tục ở nhiều kẻ khác

          Chấp tri kiến lầm lạc thực hành

              Tánh khó hành xả sẵn dành

       Chúng ta luôn giữ tịnh thanh tâm mình

          Sẽ không nhiễm vô minh thế tục

          Không cố chấp tư kiến tà gian

              Tánh dễ hành xả, hân hoan

       Cần phải như vậy sẵn sàng khởi tâm.

     –   Này Chun-Đa ! Suy tầm giản lược :

          Giống con đường không được phẳng bằng

               Có con đường khác phẳng bằng

Đó là đối trị, việc hằng xảy ra.

           Hoặc như là gập ghềnh bến nước

           Đối trị có bến nước phẳng bằng.

               Tương tự, phải nên biết rằng

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –102

        Đối trị làm hại, phải bằng điều chi ?

Đáp tức thì : sự không làm hại.

           Cũng như vậy, bốn bốn điều này

Đã được nói đến trên đây

        Đều có đối trị thẳng ngay tức thời.

            Như với người nhiễm ô thế tục

            Hay cố chấp tư kiến ngụy tà

                 Tánh khó hành xả, chấp ta     

       Có đối trị lại chính là nhưđây :

           Nhiễm thế tục không rày thực hiện

           Không cố chấp tư kiến chẳng lành

               Tánh dễ hành xả, sẵn dành

Đó là đối trị thực hành trải qua.

       –   Này Chun-Đa ! Như là được tả :

            Bất thiện pháp hướng hạ, chẳng lành

               Thiện pháp hướng thượng, tịnh thanh.

       Hướng thượng như kẻ không đành hại ai

           So với người chỉ hay làm hại.

           Hay với lại người chẳng sát sanh

                Hướng thượng so kẻ sát sanh.

       Không nhiễm thế tục, người lành ởđây,

           Không cố chấp vào ngay tư kiến

           Dễ hành xả, thực hiện thảnh thơi,

                Là hướng thượng đối với người

       Nhiễm ô thế tục, chấp thời cá nhân

          Tư kiến riêng, khó phần hành xả

          Là tất cả hướng thượng điều này.  

            –  Chun-Đa ! Suy nghĩ như vầy :

       Người tự rơi xuống bùn lầy lún sâu

           Có thể nào kéo lên người khác

           Do đi lạc rơi xuống bùn lầy ?

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –103

Đây làý tưởng lầm sai

       Không thể có sự tình này xảy ra.

          Hay ví dụ như là người nọ

          Không rơi chỗ đầm lún bùn lầy

                Có thể cứu giúp được ngay

       Kéo người rơi xuống bùn lầy, thoát ra.

     –   Này Chun-Đa ! Con người nặng nghiệp

          Không tự nhiếp phục mình mọi đàng

              Không được huấn luyện kỹ càng

       Không được giải thoát hoàn toàn quang vinh

          Mà có thể tự mình nhiếp phục

          Hoặc tiếp tục huấn luyện cho người

              Hoàn toàn giải thoát cho người

       Sự tình như vậy không đời nào đâu ! .

          Chỉ khi nào hoàn toàn giải thoát

          Nhiếp phục được, thành đạt luyện rèn

              Thì những người ấy mới nên

       Nhiếp phục, huấn luyện trên nền tảng đây

          Mới giải thoát đủ đầy người khác.

      –  Này Chun-Đa ! Thấu đạt như vầy

           *  Với người làm hại ởđây

       Sự không làm hại đưa ngay đến điều :

Đạt mục tiêu hoàn toàn giải thoát.

          Hay với người tàn ác sát sanh                      

               Thì sự từ bỏ sát sanh

Đưa đến giải thoát tịnh thanh hoàn toàn.

       *  Nhiễm thế tục mọi đàng người nọ

           Không từ bỏ chấp kiến chẳng lành

                Tánh khó hành xả sẵn dành

       Thì sự ngược lại tịnh thanh, dễ dàng

          Sẽđưa đến hoàn toàn giải thoát.

Trung Bộ  (Tập 1) Kinh 08 :  ĐOẠN GIẢM        *  MLH  –104

          Bốn mươi bốn điều khác cũng đồng

              Các bất-thiện-pháp chẳng mong

       Đối trị chân chánh thuộc trong pháp lành

          Sẽđạt thành hoàn toàn giải thoát.

     –   Này Chun-Đa ! Tổng quát vấn đề

              Ta đã giảng giải mọi bề

       Pháp môn “đoạn giảm” hay về “khởi tâm”

          Hoặc thậm thâm pháp môn “đối trị”

Đã giảng kỹ “hướng thượng” pháp môn

             “Giải thoát hoàn toàn” pháp môn                                        

       Những pháp cần phải bảo tồn, hành thâm.

      –  Này Chun-Đa ! Trong tầm suy tưởng

          Những gì bậc Vô Thượng Đạo Sư

              Phải làm vì bởi lòng Từ

       Thương tưởng đệ tử ; cũng như thực hành

          Vì hạnh phúc chúng sanh, đệ tử

          Nên ta tự giảng giải thâm sâu

              Bất cứ những gốc cây nào

       Những nhà không tịnh ởđâu chăng là.

       –  Này Chun-Đa ! Hãy nên thiền-định

           Chớ phóng dật, tịch tịnh làm đầu

              Chớ có hối tiếc về sau

Đây lời giáo huấn Ta trao các người ”.

           Nghe Thế Tôn tùy thời giảng giải

           Vị Tôn-giả làĐại Chun-Đa

               Hoan hỷ, thâm cảm sâu xa

       Tín thọ lời của Phật Đà Thế Tôn.

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  ( 3 L )

*   *  *

( Chấm dứt  Kinh số 8 :ĐOẠN GIẢM  –  SALLEKHA Sutta  )