Tu Viện Quảng Đức105 Lynch Rd, Fawkner, Vic 3060. Australia. Tel: 9357 3544. quangduc@quangduc.com* Viện Chủ: HT Tâm Phương, Trụ Trì: TT Nguyên Tạng   

12. Phẩm “Thế Gian”

22/11/202016:18(Xem: 6414)
12. Phẩm “Thế Gian”

 TỔNG LUẬN
 KINH ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT

 Biên soạn: Cư Sĩ Thiện Bửu

Trang Nhà Quảng Đức bắt đầu online tháng 4/2022

***


buddha-486

 

XII. PHẨM “THẾ GIAN”

Phần giữa quyển 547, Hội thứ IV, TBBN.

 

Biên soạn: Lão Cư sĩ Thiện Bửu
Diễn đọc: Cư sĩ Quảng Tịnh, Cư sĩ Quảng Thiện Duyên
Lồng nhạc: Cư sĩ Quảng Phước, Cư sĩ Quảng Thiện Hùng Jordan Le

 

 

 

Gợi ý:

Phẩm “Thế Gian”của pháp hội này khác với các pháp hội khác về cách diễn tả đôi chút.

Hội thứ I và thứ II có phẩm tựa là “Phật Mẫu”, Hội thứ III có phẩm tựa là “Hiện Thế Gian”, cả ba đều có nội dung như nhau. Hội thứ IV có phẩm tựa là “Thế Gian”, nội dung diễn tả khó hiểu hơn.  Nhưng phần đầu của bốn Hội đều nói về chư Phật hộ niệm Bát nhã Ba la mật như các con chăm lo mẹ hiền, cách diễn tả và nội dung như nhau. Riêng phần giữa của Hội thứ IV diễn tả có khác khi đề cập Bát Nhã hiển bày thật tướng của ngũ uẩn thế gian.

Phần cuối của phẩm này thuyết về thật tướng của các pháp: Các pháp là như, là Vô tướng thì giống với các Hội trước không khác. Hiểu được phẩm này là hiểu được Tục đế và Thắng nghĩa đế hay nói khác là hiểu thế gian và xuất thế gian.

 

Tóm lược:

 

(Chư Phật hộ niệm Bát Nhã như các con chăm lo mẹ hiền)

 

Này Thiện Hiện! Ví như người phụ nữ có nhiều con, hoặc năm, hoặc mười, hai mươi, ba mươi, bốn mươi, hoặc trăm, hoặc ngàn v.v… Người mẹ bị bệnh, các người con mỗi người đều đi tìm thuốc chữa, họ đều suy nghĩ: Làm sao bệnh của mẹ ta được thuyên giảm, sống lâu an lạc, không bị đau khổ. Tất cả những hạnh phúc an vui đều đến với mẹ ta. Vì sao? Vì mẹ đã sanh dưỡng chúng ta, đã chịu những nổi gian nan, khổ sở nhất trên đời này.

Suy nghĩ như vậy, họ đua nhau tìm đủ mọi cách để tìm sự an ổn, bảo vệ cho mẹ, không để cho: Muỗi, nhặng, rắn, bò cạp, gió mưa, người chẳng phải người v.v... xúc chạm đến. Họ ân cần gia tâm chữa trị cho mẹ hết bệnh, sáu căn thanh tịnh, những lo khổ không còn. Họ lại đem những đồ vui tốt đẹp nhất cung kính dâng cho mẹ và nói thế này: Tình thương của mẹ bao la, công sanh dưỡng, dạy dỗ chỉ bày tất cả sự nghiệp ở đời, chúng ta làm sao chẳng đáp đền ơn đức mẹ.

Cũng vậy, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thường đem các thứ phương tiện thiện xảo hộ niệm Bát nhã Ba la mật. Nếu các thiện nam thiện nữ trụ Bồ Tát thừa đối với Bát nhã Ba la mật có thể biên chép, thọ trì, đọc tụng, tu tập, tư duy giảng nói không biếng mỏi, Như Lai cũng đem vô số phương tiện ân cần gia tâm hộ niệm để cho không bị tổn não.

Trong các thế giới mười phương hiện tại, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều thương xót hữu tình, mong muốn mang lợi ích an vui cho các hữu tình, cũng đem các phương tiện thiện xảo hộ niệm Bát nhã Ba la mật được truyền tụng dài lâu ở thế gian, không để cho các ác ma hủy diệt. Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác cũng vậy, đều đem các phương tiện thiện xảo hộ trì Bát nhã Ba la mật. Vì sao? Vì Bát Nhã sâu xa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, có thể chân chính hiển bày Nhất thiết trí trí, có thể thể hiện thật tướng của các pháp thế gian. Nhất thiết trí trí cũng từ đó sanh ra.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả chư Phật Thế Tôn thời quá khứ, hiện tại, vị lai đều nương vào Bát Nhã sâu xa này tinh tấn tu học để chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Ta thuở xưa cũng nương vào Bát Nhã sâu xa, tinh tấn tu học để chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Thế nên Bát nhã Ba la mật có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, có thể chân chánh hiển bày Nhất thiết trí trí, có thể hiện thật tướng của các pháp thế gian.

Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Vì sao Bát nhã Ba la mật có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác? Có thể hiển bày thật tướng của các pháp thế gian?

Phật dạy:

- Này Thiện Hiện! Vì Bát Nhã có thể sanh Nhất thiết trí trí của Như Lai và các công đức khác, cho nên nói là Bát nhã Ba la mật có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, có thể hiển bày thật tướng của các pháp thế gian, nghĩa là có thể hiển bày thật tướng của ngũ uẩn thế gian.

 

(Bát Nhã hiển bày thật tướng của ngũ uẩn thế gian)

 

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Vì sao Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng của ngũ uẩn thế gian?

Phật dạy:

- Này Thiện Hiện! Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày thật tướng ngũ uẩn như sắc, thọ, tưởng v.v... của thế gian không tướng biến hoại, cho nên nói là Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian. Vì sao? Vì ngũ uẩn như sắc, thọ, tưởng v.v... không có tự tánh cho nên nói là không, vô tướng, vô nguyện, vô tạo, vô tác, vô sanh, vô diệt, tức chơn pháp giới. Chẳng phải pháp không thảy khá có biến hoại, nên nói Bát nhã Ba la mật năng chỉ thế gian thật tướng các pháp.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật có thể như thật chứng biết được tất cả thi thiết sai khác(1) của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết tâm hành sai khác của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình chẳng có tự tánh, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình tâm không chỗ trụ, cũng như hư không, không nương tựa vào đâu, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết tâm tán loạn của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình. Do pháp tánh, tâm tánh không tán loạn, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có những tâm nhiễm ô, không thể hiển bày tâm tánh vô nhiễm được, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình tâm chẳng nhiễm ô, vì bản tánh thanh tịnh, không có tánh nhiễm ô xen vào, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm thấp kém. Vì không thể đo lường tâm tánh không thấp kém được, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm nâng cao. Vì không thể đo lường tâm tánh không nâng cao, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm hữu lậu, vì không có tự tánh, không phân biệt được, không có tánh hữu lậu, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm vô lậu, vì không có tự tánh, không cảnh giác nên không phải tánh vô lậu, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm tham. Vì tánh như thật chẳng có tâm tham, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm ly tham. Vì tánh như thật không phải tâm ly tham, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm sân. Vì tánh như thật chẳng có tâm sân, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm ly sân. Vì tánh như thật chẳng phải tâm ly sân, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm si. Vì tánh như thật chẳng có tâm si, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm ly si. Vì tánh như thật chẳng phải tâm ly si, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm nhỏ mọn, không đến không đi cũng không hệ lụy, lệ thuộc. Vì tâm tánh không nhỏ mọn nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình bao nhiêu tâm rộng lớn, tự tánh bình đẳng, gọi là tánh bình đẳng. Vì không có tâm tánh rộng lớn nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình bao nhiêu tâm hẹp hòi, không sanh phương tiện, không bị ràng buộc, hệ lụy. Vì tâm tánh không hẹp hòi nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có bao nhiêu tâm quảng đại, không tăng, không giảm, cũng không xa lìa. Đã xa lìa nên tâm tánh không quảng đại, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có những tâm hạn lượng. Vì tự tánh không, nên chẳng có tánh hạn lượng, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm vô lượng, không sanh, không diệt, không trụ, không khác, như hư không mênh mông, không có chỗ dừng hay nương tựa. Vì chẳng phải tâm vô lượng nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm có thấy, vì tự tánh bình đẳng, năm nhãn chẳng hành, chẳng tâm có thấy. Nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm không thấy, vì không tướng khá được vậy, vì xa lìa các thứ cảnh vậy, chẳng tâm không thấy; nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm có đối đãi, vì hư vọng phân biệt, chẳng tự tại nơi cảnh sở duyên. Vì không có tâm đối đãi nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm không đối đãi, vì như thật không cùng tận, cũng không sanh khởi. Vì tâm có đối đãi nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm tăng thượng. Tánh như thật không có sự lo âu, suy nghĩ. Vì không có tâm tăng thượng nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có các tâm không tăng thượng, xa lìa những bàn luận vu vơ, một phần nhỏ tâm tánh cũng bất khả đắc. Vì tâm đều có tăng thượng nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình các tâm bất định, vì tánh như thật không thể sánh bằng. Vì tâm định nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm định, vì tánh bình đẳng như thật, bình đẳng cũng như hư không. Vì tâm tánh không định nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình không có tâm giải thoát, vì tự tánh viễn ly, lấy vô tánh làm tự tánh. Vì có tâm giải thoát, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có tâm giải thoát, vì tánh như thật chẳng có tâm tánh suy tìm ba đời đều bất khả đắc, không có tâm giải thoát, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình không thể thấy tâm, vì không có tự tánh nên không thể thấy. Vì không chơn thật nên vượt qua căn cảnh, vì không biết rõ nên không thành tựu viên mãn. Tuệ nhãn, thiên nhãn còn không thể thấy tâm, huống gì là nhục nhãn! Dùng tất cả mắt đều không thể thấy, nên gọi là không thể thấy. Không thể thấy này cũng bất khả đắc. Vì không thể nói, không thể thấy tâm, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Thế nên, này Thiện Hiện! Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian của Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi.

Thiện Hiện! Thế nào gọi là tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi? Nghĩa là chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết tâm và tâm sở của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình đều nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức mà sanh ra. Cũng vậy, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi.

Thiện Hiện! Thế nào là tâm và tâm sở của các loài hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi đều nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức mà sanh ra? Nghĩa là tâm và tâm sở của các hữu tình, hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp Như Lai sau khi tịch hoặc có, hoặc chẳng có; cũng có cũng chẳng có; chẳng có, chẳng không có; cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp ngã và thế gian là thường, hoặc vô thường; cũng thường, cũng vô thường; chẳng thường, chẳng vô thường; cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp ngã và thế gian hoặc là hữu biên, hoặc vô biên; cũng hữu biên, cũng vô biên; chẳng hữu biên, chẳng vô biên; cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Hoặc có kẻ nương vào sắc, thọ, tưởng, hành, thức chấp mạng tức là thân, hoặc khác thân; cho rằng đây là đúng sự thật, ngoài ra đều là ngu si, hư vọng.

Thế nên, này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết tâm và tâm sở của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi đều nương vào tưởng sai khác của sắc, thọ, tưởng, hành, thức sanh.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi.

Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình hoặc sanh ra hoặc mất đi thế nào? Nghĩa là chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật biết sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều là như, không hai không khác.

Thiện Hiện nên biết! Như Lai như tức ngũ uẩn như; ngũ uẩn như tức thế gian như. Vì sao? Vì như Thế Tôn dạy, nương tựa ngũ uẩn lập tên thế gian.

Thế nên, này Thiện Hiện! Ngũ uẩn như tức thế gian như; thế gian như tức quả Dự lưu như; quả Dự lưu như tức quả Nhất lai như v.v… lần lượt cho đến tất cả hạnh Bồ Tát như tức quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề như; quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề như tức tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác như; tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác như tức tất cả hữu tình như(2).

 

(Như Lai như thật biết thật tướng của tất cả pháp)

 

Thiện Hiện nên biết! Hoặc tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác như, hoặc tất cả hữu tình như, hoặc tất cả pháp như, tất cả như như vậy đều chẳng rời nhau, chẳng phải một, chẳng phải khác. Vì chẳng phải một, chẳng phải khác nên không cùng tận, không hai, cũng không hai phần, không thể phân biệt.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật chứng tất cả pháp rốt ráo như cho đến đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Do đây nên nói: Bát Nhã sâu xa có thể sanh chư Phật, là mẹ của chư Phật, có thể hiển bày thật tướng thế gian của chư Phật.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật biết các pháp như, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng thay đổi. Do như thật biết tướng như nên gọi là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.

Bấy giờ, Thiện Hiện bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Như đó của Bát Nhã sâu xa chứng, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng thay đổi, cực kỳ sâu xa, khó thấy khó biết. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều dùng như đó để phân tích trình bày quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề của chư Phật. Như đó rất là sâu xa, rất là vi diệu, ai mà có thể tin hiểu được. Chỉ có các đại Bồ Tát Bất thối chuyển và các đại A la hán hạnh nguyện viên mãn cùng các thiện nam thiện nữ v.v... đầy đủ chánh kiến, nghe Phật dạy như sâu xa này mới có thể tin hiểu được. Như Lai vì người đó nương vào tướng như đã chứng của Ngài để phân tích chỉ bày.

Phật dạy:

- Này Thiện Hiện! Đúng vậy! Đúng như lời ngươi nói! Vì sao? Vì như vô tận cho nên rất sâu xa. Chỉ có Như Lai hiện Đẳng chánh giác hiểu tướng như vô tận sâu xa, vì các chúng đại Bồ Tát khai thị giảng nói cho họ sanh lòng tin hiểu.

 

Nói về pháp như (chơn như của các pháp).

 

Khi ấy, trời Đế Thích thống lãnh mười ngàn Thiên tử cõi Dục, Đại Phạm Thiên Vương thống lãnh hai vạn Thiên tử cõi Sắc cùng đến chỗ Phật, đảnh lễ dưới chân Ngài rồi đứng qua một bên, đồng thanh bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Các pháp sâu xa mà Thế Tôn đã dạy, lấy gì làm tướng?

Phật dạy các Thiên tử:

- Pháp Ta đã dạy lấy không, vô tướng, vô nguyện, vô tạo, vô sanh, vô diệt, tịch diệt, Niết bàn, pháp giới làm tướng. Vì sao? Vì pháp Phật dạy không có chỗ nương tựa, ví như hư không, không thể biểu thị được.

Thiên tử nên biết! Như Lai đã dạy pháp tướng sâu xa, chẳng rơi vào sắc số, cũng chẳng rơi vào thọ, tưởng, hành, thức số; chẳng nương nơi sắc, cũng chẳng nương thọ, tưởng, hành, thức.

Thiên tử nên biết! Như Lai đã dạy pháp tướng sâu xa mà trời, người, A tu la v.v... ở thế gian không thể an lập, cũng không thể hoại diệt. Vì sao? Vì trời, người, A tu la v.v... ở thế gian đều là hình tướng. Những gì là có tướng đối với tướng vô tướng thì không thể an lập, cũng không thể hoại diệt.

Thiên tử nên biết! Như Lai đã thuyết pháp tướng sâu xa, không thể dùng tay xây dựng hay phá hoại, cũng không thể dùng các pháp khác để an lập hay phá hoại.

Thiên tử nên biết! Giả sử có người hỏi: “Ai lập hư không và ai có thể phá hoại hư không?” Người hỏi như vậy có đúng không?

Các Thiên tử thưa:

- Bạch Thế Tôn! Người đó hỏi như vậy là không đúng. Vì sao? Vì hư không là vô thể, vô tướng, vô vi nên không thể an lập hay phá hoại được.

Phật dạy các Thiên tử:

- Đúng vậy! Đúng như lời ông nói! Thiên tử nên biết: Pháp tướng sâu xa Ta đã thuyết giảng cũng lại như vậy, không thể an lập, không thể phá hoại. Có Phật hay không có Phật thì vạn pháp của pháp giới cũng như vậy. Đối với pháp tướng này, đức Phật như thật biết rõ, cho nên gọi là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.

Các Thiên tử bạch Phật:

- Đức Như Lai đã biết các tướng như vậy rất là sâu xa, khó thấy, khó biết. Như Lai hiện tướng biết như vậy nên đối với tất cả pháp chuyển trí vô ngại. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác trụ tướng như vậy để phân tích, chỉ bày Bát Nhã sâu xa và vì các hữu tình tập hợp các pháp tướng, dùng phương tiện khai thị làm cho họ đắc trí vô ngại nơi Bát Nhã sâu xa. Bát Nhã sâu xa là chỗ của các đức Như Lai thường thực hành. Vì là chỗ thường thực hành của đức Như Lai cho nên chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, phân biệt khai thị cho các hữu tình.

 

(Đây nói về Vô tướng)

 

Phật dạy các Thiên tử:

- Đúng vậy! Đúng như lời ngươi nói! Thiên tử nên biết! Như Lai như thật biết tất cả pháp tướng là vô tướng. Vì nhân duyên này mà Ta nói chư Phật đắc trí vô ngại, không ai sánh bằng.

Khi ấy, Phật bảo cụ thọ Thiện Hiện:

- Bát Nhã sâu xa là mẹ của chư Phật, có thể chỉ bày thật tướng các pháp của thế gian. Thế nên Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác nương pháp mà an trụ, cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì nương tựa vào pháp. Pháp đó tức là Bát Nhã sâu xa. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều y chỉ Bát Nhã sâu xa, cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì. Vì sao? Vì Bát Nhã sâu xa có thể sanh chư Phật, có thể cùng chư Phật làm chỗ y chỉ, có thể chỉ bày thật tướng các pháp của thế gian.

Thiện Hiện nên biết! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác là người biết ơn và người đền ơn. Nếu có người hỏi: Ai là người biết ơn và đền ơn? Nên trả lời thẳng: Đức Phật là người biết ơn và đền ơn. Vì sao? Vì biết ơn và đền ơn không ai hơn Phật.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Thế nào là sự biết ơn và đền ơn của đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác?

Phật dạy:

- Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác cỡi (nương) xe như vậy, đi trên con đường như vậy để đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Đạt giác ngộ rồi, luôn luôn cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì xe ấy, chưa từng tạm bỏ. Xe ấy, đường ấy nên biết tức là Bát nhã Ba la mật, gọi là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác biết ơn và đền ơn.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát Nhã sâu xa biết tất cả pháp thật không có tác dụng, vì kẻ tạo tác đều vô sở hữu. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát Nhã sâu xa, biết tất cả pháp không có sự thành tựu, vì các hình chất bất khả đắc.

Thiện Hiện nên biết! Vì chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác biết nương Bát Nhã sâu xa này nên hiểu tất cả pháp đều không có tác dụng, không có sự thành tựu. Trong tất cả mọi thời đều cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen, bảo vệ, hộ trì chưa từng gián đoạn, cho nên gọi là chơn thật biết ơn và đền ơn.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật sâu xa, đối với tất cả pháp chuyển trí vô tác, vô thành, vô sanh, và có thể biết nguyên nhân không chuyển này. Vì thế nên biết, Bát Nhã sâu xa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, cũng có thể hiển bày tướng như thật của thế gian.

Thiện Hiện bạch Phật:

- Đức Như Lai thường dạy: Tất cả pháp, tánh không sanh, không khởi, không biết, không thấy. Như vậy làm sao có thể nói Bát Nhã sâu xa và có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, cũng có thể hiển bày tướng như thật của thế gian?

Phật dạy:

- Này Thiện Hiện! Lành thay! Ngươi có thể hỏi đức Như Lai nghĩa lý sâu xa như vậy. Đúng vậy! Đúng như lời ngươi nói, tất cả pháp tánh, không sanh, không khởi, không biết, không thấy, nương vào thế tục để nói Bát Nhã sâu xa có thể sanh Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, cũng có thể hiển bày thật tướng của thế gian.

Thế nào Thiện Hiện! Tất cả pháp tánh, không sanh, không khởi, không biết, không thấy. Vì tất cả pháp Không, vô sở hữu, không chỗ nương tựa và không có hệ thuộc. Do nhân duyên này nên không sanh, không khởi, không biết, không thấy.

Thiện Hiện nên biết! Bát Nhã sâu xa mặc dù có thể sanh ra Phật và hiển bày tướng thế gian nhưng không có sự sanh, cũng không có sự hiển bày.

Thiện Hiện nên biết! Bát Nhã sâu xa vì không thấy sắc cho nên gọi là hiển bày tướng sắc; không thấy thọ, tưởng, hành, thức cho nên gọi là hiển bày tướng thọ, tưởng, hành, thức. Do nghĩa này nên Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:

- Bạch Thế Tôn! Vì sao Bát Nhã sâu xa không thấy sắc cho nên gọi là hiển bày tướng sắc; không thấy thọ, tưởng, hành, thức cho nên gọi là hiển bày tướng thọ, tưởng, hành, thức?

Phật dạy:

- Này Thiện Hiện! Bát Nhã sâu xa do chẳng duyên sắc mà sanh thức, bởi vì không thấy sắc nên gọi là biểu hiện tướng sắc. Chẳng duyên thọ, tưởng, hành, thức mà sanh thức, bởi vì không thấy thọ, tưởng, hành, thức nên gọi là biểu hiện tướng thọ, tưởng, hành, thức. Do nghĩa này nên Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thế gian Không, thế gian xa lìa, thế gian thanh tịnh, thế gian vắng lặng, cho nên nói có thể hiển bày thật tướng thế gian. Vì sao? Vì Không, xa lìa, thanh tịnh, vắng lặng là các tướng như thật của thế gian.

 

Thích nghĩa:

(1).“Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật có thể như thật chứng biết được tất cả thi thiết sai khác”: Có nghĩa là các thứ pháp giả lập của vô lượng, vô số chúng sanh. Phẩm “Thế Gian”, quyển 547 nói đến những thứ giả lập như tâm hành sai khác, tâm không có chỗ trụ, tâm nhiễm ô, tâm tham, sân, si… nói chung là pháp giả. Pháp chỉ cho sắc tâm, tự tính của các pháp ấy xưa nay vốn hư giả không thật, cho nên gọi là pháp giả. Các pháp nhờ nhân duyên giả hợp mà sinh, không có thật thể, đó là Tự tính giả.

(2). Đoạn này, Kinh Phật Mẫu Bát Nhã dịch như sau:

“Lại nữa, Tu bồ đề. Như Lai nhờ Bát nhã Ba la mật, biết rõ như thật tướng của sắc, thụ, tưởng, hành, thức của vô lượng vô số chúng sinh. Làm thế nào Như Lai biết tướng sắc của chúng sinh? Tu bồ đề, đó là biết rõ Như Như của sắc. Làm thế nào Như Lai biết tướng của thụ, tưởng, hành, thức của chúng sinh? Tu bồ đề, đó là biết rõ Như Như của thụ, tưởng, hành, thức.

Tu bồ đề, vì nghĩa này nên Như Lai nói Như của chúng sinh tức Như của năm uẩn, Như của năm uẩn tức Như của thế gian. Vì sao? Như của năm uẩn và Như của thế gian không khác. Vì thế, Như Như của năm uẩn là Như của thế gian, Như Như của thế gian là Như của tất cả các pháp, Như Như của tất cả các pháp là Như của quả Tu đà hoàn, Như Như của quả Tu đà hoàn là Như của quả Tư đà hàm, Như Như của quả Tư đà hàm là Như của quả A na hàm, Như Như của quả A na hàm là Như của quả A la hán, Như Như của quả A la hán là Như của quả Duyên Giác, Như Như của quả Duyên Giác là Như của Như Lai. Vì thế quả Như Lai và quả Thanh Văn, Duyên Giác, và năm uẩn thế gian, cho đến tất cả các pháp đều cùng một Như. Các Như Như như thế chẳng phải nhất tánh, chẳng phải đa tánh, là đủ loại tánh, lìa đủ loại tánh, không hai, không phân biệt, không tạo tác, không cùng tận.

Tu bồ đề, Như Lai nhờ Bát nhã Ba la mật, được Như Như này; vì chứng Như này, nên gọi là Như Lai. Vì nhân duyên này, Như Lai Ứng cúng Chính đẳng Chính giác, nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thế gian, Bát nhã Ba la mật là mẹ chư Phật, sinh ra chư Phật. Do từ đó sinh ra nên biết rõ như thật Như Như của tất cả các pháp đó không khác nhau; vì chứng Như này nên xuất hiện ở đời, thành tựu Vô thượng Chính đẳng Chính giác”.

Như chúng tôi nhiều lần lưu ý, chúng tôi phỏng dịch đoạn kinh này theo lối dịch của Ngài Thí Hộ, không dùng từ kép là Chơn như mà chỉ dùng từ Như độc nhất, hay Như Như để thay thế.

 

Lược giải:

 

1. Tất cả Như Lai hộ niệm Bát Nhã như các con chăm lo mẹ hiền:

 

Như người mẹ sanh nhiều con, nuôi dưỡng giáo dục cho chúng đến lớn khôn, thành đạt nên người. Bây giờ, mẹ già yếu bệnh tật, các con phải hết lòng phụng dưỡng mẹ để báo đền ân đức. Các con tự nghĩ: Sở dĩ ta được khôn lớn nên người là nhờ mẹ tảo tần nuôi nấng chúng ta. Bây giờ, mẹ già yếu thân thể bất an, nhiều phiền muộn, lo nghĩ… ta phải dùng lương thực, thuốc thang thượng diệu cung phụng mẹ hiền, đồng thời phải ân cần săn sóc an ủi để mẹ được yên vui.

Tất cả Như Lai trong mười phương thế giới cũng chăm sóc hộ niệm Bát nhã Ba la mật cũng như vậy! Vì Bát Nhã thậm thâm có công năng phát sanh tất cả công đức của chư Phật, có công năng chỉ bày thật tướng các pháp thế gian. NhBát nhã Ba la mật nầy mà lục Ba la mật, tứ thiền, tứ định, mười tám pháp bất cộng, Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết trí trí… cho đến quả vị Giác ngộ tối cao ở quá khứ, hiện tại, vị lai xuất sanh thế gian.

Do nhân duyên đó nên tất cả Như Lai trong mười phương thế giới đều biết ơn. Vì vậy, Như Lai mười phương thường dùng Phật nhãn quán xét hộ niệm Bát nhã Ba la mật nầy.

Các thiện nam tín nữ trụ Bồ Tát thừa, nếu thường nghe, hỏi, sao chép, thọ trì, đọc tụng, tư duy, vì người rộng nói Bát nhã Ba la mật thì tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác trong mười phương thế giới thường dùng Phật nhãn quán xét hộ niệm khiến thân tâm họ thường được an lạc, tu các thiện nghiệp không có trở ngại, đối với quả vị Giác ngộ tối cao không thối thất.

 

2. Bát Nhã hiển bày thật tướng của tất cả pháp thế gian:

 

Tại sao chư Phật nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết những dị kiến cũng như tâm hành sai khác của vô lượng, vô số, vô biên hữu tình, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian? Vì chư Như Lai biết tất cả tâm đều tùy thuộc pháp giới, tâm vô sở hữu, bất khả đắc, tâm không phân biệt, tâm như, tâm bình đẳng, tâm thanh tịnh… Vì vậy, nên Như Lai biết tất cả dị kiến cũng như tâm hành sai khác của tất cả hữu tình. Tất cả tâm của chúng sanh đều nương vào sắc thọ tưởng hành thức nên thấy các pháp phân hai (nhị nguyên). Chư Phật Thế Tôn nương vào Bát nhã Ba la mật nên thấy biết các pháp là không, là đệ nhất nghĩa đế, nên có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Tâm đó là không có tự tánh, không chỗ trụ, tụ hay tán, nhiễm hay tịnh, ủy mị hay bốc cao, hữu lậu hay vô lậu, tham hay vô tham, sân hay vô sân, si hay vô si, hẹp hòi hay quảng đại, đối đãi hay không đối đãi, tăng thượng hay không tăng thượng, định hay bất định, giải thoát hay không giải thoát… Như Lai đều biết, tâm đó là như, như pháp giới, pháp tánh, như thật tế, như đệ nhất nghĩa. Nếu tâm như, như pháp giới, pháp tánh, như thật tế… cũng là không.

Sau đây là một thí dụ dễ hiểu nhất trong các thí dụ kể trên:

“Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình có những tâm nhiễm ô, không thể hiển bày tâm tánh vô nhiễm được, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

Này Thiện Hiện! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương vào Bát nhã Ba la mật như thật chứng biết vô lượng, vô số, vô biên hữu tình tâm chẳng nhiễm ô, vì bản tánh thanh tịnh, không có tánh nhiễm ô xen vào, nên nói Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian”.

Chỉ có người nào nhập được pháp không, pháp như rồi sống trong đệ nhất nghĩa mới không phân biệt tất cả pháp, nên có cái thấy bình đẳng như như thì được thanh tịnh.

 

Kinh Phật Mẫu Bát Nhã phần 12, “Hiển Thị Thế Gian”, tương đương với phẩm này, viết rằng:

“Lại nữa, Tu bồ đề. Như Lai đến từ trong Bát nhã Ba la mật, có thể tùy theo tánh của vô lượng vô số chúng sinh, đều biết như thật. Làm thế nào Như Lai biết như thật? Tức, tự tánh chúng sinh chính là tự tánh Như thật, từ Bát nhã Ba la mật sinh ra. Như Lai cũng từ Bát nhã Ba la mật sinh ra. Vì thế Như Lai, có thể tùy theo tánh của vô lượng vô số chúng sinh, đều biết như thật. Do biết rõ như thật tánh của chúng sinh, cho đến tất cả tâm hành của vô lượng vô số chúng sinh, cũng biết như thật; vì biết rõ tâm hành của vô lượng vô số chúng sinh, nên Phật nói Bát nhã Ba la mật hiển bày tướng thế gian”.

Nếu tự tánh chúng sanh chính là tự tánh Như thật, từ Bát nhã Ba la mật sinh ra. Như Lai cũng từ Bát nhã Ba la mật sinh ra. Vậy, tự tánh của chúng sanh không khác Phật, vì cùng một Như Lai tạng sanh ra, nên không hai không khác. Vì vậy, Như Lai biết tất cả tâm hành sai khác của toàn thể chúng sanh.

Chúng sanh ai cũng có Phật tánh, vậy chúng sanh tánh cùng Phật tánh không hai không khác. Nếu bất cứ tánh nào ra ngoài cái bản hữu đó, tất cả Như Lai đều nương vào Bát nhã Ba la mật biết rõ như thật. Do nghĩa đó nên Bát nhã Ba la mật có thể hiển bày các tướng thế gian. Hiển bày tướng thế gian theo thắng nghĩa đế hay đệ nhất nghĩa đế.

 

Cuối cùng, phẩm “Thế Gian”của TBBN, Hội thứ IV , Phật dạy:

“Bát Nhã sâu xa do chẳng duyên sắc mà sanh thức, bởi vì không thấy sắc nên gọi là biểu hiện tướng sắc. Chẳng duyên thọ, tưởng, hành, thức mà sanh thức, bởi vì không thấy thọ, tưởng, hành, thức nên gọi là biểu hiện tướng thọ, tưởng, hành, thức. Do nghĩa này nên Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian.

 Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thế gian Không, thế gian xa lìa, thế gian thanh tịnh, thế gian vắng lặng, cho nên nói có thể hiển bày thật tướng thế gian. Vì sao? Vì Không, xa lìa, thanh tịnh, vắng lặng là các tướng như thật của thế gian”.

Chúng sanh có thấy thế gian là Không, xa lìa, thanh tịnh, vắng lặng hay không? Chắc chắn là không. Vì vậy, mới nói phàm phu chỉ thấy tướng nên “đều thuận dòng thế gian, còn người thuận theo đạo lý thì ngược lại với thế gian”. Nên phẩm “Hiện Hóa”, quyển 572, Hội thứ VI. Nói: “Thiện nam tử! Tất cả phàm phu đều thuận theo thế gian, còn người thuận theo đạo lý thì ngược lại với thế gian…” Vì Thánh giả ngược dòng thế gian nên mới biết, mới hiện bày được tất cả tướng của thế gian.

 

3. Như Lai như thật biết tất cả pháp:

 

Phật nói: “Hoặc tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác như, hoặc tất cả hữu tình như, hoặc tất cả pháp như, tướng như như vậy đều chẳng rời nhau, chẳng phải một, chẳng phải khác. Vì chẳng phải một, chẳng phải khác nên không cùng tận, không hai, cũng không hai phần, không thể phân biệt”.

“Pháp Ta đã dạy lấy không, vô tướng, vô nguyện, vô tạo, vô sanh, vô diệt, tịch diệt, Niết bàn, pháp giới làm tướng. Vì sao? Vì pháp Phật dạy không có chỗ nương tựa, ví như hư không, không thể biểu thị được”.

“Pháp tướng sâu xa Ta đã thuyết giảng cũng lại như vậy, không thể an lập, không thể phá hoại. Có Phật hay không có Phật thì vạn pháp của pháp giới cũng như vậy. Đối với pháp tướng này, đức Phật như thật biết rõ, cho nên gọi là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác”.

“Như Lai như thật biết tất cả pháp tướng là vô tướng. Vì nhân duyên này mà Ta nói chư Phật đắc trí vô ngại, không ai bằng”.

“Tất cả pháp tánh, không sanh, không khởi, không biết, không thấy. Vì tất cả pháp Không, vô sở hữu, không chỗ nương tựa và không có hệ thuộc. Do nhân duyên này nên không sanh, không khởi, không biết, không thấy”.

Bằng cái thấy như như, vô tướng Như Lai thấy tất cả tánh của các pháp(pháp tánh) không sanh, không khởi, không biết, không thấy. Vì tất cả pháp Không, vô sở hữu, không chỗ nương tựa, không có hệ thuộc. Do đó mà Như Lai chứng trí vô ngại không ai bằng.

 

Kết luận:

 

Chúng ta có thể lấy vấn đáp sau đây giữa Tu Bồ Đề và Phật trong phần cuối cùng của phẩm “Hiển Thị Thế Gian” của Kinh Phật Mẫu Bát Nhã làm kết luận cho Phẩm này:

“Tu bồ đề bạch Phật:

- Thế Tôn, không thấy sắc, không thấy thọ, tưởng, hành, thức là thế nào?

Phật nói:

- Tu bồ đề, nếu không vin vào sắc mà sinh thức thì gọi là không thấy sắc; nếu không vin vào thụ, tưởng, hành, thức mà sinh thức thì gọi là không thấy thụ, tưởng, hành, thức. Tu bồ đề, nếu không thấy sắc, thụ, tưởng, hành, thức tức không thấy thế gian; nếu không thấy thế gian như thế thì gọi là thấy đúng thế gian. Thế nào là thấy đúng thế gian? Nghĩa là vì thế gian Không, vì thế gian lìa tướng, vì thế gian tịch tĩnh, vì thế gian không nhiễm. Bát nhã Ba la mật hiển bày như thế. Như Lai Chính đẳng Chính giác cũng nói như thế”.

Đó là cái thấy của Như Lai. Thấy mà không sanh thức: Thấy như vậy là thấy tánh, cái thấy của bậc chứng ngộ! Đây cũng là chơn như quan Bát Nhã. Tướng của thế gian quá phức tạp lúc nào cũng chia chẻ phân hóa. Người thế gian lại luôn luôn phân biệt chấp trước nên càng lún sâu vào phiền não. Vì vậy, để cứu chúng sanh ra khỏi Phật thuyết các pháp là giả danh, không thật, là như huyễn như mộng, các pháp là trì độn, các pháp là không, vô tướng, vô tác, không có tự tánh, các pháp là như như, là bình đẳng... nếu hiểu như vậy thì tâm sẽ được thanh tịnh. Vì Phật là bậc chứng ngộ, cái thấy của bậc chứng ngộ lúc nào cũng đi ngược với cái thấy của thế gian. Phật thấy tất cả thế gian theo đệ nhất nghĩa đế, nên nói là hiển bày tất cả thế gian chơn tịnh. Muốn thấy, muốn hiển bày thật tướng của tất cả thế gian chơn tịnh thì phải học cái thấy này. Thấy: “Tất cả pháp không có tánh tướng, không tác dụng, chẳng thể chuyển động, hư vọng giả dối, tánh chẳng chắc chắn, chẳng tự tại, vô tri giác, vô cảm thọ, xa lìa ngã, hữu tình, dòng sinh mạng, sự sanh… cho đến cái thấy, cái biết”.

Phẩm này tư tưởng quá sâu. Những biểu thị của tất cả pháp thế gian dù bất cứ dưới hình thức nào cũng đều không tránh khỏi sự soi rọi của con mắt nằm giữa trán của chư Phật. Con mắt Bát Nhã này chiếu tới đâu buộc tất cả pháp thế gian phải hiện nguyên hình trong chơn như thật tướng của chính nó. Đó là cái như tánh của vạn hữu. Chính nhờ thấy cái như tánh này nên chư Phật mới được gọi là chư Như Lai.

 

Nhân câu nói này của Phật: Bát Nhã sâu xa vì không thấy sắc cho nên gọi là hiển bày tướng sắc; không thấy thọ, tưởng, hành, thức cho nên gọi là hiển bày tướng thọ, tưởng, hành, thức. Do nghĩa này nên Bát Nhã sâu xa có thể hiển bày thật tướng các pháp thế gian” mà tôi liên tưởng câu chuyện “Nhắm mắt để không thấy” rất thậm thâm như sau:

 

Để kết luận, tôi lấy câu chuyện sau đây làm thí dụ:

“Một chàng trai nhận ra thầy giáo dạy tiểu học của mình trên đường. Anh lại gần ông giáo già và hỏi:

- Thầy có nhận ra con không? Con là học sinh của thầy đây?

- Ừ, thầy nhớ là dạy con hồi lớp ba. Bây giờ con làm gì rồi? 

- Con cũng đi dạy học. Chính thầy có ảnh hưởng sâu đậm đến tâm tư của con, nên con cũng muốn đi dạy những em nhỏ. 

- Vậy sao? Cho phép tôi tò mò một chút, ảnh hưởng của tôi thể hiện ở chỗ nào? 

- Thầy thực sự không nhớ gì sao? Thầy cho phép con nhắc lại chuyện cũ nhé. 

Có lần, một bạn học đến lớp đeo một chiếc đồng hồ rất đẹp được bố mẹ tặng. Bạn ấy tháo ra và đặt nó vào ngăn bàn. Con luôn mơ ước có một chiếc đồng hồ như thế. Con đã không kiềm chế được lòng tham và quyết định lấy chiếc đồng hồ đó từ ngăn bàn của bạn ấy. Một lúc sau, bạn ấy đến chỗ thầy, vừa khóc và vừa than bị mất đồ. Thầy nhìn khắp cả lớp một lượt rồi nói: “Ai đã lấy chiếc đồng hồ của bạn, xin hãy mang trả cho bạn ấy”.

Con rất xấu hổ, nhưng con không muốn trả lại chiếc đồng, và nhận lỗi. Thầy đi ra đóng cửa lớp lại và ra lệnh cho tất cả học sinh nam đứng dọc bờ tường. Thầy báo trước: “Thầy sẽ khám túi tất cả các con với một điều kiện: Tất cả phải nhắm mắt lại”. Chúng em nghe lời thầy, và em cảm thấy, đó chính là khoảnh khắc đáng xấu hổ nhất trong thời thơ ấu của mình. 

Thầy đi từ đứa này đến đứa khác, sờ từng túi quần này sang túi quần khác. Khi rút chiếc đồng hồ ra khỏi túi quần của em, thầy vẫn tiếp tục đi đến đứa học trò cuối cùng. Sau đó, thầy nói: “Các con xong rồi. Các con có thể mở mắt ra và đi về bàn của mình”. Thầy đưa trả lại chiếc đồng hồ cho bạn ấy và không bao giờ nói một lời về sự việc đó. 

Ngày hôm đó, như vậy là thầy đã cứu vãn danh dự và tâm hồn em. Thầy đã không tố giác em là kẻ cắp, kẻ lừa dối, là đứa vô tích sự. Thầy cũng không cần nói chuyện với em về sự việc đó. Mãi sau này, em mới hiểu tại sao. 

Bởi vì, thầy là người thầy chân chính, nên thầy không muốn làm hoen ố phẩm cách một đứa trẻ chưa trưởng thành. Bởi vậy, em đã trở thành thầy giáo như thầy. 

Cả 2 cùng im lặng, bồi hồi nhớ lại chuyện xưa. Sau đó, tôi hỏi thầy:

- Chẳng lẽ hôm nay nhìn em, thầy không nhớ đến chuyện này sao? 

Ông giáo già trả lời:

- Vấn đề là, khi thầy soát túi quần các em, thầy cũng NHẮM MẮT!

Nhắm mắt thì không thấy, không thấy thì không sanh chuyện, không nhiều chuyện. Vì vậy, không thấy trở câu chuyện quá tuyệt vời.

Để thâm hiểu phẩm này hơn, xin Quý vị quay lại đọc phẩm “Phật Mẫu” của Hội thứ II có kèm theo dẫn chứng của phẩm thứ 48, “Phật Mẫu”, tập 4, trang 69, Đại trí Độ Luận, nằm ở phần cuối Tổng Luận ĐBN, TẬP III.

 

---o0o---

 

 


 

Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
facebook youtube google-plus linkedin twitter blog
Nguyện đem công đức này, trang nghiêm Phật Tịnh Độ, trên đền bốn ơn nặng, dưới cứu khổ ba đường,
nếu có người thấy nghe, đều phát lòng Bồ Đề, hết một báo thân này, sinh qua cõi Cực Lạc.

May the Merit and virtue,accrued from this work, adorn the Buddhas pureland,
Repay the four great kindnesses above, andrelieve the suffering of those on the three paths below,
may those who see or hear of these efforts generates Bodhi Mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma,
the Land of Ultimate Bliss.

Quang Duc Buddhist Welfare Association of Victoria
Tu Viện Quảng Đức | Quang Duc Monastery
Senior Venerable Thich Tam Phuong | Senior Venerable Thich Nguyen Tang
Address: Quang Duc Monastery, 105 Lynch Road, Fawkner, Vic.3060 Australia
Tel: 61.03.9357 3544 ; Fax: 61.03.9357 3600
Website: http://www.quangduc.com ; http://www.tuvienquangduc.com.au (old)
Xin gửi Xin gửi bài mới và ý kiến đóng góp đến Ban Biên Tập qua địa chỉ:
quangduc@quangduc.com , tvquangduc@bigpond.com
KHÁCH VIẾNG THĂM
110,220,567