TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majhima Nikàya )
Tập IV
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : honglacmai1@yahoo.com
112. Kinh SÁU THANH TỊNH
( Chabbisodhana sutta )
Như vậy, tôi nghe :
Một thời nọ Thế Tôn Thiện Thệ
An trú tại Xá-Vệ thành này
Sa-Vát-Thí cũng là đây
Kỳ Viên Tinh Xá hôm mai tịnh, hòa
Còn có tên Chê-Ta-Va-Ná
Cấp-Cô-Độc Trưởng giả tín gia
A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka
Tín thành dâng đến Phật Đà trước đây.
Tại nơi này Ngài gọi Tăng Chúng :
– “ Này Tăng Chúng ! Hãy khéo nghe đây ”.
Chư Tỷ Kheo tại nơi này
Vâng đáp lời Phật. Rồi Ngài thuyết ngay :
– “ Các Tỷ Kheo ! Ở đây có vị
Tỷ Kheo nói đại ý sau đây :
‘Ta nay tuệ tri như vầy :
Đã thành Phạm hạnh, Sanh đây tận rồi !
Những việc cần làm thời hoàn tất,
Không trở lui, có mặt cõi đời’.
Các Tỷ Kheo ! Căn cứ nơi
Vị Tỷ Kheo ấy với lời nói trên
Không tán thán, không nên bác bỏ,
Cần hỏi rõ câu hỏi như vầy :
“ Thưa Tôn-giả ! Có trước nay
Bốn hình thức tuyên bố đây được Ngài
Chánh Đẳng Giác sâu dày Trí cả
Bậc Tri-giả, Kiến-giả, Phật Đà,
Thiện Thệ Thế Tôn từ hòa,
Đại A-La-Hán – giảng và thuyết minh.
Thế nào là bốn hình thức ấy ?
* Cái gì thấy nói thấy rõ ràng.
* Cái gì được nghe, nói rằng
Được nghe. * Cảm giác nào hằng có qua
Thì nói lên như là cảm giác.
* Cái này & khác nhận thức được vầy
Nói lên được nhận thức ngay.
Bốn hình thức tuyên bố đây như vầy.
Nhưng biết ngay cái gì, hoặc thấy
Cái gì đấy đối với ở đây
Bốn hình thức tuyên bố này
Mà Tôn-giả nói tâm đầy tịnh an,
Được giải thoát khỏi đàng lậu-hoặc,
Không chấp thủ, vướng mắc điều gì ”.
Các Tỷ Kheo ! Với một vì
Lậu-hoặc đoạn tận, tu trì chánh chân,
Đã thành mãn việc cần thực hiện
Đã thực hiện. Gánh nặng buông rồi,
Thành đạt mục tiêu tốt vời,
Hữu kiết sử đã dứt rồi, thảnh thơi,
Nhờ chánh trí, tức thời giải thoát
Thì câu đáp tùy pháp phải là :
“ Này chư Hiền-giả ! Trải qua
Tôi không cảm thấy gì mà luyến yêu,
Không chống đối, có điều độc lập,
Không trói buộc cùng khắp, đồng thời
Không hệ lụy, giải thoát rồi,
Không hạn chế với tâm thời trú an.
Với những vật mình đang nghe, thấy,
Cảm giác, nhận thức vậy, cho nên
Chư Hiền ! Vì rằng như trên
Tôi biết, thấy đó, nói lên điều này.
Với hình thức như vầy bốn loại
Thời tôi có thể nói tâm tôi
Được giải thoát lậu-hoặc rồi,
Không có chấp thủ, mọi thời vô ưu”.
Các Tỳ Khưu ! Vị này cần phải
Được tùy hỷ, cần phải tán dương
Với lời : ‘Lành thay !’ tinh tường.
Sau khi tùy hỷ, tán dương như vầy,
Câu hỏi này cần hỏi đầy đủ :
“ Thưa Tôn-giả ! Năm thủ uẩn này
Được Phật, bậc Tri & Kiến đầy
Đại A-La-Hán, Như Lai, Phật Đà,
Chánh Đẳng Giác – thuyết ra đầy đủ.
Thế nào là năm thủ uẩn đây ?
Tức là Sắc-thủ-uẩn này,
Thọ, Tưởng, Hành, Thức-uẩn ngay mọi thì.
Nhưng biết, thấy cái gì đối với
Năm thủ uẩn nói tới do tâm
Của Tôn-giả giải thoát, nhằm
Thoát khỏi lậu-hoặc âm thầm trải qua,
Không có điều gì mà chấp thủ ? ”.
Các Phích-Khú ! Với vị Tỷ Kheo
Lậu-hoặc không còn dính đeo
Đã được đoạn tận, dẫn theo tựu thành
Sự tu hành, hoàn tất cẩn thận
Việc cần làm. Gánh nặng buông rồi !
Thành đạt mục tiêu tốt vời,
Hữu-kiết-sử đã dứt rồi, thảnh thơi,
Nhờ chánh trí, tức thời giải thoát
Vị này phải tùy pháp đáp ngay :
“ Này chư Hiền-giả ! Tôi đây
Khi biết vô lực Sắc này, bất an
Và biến hoại, với toàn sắc hiện
Là chấp thủ phương tiện sâu dày,
Là những tâm cố chấp đầy,
Tùy miên, thiên chấp với ngay sắc này,
Do đêm ngày đoạn ly, đoạn tận,
Đoạn diệt, đoạn xả lẫn đoạn trừ,
Tâm tôi giải thoát an như
Tôi đạt như vậy do từ tuệ tri.
Này Chư Hiền ! Sau khi biết Thọ,
Tưởng, Hành, Thức-uẩn đó tương đồng
Như với Sắc vừa nói xong,
Tâm tôi được giải thoát, không trược phiền.
Này Chư Hiền ! Vì biết, thấy đủ
Đối với cả năm thủ-uẩn này,
Tôi có thể nói như vầy :
‘Tâm tôi được giải thoát ngay, không còn
Các lậu-hoặc, không còn chấp thủ’.
Các Phích-Khú ! Cần phải nói ngay
Tán thán, tùy hỷ lời này :
‘Thiện tai ! Sa-Thú ! Lành thay ! Cát tường ! (*)
________________________
(*) : Sadhu ! – cũng có nghĩa là Lành thay ! Thiện tai !
Sau khi đã tán dương như vậy
Câu hỏi nữa cần phải hỏi vầy :
“ Thưa Tôn-giả ! Sáu giới này
Đức Chánh Đẳng Giác, bậc đầy Kiến & Tri
A-La-Hán, Toàn tri diệu giác
Đã chân chánh diễn đạt viên thông
Thế nào là sáu gồm trong ?
Địa giới, thủy giới, hỏa & phong giới, và
Không giới và thức giới sẵn có,
Sáu giới đó được đức Phật Đà
Chánh Đẳng Chánh Giác nói ra,
Nhưng cái gì biết, thấy qua đủ đầy
Sáu giới này ? Nay có thể tả
Tâm Tôn-giả giải thoát thế nào
Khỏi lậu-hoặc, không chấp vào ? ”.
Này Tỷ Kheo Chúng ! Thanh cao các vì
Tỷ Kheo đã diệt đi lậu-hoặc
Tu hành đạt cứu cánh tịnh thanh
Việc cần làm đã thực hành,
Đã đặt gánh nặng xuống nhanh tức thì,
Hữu-kiết-sử diệt đi, giải thoát
Nhờ chánh trí – Câu đáp phải là :
“ Chư Hiền ! Tôi đã trải qua
Đi đến địa giới gần xa, như là
Không phải là tự ngã, đi tới
Không tùy thuộc địa giới này đâu.
Với những pháp là điều nào
Chấp thủ phương tiện tùy vào địa đây
Là những tâm có đầy cố chấp
Và thiên chấp, tùy miên… như vầy
Thì đối với những pháp này
Với sự đoạn tận, diệt ngay, trừ rồi,
Tôi tuệ tri tâm tôi giải thoát.
Này Chư Hiền ! Với các giới đồng
Thủy giới, hỏa giới và phong,
Cùng với thức giới và không giới này
Cũng diễn tiến như vầy chẳng khác,
Tôi tuệ tri giải thoát tự tôi.
Chư Hiền ! Vì rằng chính tôi
Đối với sáu giới, tôi thời kiến, tri
Tôi có thể nói vì đoạn phược,
Tâm tôi được giải thoát, dứt mau
Các lậu-hoặc, không chấp sâu ”.
Này Tỷ Kheo Chúng ! Vị nào thanh cao
Được như vầy, phải mau tùy hỷ,
Phải tán thán với vị tịnh thanh,
Nói lời ‘Lành thay’ ! chân thành.
Một câu hỏi nữa sẵn dành hỏi ra :
“ Thưa Tôn-giả ! Phật Đà đã nói
Sáu nội & ngoại-xứ ấy đủ đầy.
Thế nào là sáu điều đây ?
Mắt đi với sắc, tiếng rày theo tai,
Mũi với hương, lưỡi đây theo vị,
Thân với xúc, rồi ý – pháp theo.
Sáu nội & ngoại-xứ này đều
Được bậc Chánh Giác đáng gieo phước điền,
Bậc Tri & Kiến uyên nguyên, La-Hán,
Bậc viên mãn, dạy phải hành trì,
Nhưng biết cái gì, thấy gì
Với sáu nội & ngoại-xứ ni đặc thù ? ”.
Các Tỷ Kheo ! Phích-Khu được hỏi
Nhờ chánh trí, đã giải thoát rồi
Câu tùy pháp phải trả lời :
“ Chư Hiền ! Với mắt đồng thời sắc đây
Đối với nhãn-thức này những pháp
Được nhận thức bởi nhãn thức ni,
Phàm có dục gì, tham gì,
Hỷ, ái gì đó, đồng thì có ra
Những pháp mà chấp thủ phương tiện,
Những tâm hiện cố chấp, tùy miên,
Với những pháp ấy phan duyên
Tôi đã đoạn tận, diệt liền, xả đi,
Tôi tuệ tri tâm tôi giải thoát.
Chư Hiền-giả ! Vì các điều này
Với sáu nội & ngoại-xứ đây
Thời tôi có thể nói ngay như vầy :
‘Tâm tôi nay được giải thoát tất
Các lậu-hoặc, không chấp thủ rồi.
Này chư Hiền-giả ! Đồng thời
Với tai & tiếng & nhĩ-thức… nơi thân này,
Với mũi & hương, với ngay tỷ-thức,
Với lưỡi & vị & thiệt-thức, có vầy
Với thân & xúc & thân-thức này,
Với ý & pháp & ý-thức đây âm thầm,
Pháp nhận thức bởi năm thức ấy
Phàm dục, tham, hỷ, ái điều gì
Phàm nếu có những pháp chi
Chấp thủ phương tiện, hay vì những tâm
Cố chấp, tùy miên, tâm thiên chấp,
Do tu tập – đoạn tận, đoạn ly,
Đoạn diệt, đoạn trừ, xả đi,
Được giải thoát do tuệ tri của mình,
Vì rằng tôi đinh ninh biết vậy,
Thấy như vậy, đối với ở đây
Với sáu nội & ngoại-xứ này
Tôi có thể nói tôi nay viên thành
Tâm tôi được tịnh thanh giải thoát
Khỏi lậu-hoặc, không chấp thủ rày ”.
Cần phải tán thán vị này,
Tùy hỷ lên tiếng ‘Lành thay !’ như vầy.
Câu hỏi nữa hỏi ngay cần thiết :
“ Thưa Tôn-giả ! Do biết, thấy gì
Do đối với các thân ni
Có nhận thức, với phạm vi tưởng ngoài
Mạn-tùy-miên điều này Tôn-giả
Có thể nào diễn tả : ‘Ta là
Người làm, sở thuộc của ta
Là người làm vậy, trải qua mối giềng
Mạn tùy miên của Tôn-giả thực
Được trừ dứt một cách hoàn toàn ”.
Nếu Tỷ Kheo đó tịnh an
Các lậu-hoặc đã rõ ràng diệt nhanh,
Việc tu hành thành mãn lập tức,
Việc cần làm đã thực hiện rồi,
Gánh nặng đã đặt xuống rồi,
Diệt hữu-kiết-sử nhờ thời trí chân,
Được giải thoát, thì phần câu đáp
Thật tùy pháp cần phải nói là :
“ Chư Hiền-giả ! Thuở lâu xa
Khi tôi chưa được xuất gia như vầy,
Còn ngu muội, được Ngài Đại Giác,
Đấng Thế Tôn thuyết pháp trình bày,
Sau khi nghe được Pháp này
Có lòng tịnh tín Như Lai sâu dày.
Tôi nghĩ ngay : ‘Gia đình, đời sống,
Đầy triền phược, hư vọng, bụi đời,
Đời sống xuất gia thảnh thơi,
Phóng khoáng như giữa bầu trời trăng sao,
Rất khó cho người nào trong cảnh
Sống tại gia, Phạm hạnh khó toàn
Đầy đủ thanh tịnh, nghiêm trang,
Ta nên cạo bỏ hoàn toàn tóc, râu,
Y ca-sa đắp vào nghiêm cẩn,
Xuất gia hẳn, từ bỏ gia đình,
Sống đời sống không gia đình’.
Nghĩ suy chính chắn, tự mình trước tiên
Từ bỏ hẳn của tiền, tài sản,
Lòng thanh thản từ bỏ gia đình,
Từ bỏ quyến thuộc của mình,
Tự thân dấn bước hành trình xuất gia.
Đã xuất gia, thành tựu học giới
Nếp sống mới của vị Tỷ Khưu
Từ bỏ sát sinh, oán cừu,
Bỏ trượng, bỏ kiếm, thường cưu quý, tàm (1)
Có từ tâm, xót thương muôn loại,
Của không cho không lấy bao giờ,
Tránh xa lấy của không cho,
_______________________________
(1) : Hai pháp có nhiều đặc ân trong các thiện-pháp :
– Hiri – Tàm : sự hổ thẹn tội lỗi.
– Ottappa – Quý : sự ghê sợ tội lỗi.
Chỉ lấy những vật được cho thuộc về,
Sống thanh tịnh, không hề trộm cướp,
Phi-Phạm-hạnh từ khước, tránh xa,
Sống theo Phạm hạnh từ hòa,
Tránh phi-phạm-hạnh, bỏ tà dâm đi,
Tôi từ bỏ thị phi, nói láo
Tránh xa sự nói láo, dối gian,
Nói lời chân thật, nhẹ nhàng
Nương trên sự thật vững vàng đáng tin,
Không phản lại lòng tin người khác,
Tôi từ thác hai lưỡi bất nhân,
Tránh nói hai lưỡi rẽ phân
Đòn xóc hai phía, nghe phần bên đây
Đến bên kia lại bày nói khác
Gây chia rẽ, nghi hoặc, thù hằn.
Tôi sống hòa hợp ân cần
Giữa những kẻ ly gián bằng lởi ngay,
Khuyến khích những người này hoà hợp,
Hoan hỷ trong hòa hợp, thảnh thơi,
Thoải mái, thường nói những lời
Đưa đến hòa hợp mọi nơi mọi thời.
Tôi từ bỏ nói lời độc ác,
Nói những lời an lạc thâm trầm,
Thuận tai, thông cảm đến tâm,
Lời nói tao nhã, đẹp tâm nhiều người,
Từ bỏ lời phù phiếm, vô ích,
Tránh xa nói vô ích, ba hoa,
Nói đúng thời, lời thật thà
Lời về Chánh Pháp sâu xa nghĩa tình,
Nói những lời đáng gìn giữ kỹ,
Lời hợp thời thuận lý, thẳng ngay.
Cả đến hạt giống, cỏ cây
Đều không làm hại, tỏ bày lòng thương
Chỉ ăn ngọ, sống thường tri túc
Không múa hát, trang sức, kịch ca
Sống thanh đạm, tránh xa hoa
Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng
Lại cũng không giường nằm cao rộng
Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng
Nô tỳ trai, gái – từ nan
Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm
Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa
Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần
Từ bỏ gian lận bằng cân
Từ bỏ môi giới, không phần gian tham
Không áp bức, không làm thương tổn
Không câu thúc, vây khổn, cừu thù.
Giữ gìn phẩm hạnh người tu
Hành trì giới luật đặc thù thanh cao
Hiểu thế nào là sự ‘biết đủ’,
Hạnh ‘tri túc’ luôn giữ chỉnh tề,
Bằng lòng ba y để che
Bình bát khất thực dễ bề cúng dâng
Y và bát luôn gần bên cạnh
Cũng như chim, đôi cánh luôn mang
Đó là Tỷ Kheo giới toàn
Giữ hạnh Biết Đủ, không màng nhiều đâu.
Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng
Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì
Mắt không chế ngự tại chi
Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào
Nên tham ái dâng trào đủ thứ
Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân
Hộ trì tích cực nhãn căn
Cũng như hộ trợ nhĩ căn cũng cần
Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc
Mũi ngửi hương, nhận thức : ý căn
Tỷ Kheo hộ trì các căn
Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời.
Luôn tinh cần, thời thời tỉnh giác
Giữ chánh niệm, an lạc tự tâm
Tỷ Kheo đi, đứng, ngồi, nằm
Đều giữ tỉnh giác, trong tâm biết liền
Khi tới, lui ; biết mình lui, tới
Khi nhìn quanh, biết bởi mình làm
Hay khi co duỗi tay chân
Mặc y, đi bát hay cần uống ăn
Khi nhai, nuốt, nói năng : tỉnh giác
Đại, tiểu tiện, nhổ khạc : biết mình
Như vậy Tỷ Kheo tâm minh
Chánh niệm tỉnh giác, an bình biết bao.
Với Giới uẩn thanh cao trân quý
Với các căn nhiếp kỹ, hộ trì
Chánh niệm tỉnh giác trí tri
Thêm hạnh tri túc, còn gì quý hơn.
Trang bị đủ những gì cao quý
Vị ấy lựa vị trí lặng yên
Như rừng tĩnh mịch, lâm viên
Gốc cây, khe núi hoặc liền tha ma
Thời ngọ thực đã qua, rửa bát
Ngồi kiết già, an lạc, thẳng lưng
An trú chánh niệm, lâng lâng
Tham ái từ bỏ, thoát dần ái tham
Bỏ sân hận, từ tâm thương xót
Chúng hữu tình mỗi một cảnh riêng
Từ bỏ hôn trầm, thụy miên
Thoát ly khỏi chướng thụy miên, hôn trầm
Giữ tịnh tâm, hướng về ánh sáng
Cùng chánh niệm, tỉnh giác, tâm yên
Gột rửa chúng, được an nhiên
Từ bỏ trạo cử thì liền tịnh thân
Hết nghi ngờ, phân vân lưỡng lự
Gột rửa hết trạo cử, hôn trầm
Gột rửa tham ái, hận sân
Đối với thiện pháp, tinh cần hành mau.
Năm triền cái chừng nào chưa diệt
Vị Tỷ Kheo mãi miết tinh cần.
Chừng nào khi quán tự thân
Với năm triền-cái đã cần xả ly
Do xả ly, tức thì hoan hỷ
Do hoan hỷ, tâm được khinh an
Lạc thọ sinh do khinh an
Đạt được như thế, tâm an định liền
Ly ác pháp, Tỷ Kheo ly dục
Chứng, trú mục đệ Nhất Thiền tâm
Trạng thái hỷ lạc tự tâm
Sinh do ly dục, với Tầm, Tứ chuyên.
Rồi diệt liền cả tầm và tứ
Chứng đạt, trú Nhị Thiền tức thì
Trạng thái không tầm, tứ gì
Do định sanh, nội tĩnh thì nhất tâm,
Rồi âm thầm ly hỷ trú xả,
Chánh niệm đã tỉnh giác, cảm liền
Sự lạc thọ mà Thánh hiền
‘Xả niệm lạc trú’ gọi riêng như vầy.
Chứng, trú ngay Tam Thiền tức khắc,
Rồi xả lạc, xả khổ an hòa,
Diệt cả hỷ ưu, vốn là
Đã cảm thọ – Chứng, trú qua Tứ Thiền,
Trạng thái yên, không khổ không lạc
Xả niệm đạt thanh tịnh tròn đầy.
Tôi luôn giác sát đêm ngày
Với tâm định tĩnh thẳng ngay thực hành,
Không cấu nhiễm, trong lành thuần tịnh
Tâm tôi không còn dính não phiền,
Nhu nhuyến, vững chắc an nhiên
Bình thản như vậy, biết liền đinh ninh
Liền hướng tâm của mình đến với
LẬU TẬN THÔNG, dẫn tới biết rành
Lậu Tận Trí, biết ngọn ngành
Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào
Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ
Biết như thật lậu hoặc loại này
Nguyên nhân lậu hoặc là đây
Diệt trừ lậu hoặc, biết ngay con đường
Nhờ hiểu biết, tận tường nhận thức
Tâm vị ấy rất mực sáng trong
Dục-lậu, hữu-lậu thoát xong
Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn
Liền hiểu rõ : Tự thân giải thoát
Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành
Việc cần làm đã thực hành
Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.
Chư Hiền-giả ! Do vầy được thấy
Biết như vậy, đối với các thân
Có nhận thức này và rằng
Với tất cả tưởng ngoài phần ở đây
Mạn tùy miên : ‘Ta đây rốt cuộc
Là người làm, sở thuộc của ta
Là người làm’. Khi hiểu ra
Mạn tùy miên đó phải là diệt tan ”.
Này Chúng Tăng ! Vị Tỷ Kheo ấy
Cần tùy hỷ và hãy khen ngay
Với lời : ‘Sa-Thú !’, ‘Lành thay !’
Sau khi tán thán vị này, cần thêm :
“ Thật lợi ích vững bền khôn tả !
Thật lợi ích cho cả chúng tôi !
Khi chúng tôi thấy một người
Sống đời Phạm-hạnh sáng ngời biết bao
Như Tôn-giả thanh cao sống thế ! ”.
Nghe Thiện Thệ thuyết giảng như vầy
Các Tỷ Kheo tại nơi này
Hoan hỷ tín thọ lời Ngài Thế Tôn ./-
*
* *
( Chấm dứt Kinh số 112 : SÁU THANH TỊNH –
CHABBISODHANA Sutta )