TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majhima Nikàya )
Tập III
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : honglacmai1@yahoo.com
101. Kinh DEVADAHA
( Devadaha sutta )
Như vậy, tôi nghe :
Một thời, Đức Thế Tôn Giác Giả
Trú tại vùng Sắc-Ká (1) trải qua
Thị trấn Đê-Vá-Đa-Ha (1)
Thuộc vùng dân chúng Sắc-Ka hiền hòa
Tại nơi đây, Phật Đà cho gọi
Chư Tỷ Kheo tụ hội, dạy vầy :
– “ Chư Tỷ Kheo ! Hãy nghe này ! ”.
Chúng Tăng vâng đáp lời Ngài nói ra.
– “ Các Tỷ Kheo ! Bà-La-Môn nọ
Và Sa-Môn một số lâu xa
Có lý thuyết, tri kiến là :
‘Phàm là cảm giác gì mà thọ ngay
Lạc thọ hay khổ thọ, hoặc có
Bất-khổ-bất-lạc-thọ… các phần
Tất cả đều do nơi nhân
Các nghiệp quá khứ bản thân tạo nhiều.
Sự đốt cháy, diệt tiêu các nghiệp
Thời quá khứ, không tiếp tạo ra
Các nghiệp mới, thì ắt là
Sẽ không diễn tiến trải qua sau này.
Do không có tương lai diễn tiến
Nghiệp đoạn diệt. Do nghiệp diệt vầy
Khổ được đoạn diệt rày
Rồi cảm thọ đoạn diệt ngay như vầy,
_________________________
(1) : Thị trấn Devadaha của xứ Sakka .
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 474
Cảm thọ diệt, khổ này tận diệt ”.
Các Tỷ Kheo ! Lý thuyết nêu ra
Ni-Kiền-Tử – Ni-Ganh-Tha
Tri kiến như vậy trải qua lâu dài.
Nghe như vậy, Như Lai liền tới
Và nói với các Ni-Ganh-Tha :
– “ Này Chư Hiền Ni-Ganh-Tha !
Sự thật có đúng như là truyền ngôn
Rằng các ông vốn có lý thuyết
Có tri kiến cá biệt chẳng dời :
‘Phàm cảm giác gì con người
Lãnh thọ, dù lạc thọ nơi thân này,
Khổ thọ hay bất khổ bất lạc,
Tất cả đều do các nghiệp nhân
Từ quá khứ tích tụ dần.
Với sự đốt cháy, với phần diệt xong
Nghiệp quá khứ và không tạo tiếp
Các nghiệp mới. Do nghiệp diệt trừ
Tất cả khổ cũng diệt trừ,
Do khổ diệt, cảm thọ trừ diệt ngay,
Cảm thọ này khi được đoạn diệt
Tất cả khổ sẽ diệt tận xong’.
Sự thật có đúng vậy không ? ”.
Các Ni-Ganh-Thá ấy đồng đáp ra
Tự nhận là có nói như vậy.
Ta hỏi các vị ấy điều là :
– “ Này chư Hiền Ni-Ganh-Tha !
Các ông có biết trải qua nhiều đời
‘Trong quá khứ chúng tôi hiện hữu &
Chúng tôi không hiện hữu’ điều này ? ”.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 475
– “ Thưa Hiền-giả ! Không như vầy ”.
– “ Các ông có biết ở đây điều này :
‘Trong quá khứ tôi gây ác nghiệp
Hay không tạo ác nghiệp trước đây ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không như vầy ”.
– “ Chư Hiền-giả ! Có biết ngay điều là
‘Chúng tôi có tạo ra ác nghiệp
Như thế kia hay dịp thế này ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không như vầy ”.
– “ Chư Hiền-giả ! Có biết ngay rõ vầy :
‘Khổ mức độ thế này được diệt’,
Hay có biết : ‘Khổ mức độ này
Cần phải được diệt tận ngay’,
Hay sự diệt khổ mức đây đạt vào
Tất cả khổ được mau tận diệt ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Quả thiệt là không ”.
– “ Này chư Hiền ! Thế các ông
Có biết : ‘Sự diệt ngay trong hiện thời
Bất thiện pháp, hay nơi thành tựu
Các thiện pháp hiện hữu ở đây ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không như vầy ”.
– “ Chư Hiền-giả ! Các ông đây nói là
Không biết qua các điều vừa kể
Sự tình thế có hợp lý chăng ?
Khi các Hiền-giả nói rằng :
‘Phàm cảm giác con người hằng có ra
Thì dù là lạc thọ, khổ thọ,
Bất khổ bất lạc thọ…vân…vân
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 476
Do nghiệp quá khứ là nhân,
Với sự đốt cháy, tiêu phần nghiệp đây,
Và người này không tạo nghiệp mới
Không dẫn tới trong thời tương lai,
Do không diễn tiến (đến) tương lai
Nghiệp được đoạn diệt; khổ này diệt ngay
Do khổ này đã được đoạn diệt
Cảm thọ sẽ đoạn diệt tức thì,
Do cảm thọ bị diệt đi
Tất cả khổ thọ cấp kỳ diệt yên.
Ni-Kiền-Tử chư Hiền ! Giả sử
Các ông tự biết rõ như vầy :
‘Quá khứ, tôi hiện hữu đây,
Hay không hiện hữu ở ngay thời này’.
Các ông cũng biết ngay chi tiết :
‘Quá khứ, tạo ác nghiệp là tôi &
Không tạo ác nghiệp là tôi’.
‘Chúng tôi tạo ác nghiệp nơi thế này,
Như thế kia, tạo ngay ác nghiệp’.
Các ông biết : ‘Khổ mức độ vầy
Đã được diệt tận như vầy,
Hay cần diệt tận thế này khổ đau’.
Đưa dần đến về sau : cảm thọ
Được đoạn diệt, khổ đó diệt qua.
Này chư Hiền Ni-Ganh-Tha !
Ví như người nọ thật là chẳng may
Bị mũi tên bắn ngay phía trước,
Mũi tên được tẩm thuốc độc dày.
Người ấy bị bắn tên này,
Thọ lãnh cảm giác khổ, đầy đớn đau.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 477
Cũng may sao, bà con huyết thống
Của người ấy đang sống kế đây
Liền mời một y sĩ ngay
Giỏi về giải phẩu, nghề này chuyên sâu.
Vị y sĩ lấy dao cắt rộng
Miệng vết thương. Thật thống khổ thay !
Do nhân bị dao cắt này
Thọ lãnh cảm giác khổ, đầy đớn đau.
Vị y sĩ lại mau dùng với
Vật dò tìm, tìm tới mũi tên,
Do sự dò tìm mũi tên
Y bị đau đớn tăng lên quá đà.
Khi tìm ra mũi tên độc đó
Vị y sĩ rút nó ra ngay,
Do nhân rút mũi tên này
Thọ lãnh cảm giác khổ, đầy đớn đau.
Y sĩ lại dùng vào than đỏ
Đốt miệng vết thương đó sát trùng,
Đau đớn thống khổ vô cùng.
Thời gian sau đó, thì vùng vết thương
Lành da lại bình thường như cũ,
Y thầm nhủ : ‘Diễn tiến khi mà
Mũi tên độc bắn trúng ta,
Y sĩ mổ cắt, tìm ra tên này,
Rồi rút ngay mũi tên có độc…
Thật thống khổ tàn khốc đớn đau.
Nhưng nay vết thương lành mau
Ta không còn phải đớn đau nữa rồi,
Tự do đi khắp nơi ta muốn’.
Này chư Hiền ! Trạng huống vừa qua
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 478
Vì các ông không biết qua
Những điều Ta đã hỏi ra trên này.
Và như vầy chứng tỏ các vị
Đã nói không hợp lý mọi phần
Khi các Hiền-giả nói rằng :
‘Phàm cảm giác con người hằng có ra
Thì dù là lạc thọ, khổ thọ,
Bất khổ bất lạc thọ…vân…vân
Do nghiệp quá khứ là nhân,
Với sự đốt cháy, tiêu phần nghiệp đây,
Và người này không tạo nghiệp mới
Không dẫn tới trong thời tương lai,
Do không diễn tiến (đến) tương lai
Nghiệp được đoạn diệt; khổ này diệt ngay
Do khổ này đã được đoạn diệt
Cảm thọ sẽ đoạn diệt tức thì,
Do cảm thọ bị diệt đi
Tất cả khổ thọ cấp kỳ diệt đi ”.
Chư Tỷ Kheo ! Đến khi nghe vậy
Các Ni-Kiền-Tử ấy nói là :
– “ Thưa Hiền-giả Gô-Ta-Ma !
Ngài Ni-Kiền-Tử ( Na-Ta-Pút-Tà ) (1)
Vị Giáo tổ của Ni-Ganh-Thá
( Là Giáo phái thường lõa thể ra )
Ngài Ni-Kiền-Tử thật là
Toàn tri, toàn kiến rất là sâu xa
Tự xưng là toàn diện tri kiến
Rồi phương tiện tuyên bố như ri :
___________________________
(1) : Nigantha Nataputta – Giáo chủ phái lõa thể Ni-Kiền-Tử.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 479
‘Dầu có ngủ, thức, đứng, đi
Tri kiến luôn có tức thì nơi ta.
Này các Ni-Ganh-Tha đệ tử !
Nếu xưa ngươi hành xử chẳng lành
Có làm ác nghiệp tự thân
Nay hãy làm nghiệp tiêu dần đi ngay
Bằng khổ hạnh đọa đày khốc liệt
Sự không làm ác nghiệp tương lai
Do hộ trì về thân này,
Hộ trì khẩu, ý trong ngay hiện thời
Như vậy, chính nhờ nơi thiêu đốt
Và cùng tột chấm dứt nghiệp xưa.
Còn các nghiệp mới xin chừa
Lại có tiếp tục ngăn ngừa tương lai.
Do không có tương lai tạo tiếp
Nên các nghiệp sẽ được diệt trừ
Do nghiệp diệt, khổ được trừ
Cảm thọ được diệt do trừ khổ đây,
Do diệt trừ như vầy cảm thọ
Tất cả khổ sẽ được tiêu mòn’.
Chúng tôi tin tưởng sắt son
Nên cố kham nhẫn, làm tròn điều trên
Do Giáo Tổ nói lên như thế
Khổ triệt để nhưng chúng tôi vui ”.
Khi nghe vậy, Ta tiếp lời :
– “ Này chư Hiền-giả ! Hiện thời có thông ?
Năm pháp này có trong hiện tại
Hai quả báo. Sao lại là năm ?
Đó là : Tín, Hỷ, Tùy văn,
Thẩm định duyên cớ và kham nhẫn điều
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 480
Chấp thọ nhiều tà kiến. Như vậy
Năm pháp ấy quả báo có hai.
Thế nào lòng Tin chẳng lay
Các Ni-Ganh-Thá với ngài Đạo Sư
Trong quá khứ ? Hay từ các vị
Thế nào là Hoan Hỷ, Tùy Văn ?
Thẩm định lý do ? Hay phần
Kham nhẫn chấp thọ khăng khăng kiến tà ? ”.
Chư Tỷ Kheo ! Khi Ta hỏi vậy
Ta không thấy một câu trả lời
Một cách hợp pháp, tại nơi
Các Ni-Kiền-Tử đứng, ngồi nơi ni.
Ta lại bảo các Ni-Ganh-Thá :
– “ Chư Hiền-giả ! Các ông nghĩ sao ?
Khi các ông đắm mình vào
Tha thiết tinh tấn, siết bao tinh cần
Có phải tự lãnh phần cực khổ,
Những cảm giác thống khổ đớn đau
Đột khởi khổ sở biết bao ?
Còn khi không tha thiết vào quyết tâm
Cố tinh tấn, tinh cần khốn khó
Thời không thọ những cảm giác nào
Đột khởi, thống khổ, đớn đau,
Có phải như vậy cơ cầu trải qua ? ”.
– “ Hiền-giả Gô-Ta-Ma ! Đúng thế !
Như Hiền-giả vừa kể ra đây ”.
– “ Chư Hiền Ni-Ganh-Tha này !
Khi các ông tha thiết, đầy quyết tâm
Cố tinh tấn, tinh cần, chịu khổ
Sẽ thống khổ, đột khởi đớn đau.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 481
Còn khi không tha thiết vào
Không cố tinh tấn, không cầu dụng công
Thời các ông sẽ không lãnh thọ
Những cảm giác thống khổ, đớn đau.
Sự tình như vậy bàn vào,
Thật là hợp lý với câu nói mà
Các vị Ni-Ganh-Tha đã đáp
Về tri kiến đề cập mọi thời :
‘Phàm cảm giác gì con người
Lãnh thọ, dù lạc thọ nơi thân này,
Khổ thọ hay bất khổ bất lạc,
Tất cả đều do các nghiệp nhân
Từ quá khứ tích tụ dần.
Với sự đốt cháy, với phần diệt xong
Nghiệp quá khứ và không tạo tiếp
Các nghiệp mới. Do nghiệp diệt trừ
Tất cả khổ cũng diệt trừ,
Do khổ diệt, cảm thọ trừ diệt ngay,
Cảm thọ này khi được đoạn diệt
Tất cả khổ sẽ diệt tận liền’.
Này Ni-Ganh-Tha chư Hiền !
Trong khi tha thiết, tâm chuyên tinh cần
Cảm giác dần đau đớn, thống khổ.
Hay chẳng cố tinh tấn, cần chuyên
Cảm giác không thống khổ phiền…
Cũng đều tồn tại. Sự duyên đó là
Thật hợp lý khi mà các vị
Nêu nguyên lý diệt khổ như trên.
Này Ni-Ganh-Tha chư Hiền !
Trong khi tha thiết, tâm chuyên, tinh cần
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 482
Hay không cố chuyên cần, tinh tấn
Dầu thọ lãnh thống khổ hay không.
Như vậy, thật chính các ông
Lãnh thọ cảm giác trong vòng đớn đau.
Tự bị lừa dối do vô trí
Bởi vô minh, bởi bị ngu si.
Khi các ông nói vân vi
Cảm giác lãnh thọ bất kỳ khổ, vui,
Hay không khổ không vui… các thứ
Đều do nhân quá khứ nghiệp duyên.
Khi đốt cháy, đoạn diệt liền
Các nghiệp quá khứ não phiền đã qua
Không tạo ra các thứ nghiệp mới,
Sẽ không có tiếp tới tương lai.
Không diễn tiến tới tương lai
Nghiệp được đoạn diệt, khổ này cũng tiêu.
Do khổ tiêu, cảm thọ đoạn diệt,
Do cảm thọ được diệt như vầy
Tất cả khổ được diệt ngay ”.
Khi nghe Ta nói điều này đinh ninh
Ta không thấy lõa hình các vị
Trả lời lại hợp lý câu nào.
Các Tỷ Kheo ! Một lúc sau
Ta hỏi các vị ấy câu như vầy :
– “ Chư Hiền này ! Thế nào các vị
Đã suy nghĩ có thể được chăng :
‘Mong rằng do sự tinh cần
Nghiệp được thọ quả trong phần hiện nay
Có thể khiến tương lai thọ quả ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không có vậy đâu ”.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 483
– “ Chư Hiền-giả ! Có thể nào
‘Mong rằng nghiệp thọ quả vào tương lai
Do cố gắng nhiều, hay tinh tiến
Có thể khiến thọ quả hiện nay ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không như vầy ”.
– “ Chư Hiền Ni-Ganh-Tha này ! Nghĩ sao
Có thể nào : ‘Mong rằng nghiệp có
Lãnh lạc thọ do tinh tấn, song
Có thể lãnh khổ thọ’ không ? ”.
– “ Kiều-Đàm Hiền-giả ! Thật không có vầy ”.
– “ Chư Hiền này ! Thể nào sự cố :
‘Mong rằng nghiệp lãnh khổ thọ này
Do tinh tấn mà nghiệp đây
Có thể lãnh lạc thọ’ này được không ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Thật không có vậy ”.
– “ Chư Hiền ! Các ông thấy thế nào
Có thể đạt được ước ao :
‘Mong nghiệp quả lãnh thọ nao đã thuần
Do tinh tấn, tinh cần – có thể
Thành thực tế không thuần thục chi,
Có thể được chăng việc ni ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Việc ấy thì không đâu ! ”.
– “ Hay ngược lại, mong vào được có
Nghiệp mà quả lãnh thọ ở đây
Chưa được thuần thục đủ đầy
Do tinh tấn trở thành ngay đã thuần
Có thể luôn được chăng việc ấy ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Điều đấy thỉ không ”.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 484
– “ Này chư Hiền ! Thế các ông
Thế nào suy nghĩ đưọc & không điều là
‘Mong rằng các nghiệp đa-sở-thọ
Tinh tấn, thiểu-sở-thọ trở thành ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không thể thành ”.
– “ Được chăng : Bởi tinh tấn hành trải qua
Thiểu-sở-thọ thành đa-sở-thọ ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Không có vậy đâu ”.
– “ Chư Hiền-giả ! Có thể nào
Nghiệp có sở thọ do vào cố công
Thành nghiệp không có sở thọ vậy ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Điều ấy thì không ”.
– “ Này chư Hiền ! Vậy các ông
Được chăng mong muốn nghiệp trong quá trình
Không sở thọ, do tinh tấn đó
Trở thành có sở thọ, được không ? ”.
– “ Thưa Hiền-giả ! Quả thật không ”.
– “ Chư Hiền Ni-Ganh-Thá ! Trong chuyện này
Những câu hỏi Ta đây vừa hỏi
Các ông đều đã nói trước sau :
‘Tất cả không thể được đâu’.
Sự tình như vậy, nghĩ vào chánh chân
Sự tinh cần của các Hiền-giả
Ni-Ganh-Thá không kết quả gì.
Tinh tấn các ông mọi thì
Cũng không có kết quả chi, vô nghì.
Chư Tỷ Kheo ! Các Ni-Ganh-Thá
Đã nói cả Mười Tùy Thuyết ra
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 485
( Tức Va-Đá-Nu-Va-Đa ) ( Vadanuvada )
Hay Tuỳ thuận thuyết, dẫn qua sự tình :
1) Nếu như các hữu tình quá khứ
Tạo nhân lành hay dữ, nên nay
Lãnh thọ lạc & khổ thọ vầy,
Thời các Ni-Ganh-Thá đây thực hành
Nghiệp chẳng lành trong thời quá khứ,
Nhiều ác hạnh, nên tự đời này
Họ phải lãnh thọ như vầy
Những cảm giác khổ và đầy đớn đau.
2) Các Tỷ Kheo ! Còn vào giả thiết
Các hữu tình được biết do là
Một vị Tạo Hóa tạo ra
Lãnh thọ cảm giác lạc và sầu bi
Thời ắt là các Ni-Ganh-Thá
Tạo bởi vị Tạo Hóa ác tâm,
Vì rằng nay họ âm thầm
Lãnh thọ cảm giác đọa trầm đớn đau.
3) Các Tỷ Kheo ! Nói vào sự kiện
Các hữu tình nếu hiện do nhân
Kết hợp các điều kiện cần (1)
Thọ lãnh lạc & khổ – thì phần trải qua
Ni-Ganh-Tha các vị thực sự
Bị ác kết hợp dữ vận vào,
Vì họ lãnh thọ khổ lao
Cảm giác thống khổ, đớn đau cho minh.
4) Nếu như các hữu tình do tại
Nhân Sanh Loại – A-Phí-Cha-Ti (2)
___________________________
(1 : Sangatibhava : nhân kết hợp các điều kiện. (2): Abhijati.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 486
Cảm giác lạc & khổ mọi thì
Thì các Ni-Ganh-Thá ni bị rày
Ác-sanh-loại. Vì nay chính họ
Đang lãnh thọ thống khổ, đớn đau.
5) Các Tỷ Kheo ! Còn nói vào
Một tùy thuyết nữa đã mau định hình :
Nếu như những hữu tình các loại
Do tinh tấn hiện tại, khổ ra
Thời quả các Ni-Ganh-Tha
Đã tạo ác-tinh-tấn mà hiện nay
Họ lãnh thọ đêm ngày cảm giác
Thật đau đớn, hành xác cực thân.
6) Nếu các hữu tình do nhân
Việc làm quá khứ, lãnh phần khổ & vui.
Hay thọ lãnh khổ & vui các thứ
Không do nhân quá khứ thực thi
Thời các Ni-Ganh-Tha ni
Đáng bị chỉ trích, chẳng gì phân vân.
7) Nếu hữu tình do nhân đã được
Vị Tạo Hóa từ trước tạo ra
Thọ lãnh lạc & khổ, hay là
Không do nhân Tạo Hóa mà tạo ra
Thọ lãnh qua lạc & khổ thuận nghịch,
Đáng chỉ trích Ni-Ganh-Tha này.
8) Nếu mà các hữu tình đây
Kết hợp các điều kiện vầy là nhân
Thọ lãnh phần lạc & khổ, đủ hết…
Hay không do nhân kết hợp ni,
Thọ lãnh lạc & khổ mọi thì
Đáng bị chỉ trích các Ni-Ganh-Thà.
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 487
9) Nếu như mà hữu tình do chỗ
Nhân-sanh-loại, thọ lạc & khổ lo.
Hay các hữu tình không do
Nhân hiện tinh tấn, khiến cho thọ liền
Lạc & khổ nên các Ni-Ganh-Thá
Đáng chỉ trích điều đã bày phân.
10) Các Tỷ Kheo ! Còn về phần
Nếu hữu tình ấy do nhân tinh cần
Trong hiện tại, lãnh phần lạc & khổ.
Hay không do nhân cố tinh cần
Hiện tại, lạc & khổ lãnh phần
Các Ni-Ganh-Thá này cần trách ngay.
Mười tùy-thuận-thuyết này ròng rã
Đáng chỉ trích tất cả điều trên.
Các Ni-Ganh-Thá nói lên
Mười tùy-thuận-thuyết cho nên phần nhiều
Đưa đến điều chỉ trích, trách cứ.
Các Tỷ Kheo ! Nên sự tinh cần
Của Ni-Ganh-Tha mọi phần
Không có kết quả, tinh cần lầm sai.
Chúng Tăng này ! Sao là tinh tấn
Có kết quả được dẫn giải ra ?
Ở đây, này Chúng Săng-Ga !
Vị Tỷ Kheo chẳng trải qua sự tình
Tự ngã mình chưa bị nhiếp phục
Bị đau khổ nhiếp phục chẳng từ,
Lạc thọ hợp pháp không trừ
Không để lạc thọ ấy như thể là
Chi phối qua tất cả mọi việc.
Vị ấy biết : ‘Khi ta tinh cần
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 488
Chống lại đau khổ nguyên nhân
Do việc chống lại nguyên nhân khổ này
Ta không có mảy may tham dục.
Nhưng khi ta tiếp tục Xả mau
Đối với nguyên nhân khổ đau
Khi tu tập Xả, còn đâu dục này ?’.
Do hành trình như vầy, được thấy
Đau khổ của vị ấy diệt ngay.
Các Tỷ Kheo ! Ví dụ này :
Một người luyến ái sâu dày nữ nhi
Tâm tư thì say đắm, ái mộ,
Luôn nhiệt tình luyến mộ đêm ngày.
Khi y thấy nữ nhân này
Đứng nói chuyện với người trai khác nào
Đùa giỡn, cười ồn ào phỉ chí.
Các Tỷ Kheo ! Suy nghĩ thế nào ?
Chàng trai lúc ấy ra sao ?
Có sinh khổ não, ưu sầu hay không ? ”.
– “ Bạch Thế Tôn ! Chàng ta có vậy
Bởi vì lòng luyến ái nữ nhi
Tâm tư say đắm, mê si
Thấy nàng như vậy, ưu bi khổ sầu ”.
– “ Các Tỷ Kheo ! Nếu vào chuyện ấy
Chàng trai rất luyến ái nữ nhi
Nhưng chàng ta có nghĩ suy :
‘Ta đang ái luyến, mê si nàng này
Tâm đắm say, nhiệt tình ái luyến
Khi thấy nàng ấy hiện thay lòng
Đùa giỡn, cười cợt bướm ong
Với chàng trai khác, thì lòng ta đau
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 489
Sinh bi ai, ưu sầu, khổ não
Nhưng hiểu cho thấu đáo về nàng
Thay lòng đổi dạ dễ dàng
Vậy ta hãy bỏ lòng tham luyến này’.
Một thời gian, chàng đây lại thấy
Cô gái ấy đứng với một người
Trai trẻ, đang giỡn hớt cười
Nhưng chàng ấy không bị rơi vào vòng
Sầu, bi, não, chạnh lòng ưu, não.
Các Tỷ Kheo ! Hiểu thấu thế nào ?
Chàng ta có khổ, não, sầu
Khi thấy cô gái dựa đầu kề vai
Cười giỡn với cháng trai nào khác ? ”.
– “ Bạch Đại Giác ! Không thể như vầy
Vì sao vậy ? Vì người này
Không cón tham luyến mê say cô nàng,
Nên khi thấy cô đang giỡn hớt
Gặp bất chợt với chàng trai nào
Nhưng chàng không khổ, ưu, sầu ”.
– “ Cũng vậy, với một người nào sớm trưa
Không để tự ngã chưa nhiếp phục
Bị đau khổ nhiếp phục chẳng từ
Lạc thọ hợp pháp không trừ
Không để lạc thọ ấy như thể là
Chi phối qua tất cả mọi việc.
Vị ấy biết : ‘Khi ta tinh cần
Chống lại đau khổ nguyên nhân
Do việc chống lại nguyên nhân khổ này
Ta không có mảy may tham dục.
Nhưng khi ta tiếp tục Xả mau
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 490
Đối với nguyên nhân khổ đau
Khi tu tập Xả, còn đâu dục này ?’.
Do hành trình như vầy, được thấy
Đau khổ của vị ấy diệt ngay.
Như vậy, sự tinh tấn này
Là có kết quả thẳng ngay như vầy.
Lại nữa, này Chúng Tăng Phích-Khú !
Vị Tỷ Kheo chuyên chú nghĩ mau :
‘Khi ta trong lúc trú vào
Lạc hay bất thiện pháp nào gia tăng
Thì thiện pháp lại dần giảm thiểu.
Nhưng ta hiểu khi ta tinh cần
Dùng đau khổ để chống ngăn
Đối với tự ngã, ta năng thấy rằng
Thiện pháp tăng, bất thiện giảm hẳn,
Vậy ta gắng dùng đau khổ này
Chống với tự ngã ta đây’.
Vị Tỷ Kheo ấy hăng say tinh cần
Đạt được phần giảm bất thiện pháp
Các thiện pháp tăng trưởng rõ ràng.
Vị ấy sau một thời gian
Không còn tinh tấn dùng toàn khổ đau
Chống tự ngã như vào trước đấy.
Vì sao vậy ? Vì mục đích cần
Vị ấy thành tựu mọi phần
Do đó vị ấy không cần tiếp theo.
Các Tỷ Kheo ! Ví như một kẻ
Người làm tên – tuổi trẻ, có tài
Hơ nóng thân cây tên này
Giữa hai ngọn lửa, nắn rày cây tên
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 491
Khiến cây tên thẳng băng, cứng chắc.
Thời gian sau cứ mặc chuyện trên
Không cần hơ lửa uốn tên,
Vì tên đã được hơ trên lửa rồi.
Cũng vậy thôi ! Này chư Phích-Khú !
Vị Tỷ Kheo chuyên chú tinh cần
Đã dùng đau khổ mọi phần
Chống với tự ngã, nên năng thấy rằng
Thiện pháp tăng, bất thiện giảm hẳn
Đã thành tựu, chắc chắn không cần
Vị ấy tiếp tục tinh cần
Chống với tự ngã bằng phần khổ đau.
Các Tỷ Kheo ! Nghĩ sâu thực tiễn
Nghe hiểu kỹ sự kiện nói về
Cõi trần phiền não nặng nề
Vô minh triền phược mọi bề phủ vây
Bỗng xuất hiện bậc Thầy quảng đại
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu,
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Do sự chứng ngộ tự Ngài
Rồi lại tuyên thuyết, hoằng khai Pháp mầu
Thuyết Sơ Thiện, rồi sau Trung Thiện
Thuyết Hậu Thiện, văn nghĩa đủ đầy
Truyền dạy Phạm hạnh từ đây
Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên.
Có gia trưởng trong miền thôn ấp
Hoặc một người giai cấp tiện dân
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 492
Duyên lành nghe pháp thậm thâm
Sinh lòng ngưỡng mộ, kiếm tầm chân như
Tự suy nghĩ : ‘Đời như cát bụi
Sống dẫy đầy trói buộc não phiền
Luân hồi sinh tử triền miên
Đời sống xuất thế lụy phiền tránh xa
Ta nay phải xuất gia viên mãn
Đời xuất gia phóng khoáng hư không
Cuộc sống thế gian chất chồng
Phạm hạnh thanh tịnh thật không dễ gìn’..
Y trưởng dưỡng đức tin vững chắc
Cạo râu tóc, thân đắp ca-sa
Biệt gia quyến, bỏ cửa nhà
Ba y một bát, xuất gia tu hành.
Sống chế ngự, thực hành phạm hạnh
Giữ oai nghi, tự tánh sáng lòa
Giới bổn Pa-Tí-Mốc-Kha (1)
Thọ trì nghiêm mật, tránh xa điều tà
Thân, khẩu, ý từ hòa thanh tịnh
Giới cụ túc, thức tĩnh nhiếp tâm
Biết tri túc, giữ các căn
Là Sa-môn hạnh, pháp đăng soi đường.
Các Tỷ Kheo ! Sao tường thuần thục
Là Tỷ Kheo cụ túc giới điều ?
Phải thấy nguy hiểm mọi chiều
Lỗi lầm nhỏ nhặt triệt tiêu dần dần
Bỏ trượng kiếm, sát sanh tránh hẳn
Đại từ tâm, bình đẳng, nhẫn kham
_______________________________
(1) : Patimokkhasanvarasìla : Biệt biệt giải thoát thu thúc giới
( trong Tứ Thanh Tịnh Giới của Luật Tỷ Kheo ).
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 493
Có tâm hổ thẹn là Tàm
Ghê sợ là Quý, không làm nghiệp sai
Hành phạm hạnh, bản lai thanh tịnh
Không trộm cướp, chẳng tính so đo
Quyết không lấy của không cho
Đó là giới hạnh, thước đo Giới điều.
*
Vị Tỷ Kheo mong điều giải thoát
Không tà hạnh. dâm ác thấp hèn
Không nói dối trá đua chen
Không nói hai lưỡi chê khen dối lòng
Không lường gạt cũng không ly gián
Sống hòa hợp giữa nạn rẽ chia
Sống đời chân thật sớm khuya
Tránh lời độc ác nọ kia đổi dời .
Nói chân thật, không lời phù phiếm
Mạch lạc điểm hệ thống, lợi đầy.
Cả đến hạt giống, cỏ cây
Cũng đều thấm nhuận đức dày Sa-Môn
Chỉ ăn ngọ, sống tồn tri túc
Không múa hát, trang sức, kịch ca
Sống thanh đạm, tránh xa hoa
Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng
Lại cũng không giường nằm cao rộng
Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng
Nô tỳ trai, gái – từ nan
Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm
Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa
Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần
Từ bỏ gian lận bằng cân
Từ bỏ môi giới, không phần gian tham
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 494
Không áp bức, không làm thương tổn
Không câu thúc, vây khổn, thù hằn.
Các Tỷ Kheo ! Luôn tinh cần
Tỷ Kheo bảo hộ các căn thế nào ?
Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng
Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì
Mắt không chế ngự tại chi
Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào
Nên tham ái dâng trào đủ thứ
Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân
Hộ trì tích cực nhãn căn
Cũng như hộ trợ nhĩ căn cũng cần
Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc
Mũi ngửi hương, nhận thức : ý căn
Tỷ Kheo hộ trì các căn
Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời.
Các Tỷ Kheo ! Thời thời tỉnh giác
Giữ chánh niệm, an lạc tự tâm
Tỷ Kheo đi, đứng, ngồi, nằm
Đều giữ tỉnh giác, trong tâm biết liền
Khi tới, lui ; biết mình lui, tới
Khi nhìn quanh, biết bởi mình làm
Hay khi co duỗi tay chân
Mặc y, đi bát hay cần uống ăn
Khi nhai, nuốt, nói năng – tỉnh giác
Đại, tiểu tiện, nhổ khạc – biết mình
Như vậy Tỷ Kheo tâm minh
Chánh niệm tỉnh giác, an bình tịnh thanh.
Thánh Giới uẩn tựu thành chân chánh
Thành tựu Thánh hộ trì các căn
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 495
Thánh chánh niệm tỉnh giác cần
Cũng đều thành tựu, quý trân lạ kỳ !
Trang bị đủ những gì cao quý
Vị ấy lựa vị trí lặng yên
Như rừng tĩnh mịch, lâm viên
Gốc cây, khe núi hoặc liền tha ma…
*
Thời ngọ thực đã qua, rửa bát
Ngồi kiết già, an lạc, thẳng lưng
An trú chánh niệm, lâng lâng
Tham ái từ bỏ, thoát dần ái tham
Bỏ sân hận, từ tâm thương xót
Chúng hữu tình mỗi một cảnh riêng
Từ bỏ hôn trầm, thụy miên
Thoát ly khỏi chướng thụy miên, hôn trầm
Giữ tịnh tâm, hướng về ánh sáng
Cùng chánh niệm, tỉnh giác, tâm yên
Gột rửa chúng, được an nhiên
Từ bỏ trạo cử thì liền tịnh thân
Hết nghi ngờ, phân vân lưỡng lự
Gột rửa hết trạo cử, hôn trầm
Gột rửa tham ái, hận sân
Đối với thiện pháp, tinh cần hành theo.
Vị Tỷ Kheo tinh cần mãi miết
Năm triền-cái phải diệt đi ngay
Khiến trí tuệ muội lược rày,
Đạt được như thế, pháp này nương theo
Ly ác pháp, Tỷ Kheo ly dục
Chứng và trú vào mục Nhất Thiền
Trạng thái hỷ lạc tự tâm
Sinh do ly dục, với Tầm, Tứ chuyên
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 496
Đệ Nhất Thiền, Tỷ Kheo thấm nhuận
Như tẩm ướt, sung mãn, tràn nhanh
Hỷ lạc do ly dục sanh
Với Tầm, với Tứ thấm quanh tâm mình.
Các Tỷ Kheo ! Hành trình tiếp nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Diệt Tầm, diệt Tứ được yên
Thì chứng và trú vào Thiền thứ Hai
Một trạng thái ra ngoài Tầm, Tứ
Do Định sinh, nội tỉnh nhất tâm.
Như vậy, đó là tinh cần
Đem lại kết quả muôn phần tốt xinh.
Các Tỷ Kheo ! Hành trình tiếp nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Ly hỷ trú xả, nhất tâm
Chánh niệm tỉnh giác, thì thân cảm liền
Sự lạc thọ, Thánh hiền gọi đủ
Là ‘xả niệm lạc trú’ tâm chuyên
Chứng và an trú Tam Thiền.
Sự tinh tấn kết quả liền thấy ngay.
Chúng Tăng này ! Hành trình tiếp nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Xả lạc, xả khổ ; tâm yên
Diệt hỷ, ưu, cảm thọ – liền trước đây
Chứng và trú vào Thiền Đệ Tứ
Không khổ, lạc ; không giữ niệm nào,
Thanh tịnh, an lạc tiêu dao
Tinh tấn có kết quả sâu như vầy.
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 497
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Túc Mạng Trí, nhớ tới nhiều đời
Quá khứ với một, hai đời
Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua
Một ngàn đời hay là hơn nữa
Một trăm ngàn đời thuở lâu xa
Hoại kiếp, thành kiếp trải qua
Vị ấy nhớ lại như là mới đây.
Tại nơi ấy, tên này ta có
Thuộc giai cấp, giòng họ thế này
Uống, ăn, thọ khổ, lạc rày
Tuổi thọ như thế, chết ngày ra sao
Ta tái sinh, nhằm vào làng đó
Có tên tuổi, giòng họ thế nào…
Cứ thế, nhớ lại biết bao
Tiền kiếp, tái kiếp không sao đếm đầy.
Như vậy, tinh tấn này kết quả
Sự tinh cần kết quả tốt thay !
Tỷ Kheo thuần tịnh, thẳng ngay
Tâm không cấu nhiễm, chẳng rày phiền ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Sinh Tử Trí, dẫn tới tuệ minh
Xét về sinh tử chúng sinh
Thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy liền
Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả
Người hạ liệt, kẻ cả giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 498
Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý
Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền
Người này thân hoại, tận duyên
Do nghiệp tà kiến, đọa liền súc sinh
Các cõi dữ, như sinh địa ngục
Hoặc đọa xứ, thằng thúc nạn tai.
* Còn bậc hiền giả, những ai
Làm những thiện hạnh ý và lời, thân
Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển
Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng
Sau khi thân hoại mạng chung
Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời.
Do thiên nhãn, biết đời sống chết
Người hạ liệt hay kẻ giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may
Do hạnh nghiệp kẻ này hành động
Có kết quả chẳng giống nhau này.
Luân hồi tùy nghiệp chuyển xoay
Không ai tránh khỏi trả vay nghiệp dày.
Tinh tấn này kết quả trông thấy.
Vị ấy lại định tĩnh, tịnh yên
Không cấu nhiễm, không não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc, chẳng triền phược chi.
Rồi tức thì hướng tâm đến với
Lậu-tận-thông, dẫn tới biết rành
Lậu Tận Trí biết ngọn ngành
Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào
Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ
Biết như thật lậu-hoặc loại này
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 499
Nguyên nhân lậu-hoặc là đây
Diệt trừ lậu-hoặc, biết ngay con đường.
*
Nhờ hiểu biết, tận tường nhận thức
Tâm vị ấy rất mực sáng trong
Dục-lậu, hữu-lậu thoát xong
Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn
Liền hiểu rõ : ‘Tự thân giải thoát
Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành
Việc cần làm, đã thi hành
Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.
Như vậy, tinh tấn này kết quả,
Sự tinh cần kết quả đến ngay.
Như Lai đã có trình bày
Này Tỷ Kheo Chúng ! Như Lai nói là
Mười tùy-thuyết nếu mà hợp pháp
Và thuận hạp, đưa đến tán dương :
1) Nếu các hữu tình mọi phương
Do nhân quá khứ đã thường làm ra
Thọ lãnh qua lạc & khổ các thứ
Thời Như Lai thật sự thực hành
Trong quá khứ những việc lành
Nên vô-lậu-lạc-thọ dành cho Ta.
2) Các hữu tình nếu mà vốn dĩ
Nhân một vị Tạo-hóa tạo ra
Thọ lãnh lạc khổ; thời Ta
Tạo bởi Tạo-hóa tinh hoa, thiện hiền,
Nên nay Ta mới liền lãnh thọ
Sự vô lậu lạc thọ như vầy.
3) Nếu các hữu tình ở đây
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 500
Kết hợp các điều kiện rày là nhân
Thọ lãnh phần lạc & khổ các thứ
Thời Như Lai thực sự hữu duyên
Được thiện-kết-hợp mãn viên
Vô-lậu-lạc-thọ đạt chuyên như vầy.
4) Chúng Tăng này ! Nếu hữu tình ấy
Nhân Sanh-loại do đấy mà thành
Thọ lãnh lạc & khổ đành rành
Thời Thiện-sanh-loại sẵn dành cho Ta
Vô lậu lạc thọ đà lãnh thọ.
5) Nếu các hữu tình đó do nhân
Tinh tấn hiện tại, lãnh phần
Lạc & khổ, thực sự tinh cần của Ta
Ta tạo ra thiện-tinh-tấn đó
Nay vô-lậu-lạc-thọ đạt thành.
6) Các Tỷ Kheo ! Nếu hữu tình
Do nhân quá khứ đinh ninh thực hành
Thọ lãnh nhanh lạc & khổ sau trước
Thời Như Lai đáng được tán dương.
Nếu các hữu tình mọi phương
Không do quá khứ đã thường làm ra
Thọ lãnh qua lạc & khổ các dạng
Như Lai đáng tán thán, hoan nghinh.
7) Các Tỷ Kheo ! Các hữu tình
Do nhân vị Tạo-hóa mình tạo ra
Thọ lãnh qua lạc & khổ mọi thứ
Ta thực sự đáng được tán dương.
Nếu các hữu tình mọi phương
Không do Tạo-hóa tinh tường tạo ra
Thọ lạc & khổ trải qua sau trước
Trung Bộ (Tập 3) Kinh 101 : DEVADAHA * MLH – 501
Thời Như Lai đáng được khen nhiều.
8) Nếu các hữu tình bao nhiêu
Do nhân kết hợp các điều kiện, nên
Thọ lạc khổ dựa trên điều đó,
Hoặc hữu tình không có do nhân
Các điều kiện kết hợp dần
Thọ lạc khổ. Ta xứng phần tán dương.
9) Nếu mọi phương hữu tình các loại
Đã do nhân Sanh-loại hay không
Thọ lãnh lạc khổ chập chồng,
Như Lai đáng được hiệp đổng tán dương.
10) Nếu mọi phương hữu tình vốn có
Do tinh tấn nhân đó tạo ra
Thọ lãnh lạc khổ gần xa,
Thời Như Lai đáng được mà tán dương.
Các Tỷ Kheo ! Ta thường tuyên thuyết
Mười tùy-thuyết hợp pháp điều này,
Như Lai đã nói như vầy
Khiến sự tán thán Như Lai sâu dày ”.
Chúng Tỷ Kheo nơi này thính pháp
Do Thế Tôn giải đáp rõ ràng,
Chư Tăng trong khắp đạo tràng
Hoan hỷ tín thọ lời vàng Thế Tôn ./-
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật ( 3 L )
*
* *
( Chấm dứt Kinh số 101 : DEVADAHA –
DEVADAHA Sutta )
***
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D435562400.-%3B)