09. Phẩm Một đứa con

IX.Phẩm Một đứa con

1.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Vínhư người mẹ hết lòng tin tưởng đứa con trai duy nhất,thường nghĩ rằng: 'Làm sao để dạy dỗ cho nó thành người?'

Bấygiờ các Tỳ-kheo bạch Thế Tôn:

- BạchThế Tôn, chúng con không hiểu nghĩa này. Ðức Thế Tôn làcăn bản của các pháp. Như Lai chỉ bày điều gì, không aikhông nhận lãnh. Cúi mong Thế Tôn nói pháp sâu xa này cho cácTỳ-kheo, chúng con nghe xong xin vâng làm.

Bấygiờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Hãylắng nghe, lắng nghe và khéo suy nghĩ! Ta sẽ vì các Thầy màphân biệt nghĩa này.

CácTỳ-kheo đáp:

- Xinvâng, Thế Tôn.

Bấygiờ các Tỳ-kheo vâng lời dạy rồi, Thế Tôn bảo rằng:

- NhưƯ-bà-di kia hết lòng tin tưởng sẽ dạy dỗ các con thế này:

'NayCon nếu ở tại gia nên như Trưởng giả Chất-đa và đồngtử Tượng. Vì sao thế? Vì đây là mẫu mực, đây là hạnlượng. Ðệ tử được ấn chứng của Thế Tôn và Trưởnggiả Chất-đa và đồng tử Tượng. Nếu ý con trẻ muốn cạobỏ râu tóc, mặc ba pháp y, xuất gia học đạo thì nên nhưTỳ-kheo Xá-lợi-phất, Mục-kiền-liên'. Vì sao thế? Vì đâylà mẫu mực, đây là hạn lượng. Nghĩa là Tỳ-kheo Xá-lợi-phất,Mục-kiền-liên thích học chánh pháp, chẳng làm nghiệp tà,dấy khởi phi pháp. Nếu các Thầy sanh tưởng nhiễm trước,liền sẽ đọa vào ba đường ác. Phảo khéo nhớ chuyên tâm,người chưa đắc cố gắng chứng đắc, người chưa đạthãy đạt, người chưa chứng nay nên thọ chứng. Sở dĩ nhưthế, vì này các Tỳ-kheo, sức nặng của tín thí thực chẳngthể tiêu, khiến cho người ta không đến được đạo. Thếnên, các Tỳ-kheo, chớ sanh ý nhiễm trước, nếu đã sanh thìnên diệt ngay. Như vậy, các Tỳ-kheo hãy học điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

2.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Ưu-bà-dilòng tin thuần thành chỉ có một con gái. Bà ta sẽ dạy dỗthành tựu con thế nào?

Bấygiờ các Tỳ-kheo bạch Thế Tôn:

- BạchThế Tôn, chúng con không hiểu nghĩa này. Thế Tôn là căn bảncủa các pháp, Như Lai chỉ bày điều gì, không ai không nhậnlãnh. Cúi mong Thế Tôn thuyết pháp sâu xa này cho các Tỳ-kheo,chúng con nghe xong xin vâng làm.

Bấygiờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Hãylắng nghe, hãy lắng nghe và khéo suy nghĩ! Ta sẽ vì các Thầyphân biệt nghĩa này.

CácTỳ-kheo đáp:

- Xinvâng, Thế Tôn.

Bấygiờ các Tỳ-kheo vâng lời rồi, Thế Tôn bảo rằng:

- NhưƯu-bà-di thành tín kia dạy dỗ con gái rằng:

'NayCon ở tại gia nên như Ưu-bà-di Câu-thù-Ða-la và mẹ củaNan-đà. Nếu con gái muốn cạo tóc, mặc ba pháp y, xuất giahọc đạo nên như Tỳ-kheo-ni Sám-ma và Tỳ-kheo-ni Ưu-bá-hoaSắc'. Sở dĩ như thế, vì đây là mẫu mực, đây là hạnlượng. Nghĩa là Tỳ-kheo-ni Sám-ma, Tỳ-kheo-ni Ưu-bá- hoa Sắcthích học Chánh pháp, chẳng làm nghiệp tà, dấy khởi phipháp. Nếu còn sanh ý nghiễm trước, tự nhiên sẽ đọa bađường ác. Khéo nhớ chuyên tâm, người chưa đắc quả hãygắng đắc quả, người chưa đạt hãy cố đạt, người chưachứng hãy nên thọ chứng. Sở dĩ như thế là vì, này cácTỳ-kheo, sức nặng của tín thí thực khó thể tiêu, khiếnngười không đến được đạo. Thế nên các Tỳ-kheo, chớsanh ý tưởng nhiễm trước, nếu đã sanh hãy diệt ngay. Nhưthế, các Tỳ-kheo, hãy học điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

3.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Takhông thấy một pháp nào mau lẹ như tâm, không thể ví dụ,giống như khỉ vượn, một tay buông, một tay bắt, tâm khôngchuyên định. Tâm cũng như thế, tư tưởng trước với tưtưởng sau chẳng đồng, dùng phương pháp cũng không thể môphỏng, tâm xoay chuyển mau lẹ. Thế nên, này các Tỳ-kheo,người phàm phu không thể quán sát tâm ý. Thế nên, này cácTỳ-kheo, thường nên hàng phục tâm ý khiến noi theo đườnglành và nên học điều này.

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

4.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Takhông thấy một pháp nào mau lẹ hơn tâm, không thể ví dụđược, giống như khỉ vượn, buông một vật lại nắm mộtvật khác, lòng không chuyên định. Tâm cũng như thế, tư tưởngtrước, tự tưởng sau, suy nghĩ chẳng đồng. Thế nên, nàycác Tỳ-kheo, người phàm phu không thể quan sát căn do củatâm ý. Thế nên, này các Tỳ-kheo, thường nên hàng phục tâmý khiến noi theo đường lành. Như vậy, này các Tỳ-kheo, hãyhọc điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

5.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Tahằng xem thấy việc nghĩ nhớ trong tâm một người. Ngườinày như trong khoảng cánh tay co duỗi, đọa vào địa ngục.Vì sao? Do tâm ác vậy, Tâm họ sanh bịnh, đọa xuống địangục.

Bấygiờ Thế Tôn liền nói kệ:

Vínhư có một người,
Tâmôm tưởng sân hận,
Naybảo các Tỳ-kheo,
Diễnrộng nghĩa thú này,
Naychính là phải lúc,
Nếucó người mạng chung,
Víkhiến vào địa ngục,
Làdo tâm hạnh nhơ.

Thếnên, các Tỳ-kheo, phải hàng phục tâm, chớ sanh các hạnhuế nhiễm. Như vậy, này các Tỳ-kheo, hãy học điều này.

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

6.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Tahằng xem thấy việc nghĩ nhớ trong tâm một người, như trongkhoảng cánh tay co duỗi mà sanh lên trời. Sở dĩ như thếlà do tâm lành vậy. Ðã sanh tâm lành, sẽ sanh lên trời.

Bấygiờ Thế Tôn liền nói kệ:

Nếulại có một người,
Màsanh tâm thiện diệu,
Naybảo các Tỳ-kheo,
Diễnrộng nghĩa thú này,
Naychính là phải lúc,
Nếucó người mạng chung,
Liềnđược sanh lên trời,
Dotâm lành như vậy.

Thếnên, này các Tỳ-kheo, nên phát ý trong sạch, chớ sanh cáchạnh uế nhiễm. Như vậy, này các Tỳ-kheo, hãy học điềunày!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

7.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Taở trong chúng này, không thấy một pháp nào tối thắng, tốidiệu, mê hoặc người đời, không đến được chỗ tĩnhlặng, cột trói vào lao ngục, không giải thoát được, nhưlà đàn ông trông thấy sắc của đàn bà. Thấy rồi họ liềnkhởi tưởng để ý, rất yêu kính, khiến người không đượctĩnh lặng, trói buộc lao ngục, không cởi bỏ ra được, ýkhông xa lìa, xoay vần qua lại đời này đến đời sau, luânchuyển năm đường, trải bao số kiếp.

Bấygiờ Thế Tôn liền nói kệ:

TiếngPhạm âm nhu nhuyến,
Nhưlời Như Lai khó thấy,
Hoặclại có lúc thấy,
Buộcniệm ở trước mắt,
Cũngchớ cùng nữ nhân,
Qualại và nói năng,
Hằngbủa lưới bắt người,
Chẳngđến được vô vi.

Thếnên, này các Tỳ-kheo, nên trừ các sắc khởi tưởng đắmtrước. Như vậy, này các Tỳ-kheo, hãy học điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

8.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Taở trong chúng này, chẳng thấy một pháp nào tối thắng, tốidiệu, mê hoặc người đời, khiến chẳng được tĩnh lặng,buộc ràng giam giữ, không có lúc giải thoát, như là đànbà trông thấy sắc của đàn ông. Thấy rồi, họ liền khởitưởng để ý, rất yêu kính, khiến người không đến đượctĩnh lặng, ràng buộc giam giữ, không có lúc giải thoát, ýkhông xa lìa, xoay vần qua lại đời này đến đời khác, luânchuyển trong năm đường, trải qua bao số kiếp.

Bấygiờ Thế Tôn liền nói kệ:

Nếusanh tưởng điên đảo,
Dấyniệm tâm ân ái,
Trừniệm ý nhiễm trước,
Liềnkhông các nhơ này.

Thếnên, này các Tỳ-kheo, nên trừ các sắc, chớ khởi tưởngdính mắc. Như vậy, các Tỳ-kheo, hãy học điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

9.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Taở trong chúng này, chẳng thấy một pháp nào không có dụctưởng, liền khởi dục tưởng, dục tưởng đã khởi liềnlàm tăng thêm; không sân hận tưởng liền khởi sân hận,sân hận đã khởi liền làm tăng thêm; không thùy miên tưởngliền khởi thùy miên, thùy miên đã khởi liền làm tăng thêm;không có tưởng trạo cử liền khởi trạo cử, trạo cửđã khởi liền làm tăng thêm; không có như là tưởng nghiliền khởi tưởng nghi, tưởng nghi đã khởi liền liền làmtăng thêm, như là quán tưởng bất tịnh nhơ bẩn. Nếu loạntưởng thì không tưởng dục liền có tưởng dục, đã cótưởng dục liền tăng thêm; sân hận, thùy miên... vốn khôngcó tưởng nghi, liền khởi tưởng nghi, tưởng nghi đã khởiliền tăng nhiều thêm. Thế nên, này các Tỳ-kheo, chớ cóloạn tưởng thường nên chuyên ý. Như vậy, các Tỳ-kheo,hãy học điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

*

10.Tôi nghe như vầy:

Mộtthời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Còộc. Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ-kheo:

- Taở trong chúng này, không thấy một pháp nào mà chưa có dụctưởng liền chẳng dục tưởng, dục tưởng đã sanh liềncó thể diệt; tưởng sân giận chưa sanh liền chẳng sanh,tưởng sân giận sanh rồi liền có thể tiêu diệt, tưởngthùy miên chưa sanh liền chẳng sanh, tưởng thùy miên đã sanhliền có thể tiêu diệt, tưởng trạo hối đã sanh liền cóthể tiêu diệt, tưởng nghi chưa sanh liền chẳng sanh, tưởngnghi đã sanh liền có thể tiêu diệt, như là quán sát nhơbẩn bất tịnh. Ðã quán nhơ bẩn bất tịnh thì tưởng dụcchưa sanh liền chẳng sanh, đã sanh liền có thể tiêu diệt;sân giận chưa sanh liền chẳng sanh, sân giận đã sanh liềncó thể tiêu trừ, cho đến tưởng nghi chưa sanh liền chẳngsanh, tưởng nghi đã sanh liền có thể tiêu diệt. Thế nên,này các Tỳ-kheo, thường nên chuyên ý quán tưởng bất tịnh.Như thế, này các Tỳ-kheo, hãy học điều này!

Bấygiờ các Tỳ-kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.