HTThích Thanh Từ
TẬP 3
Sư con nhà họ Giang quê ở Ngạc Châu. Sư sanh ra có vẻ kỳđặc, năm mười bảy tuổi xuất gia tại chùa Đông Thiền.Ban đầu nương Thiền sư Toại Thủy Am nếm được chút ítpháp vị. Sư dạo khắp các nơi cùng chư lão túc kích dươngđều được khế hợp. Sư đến Vân Cư đảnh lễ Thiền sưViên Ngộ, Viên Ngộ một phen thấy hết lòng thúc tiến. ViênNgộ về Thục chỉ Sư yết kiến Chương Giáo (Thiệu Long).Chương Giáo dời về Hổ Khưu, Sư theo hầu, chưa được nửanăm liền chóng rõ đại sự.
*
Sư đến yết kiến Thử Am được phân tòa giáo hóa ở LiênVân. Sư khai pháp ở Diệu Nghiêm. Sau Sư dời đến cácngôi danh sát. Ngày Sư trụ ở Qui Tông, Đại Huệ đang ởMai Dương. Có vị Tăng đem lời dạy chúng của Sư đến ĐạiHuệ. Đại Huệ xem qua hết lời khen ngợi. Sau lại dùng kệgởi Sư:
Ngồi đoạn kim luân đệ nhất phong,
Ngàn yêu trăm quái thảy tiềm tung,
Năm về lại được chân tiêu tức,
Thưa bảo Dương Kỳ chánh mạch thông.
Sư thượng đường: Chín năm xây mặt vào vách, hoại hếtcháu con ở Đông độ; chiếc giày về Tây, cùn lụt ông giàmặt vàng. Sư cầm gậy vẽ một vạch nói: Trâu đá ngang đườngxưa, một ngựa sanh ba cọp.
*
Sư thượng đường: Lão Đức Chương mù trọc, từ nay khôngmùi vị, nắm được miệng mất đi mũi, canh ba hai tiếng xướngnhịp ca, vô cớ giựt mình Phạm Vương ngủ. Sư hét một hétnói:- Tôi đi trong cỏ hoang, ông lại vào thôn sâu.
*
Sư thượng đường: Lâm Tế khi ở chỗ Hoàng Bá, ý chỉ baphen ăn gậy, mọi người các ông lại xem được thấu haychưa? Dù cho một phen cắn liền đứt, cũng chưa là kẻ đạitrượng phu. Chư Phật ba đời miệng treo trên vách, các Hòathượng già trong thiên hạ lấy cái gì ăn cơm?
*
Sư thượng đường: Ngày mười lăm về trước sông dài thuyềncao, ngày mười lăm về sau đất nhiều Phật lớn, chính ngayngày mười lăm, cá lý ngư ở biển Đông đánh một gậy mưanhư cầm tĩn mà đổ, hẳn được tất cả chúng sanh trongtam thiên đại thiên thế giới thảy đều hoan hỉ nói rằng:- Đánh một gậy này, quả là hợp thời hợp tiết. Báo Ân(Sư) khắp thân nhảy nhót, bèn làm một bài thi thuật tươngtợ cho đại chúng nghe:
Chuồn chuồn thật là đẹp chuồn chuồn,
Bay đến bay đi chẳng từng ngừng,
Bị ta bắt được ngắt hai cánh,
Giống hệt cây đinh sắt khá to.
Sư thượng đường: Nếu khởi một câu thương lượng, ăncháo ai mà chẳng hiểu. Chẳng khởi một câu thương lượng,côn trùng trong hầm phẩn cười chết Xà-lê. Sư cầm cây gậylên nói: - Cây gậy tội phạm đầy trời, đày đến hai ngọnnúi Thiết Vi. Hãy nói Tiến Phước (Sư) lại có lỗi hay không?Sư lia cây gậy nói: - Chậm hết một khắc.
Sư thượng đường: Sáng chẳng thấy tối tối chẳng thấysáng, sáng tối hai quên không khác ông thầy tầm thường.Dã can kêu sư tử rống, sư tử rống dã can kêu, ba nhà trongthôn xấu, con khỉ giá Tăng thập bội, hạt châu Minh Nguyệtdưới hàm Ly Long, giá trị chẳng bằng một đồng. Nếu làmlỗ mũi thiền tăng, chỗ nào được đây. Sau ba mươi nămmúa tay vạch ngực chưa là khổ sở.
Sư thượng đường: Thợ khéo chưa ra ngọc đá chẳng phân,không người khéo lọc, vàng cát lẫn lộn. Dù cho không thầytự ngộ, nhằm dưới cửa Thiên Đồng (Sư) chính nên sángđánh ba ngàn chiều đánh tám trăm. Sư cầm cây gậy lên nói:- Gọi là cây gậy ngọc đá chẳng phân, chẳng gọi là câygậy vàng cát lẫn lộn. Khoảng kia một cái nửa cái khéorành manh mối, mới đáng bước thẳng trên không. Nếu chưanhư thế, Sư lia cây gậy nói: - Để mắt xem gấp.
Tăng hỏi: - "Bà già hỏi Nham Đầu: Trình chèo múa nhịp thìchẳng hỏi, hãy nói đứa bé trong tay bà từ chỗ nào được?Nham Đầu gõ mạn thuyền ba cái." Ý chỉ thế nào?
Sư đáp: - Đun gạch đập đến liền thành khối.
Tăng hỏi: - Khi này nếu hỏi Hòa thượng thì đáp kia thếnào?
Sư đáp: - Một gậy đập chết.
Tăng hỏi: - Lão Hòa thượng này giống hệt bán mũ vừa đầu.
Sư bảo: - Ông nhằm chỗ nào thấy Nham Đầu?
Tăng nói: - Cháp.
Sư bảo: - Thiền hòa đổ soạn.
Tăng hỏi: - Bà sanh bảy con, sáu đứa chẳng gặp tri âm, chỉmột đứa này cũng chẳng tiêu được, bà ném xuống dòngsông, lại là sao?
Sư bảo: - Ít bán buôn.
Tăng hỏi: - Khi ấy Nham Đầu bất giác le lưỡi ý thế nào?
Sư đáp: - Vui ắt đồng vui.
Tăng hỏi: - "Có vị Tăng hỏi Vân Môn: - Thế nào là phápthân thanh tịnh? Vân Môn đáp: - Hoa thược lan." Ý này thếnào?
Sư đáp: - Cát sâu nổ tròng mắt.
Tăng hỏi: - Chỉ đây là chôn vùi tự kỷ, chỉ đây chẳngphải cô phụ tiên thánh, đẹp hai đường này chỗ hòa bùnhợp nước thỉnh Hòa thượng nói?
Sư đáp: - Gân ngọc chống miệng cọp.
Tăng hỏi: - Một lời vàng đá bàn là nặng, muôn việc lônghồng nói nhẹ nhàng.
Sư bảo: - Chớ lừa lão tăng tốt.
Tăng hỏi: - Người đều sợ nóng bức, ta thích ngày hạ dài,gió nam từ nam lại, mát mẻ các điện đầy?
Sư đáp: - Buông gươm cổi giáp.
Ngày kỵ Hổ Khưu, Sư niêm hương: Bình sanh không khởi chụpđược cái vô ý trí này, lão Hòa thượng đem hết tài năngnghĩ suy chẳng đến. Từ đây cổi hết binh khí, tùy phầnmặc áo ăn cơm, hai mươi năm rồi ngồi trên giường gỗ,treo đầu dê bán thịt chó, biết kia có bă?g cứ chắc. Tuynhiên, mỗi năm một lượt đốt hương nến, thiên cổ khiếnngười hận thêm sâu.
Sư ở trong thất khéo rèn luyện người, thời nhân gọi ĐạiHuệ với chỗ Sư ở là hai cửa cam lồ. Sư thường răn đồchúng: Hàng Tăng sĩ mang giày cỏ trụ viện, cớ sao như conrắn mến hang vậy.
Niên hiệu Long Hưng Cải Nguyên (1163) ngày mười ba tháng sáu,Sư an nhiên mà tịch.