- Thư Ngỏ
- Nội Dung
- I. Phần thứ I Tổng luận ( Biên soạn: Lão Cư Sĩ Thiện Bửu; Diễn đọc: Phật tử Quảng Tịnh; Lồng nhạc: Cư Sĩ Quảng Phước)
- II. Phần thứ II Tổng luận:
- III. Phần Thứ III: Tánh Không Bát Nhã
- Tán thán công đức quý Phật tử đã đóng góp (đợt 2) tịnh tài để ấn tống Tổng Luận Đại Bát Nhã 🌹🥀🌷🌸🏵️🌻🌼
- Hình ảnh tạ lễ công đức phiên dịch Kinh Bát Nhã của Đức Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm và chúc mừng Lão Cư Sĩ Thiện Bửu (80 tuổi ở San Jose, California, Hoa Kỳ) đã hoàn thành luận bản chiết giải bộ Kinh khổng lồ này sau 10 năm ròng rã
- Link thỉnh sách Tổng Luận Đại Bát Nhã qua Amazon
- Tập 01_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 1) do Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm dịch và Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 02_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 2) do Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm dịch và Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 03_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 3) do Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 04_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 4) do Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 05_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 5) do Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm dịch và Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 06_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 6) do Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm dịch và Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 07_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 7) do Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm dịch và Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
- Tập 08_Tổng Luận Đại Bát Nhã (tập 8) do Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm dịch và Cư Sĩ Thiện Bửu chiết giải
TỔNG LUẬN
KINH ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT
Biên soạn: Cư Sĩ Thiện Bửu
Trang Nhà Quảng Đức bắt đầu online tháng 4/2022
PHẨM “ĐÀ LA NI”
Bắt đầu Q.508 cho đến phần đầu Q.509, Hội thứ III, ĐBN.
(Tương đương 2 phẩm: Phẩm “Công Đức Khó Nghe”, phần sau Q.297,
Hội thứ I và phẩm “Đông Phương Bắc”, từ Q.438 đến đầu quyển 440, Hội thứ II)
Biên soạn: Lão Cư sĩ Thiện Bửu
Diễn đọc: Cư sĩ Quảng Tịnh, Cư sĩ Quảng Thiện Duyên
Lồng nhạc: Cư sĩ Quảng Phước, Cư sĩ Quảng Thiện Hùng Jordan Le
Gợi ý:
Mặc dầu phẩm này có tên là Đà la ni, nhưng không có đề cập đến hay dẫn giải về pháp Tổng trì này, nhưng lại nói nhiều về công đức được nghe Bát Nhã và sự tiên đoán của đức Thế Tôn về sự bành trướng của Phật đạo sau khi Phật nhập Niết bàn. Vậy, trong phẩm “Đà la ni” này chúng ta khảo cứu về hai vần đề: 1. “Công đức được nghe Bát Nhã” và 2. Sự bành trướng của Phật đạo về “Phương Đông Bắc”. Đó là lý do tại sao chúng tôi nói Hội thứ III có phẩm tựa không hợp với nội dung của nó.
Tóm lược:
1. Công Đức Khó được nghe Bát Nhã:
Bấy giờ, Thiên Đế Thích khởi nghĩ thầm:
- Nếu các thiện nam, thiện nữ được nghe danh tự pháp môn Bát Nhã thậm thâm như thế, phải biết quá khứ đã từng gần gũi Vô lượng Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, phát thệ nguyện rộng, trồng các căn lành, được vị thiện tri thức thu nhận; huống hồ thường hay thơ tả, thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, vì người diễn nói, hoặc thường theo sức như giáo phụng hành. Phải biết người này đã ở chỗ vô lượng đức Phật quá khứ gần gũi vâng thờ, cúng dường cung kính, trồng nhiều cội đức, từng nghe Bát nhã Ba la mật. Nghe rồi thọ trì, suy nghĩ đọc tụng, vì người diễn nói, y giáo tu hành. Hoặc đối Kinh này hỏi được đáp được, nhờ phước lực đời trước nay làm nên việc này. Nếu các thiện nam, thiện nữ đã từng cúng dường vô lượng Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác công đức thuần tịnh, nghe Bát Nhã thậm thâm nơi tâm chẳng kinh chẳng sợ chẳng hãi, nghe rồi tin muốn như thuyết tu hành. Phải biết người này đã từng ở chỗ vô lượng trăm ngàn trăm ức Phật quá khứ phát thệ nguyện rộng lớn, tu hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật, nên đến đời nay thành tựu việc này. (Q.508. ĐBN)
Khi ấy, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:
- Nếu các thiện nam, thiện nữ nghe Bát nhã Ba la mật đây nghĩa thú thậm thâm, tâm chẳng kinh chẳng sợ chẳng hãi, nghe rồi thơ tả thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, vì người diễn nói, khiến rộng lưu khắp, y giáo tu hành. Phải biết người này như các đại Bồ Tát ở ngôi Bất thối. Vì sao? Vì Bát nhã Ba la mật như thế nghĩa thú thậm thâm rất khó tin hiểu. Nếu ở đời trước chẳng lâu tu hành bố thí cùng các Ba la mật khác, đâu có thể được nghe tức năng tin hiểu?
Bạch Thế Tôn! Nếu các thiện nam, thiện nữ nghe thuyết Bát nhã Ba la mật nghĩa thú thậm thâm hủy chê phỉ báng, phải biết người này đời trước đối Bát Nhã thậm thâm đây cũng từng hủy báng. Vì sao? Người ngu như thế nghe thuyết Bát nhã Ba la mật nghĩa thú thậm thâm, bởi sức chẳng tin chẳng ưa (do) thói quen đời trước, tâm chẳng thanh tịnh. Vì sao? Người ngu như thế ở đời quá khứ chưa từng gần gũi chư Phật, Bồ Tát và các Hiền Thánh. Chưa từng thỉnh hỏi làm sao hành bố thí cùng các Ba la mật khác, nói rộng cho đến làm sao nên học mười tám pháp Phật bất cộng. Nên nay nghe thuyết Bát Nhã thậm thâm hủy chê phỉ báng, chẳng tin chẳng muốn, tâm chẳng thanh tịnh.
Bấy giờ, Thiên Đế Thích nói với Xá Lợi Tử:
- Bát nhã Ba la mật như thế nghĩa thú thậm thâm rất khó tin hiểu. Các kẻ tu hành bố thí cùng các Ba la mật khác, nói rộng cho đến mười tám pháp Phật bất cộng và vô lượng vô biên các Phật pháp chưa được bao lâu, nghe Bát nhã Ba la mật đây nghĩa thú thậm thâm chẳng thể tin hiểu sanh hủy báng, chưa phải hiếm có. Thưa Đại đức! Tôi nay kính lễ Bát Nhã thậm thâm. Nếu tôi kính lễ Bát Nhã thậm thâm tức là kính lễ Nhất thiết trí trí?
Khi ấy, Phật bảo Thiên Đế Thích rằng:
- Như vậy, như ngươi đã nói! Kính lễ Bát nhã Ba la mật tức là kính lễ Nhất thiết trí trí. Vì sao? Kiều Thi Ca! Chư Phật đã được Nhất thiết trí trí và vô lượng vô biên công đức khác đều nương Bát nhã Ba la mật mà được thành tựu vậy. (Q.508. ĐBN)
Kiều Thi Ca! Nếu đại Bồ Tát muốn trụ Như Lai Nhất thiết trí trí, phải trụ Bát nhã Ba la mật. Muốn khởi chư Phật Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí, nên học Bát nhã Ba la mật. Muốn dứt phiền não tập khí nối nhau, chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, quay xe diệu pháp độ chúng hữu tình, nên học Bát nhã Ba la mật.
Kiều Thi Ca! Nếu các thiện nam, thiện nữ muốn được quả Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A la hán, Độc giác Bồ đề, nên học Bát nhã Ba la mật.
Kiều Thi Ca! Nếu đại Bồ Tát muốn an lập người có chủng tánh Thanh văn trụ Thanh văn thừa, người có chủng tánh Độc giác trụ Độc giác thừa, người có chủng tánh Bồ Tát trụ Vô thượng thừa, nên học Bát nhã Ba la mật.
Kiều Thi Ca! Nếu đại Bồ Tát muốn hàng phục chúng ma, xô ngã bè lũ các ngoại đạo đen tối, nên học Bát nhã Ba la mật.
Kiều Thi Ca! Nếu đại Bồ Tát muốn tổng nhiếp thọ các chúng Bí sô khiến dễ điều phục, nên học Bát nhã Ba la mật.
Bấy giờ, Thiên Đế Thích thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã thậm thâm làm sao trụ sắc, làm sao trụ thọ tưởng hành thức? Làm sao tu tập sắc, làm sao tu tập thọ tưởng hành thức? Nói rộng, cho đến làm sao trụ mười tám pháp Phật bất cộng, làm sao tu tập mười tám pháp Phật bất cộng?
Bấy giờ, Phật bảo Thiên Đế Thích rằng:
- Hay thay, hay thay. Ngươi nay nhờ thần lực Phật hỏi được Như Lai nghĩa sâu như thế. Ngươi nên lóng nghe, Ta sẽ vì ngươi thuyết.
Kiều Thi Ca! Các đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã sâu thẳm, nếu đối sắc chẳng trụ chẳng tập, đấy là trụ tập sắc; nếu đối thọ tưởng hành thức chẳng trụ chẳng tập, đấy là trụ tập thọ tưởng hành thức. Nói rộng, cho đến nếu đối mười tám pháp Phật bất cộng chẳng trụ chẳng tập, đấy là trụ tập mười tám pháp Phật bất cộng. Vì sao? Kiều Thi Ca! Các đại Bồ Tát khi hành Bát nhã sâu thẳm, đối sắc chẳng đắc khá trụ khá tập, đối thọ tưởng hành thức chẳng đắc khá trụ khá tập. Nói rộng, cho đến đối mười tám pháp Phật bất cộng chẳng đắc khá trụ khá tập.
Lại nữa, Kiều Thi Ca! Các đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã sâu thẳm, nếu đối sắc chẳng trụ chẳng phải chẳng trụ, chẳng tập chẳng phải chẳng tập, đấy là trụ tập sắc. Nếu đối thọ tưởng hành thức chẳng trụ chẳng phải chẳng trụ, chẳng tập chẳng phải chẳng tập, đấy là trụ tập thọ tưởng hành thức. Nói rộng, cho đến nếu đối mười tám pháp Phật bất cộng chẳng trụ chẳng phải chẳng trụ, chẳng tập chẳng phải chẳng tập, đấy là trụ tập mười tám pháp Phật bất cộng. Vì sao? Kiều Thi Ca! Các đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã sâu thẳm, quán sắc cho đến mười tám pháp Phật bất cộng ngằn mé trước sau giữa bất khả đắc vậy. (Q.508. ĐBN)
Bấy giờ, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế rất là thậm thâm?
Phật nói:
- Như vậy, sắc như (chơn như của sắc) thậm thâm nên Bát nhã Ba la mật rất là thậm thâm. Cho đến mười tám pháp Phật bất cộng như thậm thâm nên Bát nhã Ba la mật rất là thậm thâm.
- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế khó thể so lường?
Phật nói:
- Như vậy, sắc như khó so lường nên Bát nhã Ba la mật khó thể so lường. Cho đến mười tám pháp Phật bất cộng như khó so lường nên Bát nhã Ba la mật khó thể so lường.
- Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật như thế rất là vô lượng?
Phật nói:
- Như vậy, sắc như vô lượng nên Bát nhã Ba la mật cũng vô lượng. Cho đến mười tám pháp Phật bất cộng như vô lượng cho nên Bát nhã Ba la mật cũng vô lượng.
Lại nữa, Xá Lợi Tử! Các đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã thậm thâm, nếu hành sắc tánh thậm thâm chẳng phải hành Bát nhã Ba la mật. Cho đến nếu hành mười tám pháp Phật bất cộng tánh thậm thâm, chẳng phải hành Bát nhã Ba la mật. Vì sao? Xá Lợi Tử! Sắc tánh thậm thâm tức chẳng phải sắc. Cho đến mười tám pháp Phật bất cộng tánh thậm thâm tức chẳng phải mười tám pháp Phật bất cộng vậy.
Lại nữa, Xá Lợi Tử! Các đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã thậm thâm, nếu hành sắc tánh khó so lường, chẳng phải hành Bát nhã Ba la mật. Cho đến nếu hành mười tám pháp Phật bất cộng tánh khó so lường, chẳng phải hành Bát nhã Ba la mật. Vì sao? Xá Lợi Tử! Sắc tánh khó so lường tức chẳng phải sắc. Cho đến mười tám pháp Phật bất cộng tánh khó so lường tức chẳng phải mười tám pháp Phật bất cộng vậy.
Lại nữa, Xá Lợi Tử! Các đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã thậm thâm, nếu hành sắc tánh vô lượng, chẳng phải hành Bát nhã Ba la mật. Cho đến nếu hành mười tám pháp Phật bất cộng tánh vô lượng, chẳng phải hành Bát nhã Ba la mật. Vì sao? Xá Lợi Tử! Sắc tánh vô lượng tức chẳng phải sắc. Cho đến mười tám pháp Phật bất cộng tánh vô lượng tức chẳng phải mười tám pháp Phật bất cộng vậy.
Khi ấy, Xá Lợi Tử! Lại thưa Phật rằng:
- Bát nhã Ba la mật như thế đã rất thậm thâm khó so lường được, thời khó tin hiểu, chẳng nên vội thuyết cho các Bồ Tát tân học Đại thừa. Vì sao? Vì họ nghe Bát Nhã thậm thâm đây tâm kinh hoàng, hoảng sợ nghi mê, hoặc sanh hủy báng, chẳng thể tin hiểu được. Chỉ nên thuyết trước Bồ Tát ngôi bất thối chuyển. Vì sao? Vì kia nghe Bát Nhã thậm thâm như thế tâm chẳng kinh hoàng hoảng sợ nghi mê, chẳng sanh hủy báng, thân tâm tin hiểu. (Q. 508. ĐBN)
Bấy giờ, Thiên Đế Thích hỏi Xá Lợi Tử rằng:
- Nếu vội thuyết Bát Nhã thậm thâm cho các Bồ Tát tân học Đại thừa thì mắc những lỗi gì?
Xá Lợi Tử đáp:
- Nếu vội thuyết Bát Nhã thậm thâm cho các Bồ Tát tân học Đại thừa, họ nghe rồi kinh hoàng hoảng sợ nghi mê, chẳng thể tin hiểu được, hoặc sanh hủy báng. Do đấy gây tạo tăng trưởng nghiệp cảm ác thú, đọa ba ác đạo chịu khổ lớn lao, khó chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Vậy nên, chẳng nên thuyết Bát Nhã thậm thâm cho các Bồ Tát tân học kia.
Khi ấy, Thiên Đế Thích lại hỏi cụ thọ Xá Lợi Tử rằng:
- Vả có Bồ Tát chưa nhận ký Vô thượng Đại Bồ đề, nghe Bát Nhã thậm thâm tâm chẳng kinh hoàng hoảng sợ nghi mê, chẳng sanh hủy báng, thâm tâm tin hiểu chăng?
Xá Lợi Tử đáp:
- Có. Kiều Thi Ca! Đại Bồ Tát này chẳng bao lâu sẽ nhận ký đại Bồ đề. Kiều Thi Ca! Nếu đại Bồ Tát nghe Bát Nhã sâu thẳm tâm chẳng kinh hoàng hoảng sợ nghi mê, chẳng sanh hủy báng, thâm tâm tin hiểu. Phải biết đại Bồ Tát này đã nhận ký Vô thượng đại Bồ đề. Giả sử kẻ chưa nhận, bất quá chỗ một đời Phật hoặc hai đời Phật quyết định sẽ được nhận ký đại Bồ đề.
Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:
- Như vậy, như ngươi đã nói! Xá Lợi Tử! Nếu đại Bồ Tát từ lâu học Đại thừa, từ lâu phát đại nguyện, từ lâu hành sáu thứ Ba la mật và vô lượng vô biên các Phật pháp khác, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành, nghe Bát Nhã sâu thẳm tâm chẳng kinh hoàng hoảng sợ nghi mê, thâm tâm tin hiểu, thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, vì người diễn nói, hoặc lại thơ tả như thuyết tu hành. (Q.508. ĐBN)
Bấy giờ, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Con nay muốn thuyết một ít thí dụ, cúi xin Thế Tôn thương xót hứa cho!
Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:
- Tùy ý ngươi muốn!
Xá Lợi Tử thưa:
- Như các thiện nam, thiện nữ trụ Đại thừa, trong mộng tu hành Bát Nhã, tĩnh lự, tinh tiến, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật, cho đến ngồi yên tòa diệu Bồ đề, phải biết người này gần Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Huống có Bồ Tát vì cầu Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề giác biết tu hành Bát Nhã, tĩnh lự, tinh tiến, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật mà chẳng mau chứng sở cầu Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát này chẳng bao lâu sẽ ngồi tòa diệu Bồ đề, chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, quay xe diệu pháp độ chúng hữu tình.
Bạch Thế Tôn! Nếu các thiện nam, thiện nữ được nghe Bát Nhã thậm thâm như thế thọ trì đọc tụng, tinh siêng tu học, suy nghĩ đúng lý. Phải biết người này từ lâu học Đại thừa, căn lành đã chín, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành, trồng nhiều cội đức nên được việc này. Bạch Thế Tôn! Nếu các thiện nam, thiện nữ được nghe Bát Nhã thậm thâm như thế tin hiểu thọ trì, đọc tụng tu tập, vì người diễn nói, suy nghĩ đúng lý. Phải biết người này hoặc đã được nhận ký đại Bồ đề, hoặc sẽ gần nhận ký đại Bồ đề.
Bạch Thế Tôn! Các thiện nam, thiện nữ này như đại Bồ Tát trụ ngôi Bất thối, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Do đây được nghe Bát Nhã thậm thâm thường thâm tin hiểu thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, y giáo tu hành, vì người diễn nói.
Bạch Thế Tôn! Ví như có người dạo chơi đồng nội, trải qua đường hiểm trăm do tuần, hoặc hai hoặc ba hoặc bốn năm trăm, thấy trước các tướng thành ấp vương đó, nghĩa là người thả trâu, vườn, rừng, ruộng v.v… Thấy các tướng rồi, bèn khởi nghĩ này: Thành ấp vương đô cách đây chẳng xa. Khởi nghĩ này rồi, thân ý thư thới, chẳng sợ ác thú ác tặc đói khát. Bạch Thế Tôn! Các đại Bồ Tát cũng lại như thế, nếu được nghe Bát Nhã thậm thâm đây, thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, thâm sanh tin hiểu, nên biết chẳng bao lâu sẽ được nhận ký, hoặc đã nhận được, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Đại Bồ Tát này không sợ rơi bậc Thanh văn, Độc giác. Vì sao? Vì đại Bồ Tát này đã từng được thấy các việc trước đây xảy ra như vậy.
Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:
- Như vậy, như ngươi đã nói! Ngươi thừa Phật lực nên nói nữa đi.
Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:
- Ví như có người muốn xem biển cả, lần hồi đi tới trải qua nhiều thời chẳng thấy núi rừng bèn khởi nghĩ này: Nay thấy tướng đây biển cả chẳng xa. Vì sao? Gần bờ biển đất ắt thấp dần, không các núi rừng. Bấy giờ, người kia dù chưa thấy biển mà thấy tướng gần, vui mừng nhảy nhót: Ta sẽ mau được thấy biển cả, cho mãn sở nguyện, đâu chẳng khoái lắm thay! Bạch Thế Tôn! Các đại Bồ Tát cũng lại như thế, nếu được nghe Bát Nhã sâu thẳm đây thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, rất sanh tin hiểu. Đại Bồ Tát này tuy chưa được Phật hiện tiền trao ký nhưng tự biết nhận ký chẳng xa. Vì sao? Vì đại Bồ Tát này đã được thấy nghe tướng trước Vô thượng Bồ đề, cung kính cúng dường, thọ trì đọc tụng suy nghĩ đúng lý Bát Nhã sâu thẳm vậy. (Q.508, ĐBN)
Bạch Thế Tôn! Ví như mùa xuân hoa quả cây lá cũ rụng rồi nhánh nhóc tươi nhuận. Mọi người thấy đó đều khởi nghĩ này: Hoa quả lá mới sẽ sanh ra chẳng lâu. Vì sao? Các cây đây v.v… hoa quả lá mới hiện tướng trước vậy. Người châu Thiệm bộ nam nữ lớn nhỏ xem tướng đây rồi vui mừng nhảy nhót, đều khởi nghĩ này: Chẳng lâu chúng ta sẽ được thấy hoa quả đây thịnh mậu.
Bạch Thế Tôn! Các đại Bồ Tát cũng lại như thế, nếu được nghe Bát Nhã sâu thẳm đây thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, rất sanh tín hiểu. Phải biết, căn lành đời trước thành thục, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành, chẳng lâu sẽ được nhận ký Đại Bồ đề.
Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát này nên khởi nghĩ đây: Trước đây nhất định ta có tích tụ căn lành tốt có thể dẫn tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, nên nay thấy nghe, cúng dường cung kính Bát Nhã sâu thẳm, thọ trì đọc tụng rất sanh tin hiểu, suy nghĩ đúng lý, tùy sức tu tập.
Bạch Thế Tôn! Nay trong hội đây có các Thiên tử đã thấy Phật quá khứ thuyết pháp đây vui mừng nhảy nhót, đều cùng bàn rằng: Xưa các Bồ Tát nghe thuyết Bát nhã Ba la mật nên được nhận ký, nay các Bồ Tát đã nghe Bát nhã Ba la mật chẳng lâu định sẽ lãnh ký Bồ đề.
Bạch Thế Tôn! Ví như người nữ mang thai đã lâu, nơi thân nặng nề, cử động chẳng yên, uống ăn ngủ nghỉ v.v… đều giảm, chẳng ưa nhiều lời, chán việc thường làm. Mẹ chồng giàu kinh nghiệm thấy tướng đây rồi liền biết nàng này chẳng lâu sẽ sanh. Bạch Thế Tôn! Các Bồ Tát cũng lại như thế. Trước trồng căn lành, cúng dường nhiều Phật, thờ lâu bạn lành, căn lành đã chín, nay nghe Bát nhã Ba la mật thọ trì đọc tụng, suy nghĩ đúng lý, rất sanh tin hiểu, tùy sức tu học. Bạch Thế Tôn! đại Bồ Tát này do nhân duyên đây, phải biết chẳng lâu sẽ được thọ ký Vô thượng đại Bồ đề.
Bấy giờ, Phật khen Xá Lợi Tử rằng:
- Hay thay, hay thay! Ngươi giỏi thuyết thí dụ Bồ Tát, phải biết đều là do sức oai thần của Phật khiến ngươi dẫn phát biện tài như thế.
Bấy giờ, Thiện Hiện bèn thưa Phật rằng:
- Rất lạ! Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác khéo hay phó chúc các đại Bồ Tát, khéo hay nhiếp thọ các đại Bồ Tát.
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Như vậy, như ngươi đã nói! Vì sao? Các đại Bồ Tát cầu Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề vì hữu tình được lợi vui, thương xót nhiêu ích các trời người. Vậy nên các chúng đại Bồ Tát tinh siêng tu học Bồ Tát đạo, vì muốn nhiêu ích vô lượng trăm ngàn các hữu tình nên dùng bốn nhiếp sự mà nhiếp thọ đó: Một là bố thí, hai là ái ngữ, ba là lợi hành, bốn là đồng sự.
Đại Bồ Tát này tự chính an trụ mười thiện nghiệp đạo, cũng an lập hữu tình khiến tinh siêng tu học mười thiện nghiệp đạo. Tự hành bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc; cũng khuyên hữu tình hành bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc. Tự hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật, cũng khuyên hữu tình hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật.
Đại Bồ Tát này nương tựa Bát nhã Ba la mật phương tiện khéo léo tuy dạy hữu tình chứng quả Dự lưu cho đến chứng được Độc giác Bồ đề mà tự chẳng chứng. Đại Bồ Tát này tự siêng tinh tiến tu Bồ Tát hạnh, cũng khuyên người tu Bồ Tát hạnh. Tự trụ Bồ Tát Bất thối chuyển, cũng khuyên người trụ bậc Bất thối chuyển. Tự siêng tinh tấn nghiêm tịnh cõi Phật, thành thục hữu tình, cũng lại khuyên người nghiêm tịnh cõi Phật, thành thục hữu tình. Tự siêng phát khởi Bồ Tát thần thông, cũng khuyên người khởi Bồ Tát thần thông. Tự siêng nghiêm tịnh Đà la ni, Tam ma địa môn, cũng lại khuyên người khiến siêng nghiêm tịnh Đà la ni, Tam ma địa môn. Tự năng chứng được biện tài viên mãn, cũng khuyên người được biện tài viên mãn. Tự năng nhiếp thọ sắc thân viên mãn đủ các tướng tốt, cũng lại khuyên người khiến năng nhiếp thọ sắc thân viên mãn đủ các tướng tốt. Tự năng nhiếp thọ hạnh đồng chơn viên mãn, cũng khuyên người nhiếp thọ hạnh đồng chơn viên mãn. Tự tu hành bốn niệm trụ, nói rộng cho đến Nhất thiết tướng trí, cũng lại khuyên người tu hành bốn niệm trụ, nói rộng cho đến Nhất thiết tướng trí. Tự dứt phiền não tập khí nối nhau, cũng lại khuyên người dứt các phiền não tập khí nối nhau. Tự chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, quay xe diệu pháp độ chúng hữu tình, cũng lại khuyên người chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, quay xe diệu pháp độ chúng hữu tình. (Q.508. ĐBN)
Bấy giờ, Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Thế Tôn! Hiếm có! Thiện Thệ! Rất lạ! Các đại Bồ Tát trọn nên nhóm đại công đức như thế, vì muốn lợi vui tất cả hữu tình, hành Bát nhã Ba la mật cầu chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, muốn độ chúng hữu tình tận đời vị lai. Bạch Thế Tôn! Đại Bồ Tát làm sao hành sâu Bát Nhã mau được viên mãn?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Nếu đại Bồ Tát khi hành sâu Bát Nhã chẳng thấy sắc hoặc tăng hoặc giảm, chẳng thấy thọ tưởng hành thức hoặc tăng hoặc giảm. Nói rộng, cho đến chẳng thấy Nhất thiết trí hoặc tăng hoặc giảm; chẳng thấy Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí hoặc tăng hoặc giảm. Đại Bồ Tát này hành sâu Bát Nhã mau được viên mãn.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu đại Bồ Tát khi hành sâu Bát Nhã chẳng thấy đây là pháp đây là phi pháp. Chẳng thấy đây quá khứ đây vị lai đây hiện tại. Chẳng thấy đây thiện đây bất thiện, đây hữu ký đây là vô ký. Chẳng thấy đây hữu vi đây vô vi. Chẳng thấy đây Dục giới đây Sắc giới đây Vô sắc giới. Chẳng thấy đây bố thí cho đến đây Bát nhã Ba la mật. Nói rộng, cho đến chẳng thấy đây Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Đại Bồ Tát này hành Bát nhã Ba la mật mau được viên mãn. Vì sao? Vì tất cả pháp không tánh tướng không tác dụng vậy, chẳng thể chuyển, hư dối lừa gạt, tánh chẳng bền chắc, chẳng tự tại, không giác thọ vậy, lìa ngã cho đến lìa kiến giả.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Lời Như Lai đã thuyết bất khả tư nghì?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Lời Như Lai đã thuyết bất khả tư nghị! Thiện Hiện! Phải biết sắc bất khả tư nghị nên lời Như Lai đã thuyết bất khả tư nghị, thọ tưởng hành thức bất khả tư nghị nên lời Như Lai đã thuyết bất khả tư nghị. Nói rộng, cho đến Nhất thiết trí bất khả tư nghị nên lời Như Lai đã thuyết bất khả tư nghị; Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí bất khả tư nghị nên lời Như Lai đã thuyết bất khả tư nghị.
Nếu đại Bồ Tát khi hành sâu Bát Nhã, dù như thật biết sắc bất khả tư nghị mà chẳng khởi tưởng bất khả tư nghị. Nói rộng, cho đến dù như thật biết Nhất thiết tướng trí bất khả tư nghị mà chẳng khởi tưởng bất khả tư nghị. Đại Bồ Tát này hành sâu Bát Nhã mau được viên mãn.
Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu đại Bồ Tát khi hành sâu Bát Nhã, đối sắc cho đến Nhất thiết tướng trí chẳng khởi tưởng hoặc có thể tư nghị, hoặc bất khả tư nghị, đại Bồ Tát này hành sâu Bát Nhã mau được viên mãn.
Bấy giờ, Thiện Hiện! Lại thưa Phật rằng:
- Bát nhã Ba la mật như thế nghĩa thú sâu thẳm ai năng tin hiểu nổi?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Nếu đại Bồ Tát từ lâu tu sáu thứ Ba la mật, từ lâu trồng căn lành, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành, đại Bồ Tát này đối Bát Nhã sâu thẳm năng sanh tin hiểu được.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Làm sao biết được đại Bồ Tát ấy từ lâu tu sáu thứ Ba la mật, từ lâu trồng căn lành, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Nếu đại Bồ Tát khi hành Bát Nhã thậm thâm, đối sắc chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác, đối thọ tưởng hành thức chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác. Đối tướng sắc chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác; đối tướng thọ tưởng hành thức chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác. Đối tánh sắc chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác; đối tánh thọ tưởng hành thức chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác. Nói rộng, cho đến đối Nhất thiết trí chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác; đối Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác. Đối tánh Nhất thiết trí chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác; đối tánh Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí chẳng khởi phân biệt, không phân biệt khác. Vì sao? Vì sắc cho đến Nhất thiết tướng trí đều bất khả tư nghị vậy. Thiện Hiện! Ngang đây nên biết đại Bồ Tát này từ lâu tu sáu thứ Ba la mật, từ lâu trồng căn lành, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành. (Q.508, ĐBN)
Bấy giờ, Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Bát nhã Ba la mật-đa như thế rất là sâu thẳm?
Phật nói:
- Như vậy. Sắc thậm thâm nên Bát nhã Ba la mật thậm thâm, thọ tưởng hành thức thậm thâm nên Bát nhã Ba la mật thậm thâm. Nói rộng, cho đến Nhất thiết trí thậm thâm nên Bát Nhã thậm thâm, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí thậm thâm nên Bát Nhã thậm thâm.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Bát nhã Ba la mật như thế là khối báu lớn?
Phật nói:
- Như vậy, hay cho hữu tình báu công đức vậy. Bát nhã Ba la mật như thế là khối đại trân bảo, hay cho hữu tình báu mười thiện nghiệp đạo, bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn định vô sắc, năm thần thông. Hay cho hữu tình báu bố thí cùng các Ba la mật khác, nói rộng cho đến Nhất thiết tướng trí. Hay cho hữu tình báu quả Dự lưu cho đến Độc giác Bồ đề. Hay cho hữu tình báu tất cả Bồ Tát hạnh, chư Phật Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề quay xe diệu pháp. Vậy nên, Bát nhã Ba la mật tên là Đại bảo tạng.
Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Bát Nhã sâu thẳm là nhóm thanh tịnh?
Phật nói:
- Như vậy, là nhóm thanh tịnh của tất cả pháp vậy. Thiện Hiện! Phải biết sắc thanh tịnh nên Bát nhã Ba la mật sâu thẳm là nhóm thanh tịnh. Nói rộng cho đến Nhất thiết tướng trí thanh tịnh nên Bát Nhã sâu thẳm là nhóm thanh tịnh. (Q.508, ĐBN)
Bấy giờ, Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Thế Tôn! Hiếm có! Thiện Thệ! Rất lạ! Bát nhã Ba la mật như thế vì rất sâu thẳm, nên có nhiều lưu nạn, mà nay sao rộng nói lưu nạn chẳng sanh?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Bát Nhã sâu thẳm có nhiều lưu nạn, vì thần lực Phật nên nay tuy rộng nói lưu nạn chẳng sanh. Vậy nên, các thiện nam, thiện nữ Đại thừa đối Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm, nếu muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ, vì người diễn nói, nên mau lẹ thơ tả cho đến diễn nói. Vì sao? Bát Nhã thậm thâm có nhiều lưu nạn, chớ cho khởi việc lưu nạn thơ tả cho đến diễn nói chẳng được rốt ráo.
Thiện Hiện! Phải biết các thiện nam, thiện nữ này nếu muốn một tháng, hoặc hai hoặc ba cho đến một năm, thơ tả Bát Nhã sâu thẳm như thế năng được rốt ráo, nên siêng tinh tiến buộc niệm thơ tả qua thời gian chừng nấy cho được rốt ráo. Nếu muốn một tháng, hoặc hai hoặc ba cho đến một năm thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ, vì người diễn nói Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế năng được rốt ráo, nên siêng tinh tiến buộc niệm thọ trì cho đến diễn nói qua thời gian chừng nấy cho được rốt ráo. Vì sao? Vì Bát Nhã thậm thâm là ngọc Đại bảo thần châu có nhiều lưu nạn vậy. (Q.508, ĐBN)
Bấy giờ, Thiện Hiện lại thưa Phật rằng:
- Thế Tôn! Hiếm có! Thiện Thệ! Rất lạ! Bát Nhã thậm thâm Đại bảo thần châu có nhiều lưu nạn, mà có kẻ thơ tả thọ trì, đọc tụng suy nghĩ, vì người diễn nói, ác ma đối kia chẳng làm lưu nạn khiến chẳng thơ tả cho đến diễn nói?
Phật bảo:
- Thiện Hiện! Ác ma đối Bát Nhã thậm thâm đây tuy muốn lưu nạn khiến chẳng thơ tả cho đến diễn nói, nhưng vô lực chẳng thể lưu nạn được.
Khi ấy, Xá Lợi Tử liền thưa Phật rằng:
- Là thần lực ai khiến ác ma kia chẳng làm lưu nạn các Bồ Tát việc thơ tả v.v… kia?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Là thần lực Phật khiến ác ma kia chẳng thể lưu nạn các Bồ Tát trong việc thơ tả v.v… kia. Lại, Xá Lợi Tử! Cũng là thần lực chư Phật mười phương tất cả thế giới khiến ác ma kia chẳng thể lưu nạn các Bồ Tát việc thơ tả v.v… kia.
Lại, Xá Lợi Tử! Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều chung hộ niệm các Bồ Tát hành Bát Nhã thậm thâm, nên khiến ác ma kia chẳng năng lưu nạn các thiện nam tử trụ Bồ Tát thừa, khiến chẳng thơ tả cho đến diễn nói Bát Nhã thậm thâm. Vì sao? Xá Lợi Tử! Chư Phật Thế Tôn đều chung hộ niệm các chúng Bồ Tát hành Bát Nhã thậm thâm là sở tác nghiệp lành, khiến ác ma kia chẳng thể làm lưu nạn được.
Lại, Xá Lợi Tử! Nếu các Bồ Tát năng đối Kinh điển Bát Nhã thậm thâm thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói, lẽ vậy phải được tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác hiện đang thuyết pháp mười phương thế giới hộ niệm. Nếu được nhờ chư Phật hộ niệm, lẽ vậy ác ma chẳng năng làm lưu nạn được.
Lại, Xá Lợi Tử! Nếu các thiện nam tịnh tín thường đối Kinh điển Bát Nhã thậm thâm thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói, nên khởi nghĩ này: Nay ta thơ tả cho đến diễn nói Bát Nhã thậm thâm, đều là thần lực chư Phật Thế Tôn tất cả thế giới mười phương hiện đang thuyết pháp gia trì hộ niệm. (Q.508, ĐBN)
Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:
- Nếu các thiện nam, thiện nữ đối Kinh điển Bát Nhã thậm thâm thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói đều là thần lực chư Phật mười phương từ bi gia hộ, khiến họ ra làm nghiệp lành thù thắng, các ác ma chẳng thể lưu nạn được?
Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:
- Như vậy, như ngươi đã nói. Nếu các thiện nam, thiện nữ đối Kinh điển Bát Nhã thậm thâm thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói, phải biết đều là thần lực chư Phật hộ niệm.
Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:
- Nếu các thiện nam, thiện nữ đối Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói, tất cả Như Lai mười phương thế giới hiện đang thuyết pháp đều cùng chứng biết, do nhân duyên đây vui mừng hộ niệm. Nếu các thiện nam, thiện nữ đối Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói, hằng được chư Phật Thế Tôn tất cả thế giới mười phương hiện đang thuyết pháp Phật nhãn xem thấy, do nhân duyên đây từ bi hộ niệm, ra làm thiện nghiệp không có việc nào mà chẳng thành tựu.
Bấy giờ, Phật bảo Xá Lợi Tử rằng:
- Như vậy, như ngươi đã nói! Nếu các thiện nam, thiện nữ thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói Bát Nhã thậm thâm, hằng được chư Phật Thế Tôn tất cả thế giới mười phương hiện đang thuyết pháp Phật nhãn xem thấy chứng biết hộ niệm, khiến các ác ma chẳng thể rối hại, ra làm nghiệp lành đều được thành tựu. (Q.508, ĐBN)
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam, thiện nữ trụ Bồ Tát thừa, nếu đối Bát Nhã thậm thâm đây thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói, phải biết đã gần Nhất thiết trí trí, các ác ma chẳng thể lưu nạn được.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam, thiện nữ an trụ Đại thừa, nếu đối Bát Nhã thậm thâm, thọ trì đọc tụng, phải biết đối Bát Nhã thậm thâm đây rất sanh tin hiểu, lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Các thiện nam tử, thiện nữ nhân này thường được Như Lai Phật nhãn xem thấy chứng biết hộ niệm, do nhân duyên đây định sẽ đắc được lợi lớn, quả báo lớn.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam, thiện nữ trụ Bồ Tát thừa, nếu thường thơ tả thọ trì, đọc tụng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm, do căn lành đây cho đến chứng đắc bậc Bất thối chuyển, thường chẳng xa lìa chư Phật Bồ Tát, hằng nghe chánh pháp, chẳng đọa ác thú, sanh trong trời người yên ổn vui sướng. Các thiện nam, thiện nữ này do căn lành đây, cho đến Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề thường chẳng xa lìa bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật, nói rộng cho đến Nhất thiết tướng trí và vô lượng vô biên các Phật pháp khác, do đây mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.
Do nhân duyên đây các thiện nam thiện nữ muốn được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, nên đối Kinh điển Bát Nhã thậm thâm đây nên siêng thơ tả thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ, vì người diễn nói, cung kính cúng dường chớ nên nới bỏ.
2. Sự bành trướng của Phật đạo.
Bấy giờ, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế, sau Phật Niết bàn hưng thịnh phương nào?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế, sau Ta Niết bàn đến phương Đông nam sẽ lần hưng thịnh. Phương đó có nhiều kẻ an trụ Đại thừa là các Tỳ kheo nam, Tỳ kheo nữ, cư sĩ nam, cư sĩ nữ thường đối Bát Nhã thậm thâm như thế thâm tâm tin muốn thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói. Lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Do căn lành đây chẳng đọa ác thú, hoặc sanh trên trời hoặc sanh trong người hưởng nhiều lợi vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật khiến mau viên mãn. Nhân đây, lại có thể cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng nương pháp Tam thừa, lần hồi tu tập mà đến xuất ly. (Q.508, ĐBN)
Lại, Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế sau Ta Niết bàn, từ phương Đông nam chuyển đến phương Nam sẽ lần hưng thịnh. Phương kia đó có nhiều kẻ an trụ Đại thừa là các Tỳ kheo nam, Tỳ kheo nữ, cư sĩ nam, cư sĩ nữ đối Bát Nhã thậm thâm như thế, thâm tâm tin muốn thơ tả thọ trì, đọc tụng tu tập, suy nghĩ diễn nói. Lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Do căn lành đây chẳng đọa ác thú, hoặc sanh trên trời, hoặc sanh trong người hưởng nhiều lợi vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật khiến mau viên mãn. Nhân đây lại có thể cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng nương pháp Tam thừa lần hồi tu tập mà đến xuất ly.
Lại, Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế sau Ta Niết bàn, lại từ phương Nam đến phương Tây nam sẽ lần hưng thịnh. Phương kia đó có nhiều kẻ an trụ Đại thừa là các Tỳ kheo nam, Tỳ kheo nữ, cư sĩ nam, cư sĩ nữ đối Bát Nhã thậm thâm như thế thâm sanh tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói. Lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Do căn lành đây chẳng đọa ác thú, hoặc sanh trên trời, hoặc sanh trong người hưởng nhiều lợi vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật, khiến mau viên mãn. Nhân đây lại có thể cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng nương pháp Tam thừa lần hồi tu tập mà đến xuất ly.
Lại, Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế sau Ta Niết bàn, từ phương Tây nam đến phương Tây bắc sẽ lần hưng thịnh. Phương đó có nhiều kẻ an trụ Đại thừa là các Tỳ kheo nam, Tỳ kheo nữ, cư sĩ nam, cư sĩ nữ đối Bát Nhã thậm thâm như thế thâm tâm tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói. Lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Do căn lành đây chẳng đọa ác thú, hoặc sanh lên trời, hoặc sanh trong người hưởng nhiều lợi vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật khiến mau viên mãn. Nhân đây lại có thể cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng nương pháp Tam thừa lần hồi tu tập mà đến xuất ly.
Lại nữa, Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế sau Ta Niết bàn, từ phương Tây bắc chuyển đến phương Bắc sẽ lần hưng thịnh. Phương đó có nhiều kẻ an trụ Đại thừa là các Tỳ kheo nam, Tỳ kheo nữ, cư sĩ nam, cư sĩ nữ đối Bát Nhã sâu thậm thâm thế thâm tâm tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói. Lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Do căn lành đây chẳng đọa ác thú, hoặc sanh trên trời, hoặc sanh trong người hưởng nhiều lợi vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật khiến mau viên mãn. Nhân đây, lại có thể cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng nương pháp Tam thừa lần hồi tu tập mà đến xuất ly. (Q.508, ĐBN)
Lại, Xá Lợi Tử! Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế sau Ta Niết bàn, lại từ phương Bắc đến phương Đông bắc sẽ lần hưng thịnh. Phương đó có nhiều kẻ an trụ Đại thừa là các Tỳ kheo nam, Tỳ kheo nữ, cư sĩ nam, cư sĩ nữ đối Bát Nhã thậm thâm như thế, thâm tâm tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói. Lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính Bát Nhã thậm thâm. Do căn lành đây chẳng đọa ác thú, hoặc sanh trên trời, hoặc sanh trong người hưởng nhiều lợi vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật khiến mau viên mãn. Nhân đây lại có thể cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng nương pháp Tam thừa lần hồi tu tập mà đến xuất ly.
Lại, Xá Lợi Tử! Ta Niết bàn rồi, phần sau thời sau năm trăm năm sau, Bát Nhã sâu thẳm ở phương Đông bắc làm đại Phật sự. Vì sao? Xá Lợi Tử! Pháp đã được tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tôn trọng tức là Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm. Kinh điển Bát Nhã sâu thẳm như thế, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác cộng đồng hộ niệm. Xá Lợi Tử! Chẳng phải Phật sở đắc tánh Tỳ nại da Vô thượng chánh pháp có tướng diệt mất. Chư Phật sở đắc pháp Tỳ nại da Vô thượng chánh pháp tức là Bát Nhã sâu thẳm.
Xá Lợi Tử! Phương Đông bắc kia các thiện nam, thiện nữ an trụ Đại thừa, có khả năng đối Bát Nhã thậm thâm đây thâm tâm tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói, Ta thường hộ niệm khiến không tổn não. Xá Lợi Tử! Phương Đông bắc kia các thiện nam, thiện nữ an trụ Đại thừa, có khả năng thơ tả Kinh điển Bát Nhã thậm thâm như thế, lại đem các thứ tràng hoa thượng diệu cho đến đèn sáng cúng dường cung kính, Ta quyết định nơi đó do căn lành kia chẳng đọa ác thú, sanh trong trời người thường hưởng giàu vui. Nhờ thế lực đây tăng thêm sáu thứ Ba la mật khiến mau viên mãn. Nhân đây lại có thể cúng dường cung kính, tôn trọng ngợi khen chư Phật Thế Tôn. Về sau tùy sở ưng, nương pháp Tam thừa lần hồi tu học được vào Niết bàn. Vì sao? Xá Lợi Tử! Ta dùng Phật nhãn xem thấy chứng biết, xưng khen ca ngợi các thiện nam, thiện nữ này chỗ được nhóm phước. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đông tây nam bắc bốn phía trên dưới cũng dùng Phật nhãn xem thấy chứng biết, xưng khen ca ngợi các thiện nam, thiện nữ này chỗ được nhóm phước.
Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:
- Bát Nhã thậm thâm, Phật Niết bàn rồi phần sau thời sau, năm trăm năm sau rộng lưu khắp ở phương Đông bắc ư?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Như vậy, như vậy. Bát Nhã thậm thâm. Ta Niết bàn rồi phần sau thời sau năm trăm năm sau sẽ rộng lưu khắp ở phương Đông bắc (1).
Lại, Xá Lợi Tử! Ta Niết bàn rồi phần sau thời sau năm trăm năm sau, phương Đông bắc kia, các thiện nam, thiện nữ an trụ Đại thừa nếu được nghe Bát Nhã thậm thâm đây, thâm tâm tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói, phải biết những vị ấy đã lâu phát tâm Vô thượng Chánh Đẳng Giác, từ lâu tu Bồ Tát hạnh, cúng dường nhiều Phật, thờ nhiều bạn lành, từ lâu tu tập thân giới tâm huệ, chỗ trồng căn lành đều đã thuần thục. Do phước lực đây được nghe Bát Nhã thậm thâm như thế thâm tâm tin muốn, lại năng thơ tả, thọ trì đọc tụng, tinh siêng tu học, suy nghĩ đúng lý, rộng vì hữu tình tuyên nói khai chỉ. (Q.508, ĐBN)
Bấy giờ, Xá Lợi Tử thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Phật Niết bàn rồi, phần sau thời sau năm trăm năm sau khi chánh pháp muốn diệt, ở phương Đông bắc sẽ có bao nhiêu thiện nam, thiện nữ an trụ Đại thừa, được nghe Bát nhã Ba la mật thâm tâm tin muốn. Lại năng thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ, vì người diễn nói?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Ta Niết bàn rồi, phần sau thời sau năm trăm năm sau khi chánh pháp muốn diệt, ở phương Đông bắc tuy có vô lượng các thiện nam thiện nữ an trụ Đại thừa mà ít được nghe Bát Nhã thậm thâm, thâm tâm tin muốn, lại năng thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ, vì người diễn nói.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ kia an trụ Đại thừa nghe Bát Nhã thậm thâm, nơi tâm chẳng kinh chẳng sợ chẳng hãi, thâm tâm tin muốn thơ tả, thọ trì đọc tụng, tu tập suy nghĩ diễn nói rất là hiếm có. Vì sao? Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ kia trụ Đại thừa, đã từng gần gũi cúng dường cung kính, tôn trọng khen ngợi vô lượng Như Lai và các Bồ Tát, thỉnh hỏi nghĩa thú thậm thâm Bát nhã Ba la mật.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ kia trụ Đại thừa chẳng lâu định sẽ viên mãn bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật. Cho đến chẳng lâu định sẽ viên mãn Nhất thiết tướng trí và vô lượng vô biên các Phật pháp khác.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ kia trụ Đại thừa vì được tất cả Như Lai hộ niệm, được vô lượng bạn lành nhiếp thọ, được căn lành thù thắng gìn giữ, vì muốn nhiêu ích nhiều chúng sanh, nên cầu tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Vì sao? Xá Lợi Tử! Ta thường vì các thiện nam thiện nữ an trụ Đại thừa thuyết pháp tương ưng Nhất thiết trí trí, Như Lai quá khứ cũng thường vì họ thuyết pháp tương ưng Nhất thiết trí trí. Do nhân duyên đây, các thiện nam, thiện nữ kia đời sau lại năng cầu tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, cũng hay vì người ưng nói pháp khiến tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ trụ Đại thừa thân tâm an định, các ma vương và bè lũ chẳng thể phá hoại tâm cầu tới Vô thượng Chánh đẳng giác, huống vì có bao nhiêu kẻ ác muốn hủy báng Bát nhã Ba la mật, năng trở ngại tâm kia khiến chẳng tinh tấn cầu tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ an trụ Đại thừa nghe Ta thuyết Bát Nhã thậm thâm đây, tâm vui mừng được diệu pháp rộng lớn, cũng thường hay an lập vô lượng hữu tình nơi pháp thắng thiện khiến tới Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ an trụ Đại thừa nay ở trước Ta phát thệ nguyện rộng lớn rằng: "Ta sẽ an lập vô lượng trăm ngàn các loại hữu tình khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, chỉ hiện khuyên dẫn khen gắng vui mừng khiến đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề cho đến được nhận ký Bất thối chuyển". Như Lai Ta đối với thiện nam thiện nữ nguyện rất sanh tùy hỷ. Vì sao? Xá Lợi Tử! Ta xem các thiện nam thiện nữ đây an trụ Đại thừa như thế phát nguyện rộng tâm ngữ tương ưng, ở đời sau quyết định thường hay an lập được vô lượng trăm ngàn các loại hữu tình khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, chỉ hiện khuyên dẫn, khen gắng vui mừng khiến đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề cho đến được nhận ký Bất thối chuyển. Các thiện nam thiện nữ này cũng ở quá khứ trước vô lượng Đức Phật phát thệ nguyện rộng rằng ta phải an lập vô lượng trăm ngàn các loại hữu tình khiến phát tâm Vô thượng Chánh Đẳng Giác, tu Bồ Tát hạnh, chỉ hiện khuyên dẫn khen gắng vui mừng khiến đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề cho đến được nhận ký Bất thối chuyển. Các Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác quá khứ cũng đối thiện nam thiện nữ rất sanh tùy hỷ. Vì sao? Xá Lợi Tử! Vì chư Phật quá khứ cũng xem các thiện nam thiện nữ an trụ Đại thừa như thế đã phát nguyện rộng tâm ngữ tương ưng, ở đời sau quyết định an lập được vô lượng trăm ngàn các loại hữu tình khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, chỉ hiện khuyên dẫn, khen gắng vui mừng, khiến đối Vô lượng Chánh đẳng Bồ đề cho đến được nhận ký Bất thối chuyển. (Q.509, ĐBN)
Lại, Xá Lợi Tử! Các thiện nam thiện nữ trụ Đại thừa đây tin hiểu rộng lớn, nương được diệu sắc thanh hương vị xúc, rộng tu đại thí. Tu đại thí đây rồi lại thường vun trồng được căn lành rộng lớn. Nhờ căn lành đây lại thường nhiếp thọ được quả báo rộng lớn. Nhiếp thọ được quả báo rộng lớn như thế chỉ vì nhiêu ích tất cả hữu tình. Đối tất cả hữu tình năng xả được tất cả sở hữu trong ngoài. Hồi hướng căn lành đã trồng như thế, nguyện sanh các nước chư Phật phương khác, hiện có Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tuyên nói Bát Nhã thậm thâm Vô thượng pháp xứ như thế. Các vị kia nghe Bát Nhã thậm thâm Vô thượng pháp rồi, lại năng an lập được vô lượng trăm ngàn các loại hữu tình trong cõi Phật kia khiến phát tâm Vô thượng Chánh đẳng giác, tu Bồ Tát hạnh, cũng hiện khuyên dẫn khen gắng vui mừng khiến đối Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề được chẳng quay lui. (Q.509, ĐBN)
Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:
- Bạch Thế Tôn! Hiếm có! Bạch Thiện Thệ! Rất lạ! Đối các pháp trong quá khứ vị lai hiện tại Phật hoàn toàn chứng biết. Ngài hoàn toàn chứng biết tất cả pháp chơn như, pháp giới, nói rộng cho đến bất tư nghì giới. Đối các pháp giáo nghĩa sai khác hoàn toàn chứng biết. Đối các hữu tình tâm hành sai khác hoàn toàn chứng biết. Đối quá khứ Phật, Bồ Tát, Thanh văn và cõi Phật v.v… hoàn toàn chứng biết. Đối vị lai Phật, Bồ Tát, Thanh văn và cõi Phật v.v… hoàn toàn chứng biết. Đối hiện tại Phật, Bồ Tát, Thanh văn và cõi Phật v.v… hoàn toàn chứng biết. Đối với tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác trong mười phương cõi, việc thuyết pháp về Bồ Tát, Thanh văn, cõi Phật v.v... Ngài đều hoàn toàn chứng biết. Bạch Thế Tôn! Nếu đại Bồ Tát thường đối sáu thứ Ba la mật mạnh mẽ tinh tấn thường cầu chẳng dứt, có khi không chứng được sáu pháp Ba la mật chăng?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Đối với sáu pháp Ba la mật, đại Bồ Tát ấy thường tinh tấn, dõng mãnh, vui cầu chẳng dừng nghỉ nên tất cả thời đều chứng được, không có thời nào chẳng chứng cả. Vì sao? Xá Lợi Tử! Vì đối với sáu pháp Ba la mật, đại Bồ Tát ấy thường tinh tấn, dõng mãnh, vui cầu chẳng dừng nghỉ nên chư Phật, Bồ Tát thường hộ niệm.
Xá Lợi Tử thưa:
- Bạch Thế Tôn! Nếu đại Bồ Tát kia có lúc không chứng được Kinh tương ưng với sáu pháp Ba la mật, làm sao có thể nói vị ấy chứng được sáu pháp Ba la mật này?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Nếu đại Bồ Tát thường đối sáu Ba la mật mạnh mẽ tin cầu chẳng đoái thân mệnh, có khi chẳng đắc Kinh tương ưng đây, thì không có lẽ ấy. Vì sao? Xá Lợi Tử! Đại Bồ Tát kia vì cầu Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, chỉ hiện khuyên dẫn, khen gắng vui mừng các loại hữu tình khiến đối Kinh điển tương ưng sáu Ba la mật đây thọ trì đọc tụng, suy nghĩ tu học. Do căn lành đây, tùy sanh chỗ nào thường được khế Kinh tương ưng sáu Ba la mật đây thọ trì đọc tụng, mạnh mẽ tinh tấn như giáo tu hành, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, chưa chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề ở thời gian giữa thường không nới bỏ.
Thích nghĩa:
(1). Đoạn Kinh nguyên văn bằng chữ Hán trong hoavouu.com:
時thời. 舍Xá 利Lợi 子Tử 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn.
甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa. 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 已dĩ. 後hậu 時thời. 後hậu 分phần/phân. 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế. 於ư 東đông 北bắc 方phương 廣quảng 流lưu 布bố 耶da.
佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 子Tử.
如như 是thị. 如như 是thị. 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa. 我ngã 涅Niết 槃Bàn 已dĩ. 後hậu 時thời. 後hậu 分phần/phân. 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế. 於ư 東đông 北bắc 方phương 當đương 應ưng/ứng 流lưu 布bố.
Cả hai bản dịch tuvienquangduc.com hay thuvienhoasen.org đều dịch:
Khi ấy, Xá Lợi Tử lại thưa Phật rằng:
- Bát Nhã thậm thâm, Phật Niết bàn rồi phần sau thời sau, năm trăm năm sau rộng lưu khắp ở phương Đông bắc ư?
Phật bảo:
- Xá Lợi Tử! Như vậy, như vậy. Bát Nhã thậm thâm. Ta Niết bàn rồi phần sau thời sau năm trăm năm sau sẽ rộng lưu khắp ở phương Đông bắc.
Chúng tôi thật không hiểu câu: “phần sau thời sau, năm trăm năm sau” có nghĩa gì? Trong khi quangduc.com dịch đoạn Kinh trên như sau:
“Khi ấy, Xá lợi Tử lại bạch Phật:
- Bạch Thế Tôn! Sau khi Phật Niết bàn năm trăm năm, ở phương Đông Bắc Bát nhã Ba la mật-đa thậm thâm có được lưu truyền cùng khắp không?
Phật dạy:
- Xá lợi Tử! Đúng vậy! Đúng vậy! Sau khi Ta Niết bàn năm trăm năm, ở phương Đông Bắc Bát nhã Ba la mật thậm thâm sẽ được lưu truyền”.
Có nhiều sách nói “phần sau thời sau năm trăm năm sau” là vào thời đại chúng ta đang sống đây, chúng tôi không biết giải thích như vậy có đúng không? Thôi để cho những vị thâm nho giải thích cho vậy.
Sơ giải:
Phẩm này nói về công đức khó nghe Bát Nhã, khó nghe có nghĩa là khó được nghe. Ai cũng có cái nghe nhưng nghe được Bát Nhã không phải là chuyện dễ. Cũng như Bồ Tát Thường Đề muốn được nghe Bát Nhã phải chẻ xương bán tủy mới được nghe hay những người tu tập thiện căn công đức bao nhiêu đời kiếp, phụng sự không biết bao nhiêu thiện tri thức, cúng dường thờ phụng không biết bao đời Phật mới có phúc duyên may mắn được nghe Bát Nhã. Đó là nói về phần trên của phẩm “Đà La Ni” này.
Phần dưới Phật tiên đoán trong tương lai Phật đạo lần lượt phát triển như thế nào? Đọc tới đây ai cũng có thể hiểu nên không cần giải thích thêm nữa! Có điều chúng ta ngạc nhiên là phẩm tựa có tên là Đà la ni, nhưng Kinh chẳng thuyết về Đà la ni trong khi nội dung, Kinh lại thuyết khác như đã nói trên.
---o0o---