TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majjhima Nikàya )
Tập I
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : [email protected]
27. Tiểu Kinh DỤ DẤU CHÂN VOI
(Cùlahatthipadopama sutta)
Như vậy, tôi nghe :
Một thời nọ, Thế Tôn an trụ
Kỳ Viên Tự – Chê-Tá-Va-Na
Do Cấp-Cô-Độc tín-gia
A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka cúng dường
Lúc bấy giờ, ánh dương vừa ló
Bàn-môn nọ – Cha-Nút-Sô-Ni (1)
Với cỗ xe trắng uy nghi
Do ngựa cái kéo đểđi ra thành
Sa-Vát-Thi (2) hay thành Xá-Vệ
Như thường lệ, ông muốn dạo qua.
Bỗng thấy Pi-Lô-Ti-Ka (3)
Là một Du-sĩ, từ xa đi vào
Sau khi gặp, ông chào vồn vã :
“ Này Tôn-giả Vách-Chá-Da-Na ! (3)
Đi đâu về sớm từ xa ? ”.
Pi-Lô-Ti-Ká Vách-Cha-Da-Nà(3)
Trả lời là : “ Tôi từ Tinh-xá
Kỳ Viên Tự – Chê-Tá-Va-Na (4)
Chỗ Sa-môn Gô-Ta-Ma
Sau khi nghe pháp, dần dà vềđây ”.
_____________________________
(1) : Vị Bà-la-môn tên Janussoni ( Bàn-môn hay Phạm-chí
tức là Bà-la-môn ). (2) : Thành Savatthi ( Xá-Vệ ).
(3) : Tên vị Du-sĩ Pilotika , còn gọi Vacchàyana .
(4) : Tinh-Xá Kỳ Viên ( Jetavana hay Jetavanàvihàra ).
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –402
– “ Tôn-giả này ! Nghĩ sao chuyện ấy ?
Gô-Ta-Ma vịấy vẫn hằng
Có trí tuệ sáng suốt chăng ?
Ngài xem vịấy tuyệt trần trí tri ? ”.
– “ Này Cha-Nút-Sô-Ni Tôn-giả !
Tôi là ai màđã biết là
Ngài Sa-môn Gô-Ta-Ma
Có trí sáng suốt hải hà viên thông ?
Chỉ tựĐại-Sa-Môn ấy biết
Mình có trí siêu việt hay không ? ”.
– “ Tôn-giả thật sự tán đồng
Tán thán vịấy với lòng kính tôn ? ”.
– “ Tôn-giả ! Đại Sa-môn viên mãn
Tôi là ai, tán thán những lời
Đến bậc tối thượng trên đời
Được sự tán thán Người Trời biết bao ! ”.
– “ Nhưng Tôn-giảđiều nào căn cứ
Lý do gì cóđủ lòng tin
LàĐại Sa-môn trí minh ? ”.
– “ Tôn-giả ! Như cuộc hành trình săn voi
Người thợ săn vốn nòi thiện xảo
Vào khu rừng để khảo cứu coi
Biết là rừng ấy có voi
Và thấy một dấu chân voi to dày
Dài bề dài, bề ngang cũng rộng
Người ấy đã kết luận như sau :
‘Đây là con voi lớn cao !’.
Cũng vậy, tôi đã thấy vào dấu chân
Đại Sa-môn bốn phần đáng kính
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –403
Tôi kết luận : ‘Ngài chính là vì
Chánh Đẳng Giác, Chánh Biến Tri
Pháp được khéo giảng thuận tùy, huyền vi
Tăng Chúng khéo hành trì tự tại.
Thế nào gọi là bốn dấu chân ?
Tôi thấy ởđây điều rằng :
Các Sát-Đế-Lỵ, thành phần tinh hoa
Họ đều là học nhiều, tế nhị
Tài luận nghị, biện bác đại tài
Như chẻ sợi tóc làm hai
Những vịấy đến chỗ này chỗ kia
Muốn đả phá, đoạn lìa tà kiến
Với trí tuệ toàn diện của mình.
Những vị này nghe phong thinh :
‘Sa-môn giòng Thích hành trình đến đây
Thăm làng này, hay thăm trị trấn’.
Họ sắp sẵn câu hỏi thật gay :
‘Chúng ta sau khi đến đây
Sẽ hỏi vịấy về câu hỏi này,
Nếu trả lời đúng ngay, nghiêm cẩn
Chúng ta lại chất vấn thế kia,
Nếu vịấy đáp thế kia
Ta sẽ chất vấn chẻ chia thế này’.
Thế rồi các vịđây khi gặp
Và được nghe buổi pháp thoại hay
Khích lệ, phấn khởi bởi Ngài
Làm cho hoan hỷ, lòng đầy kính tôn.
Họ không hỏi Sa-môn chi cả
Câu hỏi mà họđãđịnh rồi
Huống là chất vấn lôi thôi.
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –404
Trái lại, họđã nương nơi Phật Đà
Thành đệ tửĐại Sa-môn ấy
Do như vậy, tôi kết luận là :
‘Đại Sa-môn Gô-Ta-Ma
Bậc Chánh Đẳng Giác, Phật Đà, Thế Tôn
Pháp đã được Thế Tôn khéo giảng
Tăng Chúng khéo viên mãn hành trì’.
* Lại nữa, tôi thấy các vì
Bàn-môn bác học, tế vi, biện tài
Tài nghị luận chẻ hai sợi tóc.
* Các Gia-chủ bác học, biện tài
Nghị luận, biện bác thật hay.
* Hoặc là một số các ngài Sa-môn
Tài bác học đáng tôn, tế nhị
Giỏi luận nghị, biện bác,biện tài
Chia chẻ sợi tóc làm hai.
Tất cả vịấy thường hay du hành
Đi khắp chỗ : thị thành, thôn ấp
Từ nơi gần đến khắp nơi xa
Họ muốn đả phá kiến tà
Với trí tuệ, họ cho là tối tôn.
Họ nghe rằng Sa-môn Thích-thị
Sẽ thăm thị-trấn nọ, làng này.
Họ sắp câu hỏi thật gay :
‘Chúng ta sẽ đến, hỏi ngay câu này,
Nếu trả lời đúng ngay, nghiêm cẩn
Chúng ta lại chất vấn thế kia,
Nếu vịấy đáp thế kia
Ta sẽ chất vấn chẻ chia thế này’.
Thế rồi các vịđây khi gặp
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –405
Và được nghe buổi pháp thoại hay
Khích lệ, phấn khởi bởi Ngài
Làm cho hoan hỷ, lòng đầy kính tôn.
Họ không hỏi Sa-môn chi cả
Câu hỏi mà họđãđịnh rồi
Huống là chất vấn lôi thôi.
Trái lại, họđã nương nơi Phật Đà
Thành đệ tửĐại Sa-môn ấy
Do như vậy, tôi kết luận là :
‘Đại Sa-môn Gô-Ta-Ma
Bậc Chánh Đẳng Giác, Phật Đà, Thế Tôn
Pháp đã được Thế Tôn khéo giảng
Tăng Chúng khéo viên mãn hành trì’.
Riêng phần Sa-môn các vì
Hoan hỷ vô hạn, tức thì cầu xin
Được xuất gia, gia đình từ bỏ
Sống độc cư, không có cửa nhà,
Được Sa-môn Gô-Ta-Ma
Cho phép các vị xuất gia thuận lòng,
Các vịấy sống không phóng dật
Luôn nỗ lực và rất tinh cần
Không lâu, tự tri mọi phần
Tự chứng, tựđạt và dần trú an
Ngay hiện tại, minh quang toàn bích
Đạt mục đích phạm hạnh tối cao
Mà những Thiện-nam-tử nào
Xuất gia chân chánh, hướng vào thiết tha.
Họ tự thán, nói ra cảm nghĩ :
‘Suy xét kỹ, ta thật dối lòng
Gần bị hoại diệt, hoại vong,
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –406
Xưa, chúng ta chẳng phải trong hạng này :
Sa-môn hay Bàn-môn đích thị
Mà tự nghĩ mình là Sa-môn
Hay chính là Bà-la-môn.
Không phải La-Hán đáng tôn, tịnh hòa,
Lại tự xem là A-La-Hán.
Nay mới thật viên mãn nguồn cơn
Là Sa-môn, Bà-la-môn
Là A-La-Hán chánh chơn trên đời’.
Khi tôi thấy ở nơi Ngài ấy
Bốn dấu chân như vậy, nghĩ là :
‘Đại Sa-môn Gô-Ta-Ma
Bậc Chánh Đẳng Giác, Phật Đà, Thế Tôn
Pháp đã được Thế Tôn khéo giảng
Tăng Chúng khéo viên mãn hành trì ”.
Khi được nghe rõ thông tri
Cõi lòng Cha-Nút-Sô-Ni tràn trề
Từ cỗ xe kéo do ngựa cái
Đắp thượng y vai trái cho ngay
Bước xuống xe, đứng chắp tay
Hướng về phía Thế Tôn Ngài ở xa
Vái lạy và thốt lời cảm hứng :
“ Đảnh lễ Đấng Vô Thượng Phật Đà
Đại A-La-Hán từ hòa
Chánh Đẳng Chánh Giác, cũng là Thế Tôn ”.
Bà-la-môn Cha-Nút-Sô-Ní
Đọc ba lần, tâm ý chí thành.
Rồi nói : “ Nếu có duyên lành
Ta quyết yết kiến tịnh thanh Phật Đà
Gô-Ta-Ma Sa-môn Thiện Thệ
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –407
Rất có thểđàm luận với Ngài ”.
Thế rồi cũng có một ngày
Bàn-môn diện kiến bậc Thầy Nhân Thiên
Nói lời tuyền xã giao, thăm viếng
Ngồi một bên, đem chuyện vừa qua
Do chính Pi-Lô-Ti-Ka
Đã kể về chuyện thật là thiết thân
Bốn dấu chân của voi, tương ứng
Với lời dạy cao thượng, sâu xa
Của Đấng Thế Tôn, Phật Đà.
Nghe vậy, Đức Phật từ hòa uy nghi
Nhìn Cha-Nút-Sô-Ni Phạm-chí
Nói với vị Bàn-môn như vầy :
– “ Này Bà-la-môn ! Ởđây
Ví dụ dấu chân voi này chưa hay
Chưa đủ đầy nghĩa cho rộng rãi
Tầm mức phải ra sao đúng thời
Để ví dụ dấu chân voi
Đầy đủ rộng rãi ở nơi chuyện này ?
Hãy nghe đây ! Khéo nên tác ý !
Ta nói kỹ về vấn đề này ”.
– “ Thưa Tôn-giả ! Xin vâng Ngài ”.
Bàn-môn vâng đáp, ngồi ngay hiện tiền.
– “ Này Bàn-môn ! Có liền ví dụ :
Người săn voi đã tựđi vào
Một khu rừng nọ rậm sâu
Có voi trú ngụ từ lâu nơi này
Y thấy ngay dấu chân voi lớn
Dài bề dài, rộng lớn bề ngang.
Là người thiện xảo giỏi giang
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –408
Người ấy kết luận : ‘Dấu đang như vầy
Không chắc là voi này cao lớn’.
Vì sao vậy ? Vì chốn lâm trung
Có loại voi cái thấp lùn
Có dấu chân lớn ở vùng rừng đây
Có thể thuộc loài này để dấu.
Người ấy đi theo dấu chân này,
Thấy dấu chân nữa rộng, dài
Cành cao bị cọ xát đầy nơi ni.
Cũng nghĩ là chắc gì voi lớn.
Vì sao vậy ? Vì chốn rừng xa
Có loại voi cái có ngà
Có dấu chân lớn. Hay là chúng đây ?
Những vật cao bị dày, cọ xát
Vì ngà voi chém phạt lá cành.
Rồi y theo dấu, đi nhanh
Lại thấy một dấu chân bành, dài, to
Lá cành do ngà voi cọ xát
Các cành gãy tan tác khắp nơi
Người ấy thấy ở ngoài trời
Hay dưới cây lớn, thảnh thơi một mình
Con voi đực thân hình cao lớn
Đứng hay nằm ở chốn rừng đây.
Y kết luận : ‘Voi đực này
Đích thực cao lớn , trú ngay rừng dày’.
Bà-la-môn ! Ởđây cũng vậy
Hãy bén nhạy suy gẫm vấn đề :
Cõi trần phiền não nặng nề
Vô minh triền phược mọi bề phủ vây
Bỗng xuất hiện bậc Thầy quảng đại
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –409
Thế Gian Giải , Điều Ngự Trượng Phu(1)
Phật , Thế Tôn , Thiên Nhân Sư(1)
Chánh Đẳng Chánh Giác (1), đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc(1)
Bậc Thiện Thệ , Ứng Cúng (1), Như Lai
Do sự chứng ngộ tự Ngài
Rồi lại tuyên thuyết, hoằng khai Pháp mầu
Thuyết Sơ Thiện rồi sau, Trung Thiện
Thuyết Hậu Thiện , văn nghĩa đủ đầy
Truyền dạy Phạm hạnh từ đây
Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên
Có gia trưởng trong miền thôn ấp
Hoặc một người giai cấp tiện dân
Duyên lành nghe pháp thậm thâm
Sinh lòng ngưỡng mộ, kiếm tầm chân như
Tự suy nghĩ : Đời như cát bụi
Sống dẫy đầy trói buộc não phiền
Luân hồi sinh tử triền miên
Đời sống xuất thế lụy phiền tránh xa
Ta nay phải xuất gia viên mãn
Đời xuất gia phóng khoáng hư không
Cuộc sống thế gian chất chồng
Phạm hạnh thanh tịnh thật không dễ gìn..
Y trưởng dưỡng đức tin vững chắc
______________________________
(1) : Mười danh hiệu người đời xưng tụng Đức Phật : Araham (Ứng Cúng), Sammàsambuddho (Chánh Biến Tri hay Chánh Đẳng Chánh Giác) , Vijjàcaranasampanno (Minh Hạnh Túc) , Sugato (Thiện Thệ), Lokavidù (Thế Gian Giải), Anuttaro (Vô Thượng Sĩ), Purisadammasàrathi (Điều Ngự Trượng Phu), Satthàdevamanus-sànam (Thiên Nhân Sư), Buddho (Phật hay Phật-Đà), Bhagavà (Thế Tôn) .
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –410
Cạo râu tóc, thân đắp ca-sa
Biệt gia quyến, bỏ cửa nhà
Ba y một bát, xuất gia tu hành.
Sống chế ngự, thực hành phạm hạnh
Giữ oai nghi, tự tánh sáng lòa
Giới bổn Pa-Tí-Mốc-Kha (1)
Thọ trì nghiêm mật, tránh xa điều tà
Thân, khẩu, ý từ hòa thanh tịnh
Giới cụ túc, thức tĩnh nhiếp tâm
Biết tri túc, giữ các căn
Là Sa-môn hạnh, pháp đăng soi đường
Này Bàn-môn ! thế nào thuần thục
Là Tỷ Kheo cụ túc giới điều ?
Phải thấy nguy hiểm mọi chiều
Lỗi lầm nhỏ nhặt triệt tiêu dần dần
Bỏ trượng kiếm, sát sanh tránh hẳn
Đại từ tâm, bình đẳng, nhẫn kham
Có tâm hổ thẹn là Tàm(2)
Ghê sợ là Quý (2), không làm nghiệp sai
Hành phạm hạnh, bản lai thanh tịnh
Không trộm cướp, chẳng tính so đo
Quyết không lấy của không cho
Đó là giới hạnh, thước đo Giới điều.
Vị Tỷ Kheo mong điều giải thoát
Không tà hạnh. dâm ác thấp hèn
Không nói dối trá đua chen
_______________________________
(1) : Patimokkhasanvarasìla : Biệt biệt giải thoát thu thúc giới .
( Trong Tứ Thanh Tịnh Giới của hàng Tỷ Kheo ).
(2) : Hiri (Tàm – sự hổ thẹn tội lỗi) và Ottapa (Quý – sự ghê sợ
tội lỗi ).
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –411
Không nói hai lưỡi chê khen dối lòng
Không lường gạt cũng không ly gián
Sống hòa hợp giữa nạn rẽ chia
Sống đời chân thật sớm khuya
Tránh lời độc ác nọ kia lỗi lầm.
Là giới hạnh trong tầm Giới Luật
Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì
Cả đến hạt giống, cỏ cây
Cũng đều thấm nhuận đức dày Sa-Môn
Chỉ ăn ngọ, sống tồn tri túc
Không múa hát, trang sức, kịch ca
Sống thanh đạm, tránh xa hoa
Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng
Lại cũng không giường nằm cao rộng
Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng
Nô tỳ trai, gái – từ nan
Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm
Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa
Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần
Từ bỏ gian lận bằng cân
Từ bỏ môi giới, không phần gian tham
Không áp bức, không làm thương tổn
Không câu thúc, vây khổn, cừu thù
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
Giới Luật ấy quang minh cao quý
Vịấy được hoan hỷ nội tâm.
Bà-la-môn ! Hãy lắng tâm
Tỷ Kheo bảo hộ các căn thế nào ?
Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –412
Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì
Mắt không chế ngự tại chi
Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào
Nên tham ái dâng trào đủ thứ
Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân
Hộ trì tích cực nhãn căn
Hoặc như hộ trợ nhĩ căn cũng cần
Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc
Mũi ngửi hương, nhận thức : ý căn
Tỷ Kheo hộ trì các căn
Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời
Này Bàn-môn ! Thời thời tỉnh giác
Giữ chánh niệm, an lạc tự tâm
Tỷ Kheo đi, đứng, ngồi, nằm
Đều giữ tỉnh giác, trong tâm biết liền
Khi tới, lui ; biết mình lui, tới
Khi nhìn quanh, biết bởi mình làm
Hay khi co duỗi tay chân
Mặc y, đi bát hay cần uống ăn
Khi nhai, nuốt, nói năng – tỉnh giác
Đại, tiểu tiện, nhổ khạc – biết mình
Như vậy Tỷ Kheo tâm minh
Chánh niệm tỉnh giác, an bình, thanh cao.
Này Bàn-môn ! Thế nào biết đủ ?
Hạnh Tri Túc luôn giữ chỉnh tề
Bằng lòng ba y để che
Bình bát khất thực dễ bề cúng dâng
Y và bát luôn gần bên cạnh
Cũng như chim, đôi cánh luôn mang
Đó là Tỷ Kheo giới toàn
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –413
Giữ hạnh Biết Đủ, không màng nhiều hơn
Với Giới uẩn chánh chơn cao quý
Với các căn nhiếp kỹ, hộ trì
Chánh niệm tỉnh giác trí tri
Thêm hạnh tri túc, còn gì quý hơn.
Trang bị đủ những gì cao quý
Vị ấy lựa vị trí lặng yên
Như rừng tĩnh mịch, lâm viên
Gốc cây, khe núi hoặc liền tha ma
Thời ngọ thực đã qua, rửa bát
Ngồi kiết già, an lạc, thẳng lưng
An trú chánh niệm, lâng lâng
Tham ái từ bỏ, thoát dần ái tham
Bỏ sân hận, từ tâm thương xót
Chúng hữu tình mỗi một cảnh riêng
Từ bỏ hôn trầm, thụy miên
Thoát ly khỏi chướng thụy miên, hôn trầm
Giữ tịnh tâm, hướng về ánh sáng
Cùng chánh niệm, tỉnh giác, tâm yên
Gột rửa chúng, được an nhiên
Từ bỏ trạo cử thì liền tịnh thân
Hết nghi ngờ, phân vân lưỡng lự
Gột rửa hết trạo cử, hôn trầm
Gột rửa tham ái, hận sân
Đối với thiện pháp, vô ngần thanh cao.
Năm triền cái chừng nào chưa diệt
Vị Tỷ Kheo mãi miết tinh cần,
Chừng nào khi quán tự thân
Với năm triền cái đã cần xả ly
Do xả ly, tức thì hoan hỷ
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –414
Do hoan hỷ, tâm được khinh an
Lạc thọ sinh do khinh an
Đạt được như thế, tâm an định liền
* Ly ác pháp, Tỷ Kheo ly dục
Chứng và trú vào mục Nhất Thiền
Trạng thái hỷ lạc tự tâm
Sinh do ly dục , với Tầm, Tứ chuyên
Đệ Nhất Thiền, Tỷ Kheo thấm nhuận
Như tẩm ướt, sung mãn, tràn nhanh
Hỷ lạc do ly dục sanh
Với Tầm, với Tứ thấm quanh đủđầy.
Này Bàn-môn ! Như vầy được gọi
Là dấu chân thuộc loại đầu tiên
Của Như Lai, thấy hiện tiền
Là dấu cọ xát, chém trên lá cành.
Nhưng tịnh thanh vị Thánh đệ tử
Không kết luận : ‘Điều Ngự là Ngài
Chánh Đẳng Chánh Giác chứng ngay,
Pháp được khéo giảng do Ngài Thế Tôn
Chúng Sa-môn hành trì tinh tấn’.
* Tỷ Kheo vẫn tiếp tục định thiền
Diệt Tầm, diệt Tứ được yên
Thì chứng và trú vào Thiền thứ Hai
Một trạng thái ra ngoài Tầm, Tứ
Do Định sinh, nội tỉnh nhất tâm.
Này Bàn-môn ! Hãy lắng tâm,
Như vậy là dấu chân trầm Như Lai
Dấu cọ xát thứ hai còn giữ
Nhưng vị Thánh đệ tửởđây
Không đi đến kết luận ngay :
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –415
‘Thế Tôn là bậc chứng ngay Phật Đà
Chánh Đẳng Giác sâu xa viên mãn,
Pháp được Ngài thuyết giảng huyền vi,
Chúng Tăng lại khéo hành trì’.
* Tỷ Kheo tiếp tục mọi thì cần chuyên
Khi vịấy Nhị Thiền đãđạt
Lại an lạc tinh tấn hành thâm
Ly hỷ trú xả , nhất tâm
Chánh niệm tỉnh giác, thì thân cảm liền
Sự lạc thọ, thánh hiền gọi đủ
Là “ xả niệm lạc trú ” tâm chuyên
Chứng và an trú Tam Thiền.
Đây gọi là dấu chân nguyên Phật Đà
Dấu cọ xát thứ ba còn giữ
Nhưng vị Thánh đệ tửởđây
Không đi đến kết luận ngay :
‘Thế Tôn là bậc chứng ngay Phật Đà
Chánh Đẳng Giác sâu xa viên mãn,
Pháp được Ngài thuyết giảng huyền vi,
Chúng Tăng lại khéo hành trì’.
* Lại nữa, tiếp tục vị Tỳ Kheo đây
Xả lạc ngay rồi thì xả khổ
Diệt hỷưu cảm thọ trước đây
Chứng và trú Tứ Thiền ngay
Xả niệm thanh tịnh, không rày khổ, vui.
Bà-la-môn ! Tới lui cọ xát
Để dấu khác cắt chém đóđây,
Gọi là dấu chân Như Lai.
Nhưng Thánh-đệ-tử vị này – Sa-môn
Không kết luận : ‘Thế Tôn là bậc
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –416
Chánh Đẳng Giác, là Phật-Đà-Da
Pháp do Ngài khéo giảng ra
Chúng Tăng lại khéo trải qua hành trì’.
Vị Tỷ Kheo uy nghi, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Túc Mạng Minh, nhớ tới nhiều đời
Quá khứ với một, hai đời
Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua
Một ngàn đời hay là hơn nữa
Một trăm ngàn đời thuở lâu xa
Hoại kiếp, thành kiếp trải qua
Vị ấy nhớ lại như là mới đây.
Tại nơi ấy, tên này ta có
Thuộc giai cấp, giòng họ thế này
Uống, ăn, thọ khổ, lạc rày
Tuổi thọ như thế, chết ngày ra sao
Ta tái sinh, nhằm vào làng đó
Có tên tuổi, giòng họ thế nào
Cứ thế, nhớ lại biết bao
Tiền kiếp, tái kiếp không sao đo lường
Nhớ tiền kiếp đại cương, chi tiết.
Này Bàn-môn ! Nên biết như vầy
Gọi là dấu chân Như Lai
Là dấu chém cắt, cọ trầy Như Lai
Thánh đệ tửý này không chuyển
Không đi đến kết luận như là :
‘Thế Tôn là bậc Phật Đà
Chánh Đẳng Chánh Giác, từ hòa Như Lai,
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –417
Pháp được Ngài khéo bề thuyết giảng,
Chúng Tăng khéo viên mãn hành trì ’.
Nhu nhuyến, vững chắc, từ bi
Bình thản như vậy, chẳng gì phiền ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Thiên Nhãn Thông, dẫn tới tuệ minh
Xét về sinh tử chúng sinh
Thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy liền
Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả
Người hạ liệt, kẻ cả giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm
Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý
Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền
Người này thân hoại, tận duyên
Do nghiệp tà kiến, đọa liền súc sinh
Các cõi dữ, như sinh địa ngục
Hoặc đọa xứ, thằng thúc nạn tai.
Còn bậc hiền giả, những ai
Làm những thiện hạnh ý và lời, thân
Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển
Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng
Sau khi thân hoại mạng chung
Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời
Do thiên nhãn, biết đời sống chết
Người hạ liệt hay kẻ giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may
Do hạnh nghiệp kẻ này hành động
Có kết quả chẳng giống nhau này.
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –418
Đây gọi dấu chân Như Lai
Là dấu chém cắt, cọ trầy Như Lai
Thánh đệ tửý này không chuyển
Không đi đến kết luận như là :
‘Thế Tôn là bậc Phật Đà
Chánh Đẳng Chánh Giác, từ hòa Như Lai,
Pháp được Ngài khéo bề thuyết giảng,
Chúng Tăng khéo viên mãn hành trì ’.
Nhu nhuyến, vững chắc, từ bi
Bình thản như vậy, chẳng gì phiền ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Lậu Tận Thông, dẫn tới biết rành
Lậu Tận Trí, biết ngọn ngành
Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào
Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ
Biết như thật lậu-hoặc loại này
Nguyên nhân lậu-hoặc là đây
Diệt trừ lậu-hoặc, biết ngay đường này.
Này Bàn-môn ! Như vầy được gọi
Dấu cọ xát hay gọi dấu chân
Của Đấng Như Lai siêu trần
Nhưng Thánh đệ tử tự thân bảo tồn
Không kết luận : ‘Thế Tôn là bậc
Chánh Đẳng Giác, là Phật-Đà-Da
Pháp do Ngài khéo giảng ra
Chúng Tăng lại khéo trải qua hành trì’.
Nhờ hiểu biết, tận tường nhận thức
Tâm vị ấy rất mực sáng trong
Dục-lậu, hữu-lậu thoát xong
Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –419
Liền hiểu rõ : Tự thân giải thoát
Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành
Việc cần làm đã thực hành
Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.
Này Bàn-môn ! Như vầy được gọi
Dấu cọ xát hay gọi dấu chân
Của Đấng Như Lai siêu trần
Đến mức độ vậy, muôn phần mãn viên
Thánh đệ tử có liền kết luận :
‘Thế Tôn chính là Đấng Phật Đà
Chánh Đẳng Chánh Giác từ hòa,
Pháp được Ngài giảng thật là huyền vi,
Chúng Tăng khéo hành trì tuân thủ’.
Tới mức này, ví dụ nêu ra
Dấu chân voi, đã trải qua
Thật sự đầy đủ, thật là rộng sâu ”.
* * *
Nghe Phật giảng, cúi đầu ngưỡng phục
Bà-la-môn Cha-Nút-Sô-Ni
Chắp tay bạch Phật tức thì :
– “ Kính bạch Tôn-Giả ! Huyền vi diệu kỳ !
Thật vi diệu ! Những gì Ngài giảng
Thật viên mãn, lợi lạc tròn đầy !
Bạch Thế Tôn ! Chính điều này
Như người dựng vật lăn quay ngã nằm
Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối
Đem đèn sáng vào tối như bưng
Để ai có mắt mở bừng
Có thể thấy được sáng trưng sắc màu
Cũng như thế, nhiệm mầu Chánh Pháp
Trung Bộ (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –420
Được Thế Tôn giải đáp, trình bày
Con xin quy ngưỡng từ nay
Quy y Đại Giác, nương ngay Pháp mầu
Quy y Tăng, thanh cao đức cả
Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn
Mong Thế Tôn nhận cho con
Được làm đệ tử, vun tròn thiện duyên
Xin phát nguyện vẹn tuyền ngưỡng phục
Kể từ nay đến lúc mạng chung,
Nguyện vâng theo Đấng Đại Hùng
Thực hành Giáo Pháp muôn trùng cao thâm ”./-
*
* *
( Chấm dứt Kinh số 27 : Tiểu Kinh DỤ DẤU CHÂN VOI –
CÙLAHATTHIPADOPAMA Sutta )
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D452516843.-%3B)