CHÙA TỔ ĐÌNH THIÊN QUANG
Chùa Tổ Đình Thiên Quang, thường ở gọi là chùa Thiên Quang, tọa lạc tại thôn Phú Lộc Tây yên tĩnh ven theo bờ sông Cái, thuộc Thị trấn Thành - Diên Khánh.
Thôn Phú Lộc Tây từ hơn trăm năm trước nổi tiếng là làng nghề đúc đồng với những sản phẩm như lư hương, lục bình, chân đèn, đài đựng nước, cổ bồng và đồ dung kim khí sinh hoạt đời thường, nông cụ… Các vị bô lão cho hay là làng đã được vua Tự Đức triều Nguyễn ban sắc phong công nhận làng nghề truyền thống. Được xem là làng nghề lâu đời và có tiếng ở vùng Nam Trung bộ, sản phẩm đồng của Phú Lộc Tây không chỉ tiêu thụ ngay tại tỉnh nhà mà còn xuất bán đến nhiều tỉnh, thành miền Trung… Hiện còn khoảng trên 50 hộ còn gìn giữ và tiếp nối sự nghiệp của tiên tổ cha ông. Hằng năm, đến ngày 12 và 13 tháng Giêng âm lịch là ngày giỗ Tổ nghề đúc đồng của làng.
Ngày nay, một con đường rộng lớn được mở rộng và tráng nhựa đi ngang qua bên dòng sông Cái trước làng nghề và chùa, nên chùa có địa chỉ mới nhất là 208 đường Trần Phú.
Chùa do Hòa thượng Nhơn Duệ, húy thượng Trừng hạ Thông, tự Đại Trí, dòng Lâm Tế Liễu Quán đời thứ 42 khai sơn kiến lập.
Sau, năm 1944, khi HT. Nhơn Duệ tự thiêu, ngôi chùa được truyền lại cho đệ tử là HT. Thích Hạnh Giác, húy thượng Tâm hạ Bình, tự Định Đẳng tu bổ trông coi, cho đến khi ngài viên tịch (1969).
Hòa thượng Minh Mỹ, húy thượng Nguyên hạ Cao, kế thừa trụ trì đời thứ 3.
Đời thứ 4 là Sa di Thích Nguyên Đại, tự Trí Tánh làm giám tự.
Đại đức Thích Tâm Định, môn đồ Tổ đình Linh Sơn Pháp Bảo (ở Phú Nông - Cầu Dứa) được kế thừa làm giám tự cho đến nay.
Ngôi chánh điện được xây dựng hoàn thành vào năm Mậu Dần 1938 với lối kiến trúc phổ truyền “tiền Phật, hậu Tổ”, nóc có rồng uốn lượn chầu pháp luân, qua hai lần trùng tu vào năm 1992 và 2004. Cổng tam quan được xây vào năm 1959, đến nay vẫn còn giữ nguyên vẻ mộc mạc của ngày xưa.
Khu vườn có cây xanh bóng mát bao bọc xung quanh nằm bên phải ngôi chánh điện là khu bảo tháp trầm mặc của chư tôn đức tiền nhân trụ trì. Vào năm 2004, bảo tháp của Cố HT. Hạnh Giác được đệ tử lập một bia ký kỷ niệm tóm tắt tiểu sử và công hạnh của ngài.
Riêng vị Tổ khai sơn thì đồ chúng dựng một tượng đài tưởng niệm lộ thiên phía sân sau gần bên ngôi chánh điện, ngay tại nơi Tổ tự thiêu vào ngày 19 tháng 7 năm Giáp Thân (1944).
Dạo quanh sân chùa, chúng ta còn có thể chiêm bái được tôn tượng lộ thiên màu trắng bạch như đức Bổn Sư Thích Ca tĩnh tọa thật lớn, đức Bồ Tát Quán Thế Âm hiển hiện ngay bên trong cổng tam quan với đôi chim hạc đứng chầu hai bên, và một gác chuông treo đại hồng chung với kiến trúc thanh cao đậm nét mỹ thuật…
Trên chánh điện, bảo tòa an vị tôn tượng đức Bổn Sư Thích Ca thật lớn, còn có bộ Thất Phật Dược Sư, và đặc biệt là bộ tượng Di Đà Tam Tôn tĩnh tọa bằng đất nung cũ kỹ rất hiếm thấy do Thầy Tổ lưu truyền lại cho hậu duệ phụng thờ. Nằm bên phải phía sau chánh điện là Nhà Tổ, bên trong có bài trí linh vị và linh ảnh của chư vị khai sơn và trụ trì các đời, ấn tượng nhất là tôn tượng của Tổ Nhơn Duệ bằng đất nung tĩnh tọa, tay cầm mộc trượng có nhánh.
Trong hơn mười năm qua, nhà chùa cùng đàn na tín thí gần xa đã và đang tiếp tục trùng tu, kiến thiết thêm nhiều công trình phụ quanh khuôn viên chùa, tô điểm thêm cho chốn già lam ngày càng trang nghiêm, thanh tịnh, đẹp hài hòa với cảnh sắc thiên nhiên của vùng nông thôn mới…