33. Đại Kinh Người Chăn Bò

( Majjhima  Nikàya )

Chuyển thể Thơ :

Giới Lạc  MAI LẠC HỒNG  tự TUỆ NGHIÊM

 ( Huynh Trưởng Cấp Tấn  - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )

Email : honglacmai1@yahoo.com

33. Đại Kinh NGƯỜI CHĂN BÒ

(Mahàgopàlaka sutta)

Như vậy, tôi nghe :

          Một thời nọ, Thế Tôn an trụ

          Kỳ Viên Tự  – Chê-Tá-Va-Na

              Do Cấp-Cô-Độc tín gia

    ( A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka ) cúng dường.

          Lúc bấy giờ, Pháp Vương liền gọi :

    – “ Các Tỷ Kheo ! Ta nói pháp lành,

              Hãy khéo lắng nghe cho rành ”.

       Các Tỷ Kheo ấy đồng thanh vâng lời.

    – “ Các Tỷ Kheo ! Ở nơi chăn giữ

          Nếu không đủ mười một điều lo

              Đức tánh của người chăn bò

       Không thể chăn giữđàn bò được đâu,

          Không thể nào đàn bò hưng thịnh.

          Sao được tính mười một điều này ?

              Này các Tỷ Kheo ! Ởđây

   -  Mục tử không biết đúng sai Sắc màu,

      -  Không phân biệt thế nào các tướng,

      -  Không diệt trứng bọ chét, lo lường,

          -  Không biết băng bó vết thương,

   -  Không có xông khói thường thường vềđêm,

      -  Không biết chỗ vũng êm lội được,

      -  Không biết chỗ có nước uống lành,

          -  Con đường không biết rõ rành, 

   -  Không khéo đối với chỗ dành bòăn,

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –492  

      -  Vắt sữa nhiều khiến dần khô kiệt,

      -  Không săn sóc đặc biệt, vỗ an

              Bò đực già, bò đầu đàn.

       Người chăn bò chẳng sẵn sàng có ngay

          Đức tánh này đủ đầy mười một,

          Chăn giữ bò không tốt, không nên,

              Không khiến đàn bò thịnh lên.

       Cũng vậy, tương tự như tên gọi này  

          Tỷ Kheo nào ởđây không đủ

          Mười một pháp tuân thủ thực hành

              Không thể lớn mạnh, tăng nhanh

       Thành mãn trong Pháp & Luật thanh tịnh này.

          Vậy ởđây thế nào mười một ?

          Tỷ Kheo nào tối dốt, nghĩ lâu

           -  Nên không biết Sắc ra sao,

   -  Không khéo phân biệt Tướng nào cho thông,

       -  Trứng bọ chét lại không trừ bỏ,

       -  Không biết cách băng bó vết thương,

           -  Không có xông khói thường thường,

   -  Không biết chỗ nước an tường lội qua,

       -  Không biết qua chỗ nước uống được,

       -  Không biết được con đường thảnh thơi,

           -  Không khéo léo với các nơi

Đàn bò có thểăn thời cỏ non,

       -  Vắt không còn sữa, dần khô kiệt,

       -  Không tôn trọng đặc biệt đến ngay

              Thượng Tọa, Trưởng Lão các ngài

       Xuất gia hành đạo lâu ngày trải sang

          Bậc tôn túc trong hành Tăng-giới

          Bậc lãnh đạo Tăng-giới, đức nhiều.

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –493  

          *  Các Tỷ Kheo ! Sao làđiều

       Tỷ Kheo không biết bao nhiêu Sắc này ?

        - Chính ởđây, đối với sắc-pháp

          Không như thật giải đáp rõ ràng

              Các Sắc bốn đại thuộc hàng

       Sắc do bốn đại trải sang hợp thành

          Nên thành danh Tỷ Kheo không biết

          Không phân biệt các Sắc gần xa.

           *  Các Tỷ Kheo ! Thế nào là

       Tỷ Kheo không phân biệt ra tướng gì ?

        - Tỷ Kheo vì không như thật biết

          Kẻ ngu thiệt, nghiệp tướng của y,

              Kẻ trí, nghiệp tướng người ni,

       Không khéo phân biệt tướng tùy thấy qua.

      *  Các Tỷ Kheo ! Sao là Phích Khú(1)

          Không trừ khử bọ chét ởđây ?

            - Tỷ Kheo thọ dụng đủ đầy

       Dục tầm liền khởi, không rày tránh đi

          Không tức thì bỏ ngay, chấm dứt

          Không lập tức làm cho không còn.

              Hoặc khi thọ dụng dở, ngon

       Sân, hại tầm khởi dập dồn khư khư

          Không tránh né, không trừ mãi mãi

          Không làm cho tồn tại lâu dài.

              Hoặc khi thọ dụng như vầy

Ác, bất thiện pháp dẫy đầy khởi ra,

          Không diệt và không hề tránh né

          Không chấm dứt, không bẻ gãy ngay.

    _____________________________

   (1) : Bhikkhu , phiên âm là Tỳ-Khưu hay Tỷ-Kheo , nghĩa là

           Khất-sĩ .

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –494  

Đó là Tỷ Kheo hành sai

       Trứng con bọ chét ởđây không trừ.

      *  Thế nào là Phích-Khu nào đó

Đã không biết băng bó vết thương ?

            - Tỷ Kheo mắt thấy sắc thường

       Liền nắm giữ tướng thuộc đường chung, riêng

          Những nguyên nhân gì liền khiến mắt

          Không chế ngự, để mặc ái tham

Ưu bi, các ác thường làm

       Các bất-thiện-pháp bao hàm, khởi lên.

          Tỷ Kheo không tự nên chế ngự

          Nguyên nhân ấy để cứ mê si

              Mắt của mình không hộ trì

       Không thực hành sự hộ trì mắt đây.

Mũi ngửi hương vàtai nghe tiếng,

Lưỡi nếm vị từ miệng đưa vào,

Còn thân cảm xúc dạt dào,

Ý nhận thức các pháp nào liên quan. 

          Tỷ Kheo ấy hoàn toàn nắm giữ

          Tướng chung, riêng các thứ về căn

              Nguyên nhân gì khiến sáu căn

       Không được chế ngựái tham, lo buồn ?

          Bất thiện pháp, ác luôn phát khởi ?

          Là do bởi không cản nguyên nhân

              Và không hộ trì các căn

       Không thực hành sự các căn hộ trì.

          Tỷ Kheo không biết gì băng bó.

      *  Các Tỷ Kheo ! Lại có thế nào

              Tỷ Kheo không xông khói vào ?

    - Ởđây, vịấy mặc dầu được nghe

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –495  

          Được thọ trì thuộc về Chánh Pháp

          Nhưng không có thuyết pháp tùy thời

              Rộng rãi đến khắp mọi người,

       Là không xông khói ở nơi đạo tràng.

      *  Như thế nào là hàng Phích-Khú

          Không biết đủ những chỗ nước nào

              Có thể lội qua, không sâu ?

     - Ởđây, ý nghĩa nhắm vào Tỷ Kheo

          Thỉnh thoảng đều gặp nhiều Phích-Khú

          Có đầy đủđa văn suốt thông

              Truyền thống giáo điển nằm lòng

       Hoặc bậc trì Pháp, Luật tông nghiêm trì,

          Ma-ni-ka, bản ghi tóm tắt

          Các vịấy đều rất am tường.

              Nhưng Tỷ Kheo này xem thường

       Không hỏi để hiểu tinh tường, rộng sâu :

         ‘Thưa Tôn-giả ! Thế nào điểm ấy ?

          Thế nào là nghĩa vậy, ởđây ?’

              Nên những bậc Tôn-giả này

       Không làm hiển lộđủ đầy điều chi

          Chưa hiển lộ. Không vì làm rõ

          Những điều chưa được rõ ràng gì.

              Chánh Pháp còn những điều nghi

       Nên vịấy không trừ nghi-hoặc rồi !

          Như vậy thời Tỷ Kheo không biết

          Chỗ nước thiệt có thể lội qua.

          *  Thế nào Tỷ Kheo quả là

       Không biết nước uống hiền hòa ởđâu ?

        - Các Tỷ Kheo ! Mặc dầu Pháp & Luật

          Do Như Lai từng thuật rõ ràng

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –496  

              Tuyên thuyết, giảng dạy, bảo ban

       Nhưng không chứng đạt, dở dang không thành,

          Nghĩa tín thọ, pháp lành tín thọ

          Không chứng đạt để có hân hoan

              Liên hệ đến Pháp minh quang,

       Không biết nước uống hiện đang chỗ nào.

      *  Các Tỷ Kheo ! Thế nào Phích-Khú

          Trong ví dụ không biết đường đi ?

            - Ởđây, vịTỷ Kheo ni

       Không như thật biết, liễu tri con đường

          Bát Thánh Đạo con đường tám nhánh

          Nên lẫn tránh, không biết con đường.

           *  Thế nào Tỷ Kheo tầm thường  

       Không khéo léo, biết nơi đương cỏ nhiều

          Đểđàn bò sớm chiều ăn cỏ ?

        - Này Tăng Chúng ! Nếu có Tỷ Kheo

              Không như thật biết, hành theo

       Về Tứ Niệm Xứ được nêu pháp cần

          Nên tự thân, y không khéo dọ

          Chỗ có cỏ để bò đến ăn.

           *  Thế nào là Tỷ Kheo đần   

       Vắt sữa khô kiệt không cần nghĩ suy ?

        - Các Tỷ Kheo ! Những khi tín thí

          Vì lòng tin, thành ý cúng dường

              Bốn món vật dụng thường thường :

       Vật thực, y phục, sàng giường, thuốc men.

          Vì lòng tham nên bèn thọ nhận

          Không biết đủ nên vẫn nhận càn

              Như vậy, Tỷ Kheo rõ ràng

       Vắt sữa khô kiệt từ hàng tín gia.

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –497  

      *  Thế nào là Tỷ Kheo khiếm nhã

          Với Thượng Tọa, Trưởng Lão các ngài

              Bậc xuất gia đã lâu ngày

       Tôn túc, lãnh đạo, bậc Thầy trong Tăng ?

       – Tỷ Kheo ấy không hằng kính ngưỡng

          Không tôn trọng Trưởng thượng trong Tăng,

              Không có nghiệp khẩu, ý, thân

       Đầy lòng từái hướng dâng các ngài

          Trước mặt đây, sau lưng cũng vậy.

          Như thếấy, này các Tỷ Kheo !

              Xử sự của vị Tỷ Kheo

       Với Thượng Tọa, Trưởng Lão…đều tịnh thanh

          Hạ lạp lớn, tâm lành cao thượng

          Mà lại không kính ngưỡng, vâng theo.

              Như vậy thì vị Tỷ Kheo

       Mười một pháp ấy thảy đều thiếu đi,

          Không đủ, thì không hề lớn mạnh

          Không tăng thạnh, thành mãn tu trì

              Trong Pháp & Luật này uy nghi.

*   *   *

       Còn trường hợp khác, người đi chăn bò

          Mười một đức tánh do đầy đủ

          Thì có thể chăn giữđàn bò

              Khiến cho hưng thịnh đàn bò

       Thế nào mười một tánh cho đủ đầy ?

        - Mục tử này biết rành về sắc,

        - Khéo phân biệt tướng rất giỏi giang,

            - Diệt trứng bọ chét dễ dàng,

    - Khéo biết băng bó kỹ càng vết thương,

        - Có xông khói chuồng thường, sau trước,

        - Biết chỗ nước có thể lội qua,

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –498  

           - Biết chỗ nước uống hiền hòa,

    - Biết con đường có thể qua lại thường, 

        - Khéo léo chỗ bòđương ăn cỏ,

        - Người không có vắt sữa kiệt khô,

             - Chúý, chăm sóc với bò

       Đầu đàn, bò đực già…cho ân cần.

          Nếu có mười một phần đầy đủ

          Thì có thể chăn giữ thịnh hưng.

              Cũng vậy, Tỷ Kheo nào từng

Đủ mười một pháp sẽ hưng thịnh dần

          Sẽ thịnh mãn trong phần Pháp & Luật.

          Thế nào là mười một phần này ?

              Này các Tỷ Kheo ! Ởđây :

    - Vị Tỷ Kheo biết rõ ngay sắc liền,

        - Khéo phân biệt hiện tiền các tướng,

        - Trừ bỏ trứng bọ chét cho mau,

           - Biết băng vết thương thế nào,

    - Có xông khói,  - Biết chỗ nao lội thường,

        - Chỗ nước uống ; con đường…đều biết,

        - Khéo với việc tìm cỏ cho bò,

           - Không vắt khô kiệt sữa bò,

    - Tôn kính bậc Trưởng Lão, do các ngài

          Nhiều hạ lạp, nghiêm oai giới đức

          Bậc tôn túc, lãnh đạo trong Tăng.

           *  Thế nào biết rõ sắc phần ?

    - Vị Tỷ Kheo ấy như chân biết về

          Tất cả sắc thuộc về bốn đại

          Và sắc do bốn đại hợp thành,

              Tỷ Kheo các sắc biết rành.

   *  Phân biệt các tướng khéo rành là sao ?

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –499  

        - Ởđây, Tỷ Kheo nào định hướng

          Biết kẻ ngu, nghiệp tướng ngu đần,

              Kẻ trí, nghiệp tướng trí nhân,

       Tỷ Kheo khéo biết về phần tướng đây.

      *  Thế nào Tỷ Kheo này trừ bỏ

          Trứng bọ chét đã cóâm thầm ?

            - Vì không thọ dụng dục tầm,

       Không thọ dụng sân, hại tầm…khởi lên,

          Bất thiện pháp cạnh bên ác pháp

          Không thọ dụng khi phát khởi ra,

              Từ bỏ, chấm dứt, tránh xa

       Làm cho dứt tuyệt, trải qua không còn,

          Là từ bỏ trứng con bọ chét. 

      *  Thế nào biết băng bó vết thương ?

             - Vị Tỷ Kheo ấy tinh tường

       Khi mắt thấy sắc, không thường ngửa nghiêng

          Không nắm giữ chung, riêng tướng hiện

          Nguyên nhân khiến không chế ngự ngay

              Con mắt khi thấy sắc này

       Khiến cho tham ái dẫy đầy, ưu bi

          Bất thiện pháp, ác si khởi dữ

          Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân

              Hộ trì con mắt, thực hành.

       Khi tai nghe tiếng, mũi cần ngửi hương

Lưỡi nếm vị, thân thường cảm xúc

Ý nhận thức các pháp rõ liền,

              Không nắm giữ tướng chung, riêng

       Nguyên nhân gì khiến phan duyên các phần

          Khiến lục căn không được chế ngự

          Nên tham ái đã tự khởi lên,

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –500  

Ưu bi, các ác khởi lên,

       Các bất thiện pháp khởi lên dẫy đầy.

          Tỷ Kheo này, nguyên nhân chế ngự

          Thực hành sự hộ trì sáu căn,

              Là người vết thương biết băng.

   *  Tỷ Kheo xông khói ân cần là sao ? 

        - Tỷ Kheo nào giảng sâu khía cạnh

          Cho mọi người biết Chánh pháp ni

              Mà mình được nghe, thọ trì

       Là có xông khói phạm vi nào cần.

      *  Còn thế nào về phần vịấy

          Biết chỗđấy có thể lội qua ?

            - Tỷ Kheo lặn lội đường xa

       Thỉnh thoảng tìm đến bậc đa-văn liền

          Được trao truyền truyền thống giáo điển

          Những bậc hiện trì Pháp &Luật qua   

              Bản tóm tắt ( ma-ti-ka )

       Cũng được trì bởi bậc đa-văn này.

          Khi đến gặp, vị này có hỏi

          Được trả lời về mọi điều nghi :

             ‘Tôn-giả ! Điểm này là chi ?

Ý nghĩa của nó là gì, ởđây ?’.

          Những bậc Tôn-giả này hoan hỷ,

          Làm hiển lộ nghĩa lýđủ đầy  

Điều chưa hiển lộ, rõ bày

       Làm rõ những điểm xưa rày còn nghi.

          Đối với những điều nghi vấn trước

          Về Chánh Pháp, nay được đoạn trừ.

              Như vậy, Tỷ Kheo an như

       Biết chỗ có thể lội từ từ qua.

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –501  

      *  Thế nào là Tỷ Kheo biết rõ

          Chỗ nước uống vẫn có gần đây ?

           - Các Tỷ Kheo ! Phích-Khú này

       Trong Pháp và Luật Như Lai giáo truyền

Đã giảng dạy, đã tuyên thuyết rõ

          Thì vịđó chứng đạt đủ đầy

              Nghĩa và pháp-tín-thọ ngay

       Chứng đạt liên hệ Pháp này hân hoan

          Biết rõ ràng chỗ nào nước uống

          Tỷ Kheo ấy bàn luận pháp mầu.

         *  Còn vị Tỷ Kheo thanh cao

       Con đường biết rõđuôi đầu ra sao ?  

        - Tỷ Kheo nào biết rành như thật

          Con đường Thánh có tất tám chi

            ( Chánh tri kiến, chánh tư duy,

       Chánh ngữ, chánh nghiệp, đồng thì mạng chân,

          Chánh tinh tấn và phần chánh niệm,

          Cùng chánh định, thúc liễm tịnh thanh )

              Như vậy, Tỷ Kheo tín thành

       Biết con đường để thực hành sâu xa.

      *  Thế nào là Tỷ Kheo khéo đó

          Biết các chỗ bò có thểăn ?

            - Ởđây, Tỷ Kheo này hằng

       Biết rõ Niệm Xứ bốn phần chánh chân

        ( Thường như thật ‘quán thân bất tịnh’,

         ‘Thọ thị khổ’, nhất định quán ngay,

             ‘Quán tâm vô thường’, chuyển hoài

      ‘Quán pháp vô ngã’, trong ngoài chẳng ta )      

      *  Thế nào là Tỷ Kheo hiểu biết  

          Không vắt sữa khô kiệt làm chi ?

Trung Bộ (Tập 1)Đại K. 33 : NGƯỜI CHĂN BÒ   * MLH –502  

             - Ởđây, Tại gia bạch-y

       Cúng dường tứ sự như y, sàng tòa,

          Dâng vật thực, thuốc mà trị bệnh  

          Vì kính mến, với cả tín tâm,

              Tỷ Kheo nhận lảnh, nhủ thầm :

      ‘Ít muốn, biết đủ’, chỉ nhằm vừa thôi.

          Như vậy thời Tỷ Kheo hiểu biết

          Không vắt kiệt tín-thíđàn-na.

           *  Các Tỷ Kheo ! Thế nào là

       Tỷ Kheo vâng phục cùng là kính tôn

          Đối với bậc Sa-môn Thượng Tọa

          Những Trưởng Lão cao hạ, nghiêm thân

              Tôn túc, lãnh đạo trong Tăng      

       Tôn trọng đặc biệt và hằng vâng theo ?

        - Vị Tỷ Kheo với  thân, khẩu nghiệp

          Vàý nghiệp… vô lượng lòng Từ

               Trước mặt, sau lưng Đạo Sư

       Cũng đều thương kính với chư vị này.

          Các Tỷ Kheo ! Như vầy Phích-Khú

          Vị nào đủ mười một pháp này

              Có thể tăng thịnh, mạnh thay !

       Thành mãn trong Pháp & Luật đây vô cùng ”.

          Nghe Đại Hùng Thế Tôn thuyết giảng

          Một bài pháp viên mãn, minh quang

              Các Tỷ Kheo trong đạo tràng

       Hoan hỷ, tín thọ lời vàng Thế Tôn ./-

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  ( 3 L )

*  *  *

( Chấm dứt  Kinh số 33 :  Đại Kinh NGƯỜI CHĂN BÒ  –

MAHÀGOPÀLAKA  Sutta  )