TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRƯỜNG BỘ KINH
(Dìgha Nikàya)
Tập I
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ: Giới Lạc MAI LẠC HỒNG
NHÀ XUẤT BẢN PHƯƠNG ĐÔNG PL. 2555 - DL 2010
Kinh SA-MÔN QUẢ
( Sàmannaphala-sutta )
Như vậy, tôi nghe :
1. Một thời, đức Thế Tôn du hóa
Vương Xá Thành – Rá-Chá-Ga-Ha (1)
Vườn xoài của Chi-Va-Ka (2)
Tức Kô-Ma-Rá-Phách-Cha (3) đại thần
( Là Ngự Y ở gần Vương Thượng
Tôn kính Phật, quy ngưỡng Phật môn
Thiện
Nguyện được điều trị Thế Tôn khi cần )
Đại Chúng Tăng hầu gần đức Phật
Nghìn hai trăm năm chục Tỷ Kheo
Lục hòa, tứ nhiếp hành theo
Thanh tịnh giới bổn, sống nghèo độc cư.
*
Lúc bấy giờ Vua A-Xà-Thế (4)
Con của vua Bim-Bí-Sa-Ra (5)
Và Vi-Đề-Hy (6) lệnh bà
Trị vì vương quốc, xứ Ma-Kiệt-Đà
Đức vua A-Cha-Ta-Sát-Tú (4)
Lễ bố-tát vân tụ ngày rằm
Ngồi trên lầu cao, trầm ngâm
Có rất nhiều vị Đại thần chung quanh
________________________________
(1) : Ràjagaha : Thành Vương Xá , thủ phủ Nước Ma-Kiệt-Đà . (2) &(3):Jìvaka Komàrabhacca : Ngự Y của vua A-Xà-Thế.
(4) & (5) & (6) : Vua A-Xà-Thế ( Ajàtasattu ) con vua Bimbisara (Tần Bà Sa La hay Bình Sa Vương ) và Hoàng hậu Videhi , trị vì Nước Magatha (Ma Kiệt Đà).
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 060
Vua đột nhiên chạnh lòng cảm hứng
Thốt lên rằng : “ Thật xứng đáng thay !
Thật khả ái, diễm lệ thay !
Đêm rằm mỹ diệu trăng đầy sáng trưng
Thật êm dịu ! Đáng mừng điềm tốt
Ánh sáng trăng của một đêm rằm
Trẫm có ý định trong tâm
Muốn đến chiêm bái, kiếm tầm Đạo Sư
Nhờ uy đức nghiêm-từ vị ấy
Được an tịnh, sẽ thấy tín tâm ”.
2. Nghe vậy, một vị đại thần
Tâu rằng : “ Có một Đại Nhân sáng ngời
Là Giáo Trưởng tuyệt vời, Hội Chủ
Vị Sư Trưởng có đủ đức tài
Pu-Ra-Ná Káp-Sa-Pa (1)
Khai tổ Giáo phái danh gia tôn sùng
Bậc trưởng thượng, vô cùng thông thái
Mong Đại Vương chiêm bái vị này
Nếu được gặp, thật lành thay !
Đại Vương tịnh tín càng ngày càng thêm
Cả vương quốc ngày đêm lợi lạc
Và Hoàng gia tấn phát lộc tài ”.
Nghe vị đại thần trình bày
Vua vẫn yên lặng, như ngài chẳng nghe.
3. Đại thần khác vội khoe Sư Trưởng :
“ Tâu Đại Vương ! Giáo Trưởng tài ba
Mạc-Kha-Li Gô-Sa-La (2)
____________________________
(1)& (2) : Pùrana Kassapa ( Phú-la Ca-Diếp ) và Makkhali Gosala
( Mạt-gìa-lê Cù-xá-lợi ): hai trong Lục Sư ngoại đạo thời Phật .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 061
Là vị Hội Chủ thật là cao minh
Được quần chúng tôn sùng, ngưỡng mộ
Vị Khai tổ Giáo phái nổi danh
Nếu Đại Vương với lòng thành
Đến để chiêm bái, ắt sanh phước lành ”.
Nghe nói vậy, Vua Ma-Ga-Thá
A-Xà-Thế an tọa như thường
Làm thinh, lộ vẻ chán chường
Không nói chi cả, như dường không nghe.
4. Vị quan khác vội khoe Giáo Chủ :
“ Tâu Đại Vương ! Thật đủ phước duyên
Nếu ngài tìm đến quan chiêm
Vị Đại Sư Trưởng trang nghiêm từ hòa
Hội Giáo Trưởng là A-Chi-Tá (1)
Tức ngài Kê-Sa-Kám-Ba-Li (1)
Khi gặp Sư Trưởng một khi
Đại Vương sẽ được tức thì tín tâm ”.
Nghe nói thế, trầm ngâm yên lặng
A-Xà-Thế, vua chẳng nói gì.
5. Một đại thần khác tức thì
Bước ngay ra trước đan trì tâu Vua :
“ Tâu Đại Vương ! Trong mùa trăng sáng
Thật thỏa đáng, Ngài muốn cung chiêm
Một vị Sư Trưởng đáng tìm
Là Đại Giáo Trưởng uy nghiêm vô cùng
Được quần chúng tôn sùng, ngưỡng bái
Bậc Khai tổ Giáo phái từ hòa
Dồi dào kinh nghiệm trải qua
__________________________________
(1 ) : Ajita Kesakambali ( A-kỳ-đa Kỳ-xá-khâm-bà-la ) :
Vị khác trong Lục Sư ngoại đạo thời Phật tại thế .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 062
Ngài Pa-Kú-Thá Kách-Cha-Da-Nà (1)
Nếu Đại Vương thân qua chiêm bái
Chắc sẽ được thanh thái tâm hồn
Tịnh tín, hoan hỷ, kính tôn
Hoàng gia sung thịnh, Tông môn đời đời ”.
A-Xà-Thế nghe lời tâu đó
Vẫn yên lặng, không tỏ ý gì.
6. Vị khác bước ra đan trì :
“ Tâu lệnh Thánh Thượng ! Chẳng chi tốt bằng
Với thánh ý vẫn hằng mong mỏi
Gặp Đạo Sư tài giỏi, quang huy
Có vị Giáo Trưởng toàn tri
San-Cha-Dá Bê-La-Thi-Pút-Tà (2)
Là Hội Chủ danh gia thông thái
Vị Khai tổ Giáo phái cao thâm.
Đây là Sư Trưởng đáng tầm
Thánh Thượng nên kíp quang lâm nơi này
Được yết kiến bậc đầy tài đức
Thì Thánh Thượng quả thực uy danh
Sẽ đạt tin tưởng tịnh thanh
Hoàng gia cũng được phúc lành, duyên may ”.
A-Xà-Thế ngồi ngay, yên lặng
Vẫn làm thinh, vua chẳng nói gì.
7. Vị đại thần khác tức thì
Tâu vua tiến cử một vì Đạo Sư :
“ Tâu Đại Vương ! Tịnh cư cao cả
_______________________________
(1) & (2) : Pakudha Kaccàyana ( Bà-phù-đà Ca-chiên-diên )
và Sanjaya Belathiputta ( Tán-nhã-di Tỳ-la-phê-phất ) :
Hai vị khác trongLục Sư ngoại đạo thời Phật tại thế .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 063
Ni-Ganh-Thá Na-Tá-Pút-Ta (1)
Là bậc Hội Chủ danh gia
Bậc Đại Giáo Trưởng thật là tối tôn
Có danh vọng tông môn giáo phái
Nhiều kinh nghiệm, thông thái, trang nghiêm
Nếu Đại Vương đến cung chiêm
Rất là lành tốt, phước tìm Đạo Sư ”.
Nghe nói vậy, trầm tư yên lặng
A-Xà-Thế vua chẳng nói gì.
8. Bấy giờ, ông Chi-Va-Ka
Tức Kô-Ma-Rá-Phách-Cha vẫn ngồi
Khi đức vua đang hồi mệt mỏi
Bởi các quan tranh nói quá nhiều.
Cách xa vua chẳng bao nhiêu
Ông vẫn yên lặng, không điều tâu ra.
Vua xứ Ma-Ga-Tha bèn hỏi :
- “ Tại sao khanh chẳng nói câu gì ?
Cũng chẳng tiến cử điều chi
Hỏi khanh có biết phạm vi xứ này
Có Đạo Sư, bậc Thầy cao thượng
Đáng tôn kính, quy ngưỡng, cúng dường
Khanh hãy tiến cử triều đường
Để trẫm tịnh tín, muôn phương được nhờ ”.
Chi-Va-Ka bấy giờ mới nói :
“ Tâu Đại Vương ! Trong cõi Tam thiên
Thế gian duy có Cha Hiền
Đại Giác, Ứng Cúng, phước duyên trời người
________________________________
(1) : Nigantha Nàtaputta ( Ni-kiền-tử ) : một trong Lục Sư
ngoại đạo thời Phật tại thế .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 064
Là nơi đáng đời đời quy ngưỡng
Được tịnh tín, vô lượng phước môn.
Ngài chính là đấng Thế Tôn
Chánh Đẳng Chánh Giác, tiếng đồn gần xa
Minh Hạnh Túc hoặc là Thiện Thệ,
Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu,
Thế Gian Giải, Thiên Nhân Sư,
Là bậc đại trí, đại từ, đại bi.
Hạ thần đã quy y Đại Giác
Và hiện thời phúc lạc cho thần :
Bậc thầy của cả Thiên Nhân
Hiện đang trú ngụ nhà thần, tại nơi
Vườn xoài rộng, sáu thời giáo hóa
Với Tăng đoàn cao cả trên đời
Một ngàn hai trăm năm mươi
Tỷ Kheo đại chúng trời người kính tin.
Với trí tuệ quảng minh siêu việt
Ngài có thể giải quyết nghi nan
Giới đức thanh tịnh hoàn toàn
Chỉ dạy tự giác, Tăng quang tịnh, hòa
Ngài là Gô-Ta-Ma Đại Giác
Hạnh Phật Đà lợi lạc quần sinh
Nếu Đại Vương có lòng tin
Thân hành đến gặp, ắt sinh phúc lành ”.
*
9. Vừa nghe nói, duyên lành hội đủ
A-Cha-Ta-Sát-Tú (1) cả mừng
Lập tức truyền lệnh quần thần
Kiệu voi cho thắng, Vua cần đi ngay
_______________________________
(1) : Ajàtasattu : A-Xà-Thế , vua nước Magadha (Ma-Kiệt-Đà).
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 065
Lên vương tượng hằng ngày vua ngự,
Năm trăm voi, mỹ nữ cung phi
Khởi hành dưới bóng tinh kỳ
Hàng ngàn ngọn đuốc uy nghi sáng ngời
Thẳng tiến đến vườn xoài đêm hạ
Của ông Kô-Ma-Rá-Phách-Cha (1)
.
10. Khi đó, vua Ma-Ga-Tha (2)
Uy nghi thẳng đến không xa vườn xoài
Bỗng sợ hãi, tóc ngài dựng ngược
Lòng kinh hoàng, toát mướt mồ hôi
Hỏi Chi-Va-Ka bầy tôi :
- “ Ngươi định phản bội, gạt mồi ta chăng ?
Định nạp ta cho đằng kẻ nghịch
Là những kẻ thù địch của ta ?
Ngươi nói đại chúng hằng hà
Đến cả ngàn vị, sao mà lặng trang
Không một tiếng ho khan, đằng hắng
Không tiếng ồn, vắng lặng như tờ ? ”.
Chi-Va-Ka lúc bấy giờ
Trấn an vua chớ có ngờ vực chi :
- “ Thần không dám phản khi quân thượng
Không nạp ngài để hưởng vinh hoa
Ngài hãy thẳng tới phía xa
Căn nhà tròn giữa là nhà hội chung
Trong nhà đó, đèn dùng thắp chọn
Chỉ ít ngọn, đại chúng đang thiền ”.
11. Khi ấy vua mới được yên
_______________________________
(1): Jìvaka Komàrabhacca : vị Ngự Y của vua A-Xà-Thế cũng
là vị Thiện
(2) : Ajàtasattu (A-Xà-Thế) vua nước Magadha (Ma-Kiệt-Đà).
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 066
Cả đoàn thẳng tới hoa viên vườn xoài
Đi cho đến chỗ voi đi được
Rồi xuống kiệu, nhắm hướng nhà tròn
Vua hỏi : “ Nơi nào Thế Tôn
Đang ngự giữa Chúng Trung Tôn tịnh thiền? ”.
Chi-Va-Ka, ông liền hướng dẫn :
- “ Ngay cột chính là đấng Cha Lành
Ngồi trước đại chúng tịnh thanh
Trang nghiêm giới đức, pháp thân diệu kỳ ”.
12. A-Xà-Thế liền đi gần lại
Nhìn Đại chúng an tọa tịnh thiền
Trông như hồ nước lặng yên
Vua bèn cảm hứng thốt lên ước nguyền :
“ Mong Hoàng tử tinh chuyên trầm lặng
Như tĩnh lặng Đại chúng tịnh, hòa
Nguyện U-Đa-Di-Phách-Đa (1)
Hoàng tử, tâm được như là Chúng Tăng ! ”.
- “ Này Đại Vương ! Ngài đang nghĩ đến
Tâm của ngài thương mến nặng tình ? ”.
- “ Bạch Thế Tôn ! Thật anh minh
Con đang nghĩ đến con mình thân thương
Con ước nguyện thường thường Hoàng tử
Được trầm lặng, tĩnh lự như Tăng
Con thương Hoàng tử ai bằng
Nên nguyện con được như hằng ước mong ”.
13. A-Xà-Thế nói xong, nghiêm cẩn
Đảnh lễ Phật, xá tận Chư Tăng
Rồi vua ngồi xuống một bên
_______________________________
(1) : Udàyibhaddha ( Ưu-đà-di-bạt-đà ): con vua A-Xà-Thế.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 067
Hỏi Phật những việc dưới trên chưa tường.
- “ Bạch Đại Đức Thế Tôn ! thương tưởng
Cho con hỏi một hướng hoài nghi ”.
- “ Này Đại Vương ! Có việc gì
Đại Vương cứ hỏi, chẳng chi ngại ngần ”.
14. - “ Bạch Thế Tôn ! Trong tầng xã hội
Các chức nghiệp mỗi mỗi khác, như :
Điều tượng sư, Điều mã sư,
Nguyên soái, Chiến sĩ, Quân sư, anh hùng,
Xa thuật sư và cùng Thám tử,
Quân kỳ binh, quân thứ sĩ quan
Giáp binh, nô lệ xuất thân
Thợ hớt tóc, hỏa đầu quân, làm nhà,
Người hầu tắm hoặc là thợ giặt
Thợ đồ gốm, thợ dệt, thợ may,
Người đan thúng rỗ, thợ cày,
Hoặc nhà in ấn hoặc thầy chiêm tinh,
Các nghề nghiệp dù tinh hay vụng
Có kết quả cho chúng hưởng ngay
Lợi nhuận đem đến hằng ngày
Tự thân an lạc, phúc ngay gia đình
Họ nuôi sống tự mình, thân quyến
Nuôi mẹ cha, nuôi đến vợ con
Bạn bè giúp khi héo mòn
Cúng dường, bố thí, phước còn đời sau
Khi mạng chung, thân này chấm dứt
Nhờ phước đức, họ được sinh Thiên
Thọ hưởng phước báo được liền
Kết quả thiết thực, hiện tiền thấy ngay.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 068
Còn thiết thực, xin Ngài diễn tả
Hạnh Sa-môn kết quả thế nào ? ”.
15. - “ Này Đại Vương ! Ở những đâu
Đại Vương nhớ lại, với câu hỏi này
Ngài đã hỏi các thầy Phạm Chí
Các Sa-môn ; họ chỉ ra sao ?
Nếu thấy không trở ngại nào
Đại Vương ! Xin hãy đổi trao chuyện này ”.
- “ Bạch Đại Đức Thế Tôn ! Không ngại
Đối với Ngài, bậc đại từ bi
Xin thuật lai con nhớ ghi
Những lần đến hỏi các vì Đạo Sư :
16. Một thời đến thảo lư Giáo Trưởng
Để thăm hỏi, chúc tụng ôn hòa
Pu-Ra-Na Káp-Sa-Pa (1)
Là Đại Giáo Trưởng rất là nổi danh
Khi được hỏi ngọn ngành của hạnh
Bậc Sa-môn chân chánh ra sao ?
Sẽ được kết quả thế nào ?
Y như lời đã hỏi vào Thế Tôn.
17. Bạch Đại Giác ! Khi con cật hỏi
Pu-Ra-Na bèn nói một tràng :
- “ Này Đại Vương ! Người tự làm
Hay khiến người khác thay làm cho ta
Hoặc chém giết hay là bảo giết
Tự thiêu đốt hay khiến người thiêu
Tự gây phiền muộn càng nhiều
____________________________
(1) : Pùrana Kassapa ( Phú-la Ca-Diếp ) một trong Lục Sư
ngoại đạo thời Phật .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 069
Hay khiến người khác làm điều phiền tâm
Gây áo não, khiến làm áo não,
Gây sợ hãi hay bảo người gây,
Sát sinh, lấy của không ngay,
Phá nhà, cướp bóc, tư thông vợ người
Hoặc nói láo, chưởi người, đâm thọc
Mọi hành động ngang dọc hiểm nguy
Cũng chẳng có tội ác chi
Làm mọi tội lỗi chẳng gì khắc khe.
Tỷ như lấy bánh xe sắc bén
Giết hại người, đâm chém chúng sanh
Cõi đất đống thịt hình thành
Cũng chẳng tội lỗi phát sanh cho mình.
Nếu có người hành trình hạn cuộc
Trên bờ
Vừa đi vừa giết chúng sanh
Tàn sát, não hại tung hoành gớm thay !
Thì người này cũng không vì thế
Có tội ác cụ thể lớn lao
Dù tự giết hại biết bao
Hay bảo người giết, cũng nào tội chi
Như có người đang đi bờ Bắc
Đi xuyên suốt trước mặt sông Hằng
Vừa đi, vừa với lòng thành
Bố thí, tế lễ, làm lành khắp nơi
Lại khuyên người đồng thời làm phước
Cũng chẳng được mảy phước báo gì ”.
- Bạch Thế Tôn ! Như vậy thì
Khi hỏi về mít, trả lời xoài đây
Hỏi về xoài, nói đây là mít
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 070
Pu-Ra-Na mù tịt kiến văn
Hỏi kết quả hạnh Sa-môn
Dùng thuyết VÔ NGHIỆP đáp dồn như trên.
Con tự nghĩ : ‘Dưới trên khắp cõi
Bậc Sư trưởng mong mỏi, ngợi ca
Làm sao Vua và hoàng gia
Làm những vị ấy tỏ ra phiền lòng’.
Không cật nạn cũng không tán thán
Không thốt lời bất mãn, khen chê
Dù không mãn nguyện mọi bề
Đứng dậy, con bỏ ra về hoàng cung.
19. Bạch Đại Đức Thế Tôn cao cả !
Có một thời, con đã thăm qua
Mạc-Kha-Lị Gô-Sa-La (1)
Vị Đại Giáo Trưởng như là truyền ngôn
Khi con đến hội môn giáo chúng
Con chúc tụng thân hữu, xưng tên
Xong rồi ngồi xuống một bên
Nêu lên câu hỏi gây nên nghi ngờ
Đúng y câu đã nhờ Đại Giác
Giải thích cho hạnh các Sa-môn.
“ Trong một xã hội sinh tồn
Tất cả chức nghiệp vẫn còn lợi an
Điều thiết thực là mang kết quả
Có lợi nhuận đền trả sức mình
Còn Sa-môn hạnh thực tình
Điều nào thiết thực, kết tinh lợi gì ? ”.
_______________________________
(1): Makkhali Gosala ( Mạt-gìa-lê Cù-xá-lợi ): một
trong Lục Sư ngoại đạo thời Phật .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 071
20. Khi được hỏi, tức thì Giáo trưởng
Trả lời ngay, không vướng vấp gì :
- “ Này Đại Vương ! Chẳng Nhân chi
Cũng chẳng phải có Duyên gì cho ta
Loài hữu tình cho là ô nhiễm
Không nhân, duyên ; tiệm tiến nhiễm ô
Không nhân, duyên ; chẳng nhiễm ô
Hữu tình thanh tịnh, chẳng nhờ duyên, nhân
Không tự tác, không cần tha tác
Không nhân tác, không lực, không chuyên
Không có tinh tấn, lực riêng
Tất cả sinh vật mọi miền đều không
Không tự tại cũng không cố gắng
Bị dẫn dắt, định mệnh an phần
Hưởng thọ khổ, lạc, thác sanh
Y theo sáu loại sẵn dành để sang
Một triệu bốn trăm ngàn chủng loại
Sáu ngàn thêm, rồi lại sáu trăm
Có năm trăm loại Nghiệp thâm
Và có năm nghiệp thăng trầm năm căn
Có ba nghiệp về Thân, khẩu, ý
Loại nghiệp chỉ có ở Khẩu, thân
Loại bán nghiệp chỉ Ý căn.
Sáu mươi hai đạo, tám nhân địa, cùng
Sáu mươi hai, tính chung, trung kiếp
Sáu giai cấp, tính tiếp nghiệp sanh
Đã có bốn ngàn chín trăm
Và cũng số đó, du hành khách thương
Cùng số đó, thường thường chỗ ở
Loài Na-ga, rồng ở biển sông
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 072
Ba nghìn địa ngục cảnh đồng
Băm sáu trần giới, mênh mông các loài :
Bảy tưởng thai, bảy loài vô tưởng
Bảy tiết thai cùng bảy loài trời
Bảy loài quỷ, bảy loài người
Bảy hồ nước rộng, bảy từng vực sâu
Có tám trăm bốn mươi vạn kiếp
Thời gian ấy, khổ nghiệp tận trừ
Cho cả kẻ hèn, người ngu
Sau khi lưu chuyển luân hồi khổ đau.
Không lời nguyện, nhờ vào giới hạnh
Sẽ chín muồi nghiệp tánh chưa thuần
Bởi những nhẫn thọ tập huân
Khó đo khổ, lạc khi dùng vật đo
Không giảm tăng, luân hồi dừng lại
Kẻ trí ngu trừ bại khổ đau ”.
21. Bạch Thế Tôn ! Kể trước sau
Ông Gô-Sa-Lá lún sâu quá rồi
Nêu lên thuyết LUÂN HỒI TỊNH HÓA
Như hỏi xoài thì tả mít ngay
Hỏi mít liền bảo xoài đây
Con liền tự nghĩ : ‘Xứ này, Sa-môn
Bà-la-môn, các ngài sư trưởng
Con không thể để vướng lụy phiền’.
Vì vậy, dù lòng chẳng yên
Con vẫn im lặng, giữ riêng ý mình
Không cật nạn, không tình tán thán
Không bất mãn, chẳng bác bỏ chi
Con đã đứng dậy ra đi
Dẫu không mãn nguyện những gì được nghe.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 073
22. Bạch Đại Đức Thế Tôn ! Vừa trải
Sau giấc hòe, nghĩ mãi trong tâm
Tịnh cư Giáo Trưởng phải thăm
A-Chi-Tá Kê-Sa-Kàm-Ba-Li (1)
Khi con đến, tức thì chúc tụng
Lời thân mến, hữu dụng xã giao
Sau những lời nói đón chào
Ngồi xuống một chỗ, hướng vào Đạo sư
Điểm thắc mắc từ từ con hỏi
Nhấn mạnh vào cốt lỏi vấn đề
Nội dung kết quả các nghề
Y như đã hỏi, nhằm về Sa-môn.
- “ Thưa Giáo Trưởng ! Bảo tồn mạng sống
Các chức nghiệp lao động, trí nghề
Đều có kết quả mang về
Lợi nhuận nuôi sống, mọi bề cho ta
Còn thiết thực về Sa-môn hạnh
Có kết quả hiện cảnh hay không ? ”.
Khi nghe câu hỏi vừa xong
Ông A-Chi-Tá đã mong trả lời
- “ Này Đại Vương ! Cõi đời đoạn diệt
Không bố thí, chẳng thiết hy sinh
Không tế tự vì không sinh
Không quả dị thục, nghiệp lành, ác : không
Không cha mẹ, hóa sanh không có
Không Phạm Chí, chẳng có Sa-môn
Chánh hướng, chánh hạnh bảo tồn
Tự mình chứng ngộ Pháp môn, lưu truyền
_______________________________
(1): Ajita Kesakambali ( A-kỳ-đa Kỳ-xá-khâm-bà-la ) :
một trong Lục Sư ngoại đạo thời Phật .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 074
Do bốn đại hợp duyên thành tựu
Khi mạng chung vĩnh cửu phải lìa
Đất, nước, gió, lửa phân chia
Các căn thì lại nhập vào hư không
Khi đã chết, nào mong ái ngại
Hỏa táng rồi, còn lại nắm xương
Chỉ người ngu mới tán dương
Về sự bố thí, cúng dường, ích chi !
Lời nói chúng thế thì trống rỗng
Khi chấp rằng sự sống triền miên
Kẻ ngu cũng như người hiền
Chúng sẽ đoạn diệt, mất liền, tiêu tan ”.
24. Bạch Thế Tôn ! Hoàn toàn trái ngược
Khi con hỏi thì được trả lời
Với thuyết ĐOẠN DIỆT khơi khơi
Chẳng hề dính dáng đến lời hỏi đâu
Khi hỏi xoài chỉ vào trái mít
Khi hỏi mít thì chỉ trái xoài
Con tự nghĩ : ‘Phải xét soi
Thần dân bách tính trong ngoài kính tôn
Các Phạm Chí, Sa-môn sư trưởng
Nên con phải tránh vướng phiền lòng
Các Sa-môn, Bà-la-môn
Đó là phương tiện bảo tồn lòng dân’.
Nghĩ như vậy, chẳng cần bác bỏ
Không cật nạn, không có tán dương
Không mãn nguyện, vẫn bình thường
Đứng dậy ra khỏi hội đường, về cung.
25. Bạch Đại Đức Thế Tôn ! Vị khác
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 075
Pa-Ku-Thá Kách-Chá-Da-Na (1)
Đến gặp Giáo Trưởng tại nhà
Khi gặp, con chúc ôn hòa xã giao
Sau những lời đón chào Giáo trưởng
Con ngồi xuống, mặt hướng về ông :
- “ Thưa Giáo Trưởng ! Rất trông mong
Ngài sẽ giải đáp, nếu không ngại ngần :
Các chức nghiệp dù nhàn hay cực
Đều đem lại lợi tức cho ta
Nuôi sống thân quyến, cả nhà
Bản thân họ cũng thăng hoa đời này
Điểm thiết thực : Có ngay kết quả
Họ hưởng thụ và thỏa mãn liền
Còn Sa-môn hạnh hiện tiền
Có được kết quả như nguyền hay không ? ”.
26. Nghe con hỏi thì ông liền đáp :
- “ Này Đại Vương ! Xin hãy nghe qua
Có Bảy thân không làm ra
Và cũng không bị làm ra, chẳng đồng
Không sáng tạo cũng không sinh sản
Như trụ đá đứng thẳng, đầu non
Bất động, chuyển biến không còn
Với nhau chúng cũng không còn xâm lăng
Không ảnh hưởng tới tầng lạc, khổ
Cả khổ lạc, không chỗ nương nhau
Vậy bảy thân ấy thế nào ?
Địa, phong, thủy, hỏa, khổ và lạc thân
_______________________________
(1) : Pakudha Kaccàyana ( Bà-phù- đà Ca-chiên-diên ) :
Một trong Lục Sư ngoại đạo thời Phật .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 076
Cùng thứ bảy : Mạng thân, chung lại
Cả bảy thân thường tại thường hằng
Như đỉnh núi, không xâm lăng
Hoặc như trụ đá thẳng băng giữa trời
Người giết hại vậy thời không có
Bị giết hại, cái đó cũng không
Không nghe, không nói, dị đồng
Cũng không người biết, khiến cùng biết chung.
Khi một ai tàn hung bên cạnh
Dùng kiếm sắc vung mạnh chém đầu
Thì cũng chẳng ai chết đâu
Chẳng ai tước đoạt mạng nào của nhau
Lưỡi kiếm chỉ rơi vào ở giữa
Bảy thân ấy, như tựa khoảng không”.
27. Kính bạch Đại Đức Thế Tôn !
Khi hỏi về quả Sa-môn thế nào
Pa-Ku-Tha tào lao nói khác
Với quan điểm cũng khác, lạc loài
Khi được hỏi về trái xoài
Trả lời là mít, mít xoài lộn tưng.
Con tự nghĩ : ‘Đáng mừng trong nước
Thần dân con mong được kính tôn
Bà-la-môn cùng Sa-môn
Họ nghĩ giới đức, phước tồn hà sa
Làm sao ta phiền hà các vị
Sa-môn cùng Phạm chí trong vùng’.
Nên không cật nạn lung tung
Cũng không tán thán, dù không hài lòng
Không công nhận cũng không bác bỏ
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 077
Con đứng dậy ra ngõ, về cung.
28. Kính bạch Đại Đức Thế Tôn !
Một thời , con đến Hội môn vị này
Ni-Ganh-Thá Na-Ta-Pút-Tá (1)
Khi đến nơi, vồn vả đón chào
Nói lời chúc tụng xã giao
Sau đó ngồi xuống, bắt đầu hỏi han :
- “ Thưa Giáo Trưởng ! Các hàng dân chúng
Các chức nghiệp, công dụng thấy ngay
Đem lại lợi lạc đủ đầy
Gia đình nuôi sống, sum vầy vợ con
Hạnh Sa-môn chi còn thiết thực
Về kết quả của bực Sa-môn ? ”.
29. Kính bạch Đại Đức Thế Tôn !
Khi nghe con hỏi Sa-môn quả này
Ni-Ganh-Thá trình bày một mạch :
- “ Này Đại Vương ! Trong sạch giới điều
Bốn loại Cấm Giới ngặt nghèo
Một Ni-Kiền-Tử tuân theo suốt đời :
* Sống gìn giữ mọi thời với Nước
* Mọi Ác pháp phải được giữ gìn
* Tẩy sạch ác pháp trong mình
* Sống với ý chí giữ gìn ác sinh.
- Này Đại Vương ! Tự mình chế ngự
Bốn cấm giới thứ tự như trên
Một Ni-kiền-tử vững bền
Sẽ có danh hiệu là tên gọi gì ?
_______________________________
(1) : : Nigantha Nàtaputta ( Ni-kiền-tử ) : Một trong Lục Sư
ngoại đạo thời Phật tại thế .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 078
Ga-Tát-Tô (1) : ‘Đã đi đến đích’,
Da-Tát-Tô (2) : ‘Điều phục tự tâm’,
Thi-Tát-Tô (3) : ‘An trú tâm’,
Cả ba tên gọi chẳng lầm vào đâu ”.
30. Bạch Thế Tôn ! Muốn mau được biết
Về kết quả chân thiệt Sa-môn
Giáo trưởng lại nói lòng vòng
Bốn sự chế ngự ở trong Cấm điều.
Con tự nghĩ : ‘Mục tiêu trị quốc
Thuận lòng dân, kết cuộc vững bền
Nên suy cho kỹ, không nên
Phiền lòng Phạm-chí, Sa-môn nước mình
Vì dân chúng tận tình kính ngưỡng
Các vị mà họ tưởng siêu nhân’.
Dù không mãn nguyện điều cần
Con không công nhận, chẳng cần tán dương
Không cật nạn, chẳng lời bất mãn
Con rời khỏi nơi giảng, về cung.
31. Kính bạch Đại Đức Thế Tôn !
Con từng đã đến Hội môn một vì
Là Hội Chủ, đương vi Giáo Trưởng
Đại Giáo trưởng giáo hội uy nghi
Khai tổ Giáo phái danh tri
San-Cha-Dá Bê-Lát-Thi-Pút-Tà (1)
Khi con đến, xã giao chào đón
Và thăm hỏi mọi chốn an hòa
Sau lời chúc tụng đã qua
Con liền ngồi xuống trên tòa một bên
_______________________________
(1) : Gatatto . (2) : Yatatto . (3) : Thitatto .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 079
Đặt câu hỏi như trên đã hỏi :
- “ Thưa Giáo Trưởng ! Với mọi người dân
Các loại chức nghiệp họ cần
Sẽ được kết quả tự thân thu về
Nuôi sống cả mọi bề thân quyến
Được phúc lạc, mọi chuyện lợi thay
Thưa Giáo trưởng ! Xin hỏi ngay
Sa-môn kết quả, điều này ra sao ? ”.
32. Bạch Đại Đức Thế Tôn ! Không tưởng
Vị Giáo trưởng đã nói một hơi
Toàn là những chuyện xa khơi
Dùng NGỤY BIỆN LUẬN trả lời lung tung :
- “ Này Đại Vương ! Nói chung đại loại
* Thế giới khác, nếu hỏi có, không
Tôi nói có hoặc nói không
Nhưng tôi không nói không này, không kia…
* Loài hữu tình kia không sinh hóa
Hữu tình khác thì đã hóa sinh…
* Kết quả dị thục Ác, lành
Không có kết quả Thiện lành, Ác tai…
* Sau khi chết, Như Lai tồn tại
Hoặc không có tồn tại về sau…”
Cứ thế ông nói đâu đâu
Dài dòng ngụy biện, chẳng đầu đuôi chi.
33. Rốt cuộc chẳng có gì kết quả
Về câu hỏi con đã nêu ra
Với suốt thời gian trôi qua
_______________________________
(1) : Sanjaya Belathiputta ( Tán-nhã-di Tỳ-la-phê-phất ) :
Một trong Lục Sư ngoại đạo thời Phật tại thế .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 080
Dùng toàn ngụy biện, ông ta nói hoài
Tỉ như hỏi trái xoài, nói mít
Còn hỏi mít lại nói trái xoài
Con tự nghĩ : ‘Chớ phiền hà
Các vị Giáo sĩ trong ngoài xứ ta’.
Không thốt ra những lời bất mãn
Không tán thán, cật nạn cũng không
Không bác bỏ, không tán đồng
Con đã đứng dậy, tay không ra về.
*
Bạch Đại Đức Thế Tôn ! Sự thể
Con đã từng đến lễ Lục Sư
Ước mong đạt ý nguyện từ
Câu đáp minh triết Đạo Sư trả lời
Nhưng nay thời vô cùng thất vọng
Vì Lục sư chẳng đáng trọng vì
Nếu có hỏi đến điều chi
Họ đều mù tịt, trí tri chẳng tường
Cũng ví như vào vườn cây trái
Hỏi về mít họ nói là xoài
Hỏi xoài họ nói mít đây
Luận điệu mâu thuẩn, chứa đầy ngụy ngôn
Người cả tin, kính tôn cung dưỡng
Nên Lục sư Giáo trưởng sinh tồn.
34. Kính bạch Đại Đức Thế Tôn !
Con xin hỏi lại Thế Tôn câu này
Đúng y như con nay đã hỏi
Các Giáo trưởng ngoại đạo Lục sư
Ngưỡng mong đức cả Đại Từ
Xóa tan thắc mắc, giải trừ nghi nan :
- Bạch Thế Tôn ! Hàng hàng xã hội
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 081
Các chức nghiệp mỗi mỗi khác, như :
Điều tượng sư, Điều mã sư,
Nguyên soái, Chiến sĩ, Quân sư, anh hùng,
Xa thuật sư và cùng Thám tử,
Quân kỳ binh, quân thứ sĩ quan,
Giáp binh, nô lệ xuất thân
Thợ hớt tóc, hỏa đầu quân, làm nhà,
Người hầu tắm hoặc là thợ giặt
Thợ đồ gốm, thợ dệt, thợ may,
Người đan thúng rổ, thợ cày,
Hoặc nhà in ấn hoặc thầy chiêm tinh. . .
Các nghề nghiệp dù tinh hay vụng
Có kết quả cho chúng hưởng ngay
Lợi nhuận đem đến hằng ngày
Tự thân an lạc, phúc ngay gia đình
Họ nuôi sống tự mình, thân quyến
Nuôi mẹ cha, nuôi đến vợ con
Bạn bè giúp khi héo mòn
Cúng dường, bố thí, phước còn đời sau
Khi mạng chung, thân này chấm dứt
Nhờ phước đức, họ được sinh Thiên
Thọ hưởng phước báo được liền
Kết quả thiết thực, hiện tiền thấy ngay.
Còn thiết thực, xin Ngài diễn tả
Hạnh Sa-môn kết quả thế nào ? ”.
35. Này Đại Vương ! Ngài nghĩ sao
Nếu một Nô Bộc đang hầu trong cung
Luôn sớm khuya phục tùng trung tín
Thi hành đúng mệnh lệnh chủ nhân
Lời nói kính ái, khâm tuân
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 082
Theo dõi cử chỉ, chủ cần việc chi…
Đến một hôm, nhân khi nhàn rỗi
Người nô bộc nghĩ ngợi về mình :
“ Kỳ diệu thay ! Công đức lành
Quả vị tương ứng thác sanh dị thường
A-Xà-Thế Đại Vương xuất chúng
Ngài là người, tôi cũng là người
Nhưng sao Vua sống vui tươi
Cuộc sống vương giả khác người bình dân
Luôn tận hưởng vô ngần dục lạc
Tôi nghĩ là chẳng khác Thiên thần.
Còn tôi, nghĩ lại tủi thân
Sống đời nô bộc thanh bần, cực thay !
Làm vất vả suốt ngày chí tối
Lo nơm nớp lầm lỗi, bị rầy
Tại sao ta không đổi thay
Xuất gia tu đạo, làm thầy Sa-môn
Cạo râu tóc, tâm hồn thư thái
Khoác ca-sa, tự tại an nhiên ”.
Nghĩ vậy, đã thực hiện liền
Xuất gia từ bỏ, lụy phiền tránh xa
Sau khi đã xuất gia như vậy
Sống chế ngự, vị ấy tinh cần
Nhu cầu tối thiểu uống ăn
Ba y một bát, lục căn tịnh lành.
Nếu có một cận thần tâu lại
Tả chi tiết hiện tại người này :
Y là nô bộc của Ngài
Nhưng nay thành một người đầy uy nghi
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 083
Một Sa-môn nghiêm trì giới luật
Tâm thanh thản chẳng chút bợn nhơ.
Nếu Đại Vương lúc bấy giờ
Truyền lệnh bắt lại để chờ lệnh ta
Hãy tiếp tục vẫn là nô lệ
Để phục vụ bất kể lúc nào
Đại Vương ! Ngài nghĩ ra sao ?
Ngài có thực hiện gắt gao việc này ? ”.
36. - “ Bạch Thế Tôn ! Điều đây quá tệ
Con không thể đối xử như vầy
Đối với vị Sa-môn đây
Dù từ nô bộc nơi này xuất thân
Nay giới hạnh, nghiêm thân thanh tịnh
Bậc đáng để kết tín thiện duyên
Ruộng phước của cả Nhân Thiên
Con phải kính lễ, luân phiên cúng dường
Các vật thực, chăn giường, sàng tọa
Đủ thuốc men với cả Tăng-y
Ra lệnh bảo vệ hộ trì
Đúng theo luật pháp đã qui định vào ”.
- “ Này Đại Vương ! Nghĩ sao điều đó ?
Một nô bộc chẳng có quyền nào
Nay lại trở nên thanh cao
Nếu quả như vậy, không sao nghĩ bàn
Đây thiết thực rõ ràng kết quả
Hạnh Sa-môn diễn tả, phải không ? ”.
37. - “ Bạch Thế Tôn ! Con tán đồng
Đây Sa-Môn Quả chính trong ý này ”.
- “ Này Đại Vương ! Việc này thứ nhất
Thêm thứ nhì, thể tất yêu cầu :
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 084
Nếu có Nông Phu đến hầu
Để nạp thuế má làm giàu quỹ vua
Chịu lao động sớm trưa cực khổ
Nạp vào trong công khố thật nhiều
Một hôm tự nghĩ một điều :
“ Đức Vua sao lại được nhiều quyền uy
Sống vương giả, uy nghi, giàu có
Lại hưởng thọ dục lạc, vui tươi
Vua là người, ta cũng người
Sao ta cực nhọc, chẳng lười một giây ?
Chắc là vua có đầy công đức
Ta thiếu phước nên cực đây mà !
Thế thì ta hãy xuất gia
Cạo bỏ râu tóc, ca-sa khoác vào
Biệt gia đình, dồi trau giới đức
Hành tích cực, chế ngự thân tâm
Nhu cầu tối thiểu uống ăn
Tam y nhất bát, lục căn tịnh lành ”.
Nếu có một cận thần tâu lại
Tả chi tiết hiện tại người này
Y là nông phu của Ngài
Nhưng nay thành một người đầy uy nghi
Một Sa-môn nghiêm trì giới luật
Tâm thanh thản chẳng chút bợn nhơ.
Nếu Đại Vương lúc bấy giờ
Truyền lệnh bắt lại để chờ lệnh ta
Hãy tiếp tục nông gia lao khổ
Để nạp vào công khố dồi dào
Đại Vương ! Ngài nghĩ ra sao ?
Ngài có thực hiện gắt gao việc này ? ”.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 085
38. - “ Bạch Thế Tôn ! Điều đây quá tệ
Con không thể đối xử như vầy
Đối với vị Sa-môn đây
Dù từ nông nghiệp nơi này xuất thân
Nay giới hạnh, nghiêm thân thanh tịnh
Bậc đáng để kết tín thiện duyên
Ruộng phước của cả Nhân Thiên
Con phải kính lễ, luân phiên cúng dường
Các vật thực, chăn giường, sàng tọa
Đủ thuốc men với cả Tăng-y
Ra lệnh bảo vệ hộ trì
Đúng theo luật pháp đã qui định vào ”.
- “ Này Đại Vương ! Nghĩ sao điều đó ?
Một nông phu chẳng có quyền nào
Nay lại trở nên thanh cao
Nếu quả như vậy, không sao nghĩ bàn
Đây thiết thực rõ ràng kết quả
Hạnh Sa-môn diễn tả, phải không ? ”.
39. - “ Bạch Thế Tôn ! Con tán đồng
Đây Sa-Môn Quả chính trong ý này
Nhưng tiện đây, kính mong Đại Giác
Giảng giải thêm, quảng bác chánh chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Kết quả thiết thực hiện thời Sa-môn ”.
- “ Này Đại Vương ! Bảo tồn chánh niệm !
Hãy lắng nghe trọng điểm vấn đề
Cõi trần phiền não nặng nề
Vô minh triền phược mọi bề phủ vây
40. Bỗng xuất hiện bậc Thầy quảng đại
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 086
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác, đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Do sự chứng ngộ tự Ngài
Rồi lại tuyên thuyết, hoằng khai Pháp mầu
Thuyết Sơ Thiện rồi sau, Trung Thiện
Thuyết Hậu Thiện, văn nghĩa đủ đầy
Truyền dạy Phạm hạnh từ đây
Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên.
41. Có gia trưởng trong miền thôn ấp
Hoặc một người giai cấp tiện dân
Duyên lành nghe pháp thậm thâm
Sinh lòng ngưỡng mộ, kiếm tầm chân như
Tự suy nghĩ : ‘Đời như cát bụi
Sống dẫy đầy trói buộc não phiền
Luân hồi sinh tử triền miên
Đời sống xuất thế lụy phiền tránh xa
Ta nay phải xuất gia viên mãn
Đời xuất gia phóng khoáng hư không
Cuộc sống thế gian chất chồng
Phạm hạnh thanh tịnh thật không dễ gìn..
Y trưởng dưỡng đức tin vững chắc
Cạo râu tóc, thân đắp ca-sa
Biệt gia quyến, bỏ cửa nhà
Ba y một bát, xuất gia tu hành.
42. Sống chế ngự, thực hành phạm hạnh
Giữ oai nghi, tự tánh sáng lòa
Giới bổn Pa-Tí-Mốc-Kha (1)
_______________________________
(1) : Patimokkhasanvarasìla : Biệt biệt giải thoát thu thúc giới.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 087
Thọ trì nghiêm mật, tránh xa điều tà
Thân, khẩu, ý từ hòa thanh tịnh
Giới cụ túc, thức tĩnh nhiếp tâm
Biết tri túc, giữ các căn
Là Sa-môn hạnh, pháp đăng soi đường.
43. Này Đại Vương ! Thế nào thuần thục
Là Tỷ Kheo cụ túc giới điều ?
Phải thấy nguy hiểm mọi chiều
Lỗi lầm nhỏ nhặt triệt tiêu dần dần
Bỏ trượng kiếm, sát sanh tránh hẳn
Đại từ tâm, bình đẳng, nhẫn kham
Có tâm hổ thẹn là Tàm
Ghê sợ là Quý, không làm nghiệp sai,
Hành phạm hạnh, bản lai thanh tịnh
Không trộm cướp, chẳng tính so đo
Quyết không lấy của không cho
Đó là giới hạnh, thước đo Giới điều.
44. Vị Tỷ Kheo mong điều giải thoát
Không tà hạnh, dâm ác thấp hèn
Không nói dối trá đua chen
Không nói hai lưỡi chê khen dối lòng
Không lường gạt cũng không ly gián
Sống hòa hợp giữa nạn rẽ chia
Sống đời chân thật sớm khuya
Tránh lời độc ác nọ kia lỗi lầm.
Là giới hạnh trong tầm Giới Luật
Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì.
45. Cả đến hạt giống, cỏ cây
Cũng đều thấm nhuận đức dày Sa-Môn
Chỉ ăn ngọ, sống tồn tri túc
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 088
Không múa hát, trang sức, kịch ca
Sống thanh đạm, tránh xa hoa
Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng.
Lại cũng không giường nằm cao rộng
Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng
Nô tỳ trai, gái – từ nan
Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm
Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa,
Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần,
Từ bỏ gian lận bằng cân
Từ bỏ môi giới, không phần gian tham
Không áp bức, không làm thương tổn
Không câu thúc, vây khổn, cừu thù
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
*
46. Trong khi đó, hãy nhìn kẻ khác
Bà-la-môn hoặc các Sa-môn
Dù ăn tín thí cúng dường
Vẫn còn làm hại thường thường cỏ cây
Hạt từ rễ, hạt này từ đất
Từ chiết cây, hạt thật sinh ra
Tỷ Kheo chân chánh xuất gia
Không hề làm hại cỏ hoa, cây trồng.
47. Các Sa-môn, số đông Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn còn cất chứa khôn lường
Món ăn, đồ uống, vải, giường, ngựa xe
Chứa hương liệu, hoa hòe – thụ hưởng
Cốt sao mình sung sướng, hanh thông.
Tỷ Kheo chân chánh thì không
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 089
Chẳng hề cất chứa, chất chồng nợ thêm
Là giới hạnh trong tầm Giới Luật
Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì.
48. Sa-môn ngoại đạo các vì
Bà-la-môn nọ trí tri không tường
Không hổ thẹn, dương dương đắc chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn còn sống rất phô trương
Múa hát, nhạc kịch, diễn tuồng thần tiên
Đấu bò đực, đấu chim cun cút
Đấu ngựa voi, vun vút đấu quyền
Diễn binh, dàn trận liên miên
Tụng chú, ngâm vịnh khắp miền trải qua.
Vị chân chánh xuất gia không thế
Sống thanh tịnh, giới thể toàn chu
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
49. Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống giải trí du dương
Những trò cờ bạc chủ trương ăn tiền
Cờ trên không, cờ trên mặt đất
Tám hình vuông hoặc đặt mười hình
Trò chơi quăng thẻ cho tinh
Chơi banh, đoán chữ đoán hình trên lưng
Đoán tư tưởng, trông chừng bắt chước
Theo điệu bộ sao được giống bằng
Súc sắc, kèn lá, chơi khăng,
Những trò tiêu khiển họ hằng mê sa
Thú giải trí sa đà thụ hưởng
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 090
Mất thì giờ, ngất ngưởng ngày qua.
Giải trí tà vạy tránh xa,
Giới Luật của bậc xuất gia phải gìn.
. 50. Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống phè phởn, cao lương
Giường cao, chăn ấm, trải giường bằng len
Mền lông thú, hai bên đính ngọc
Tấm khảm quý che bọc đỉnh giường
Nệm bằng da của sơn dương
Ghế dài có gối chân, thường bằng da.
Vị Tỷ Kheo xuất gia chân chánh
Không hưởng thụ lạc cảnh phù du
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
51. Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống cuộc sống vô lương
Thường dùng mỹ phẩm, xông hương, thoa dầu
Đeo trang sức với đầu tóc giả
Gậy cầm tay với cả lọng, gươm
Phất trần, vải trắng viền cườm
Đấm bóp, tắm, đập, soi gương cả ngày
Kem thoa mặt với đầy son phấn
Những kẻ này mê mẩn bướm hoa.
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Tránh xa trang sức, lượt là cũng không.
52. Các Sa-môn, số đông Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn nói vô ích, tầm thường
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 091
Nói toàn những chuyện đế vương dông dài
Chuyện ăn trộm, gái trai, binh lính
Chuyện đại thần, bách tính, chiến tranh
Những chuyện làng xóm, thị thành
Đồ ăn, thức uống, xoay quanh vải, mùng
Về quốc độ, anh hùng tiêu biểu
Hoặc chuyện về hương liệu, hoa hương
Hiện trạng thế giới, đại dương
Câu chuyện tạp thoại, sự thường hay không.
Chân Tỷ Kheo thì không như thế
Hạnh Sa-môn giới thể toàn chu
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
53. Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống bàn luận tranh đương
Như nói :“ Ngươi biết chuyện thường này không?
Pháp và luật ngươi thông không chứ ?
Ta rất rành những thứ luật này.
Ngươi phạm tà kiến tội dày
Ta thật chánh kiến, lời đầy tương ưng.
Điều nói sau ngươi từng nói trước
Điều nói trước lại được nói sau
Chủ kiến ngươi bị phủ đầu
Ngươi bị thuyết bại, hãy cầu giải vây ”.
Những kẻ này luận bày tranh chấp
Quyết ăn thua cao thấp, gần xa
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Từ bỏ biện luận, tránh xa tranh tài.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 092
54. Các Sa-môn, lợi tài Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống rất đáng coi thường
Đứng làm môi giới đế vương, đại thần
Đưa tin tức, thân gần Phạm-chí,
Sát-Đế-Lỵ, Gia chủ gần xa
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Không làm môi giới ngụy tà ô danh.
55. Các Sa-môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống một cách bất lương
Lừa đảo, siểm nịnh muôn đường đáng khinh
Nói gợi ý, bất minh cầu lợi
Hoặc dèm pha cho tới phân ly
Tư cách ấy chẳng ra gì.
Tỳ Kheo chân chánh nhu mì trực ngôn
Với giới hạnh bảo tồn nghiêm cẩn
Trong Giới Luật , tinh tấn thọ trì.
Đời sống thanh tịnh ; trong khi
56. Sa-môn, Phạm-chí vô nghì bất lương
Không hổ thẹn, dương dương đắc chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà hạnh tầm thường
Xem tướng, đoán mộng, phô trương biệt tài
Phun hạt cải, tế khoai, tế lửa,
Tế thục tô, tế lúa, tế dầu,
Tế máu cho đến khoa cầu
Cầu thần ban phước hoặc cầu quỷ ma
Khoa xem mộng lẫn khoa địa lý
Khoa thuốc độc cho chí khoa chim
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 093
Khoa đoán số mạng, cầu tìm
Chiêm tướng, triệu tướng, khoa ngừa bắn tên
Khoa bồ cạp hay tên khoa rắn
Khoa chim quạ, chuột cắn… những là
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Tránh xa ác hạnh ngụy tà ô danh.
57. Các Sa-môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà mạng vô lường
Xem tướng hòn ngọc, kiếm gươm, áo quần
Tướng mũi tên, cây cung, võ khí
Tướng đàn bà cho chí đàn ông
Thiếu nam, thiếu nữ, nhi đồng
Đầy tớ trai gái, tướng trong gia cầm
Tướng voi, ngựa ; sưu tầm tướng thú
Tướng dê, cừu, chim cú, cắc kè,
Tướng trâu, cun cút, gậy que,
Bò đực, bò cái, lập lòe tướng ma.
Vị chân chánh xuất gia thì khác
Có giới hạnh an lạc uy nghi
Nằm trong Giới Luật thanh quy
Tỷ Kheo chân chánh thọ trì tịnh thanh.
58. Các Sa-môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà mạng như thường
Đoán rằng : ‘Vua sẽ kiên cường tấn công
Vua ngoại bang thế cùng triệt thoái
Vua bản xứ rồi lại thu quân
Bên này thắng trận mấy lần
Bên kia đại bại, thất thần rút lui.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 094
Những kẻ này không nguôi hiếu động
Cứ đoán mò, thực mộng chẳng sao !
Chân chánh Tỷ Kheo thanh cao
Tránh xa suy đoán tào lao, ngụy tà.
59. Các Sa-môn hay là Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống chẳng được thiện lương
Bằng những tà mạng, đủ phương thức tà
Lòng ham muốn xa hoa hưởng thụ
Nên tìm đủ mọi cách điêu ngoa
Tiên đoán sẽ có xảy ra
Nguyệt thực, nhật thực hoặc là sao băng
Đoán mặt trời, mặt trăng đi lệch
Hoặc đi đúng, không chệch bầu trời
Sẽ có lửa cháy các nơi
Sẽ có động đất, sấm trời : Thiên cơ
Các tinh tú sẽ mờ, sẽ sáng
Hay lặn, mọc ; có nạn nguy, an
Kết quả xảy trong không gian
Những kẻ hiếu sự lan man đoán mò.
Có giới hạnh, chẳng cho ác khởi
Vị Tỷ Kheo Luật Giới làm đầu,
Không sống tà mạng lún sâu
60. Như các Phạm-chí, hoạt đầu Sa-môn
Không hổ thẹn, dương dương đắc chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà mạng bất lương
Đoán mưa, đại hạn, bất tường xảy ra
Sẽ được mùa hay là mùa mất
Sẽ có bệnh hoặc gặp họa tai
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 095
Các nghề như đếm ngón tay
Kế toán, cộng số, làm theo thế tình
61. Hoặc sắp đặt ngày lành tháng tốt
Để rước dâu, đón một rể hiền
Hòa giải, chia rẽ, tiêu tiền
Đòi nợ, bùa chú người liền rủi ro
Dùng bùa chú làm cho cóng lưỡi
Để phá thai, cứng dưới quai hàm
Khiến cho bị điếc, bị câm
Hỏi gương soi, hỏi nữ nam phù đồng
Thờ đại địa cầu mong có phước
Thờ mặt trời để được quang huy
Phun ra lửa, thỏa sân si
Bùa chú, cầu nguyện Si-Ri thần tài.
62. Hoặc tà mạng dùng ngay tà thuật
Để được yên, khỏi chuốc nạn tai
Các điều đã hứa, làm sai
Để được dương thịnh, trong nhà chở che
Tìm đất tốt, phước về nhà mới
Lễ rửa miệng, ca ngợi hy sinh
Làm cho mửa, xổ trong mình
Bài tiết nhơ bẩn, sạch tinh cả người
Thoa dầu tai, soi ngươi nhỏ mắt
Làm thầy thuốc mổ cắt bệnh nhân
Chữa bệnh con nít xa gần
Các loại cây rễ, lượng phân dùng bừa
Chân Tỷ Kheo ngăn ngừa ác hạnh
Y Giới Luật, chân chánh thọ trì.
63. – Này Đại Vương ! hãy tường tri
Vị Tỷ Kheo ấy uy nghi, vô cầu
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 096
Được hộ trì nhờ vào Giới Luật
Tâm kiên cương chẳng chút sợ gì
Như Sát-Đế-Lỵ (1) một vì
Làm lễ quán đảnh (2), trị vì giang san
Đã hàng phục lân bang thù địch
Không còn sợ đột kích biên phòng.
Tỷ Kheo chân chánh cũng không
Sợ hãi tội lỗi, vì lòng thẳng ngay
Giới Luật ấy đủ đầy, cao quý
Hưởng lạc thọ, hoan hỷ nội tâm.
*
64. – Này Đại Vương ! Hãy lắng tâm
Tỷ Kheo bảo hộ các căn thế nào ?
Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng
Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì
Mắt không chế ngự tại chi
Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào
Nên tham ái dâng trào đủ thứ
Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân
Hộ trì tích cực nhãn căn
Cũng như hộ trợ nhĩ căn cũng cần.
Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc
Mũi ngửi hương, nhận thức : Ý căn
_______________________________
(1) : Theo Bà-La-Môn, xã hội chia ra 4 giai cấp bất di bất dịch : Bà-la-môn (Brahmana -giai cấp đứng đầu giữ phần nghi lễ, tế tự), Sát-Đế-Lỵ ( Khattiyà - giai cấp Vua chúa, quan quyền ) ; Giai cấp Phệ-Xá (Vaisa - Thương gia) . Giai cấp cuối cùng bị áp chế, khinh rẻ nhất là Thủ-Đà-La hay Chiên-Đà-La ( Candala ) .
(2) : Theo tập tục Ấn-Độ xưa , khi chính thức tuyên cáo địa vị kế thừa của Thái Tử để chuẩn bị lên ngôi Vua , hoàng tộc lấy nước 4 biền rưới lên đỉnh (đảnh) đầu Thái-tử., Do đó Thái-tử cũng được gọi là“Quán đỉnh vương tử ”. Điều đó có ý rằng sau này vị vương tử có thể thống trị toàn bộ lãnh thổ và nhân dân trong bốn biển .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 097
Tỷ Kheo hộ trì các căn
Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời.
65. – Này Đại Vương ! Thời thời tỉnh giác
Giữ chánh niệm, an lạc tự tâm
Tỷ Kheo đi, đứng, ngồi, nằm
Đều giữ tỉnh giác, trong tâm biết liền
Khi tới, lui – biết mình lui, tới
Khi nhìn quanh, biết bởi mình làm
Hay khi co duỗi tay chân
Mặc y, đi bát hoặc cần uống ăn
Khi nhai, nuốt, nói năng : Tỉnh giác
Đại, tiểu tiện, nhổ khạc : Biết mình
Như vậy Tỷ Kheo tâm minh
Chánh niệm tỉnh giác, an bình, thanh cao.
66. – “ Này Đại Vương ! Thế nào biết đủ ?
Hạnh Tri Túc luôn giữ chỉnh tề
Bằng lòng ba y để che
Bình bát khất thực dễ bề cúng dâng
Y và bát luôn gần bên cạnh
Cũng như chim, đôi cánh luôn mang
Đó là Tỷ Kheo giới toàn
Giữ hạnh Biết Đủ, không màng nhiều hơn.
67. Với Giới uẩn chánh chơn cao quý
Với các căn nhiếp kỹ, hộ trì
Chánh niệm tỉnh giác trí tri
Thêm hạnh tri túc, còn gì quý hơn.
Trang bị đủ những gì cao quý
Vị ấy lựa vị trí lặng yên
Như rừng tĩnh mịch, lâm viên
Gốc cây, khe núi hoặc liền tha ma
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 098
68. Thời ngọ thực đã qua, rửa bát
Ngồi kiết già, an lạc, thẳng lưng
An trú chánh niệm, lâng lâng
Tham ái từ bỏ, thoát dần ái tham
Bỏ sân hận, từ tâm thương xót
Chúng hữu tình mỗi một cảnh riêng
Từ bỏ hôn trầm, thụy miên
Thoát ly khỏi chướng thụy miên, hôn trầm
Giữ tịnh tâm, hướng về ánh sáng
Cùng chánh niệm, tỉnh giác, tâm yên
Gột rửa chúng, được an nhiên
Từ bỏ trạo cử thì liền tịnh thân
Hết nghi ngờ, phân vân lưỡng lự
Gột rửa hết trạo cử, hôn trầm
Gột rửa tham ái, hận sân
Đối với thiện pháp, tinh cần hành theo.
69. – Đại Vương ! Như người nghèo mắc nợ
Liền chọn nghề, không sợ khó khăn
Nhờ sự nỗ lực, tinh cần
Nghề nghiệp phát đạt, tự thân nên giàu
Có tiền dư, nợ mau trả dứt
Nuôi vợ con, quả thực thanh nhàn
Người ấy nhờ vậy giàu sang
Sung sướng hoan hỷ, hoàn toàn an nhiên.
70. – Này Đại Vương ! Bệnh duyên người nọ
Rất đau đớn, lại khó uống ăn
Thể lực suy yếu dần dần
Cơn bệnh trầm trọng hành thân đêm ngày
Bỗng nhân duyên, gặp thầy gặp thuốc
Dứt hẳn bệnh, ăn uống tiêu thông
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 099
Thể lực khôi phục như mong
Hoan hỷ, sung sướng, sống trong an lành.
71. – Này Đại Vương ! Một anh bị nhốt
Trong ngục tù, ngục tốt khảo tra
Đau đớn, sợ hãi tối đa
Cầu mong thoát khỏi tai qua, nạn lùi
Bỗng duyên vui, gặp ngài Chánh án
Xét vô tội, xóa án thả mau
Tài sản không bị tổn hao
Thân vẫn khang kiện, ngục lao thoát rồi.
Về lại nhà, bồi hồi nghĩ lại
Quá sung sướng, thanh thái hân hoan.
72. – Này Đại Vương ! Một thời gian
Có người nô lệ của hàng chủ nhân
Không tự chủ, bản thân lệ thuộc
Mất tự do, ràng buộc khó khăn
Bỗng một hôm, vị chủ nhân
Tuyên bố trả tự do thân người này,
Quá hoan hỷ, lòng đầy sung sướng
Người nô lệ tận hưởng niềm vui.
73. – Này Đại Vương ! Có một người
Giàu, nhiều tài sản, là người lái buôn
Qua sa mạc mênh mông nguy hiểm
Thiếu lương thực, khan hiếm nước dùng
Sợ hãi trong bước đường cùng
Bỗng gặp ốc đảo, nước trong rất nhiều
Mấy hôm sau, lại điều may khác
Khỏi sa mạc, gần đến đầu làng
Vô sự, sung sướng, vui an
Khỏi sự nguy hiểm lòng hằng ước mơ.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 100
74. – Này Đại Vương ! Chính nhờ quán niệm
Vị Tỷ Kheo tự nghiệm, tự tri
Năm Triền Cái chưa xả ly
Như là món nợ, Bệnh hay Ngục đường
Như nô lệ, con đường sa mạc
Nay trả dứt hết các nợ nần
Khỏi cơn bệnh dữ hành thân
Ra khỏi sa mạc, thoát tầng ngục lao
Năm triền cái chừng nào chưa diệt
Vị Tỷ Kheo mãi miết tinh cần.
75. Chừng nào khi quán tự thân
Với năm triền cái đã cần xả ly
Do xả ly, tức thì hoan hỷ
Do hoan hỷ, tâm được khinh an
Lạc thọ sinh do khinh an
Đạt được như thế, tâm an định liền.
Ly ác pháp, Tỷ Kheo ly dục
Chứng và trú vào mục Nhất Thiền
Trạng thái hỷ lạc tự tâm
Sinh do ly dục, với Tầm, Tứ chuyên
Đệ Nhất Thiền, Tỷ Kheo thấm nhuận
Như tẩm ướt, sung mãn, tràn nhanh
Hỷ lạc do ly dục sanh
Với Tầm, với Tứ thấm quanh mọi thời.
76. – Này Đại Vương ! Như người hầu tắm
Thật lão luyện, lo sắm sửa mau
Rắc bột tắm vào trong thau
Rồi dùng bột ấy nhồi vào nước trong
Nhào trộn ướt, nhưng không chảy giọt
* Cũng như một Tỷ Kheo vị nào
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 101
Tẩm nhuận, sủng ướt, thấm mau
Toàn thân không có chỗ nào còn khô
Cũng như thế, sanh do ly dục
Hỷ lạc cũng đẫm suốt tâm đây.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-môn quả duyên theo thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Còn vi diệu, thù thắng hơn
Những quả thiết thực Sa-môn trước này.
77. – Này Đại Vương ! Ở đây lại nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Diệt Tầm, diệt Tứ được yên
Thì chứng và trú vào Thiền thứ Hai
Một trạng thái ra ngoài Tầm, Tứ
Do Định sinh, nội tỉnh nhất tâm
Tỷ Kheo ấy đã thấm nhuần
Tẩm ướt, sung mãn khắp thân của mình
Do Định sinh, tràn đầy hỷ lạc
Không chỗ nào hỷ lạc chẳng nhuần.
78. – Này Đại Vương ! Tại cội nguồn
Có một hồ nước, nước tuông dâng đầy
Cả nam, bắc, đông, tây các chỗ
Không có lỗ thoát nước chảy ra
Suối nước mát lạnh phun ra
Làm cho đẫm ướt, thấm qua dâng tràn
Thỉnh thoảng mưa, hồ càng tẩm ướt
Không chỗ nào không được tràn dâng
Tỷ Kheo ấy đã thấm nhuần
Tẩm ướt, sung mãn khắp thân của mình
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 102
Do Định sinh, tràn đầy hỷ lạc
Không chỗ nào hỷ lạc chẳng đầy.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-môn quả duyên theo, thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Còn vi diệu, thù thắng hơn
Những quả thiết thực Sa-môn trước này.
79. – Này Đại Vương ! Ở đây lại nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Ly hỷ trú xả, nhất tâm
Chánh niệm tỉnh giác, thì thân cảm liền
Sự lạc thọ, thánh hiền gọi đủ
Là ‘xả niệm lạc trú’ tâm chuyên
Chứng và an trú Tam Thiền
Tỷ Kheo đẫm ướt, thấm tuyền tự thân
Sự lạc thọ, không cần có hỷ
Lạc thọ ấy thấm kỹ toàn thân
Không một chỗ nào trên thân
Mà Lạc thọ đó không phần thấm vô.
80. – Này Đại Vương ! Như hồ sen trắng
Cả sen hồng chen lẫn sen xanh
Những hoa sen ấy đều sanh
Từ trong hồ nước, lớn nhanh từng ngày
Nhưng chúng vẫn chưa ngoi khỏi nước
Từ gốc rễ đẫm ướt tới đầu
Toàn thân gốc ngọn thấm sâu,
Tỷ Kheo vị ấy thấm vào giống y
Với lạc thọ, không đi với hỷ
Đã thấm kỹ, sung mãn tràn đầy
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 103
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-môn quả duyên theo, thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Còn vi diệu, thù thắng hơn
Những quả thiết thực Sa-môn trước này.
81. – Này Đại Vương ! Ở đây lại nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Xả lạc, xả khổ ; tâm yên
Diệt hỷ, ưu, cảm thọ – liền trước đây
Chứng, trú ngay vào Thiền Đệ Tứ
Không khổ, lạc ; không giữ niệm nào
Thanh tịnh, an lạc tiêu dao
Như Tỷ Kheo ấy thấm sâu, ướt đầm
Được thấm nhuần với tâm thuần tịnh
Và trong sáng, trong chính thân này.
82. – Này Đại Vương ! Ví như đây
Có người ngồi, lấy vải dày trắng tinh
Khắp cả thân, đầu mình trùm cả
Không chỗ nào mà gã không trùm.
Cũng vậy, Tỷ Kheo thấm nhuần
Với Tâm Thuần Tịnh gội nhuần khắp đây.
– Này Đại Vương ! Như vầy thiết thực
Sa-môn Quả giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những Quả thiết thực Sa-môn trước này.
83+84. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Mong Đại Vương hãy thử nghĩ suy
Có một hòn ngọc lưu ly
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 104
Rất là quý giá, sánh bì bảo châu
Rất sáng đẹp, không màu, trong suốt
Có tám mặt, đã được khéo mài
Chẳng trầy trụa, rực rỡ thay !
Lấp lánh chói lọi đêm ngày sáng trưng
Các sợi giây xâu từng lần một
Sợi màu vàng, sợi trắng, đỏ, xanh
Một người đôi mắt tinh anh
Nhìn vào hòn ngọc, thấy rành bảo châu
Là báu vật chẳng đâu thấy có
Các sợi giây vàng, đỏ, trắng, xanh
Được xâu lần lượt khéo rành
Thấy được màu sắc long lanh ngọc này.
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc theo Thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu
Vị Tỷ Khưu hướng ngay tâm tới
Chánh Trí với Chánh Kiến như vầy
Biết rằng : ‘Thân của ta đây
Chính là Sắc pháp, thân này do sanh
Do bốn đại tác thành hoàn hảo
Cha mẹ nuôi, cơm cháo vô thường
Biến hoại, đoạn tuyệt ; đáng thương
Phấn toái, hoại diệt. Nhưng nương thân này
Thức tánh ta bị giây trói buộc
Trong thân ấy, lệ thuộc như vầy.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-môn quả duyên theo thiết thực
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 105
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Còn vi diệu, thù thắng hơn
Những quả thiết thực Sa-môn trước này.
85+86. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Một trại chủ cầm một cây lau
Rút lau ra khỏi vỏ lau
Rồi nghĩ : ‘Đây vỏ, đây lau ; khác rồi
Cây lau khác, vỏ thời khác đó
Nhưng cây lau từ vỏ rút ra’.
Cũng như vỏ kiếm nạm ngà
Rút ra thanh kiếm sáng lòa, quý thay !
Thanh kiếm khác, vỏ này khác đó
Nhưng cây kiếm từ vỏ rút ra.
Hay như con rắn lột da
Đây là con rắn, đây là vỏ da
Vỏ da rắn không là con rắn
Nhưng rắn từ vỏ rắn lột ra
Đây những thí dụ thấy qua
Cái này từ cái kia mà có đây.
*
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm, không phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo Thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Sự Hiện Hóa Thân mới khác vời
Do ý làm ra tức thời
Tạo một thân khác từ nơi thân này
Thân mới ấy cũng tày Sắc pháp
Do ý sinh, đủ các căn phần
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 106
Mắt, tai, mũi, lưỡi, tay chân
Toàn thân không thiếu một căn chi nào.
– Này Đại Vương ! như vầy thiết thực
Sa-Môn Quả giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những quả thiết thực Sa-môn trước này.
87+88. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Thợ gốm hay đệ tử người này
Là người thợ rất khéo tay
Đất sét nhồi nhuyển, người này làm ra
Đồ gia dụng tùy qua sở thích.
Hay thợ ngà thực đích lành nghề
Khéo đẻo chạm với tay nghề
Đồ ngà tùy thích mọi bề làm ra.
Hay như là thợ vàng rất khéo
Dùng vàng ròng tạo chế nữ trang
Các loại trang sức bằng vàng
Thật là tinh xảo, đẹp sang như vầy.
*
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm, không phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Các Thần Thông nhiều loại nhiệm mầu
Một thân hiện ra nhiều thân
Nhiều thân thu lại một thân dễ dàng
Hiện, biến hình, đi ngang qua vách
Xuyên qua núi như cách hư không
Độn thổ, trồi lên đất giồng
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 107
Đi được trên nước cũng không chìm nào
Ngồi kiết già trên cao vòi vọi
Bay trên không như loại chim bằng
Với tay chạm mặt trời, trăng
Có đại oai lực, oai thần uy linh
Hoặc có thể tự mình bay tới
Cõi Phạm Thiên vời vợi nơi này.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-Môn Quả duyên theo, thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những Quả thiết thực Sa-môn trước này.
89+90. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Có một người chăm chú qua đàng
Bỗng nghe tiếng trống rộn ràng
Trống lớn, trống nhỏ, muôn ngàn âm thanh
Tiếng xập xỏa, tiếng loa, tiếng kiểng
Người ấy nghe và hiểu tận tường
Âm thanh trầm bổng du dương
Tiếng trong, tiếng đục, âm vương vấn hoài.
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm, không phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
THIÊN NHĨ THÔNG, nghe tới muôn phần
Với Tai thanh tịnh siêu nhân
Vị ấy có thể nghe gần nghe xa
Hai loại tiếng : người ta và loại
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 108
Tiếng chư Thiên các cõi nghe rày.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-Môn Quả duyên theo, thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những Quả thiết thực Sa-môn trước này.
91+92. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Có một người thiếu nữ, hay là
Thanh niên, đàn ông, đàn bà,
Tính ưa trang sức, nhìn vào trong gương
Thật sáng trưng, hay trong chậu nước
Thấy mặt mình, biết được thế này :
Có tỳ vết thì biết ngay
Nếu không tỳ vết, mặt mày sạch thay.
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
THA TÂM THÔNG, dẫn tới biết ngay
Tâm của người khác hằng ngày
Tâm tham cũng biết, không tham biết liền
Tâm nổi sân, biết liền sân hận
Tâm không sân, không hận cũng tường
Tâm Si hay không Si thường
Chuyên chú, tán loạn biết dường tự tâm
Đại hành tâm, biết là như vậy
Hoặc không phải là đại hành tâm
Tâm vô thượng, biết rõ ràng
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 109
Tâm chưa vô thượng lại càng biết thông,
Tâm thiền định hay không thiền định,
Tâm giải thoát hay dính buộc rang,
Vị ấy đều biết rõ ràng
Tâm của người khác ; cả hàng trí, ngu.
93+94. – Này Đại Vương ! Ví như một gã
Từ làng mình đi quá làng bên
Từ làng bên lại đi lên
Đến một làng khác rồi bèn trở lui
Về làng mình, bùi ngùi nhớ lại
Cuộc hành trình đã trải đi qua
Đến làng bên, gặp người ta
Đủ cả lớn bé, người già, trẻ con
Tại nơi ấy, ta còn kỷ niệm
Ngồi nơi nào, chuyện phiếm ra sao,
Rời làng ấy, ta lại vào
Một làng khác nữa, biết bao chuyện còn
Gặp người lớn, trẻ con thôn ấp
Nói chuyện gì, cao thấp, đứng ngồi
Trở về làng cũ của tôi
Lại rất nhiều chuyện nổi trôi hằng ngày.
– Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
TÚC MẠNG THÔNG, nhớ tới nhiều đời
Quá khứ với một, hai đời
Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua
Một ngàn đời hay là hơn nữa
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 110
Một trăm ngàn đời thuở lâu xa
Hoại kiếp, thành kiếp trải qua
Vị ấy nhớ lại như là mới đây.
Tại nơi ấy, tên này ta có
Thuộc giai cấp, giòng họ thế này
Uống, ăn, thọ khổ, lạc rày
Tuổi thọ như thế, chết ngày ra sao
Ta tái sinh, nhằm vào làng đó
Có tên tuổi, giòng họ thế nào,
Cứ thế, nhớ lại biết bao
Tiền kiếp, tái kiếp không sao đếm rồi.
Vị Tỷ Kheo nhờ nơi không vọng
Nhớ đến nhiều đời sống an bài.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-Môn Quả duyên theo, thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những Quả thiết thực Sa-môn trước này.
.
95+96. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Một tòa lầu có đủ kiều phù
Lầu này ở giữa ngã tư
Một người mắt sáng đến từ phương xa
Lên thượng đài, anh ta thấy rõ
Người ra vào các ngõ bốn phương
Nhiều người qua lại trên đường
Leo lên đài thượng hay dừng ngã tư
Những người khác đến từ nhiều hướng
Đi giữa đường hoặc đứng nhìn chơi
Chỉ bằng đôi mắt sáng ngời
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 111
Người ấy thấy rõ mọi người dễ thay.
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
THIÊN NHÃN THÔNG, dẫn tới tuệ minh
Xét về sinh tử chúng sinh
Thiên nhãn thuần tịnh siêu minh, thấy liền
Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả
Người hạ liệt, kẻ cả giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm.
Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý
Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền
Người này thân hoại, tận duyên
Do nghiệp tà kiến, đọa liền súc sinh,
Các cõi dữ, như sinh địa ngục
Hoặc đọa xứ, thằng thúc nạn tai.
Còn bậc hiền giả, những ai
Làm những thiện hạnh ý và lời, thân
Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển
Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng
Sau khi thân hoại mạng chung
Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời
Do thiên nhãn, biết đời sống chết
Người hạ liệt hay kẻ giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may
Do hạnh nghiệp kẻ này hành động
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 112
Có kết quả chẳng giống nhau này.
– Này Đại Vương ! Thật lành thay !
Nói về hạnh nguyện của thầy Tỷ Kheo
Sa-Môn Quả duyên theo, thiết thực
Bậc xuất gia giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những Quả thiết thực Sa-môn trước này.
*
97+98. – Này Đại Vương ! Như vầy thí dụ :
Dãy núi lớn đầy đủ nước trong
Không cấu nhiễm, sạch trắng bong
Một người mắt sáng sẽ trông rõ đồ
Những hòn sạn, con sò , hòn đá
Những con hến, đàn cá tung tăng
Trong tâm vị ấy nghĩ rằng
Nhờ mắt sáng thấy vô ngần điều hay.
Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
LẬU TẬN THÔNG, dẫn tới biết rành
Lậu Tận Trí, biết ngọn ngành
Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào
Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ
Biết như thật lậu-hoặc loại này
Nguyên nhân lậu-hoặc là đây
Diệt trừ lậu-hoặc, biết ngay con đường.
Nhờ hiểu biết, tận tường nhận thức
Tâm vị ấy rất mực sáng trong
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 113
Dục-lậu, hữu-lậu thoát xong
Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn
Liền hiểu rõ : Tự thân giải thoát
Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành
Việc cần làm, đã thực hành
Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.
– Này Đại Vương ! Như vầy thiết thực
Sa-Môn Quả giới đức, giác chơn
Vi diệu và thù thắng hơn
Những Quả thiết thực Sa-môn nói vào.
Không có một Quả nào thượng đẳng
Vi diệu hơn, thù thắng tốt hơn,
Đó là Hạnh của Sa-Môn
Đạt Sa-Môn Quả tối tôn nhiệm mầu ”.
99. Vừa nghe xong Pháp sâu tối thượng
A-Xà-Thế quy ngưỡng Thế Tôn
– “ Bạch Thế Tôn ! Vi diệu thay !
Như người dựng vật lăn quay ngã nằm
Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối
Đem đèn sáng vào tối như bưng
Để ai có mắt mở bừng
Có thể thấy được sáng trưng sắc màu
Cũng như thế, nhiệm mầu Chánh Pháp
Được Thế Tôn giải đáp, trình bày
Con xin quy ngưỡng từ nay
Quy y Đại Giác, nương ngay Pháp mầu
Quy y Tăng, thanh cao đức cả
Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn
Mong Thế Tôn nhận cho con
Được làm đệ tử, vun tròn thiện duyên
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 114
Xin phát nguyện vẹn tuyền ngưỡng phục
Kể từ nay đến lúc mạng chung.
Bạch Thế Tôn ! Thật bất dung
Vì ngu, bất thiện, muôn trùng vô minh
Giết phụ vương, đoạn tình cốt nhục
Đoạt ngai vàng, chẳng chút tình thương
Phụ hoàng là vị Minh Vương
Thiện
Trước Tam Bảo, thành tâm Sám Hối
Xin phát lồ đại tội của con
Xin Thế Tôn chứng cho con
Để không lầm lỗi tội còn tương lai ”.
100. – “ Này Đại Vương ! Như Lai nói thẳng
Tội Đại Vương sâu nặng vô cùng
Ngũ nghịch đại tội bất dung
Mà Ngài phạm phải một trong năm điều
Giết cha mình, làm điều cực ác
Đoạt vương quyền, khuynh loát triều ca
Nhưng nay Đại Vương nhận ra
Đại tội bất hiếu, để mà thành tâm
Cầu Sám hối đúng tầm pháp Thánh
Đem hết lòng quy chánh cải tà
Như Lai chứng minh điều mà
Đại Vương sám hối giết cha tội này.
Trong pháp Thánh, ai rày thấy tội
Thú tội đúng, ngăn lỗi tương lai.
Mong Đại Vương hãy nhớ hoài
Thành bậc Minh Chúa đức tài, thương dân ”.
* * *
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 115
101. Nghe nói vậy , vô ngần hoan hỷ
A-Cha-Tá-Sát-Tú Đại Vương
Tán thán lời dạy tinh tường
Bạch rằng : “ Con phải cáo từ Thế Tôn
Việc triều chính đang còn rất bận
Bậc Quân Vương nghiêm cẩn chu toàn ”.
– “ Này Đại Vương ! Hãy vui an
Hãy làm phận sự dở dang đang làm ”.
Lúc bấy giờ, vua A-Xà Thế
Rất hoan hỷ, đảnh lễ Thế Tôn
Nghiêm thân hữu nhiễu (1) một vòng
Đoạn vua từ biệt, tâm trong đạo tình.
102. Đức Thế Tôn nghiêm minh chỉ dạy
Cho chư Tăng : “ Tội ấy vua làm
Hối hận dày xéo âm thầm
Đã gây đại tội giam cầm Vua cha
Rồi sát hại chẳng tha Vương phụ
Dù sám hối, chưa đủ tội tiêu.
Nếu Vua không có làm điều
Ngũ nghịch đại tội, thì chiêu ân lành
Tu-Đà-Hoàn Nhập Lưu quả mãn
Đã chứng được Pháp nhãn tròn đầy
Ngay tại chỗ ngồi nơi đây.
Nhưng thật đáng tiếc, quẩn xoay luân hồi !
* * *
_______________________________
(1) : Theo phong tục Ấn Độ xưa, khi từ giã bậc đáng kính trọng,
người ta chắp tay đi quanh vị ấy ba vòng theo hướng tay mặt .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ * MLH – 116
Nghe Thế Tôn những lời dạy bảo
Chư Tỷ Kheo ‘y giáo phụng hành’
Hoan hỷ tín thọ tâm thành
Kinh Sa-Môn Quả, pháp lành truyền lưu ./-
*
* *
( Chấm dứt Kinh 02 : SA-MÔN QUẢ –
Sàmannaphalasutta )
Thi hóa Trường Bộ Kinh ( Tập I ) * MLH – 117
“ Ye dhammà hetuppabhavà
Tesam hetum Tathàgato
Àha tesan ca yo nirodho
Evam vàdì Mahà Samano ”.
“ Vạn pháp tùng duyên sinh
Diệc tùng nhân duyên diệt
Ngã Phật Đại Sa Môn
Thường tác như thị thuyết ”.
‘Vạn pháp theo nhân duyên sinh’
‘Theo nhân duyên diệt’ – đinh ninh điều này.
Bậc Đại Sa Môn Như Lai
Thường dạy như vậy ; chính Thầy của tôi.
___________________________________
* Chú thích xuất xứ về bài kệ này :
Bài kệ do Tôn-giả Thánh Tăng A-La-Hán ASAJI (A-Xà-
Chí ), vị trẻ tuổi nhất trong năm vị nhóm Kiều-Trần-Như,
bạn đồng tu và cũng là năm Đệ tử đầu tiên của Đức Phật
đọc lên cho Ngài Xá-Lợi-Phất khi được hỏi trong lúc Tôn-
giả đang thường lệ khất thực tại Thành Vương Xá.
( Xem tiếp trang sau )
Thi hóa Trường Bộ Kinh ( Tập I ) * MLH – 118
Nguyên thời bấy giờ, Ngài Xá-Lợi-Phất ( Sariputta )
cùng với người bạn thân Mục-Kiền-Liên ( Moggalanna )
là hai thanh niên Bà-La-Môn rất nổi tiếng đương thời vì
sức học uyên thâm, tinh thông Tam Vệ-Đà. Nhưng cả hai
vẫn chưa thỏa mãn với những gì Tam Vệ-Đà chuyển tải,
nên ước hẹn với nhau : Ai tìm được vị Đạo Sư khả kính có
thể giải hết những nghi ngờ trong các học thuyết cổ kim,
thì phải báo với người kia để cùng qui ngưỡng tu tập.
Khi lần đầu tiên thấy vị Sa-Môn nghiêm tịnh, thần thái
an nhiên tự tại đang thứ đệ khất thực tại Thành Vương-Xá
Ngài Xá-Lợi-Phất bỗng sinh lòng kính mộ, muốn thưa hỏi
về đường lối tu hành của Tôn-giả, nhưng tôn trọng vì Tôn
giả đang khất thực, nên Ngài cung kính đi theo sau. Khi
thấy vật thực đã đủ, Tôn-giả Asaji tìm một gốc cây, ngồi
xuống thọ thực. Sau khi dùng xong, Ngài Xá-Lợi-Phất đã
thi lễ và đặt câu hỏi với Tôn-giả : Ai là Thầy của Ngài,và
vị ấy đã dạy như thế nào ?
Tôn-giả Asaji đã đọc lên bài kệ cô đọng và hàm súc
ấy. Vừa nghe xong, Ngài Xá-Lợi-Phất vô cùng hoan hỷ
hoát nhiên đại ngộ. Ngài cáo từ sau khi hỏi nơi trụ xứ
của Đức Phật, rồi vội vàng đi tìm Ngài Mục Kiền Liên,
đọc lại nguyên văn bài kệ ấy. Ngài Mục-Kiền-Liên khi
nghe xong, lập tức đắc Tu-đà-hoàn quả. Cả hai cùng đi
đến Trúc Lâm Tinh-Xá ( Veluvanavihàra ) đảnh lễ Phật
và cầu xin xuất gia trong Giáo Pháp của Đấng Thế Tôn.
Sau khi cả hai lần lượt đắc Thánh quả A-La-Hán, Đức
Phật tuyên bố hai Ngài là Hai Đại Đệ Tử của Phật :
Ngài Xá-Lợi-Phất là Đệ nhất Trí Tuệ và Ngài Mục-Kiền-
Liên là Đệ nhất Thần Thông.
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D382452181.-%3B)