Quyển thứ tư

Kinh Thuyết Vô Cấu Xứng (Quyển 4-6)

Quyển thứ tư
VII- Phẩm hữu tình

Việt dịch: Thích nữ Tịnh Nguyên

Nguồn: Hán dịch: Đại Đường, Tam Tạng Pháp Sư Huyền Trang Chứng nghĩa: Tỳ kheo Thích Đỗng Minh, Tỳ kheo Thích Tâm Hạnh.

Khi ấy, Diệu Cát Tường hỏi Vô Cấu Xứng:

- Bồ tát quán các hữu tình như thế nào?

Vô Cấu Xứng trả lời:

- Ví như thầy ảo thuật quán sát những việc mình hóa ra. Bồ tát quán sát một cách thật đúng đắn về tất cả hữu tình cũng vậy.

Thưa ngài Diệu Cát Tường! Như người trí quán trăng trong nước, quán ảnh tượng trong gương; quán nước của sóng nắng; quán âm thanh vọng lại, quán thành, đài bằng mây giữa hư không; quán sự chắc thật đống bọt nước; quán bong bóng nước vừa nổi lên là tiêu mất ngay; quán phần lõi cứng của cây chuối; quán đại thứ năm; quán uẩn thứ sáu; quán căn thứ bảy; quán xứ thứ mười ba; quán giới thứ mười chín; quán các sắc ảnh tượng của cõi Vô sắc; quán hạt giống mục nát mà đâm mầm; quán áo quần làm bằng lông rùa; quán người chết yểu mà thọ dục vui chơi; quán quán quả Dự lưu mà có phân biệt thân kiến; quán quả Nhất lai thọ hữu thứ ba; quán quả Bất hoàn nhập vào thai mẹ; quán độc tham sân si của bậc A la hán; quán Bồ tát đắc nhẫn có tâm tham lam, san lận, phạm giới, sân, hại; quán tập khí tương tục của chư Như Lai; quán người mù bẩm sanh thấy các màu sắc; quán trụ diệt định có hơi thở ra vào; quán dấu chân chim giữa hư không; quán căn của người bán thạch ca có tác dụng; quán con của người thạch nữ có tạo nghiệp; quán điều Phật hóa ra có các trói buộc; quán các sự rốt ráo không có phiền não; quán những gì đã thấy sau cơn mộng; quán không có lửa mà bị đốt cháy; quán A la hán có những đời sau; Bồ tát nên quán sát tất cả hữu tình như vậy. Vì sao? Vì các pháp vốn không, chân thật, vô ngã, không có hữu tình.

Diệu Cát Tường nói:

- Nếu các Bồ tát quán tất cả hữu tình như vậy thì phải tu hành lòng từ bi như thế nào?

Vô Cấu Xứng trả lời:

- Sau khi Bồ tát quán hữu tình như vậy rồi, tự nghĩ vì các hữu tình mà ta phải nói pháp như vậy để họ hiểu rõ ràng. Đó gọi là tu hành lòng từ bi một cách chân thật, và các hữu tình hoàn toàn an lạc, Bồ tát ấy tu lòng từ tịch diệt vì không có các chấp thủ; tu lòng từ vô nhiệt vì lìa phiền não; tu lòng từ như thật vì ba đời bình đẳng; tu lòng từ không trái vì không đẳng khởi; tu lòng từ vô nhị vì lìa trong ngoài; tu lòng từ không hoại vì trụ rốt ráo; tu lòng từ kiên cố vì ý lạc tăng thượng như kim cang; tu lòng từ thanh tịnh vì bản tánh thanh tịnh; tu lòng từ bình đẳng vì đồng với hư không; tu lòng từ A la hán vì diệt trừ hẳn giặc kiết sử; tu lòng từ Độc giác vì không nhờ sự giúp đỡ của Thầy; tu lòng từ Bồ tát vì làm thành thục hữu tình không dừng nghĩ; tu lòng từ Như Lai vì giác ngộ tánh chơn như của các pháp; tu lòng từ đức Phật vì giác ngộ hữu tình đang ở trong mộng; tu lòng từ tự nhiên vì theo sự vận hành mà giác ngộ tánh của các pháp; tu lòng từ Bồ đề vì đồng một vị; tu lòng từ không thiên vị vì đoạn sự thương - ghét; tu lòng từ đại bi vì làm sáng rỡ đại thừa; tu lòng từ vô tránh vì quán vô ngã; tu lòng từ không nhàm chán vì quán tánh không; tu lòng từ pháp thú vì lìa sự luyến tiếc; tu lòng từ tịnh giới vì làm thành thục các hữu tình phạm giới; tu lòng từ kham nhẫn vì bảo hộ mình và người đừng làm cho tổn hại; tu lòng từ tinh tấn vì gánh vác khổ cho các hữu tình làm những việc lợi lạc; tu lòng từ tịnh lự vì không còn ái nhiễm; tu lòng từ Bát nhã vì lúc nào cũng đều hiện trí pháp; tu lòng từ phương tiện vì thị hiện khắp tất cả các môn; tu lòng từ diệu nguyện vì đã phát sanh vô lượng đại nguyện; tu lòng từ đại lực vì có thể làm tất cả việc rộng lớn; tu lòng từ Nhã na (trí) vì hiểu rõ tánh tướng của tất cả pháp; tu lòng từ thần thông vì không hoại tánh tướng của tất cả pháp; tu lòng từ nhiếp sự vì dùng phương tiện làm lợi ích các hữu tình; tu lòng từ vô trước vì có vô ngại nhiễm; tu lòng từ không dối trá vì ý lạc thanh tịnh; tu lòng từ không dua nịnh vì gia hạnh thanh tịnh; tu lòng từ không lừa gạt vì không hư dối; tu lòng từ tâm sâu xa vì lìa vết dơ; tu lòng từ an lạc vì làm cho chúng sanh có sự an lạc của chư Phật.

Thưa ngài Diệu Cát Tường! Đó là Bồ tát tu lòng đại từ.

Diệu Cát Tường nói:

- Bồ tát tu lòng đại bi như thế nào?

Vô Cấu Xứng trả lời:

- Tạo ra những căn lành tăng trưởng nào cũng đều đem cho các hữu tình, không tham tiếc gì cả. Đó gọi là Bồ tát tu lòng đại bi.

Diệu Cát Tường hỏi:

- Bồ tát tu hành lòng đại hỷ như thế nào?

Vô Cấu Xứng nói:

- Làm lợi ích cho các hữu tình đều hoan hỷ không hối hận. Đó gọi là Bồ tát tu lòng đại hỷ.

Diệu Cát Tường hỏi:

- Bồ tát tu lòng đại xả thế nào?

Vô Cấu Xứng nói:

- Làm lợi ích với tâm bình đẳng không trông mong quả báo. Đó là Bồ tát tu lòng đại xả.

Diệu Cát Tường hỏi:

- Nếu các Bồ tát sợ sanh tử thì phải nương vào đâu?

Vô Cấu Xứng nói:

- Nếu các Bồ tát lo sợ sanh tử phải luôn nương tựa vào đại ngã của chư Phật.

Lại hỏi:

- Bồ tát muốn trụ vào ngã phải trụ như thế nào?

Trả lời:

- Muốn trụ vào đại ngã phải trụ trong sự giải thoát bình đẳng của tất cả hữu tình.

Lại hỏi:

- Muốn làm cho tất cả hữu tình giải thoát nên trừ diệt những gì?

Trả lời:

- Muốn làm cho tất cả hữu tình được giải thoát phải diệt trừ phiền não của họ.

Hỏi:

- Muốn diệt trừ phiền não cho tất cả hữu tình nên tu những gì?

Trả lời:

- Muốn diệt trừ phiền não cho tất cả hữu tình nên tu như lý quán sát các tác ý.

Hỏi:

- Muốn tu như lý, quán sát tác ý nên tu như thế nào?

Trả lời:

- Muốn tu như lý, quán sát tác ý phải tu các pháp không sanh không diệt.

Hỏi:

- Pháp nào không sanh? Pháp nào không diệt?

Trả lời:

- Pháp bất thiện là không sanh, pháp thiện là pháp diệt.

Hỏi:

- Pháp thiện và bất thiện lấy gì làm gốc?

Trả lời:

- Lấy thân làm gốc.

Hỏi:

- Thân lấy gì làm gốc?

Trả lời:

- Lấy tham dục làm gốc?

Hỏi:

- Tham dục lấy gì làm gốc?

Trả lời:

- Lấy phân biệt hư vọng làm gốc.

Hỏi:

- Phân biệt hư vọng lấy gì làm gốc?

Trả lời:

- Lấy điên đảo vọng tưởng làm gốc.

Hỏi:

- Điên đảo vọng tưởng lấy gì làm gốc?

Trả lời:

- Lấy vô trụ làm gốc.

Diệu Cát Tường hỏi:

- Như vậy vô trụ lấy gì làm gốc?

Vô Cấu Xứng nói:

- Hỏi như vậy là phi lý. Vì sao? Vì vô trụ tức là không có gốc cũng không có chỗ trụ. Do không gốc, không có chỗ trụ nên có thể kiến lập tất cả các pháp.

Khi ấy, trong nhà Vô Cấu Xứng có một thiên nữ ở lâu rồi, thấy mọi người nghe giảng pháp thì bừng sáng chưa từng có, vui mừng khôn xiết liền hiện thân của mình, dùng hoa trời rải cúng dường các Bồ tát và chúng đại Thanh văn. Khi hoa trời ấy đến thân Bồ tát thì hoa liền rơi xuống đất, còn đến thân đại Thanh văn thì hoa dính vào không rớt. Khi ấy chúng đại Thanh văn muốn phủi hoa, bèn dùng thần lực của mình nhưng vẫn không sao rớt xuống.

Bấy giờ, Thiên nữ hỏi tôn giả Xá Lợi Tử:

- Vì sao phải phủi hoa?

Xá Lợi Tử nói:

- Vì hoa không như pháp nên tôi phủi nó.

Thiên nữ nói:

- Thôi, ngài đừng cho rằng hoa ấy là không như pháp. Vì sao? Vì hoa ấy như pháp. Thưa tôn giả, chỉ có ngài là không như pháp. Vì sao? Vì hoa không phân biệt không phân biệt khác, chỉ có tôn giả tự có phân biệt, có phân biệt khác đó thôi. Đối với pháp lành trong Tỳ Nại Da, nếu người xuất gia có phân biệt, có phân biệt khác tức là không như pháp. Còn nếu không phân biệt, không phân biệt khác tức là như pháp.

Thưa Xá Lợi Tử! Thấy các Bồ tát hoa không dính vào đó đều do các vị ấy đã đoạn trừ hẳn tất cả phân biệt và phân biệt khác, thấy các Thanh văn mà hoa dính vào thân là vì chưa đoạn tận tất cả phân biệt và phân biệt khác.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Như khi nào người có sợ sệt thì phi nhân tìm đến làm hại. Nếu không sợ sệt thì tất cả phi nhân không làm hại được. Nếu ai sợ nghiệp phiền não sanh tử thì bị sắc, thanh, hương, vị, xúc... làm hại. Ai không sợ nghiệp phiền não sanh tử thì không bị sắc thanh hương vị xúc ở thế gian làm hại.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nếu ai chưa đoạn hẳn tập khí phiền não thì hoa ấy dính vào thân. Nếu ai đã đoạn hẳn tập khí phiền não rồi thì hoa ấy rơi xuống.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Thiên nữ ở nhà này đã bao lâu rồi?

Thiên nữ trả lời:

- Tôi ở nhà này cũng như thời gian Xá Lợi Tử đã trụ giải thoát.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Thiên nữ ở nhà này lâu như vậy ư?

Thiên nữ nói:

- Ngài trụ giải thoát cũng lâu như vậy sao?

Bấy giờ, Xá Lợi Tử im lặng không trả lời.

Thiên nữ nói:

- Tôn giả là đại Thanh văn đầy đủ đại huệ biện tài, hỏi một chút như vậy mà nín thinh không trả lời được.

Xá Lợi Tử nói:

- Người giải thoát thì xa lìa các danh ngôn, nên đối với điều đó tôi biết nói sao đây.

Thiên nữ:

- Văn tự mà được nói ra đều là tướng giải thoát. Vì sao? Vì tướng giải thoát này chẳng phải ở trong chẳng phải ở ngoài, chẳng phải chặn giữa mà có thể đắc được. Văn tự cũng như vậy, chẳng ở trong chẳng ở ngoài, chẳng ở chặn giữa mà có thể đắc được. Cho nên chẳng phải lìa văn tự mà nói giải thoát. Vì sao? Vì tánh giải thoát ấy và tánh của tất cả pháp đều bình đẳng.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Chẳng lẽ vì lìa tham sân si... mà được giải thoát sao?

Thiên nữ nói:

- Vì những người tăng thượng mạn mà đức Phật nói lìa tất cả tham sân si để được giải thoát. Nếu vì những người xa lìa tăng thượng mạn thì Ngài nói bản tánh của tất cả tham sân si... là giải thoát.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Lành thay này thiên nữ! Làm thế nào mà cô chứng được trí huệ biện tài như vậy?

Thiên nữ trả lời:

- Tôi không đắc không chứng trí huệ biện tài như vậy. Nếu nói rằng tôi có đắc có chứng tức là kẻ tăng thượng mạn trong thiện thuyết Tỳ Nại Da.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Đối với ba thừa, cô hướng về thừa nào?

Thiên nữ trả lời:

- Tôi hướng về cả ba thừa.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Cô dùng mật ý gì mà nói như vậy?

Thiên nữ nói:

- Vì thường giảng nói đại thừa để người khác mà tôi làm Thanh văn. Vì tự nhiên hiện giác ngộ tánh pháp chơn thật mà tôi làm Duyên giác. Vì không bỏ lòng đại từ bi mà tôi làm Đại thừa.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Vì giáo hóa độ các hữu tình cầu Thanh văn thừa nên tôi làm Thanh văn. Vì giáo hóa độ các hữu tình cầu Độc giác thừa nên tôi làm Độc giác. Vì giáo hóa độ các hữu tình cầu Vô Thượng Thừa nên tôi làm Đại thừa.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Như có người vào rừng Chiêm Bặc Ca chỉ ngửi mùi thơm của cây Chiêm Bặc Ca chứ không thích ngửi mùi thơm của cây cỏ khác. Cũng vậy, nếu ai ở nhà này thì chỉ thích mùi thơm công đức của đại thừa chứ không thích những mùi thơm công đức của Thanh văn, Độc giác. Vì trong nhà này luôn luôn được xông ướp mùi hương thơm công đức vi diệu của tất cả Phật pháp.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nếu có Thích, Phạm, Tứ Đại Thiên Vương, Na Dà, Dược xoa, A tố lạc... cho đến người và nhơn phi mà vào nhà này đều được chiêm ngưỡng đại sĩ và được gần gũi lễ kính cúng dường nghe đại pháp. Tất cả đều phát tâm đại Bồ đề, đều do mùi thơm công đức vi diệu của tất cả Phật pháp mà ra.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Tôi ở nhà này đã hơn mười hai năm rồi nhưng chưa hề nghe nói những ngôn luận tương ưng về Thanh văn, Độc giác, chỉ nghe các Bồ tát đại thừa hành ngôn luận tương ưng với diệu pháp đại từ đại bi bất khả tư nghì của chư Phật.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này thường hiện lên tám pháp thù thắng chưa từng có. Tám pháp ấy là gì? Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nghĩa là nhà này thường có ánh sáng màu vàng ròng chiếu rực rỡ khắp ngày lẫn đêm đều giống nhau không cần ánh sáng của mặt trời chiếu vào. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ nhất.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này thường có tất cả người và phi nhơn ở thế gian. Sau khi họ đã vào nhà này không bị tất cả phiền não làm hại. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ hai.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này thường có những Thích, Phạm, Tứ Đại vương... và các Đại Bồ tát ở thế giới khác tụ tập không bao giờ ngớt. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ ba.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này thường nghe ngôn luận tương ưng với sáu Ba la mật Bất thối chuyển của Bồ tát. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ tư.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này thường trỗi lên những âm nhạc của trời người. Trong những âm nhạc ấy diễn ra vô lượng trăm ngàn pháp âm. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ năm.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này có bốn kho báu lớn, trân bảo đầy ắp không bao giờ hết, đem cung cấp bố thí cho tất cả những người nghèo khổ, người đơn chiếc cô độc, người không chỗ nương tựa, người xin ăn, làm cho họ đầy đủ những trân bảo không bao giờ hết. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ sáu.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này có Thích Ca Mâu Ni Như Lai, Vô Lượng Thọ Như Lai, Nan Thắng Như Lai, Bất Động Như Lai, Bảo Thắng Như Lai, Bảo Diệm Như Lai, Bảo Nguyệt Như Lai, Bảo Nghiêm Như Lai, Bảo AÂm Thanh Như Lai, Sư Tử Hống Như Lai, Nhất Thiết Nghĩa Thành Như Lai... vô lượng đức Như Lai khắp mười phương như vậy. Nếu đại sĩ này phát tâm cầu thỉnh thì quí Ngài lập tức đến giảng nói tất cả pháp môn bí yếu của Như Lai. Nói xong thì quí Ngài đi ngay. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ bảy.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này luôn hiện tất cả cõi Phật trang nghiêm công đức và các trang sức lộng lẫy của cung điện trời. Đó là pháp thù thắng chưa từng có thứ tám.

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Nhà này luôn hiện tám pháp thù thắng chưa từng có như vậy. Ai có pháp bất tư nghì này mà còn phát tâm thích cầu pháp Thanh văn, Độc giác sao?

Khi ấy, ngài Xá Lợi Tử hỏi thiên nữ:

- Sao cô không chuyển thân nữ này?

Thiên nữ trả lời:

- Tôi ở nhà này đã hơn mười hai năm, tìm cầu tánh người nữ mãi không được làm sao có sự chuyển?

Thưa ngài Xá Lợi Tử! Ví như thầy ảo thuật hóa ra huyễn nữ. Nếu ai có hỏi cô: “ Sao cô không chuyển thân nữ này?” Hỏi vậy có đúng không?

Xá Lợi Tử nói:

- Thiên nữ! Không đúng. Vì huyễn đã không thật thì sao mà chuyển!

Thiên nữ nói:

- Cũng vậy, tánh tướng của các pháp đều chẳng chân thật, giống như huyễn hóa, tại sao Ngài hỏi không chuyển thân nữ.

Ngay lúc đó Thiên nữ dùng sức thần thông biến Xá Lợi Tử giống như một Thiên nữ, rồi tự biến mình như Xá Lợi Tử, và hỏi Xá Lợi Tử rằng:

- Sao tôn giả không chuyển thân nữ đi?

Khi ấy với dáng Thiên nữ, Xá Lợi Tử trả lời:

- Tôi không biết chuyển làm mất thân nam để chuyển sanh thành nữ!

Thiên nữ lại nói:

- Nếu tôn giả có thể chuyển thân nữ này, thì tất cả thân nữ khác cũng sẽ có thể chuyển được. Như ngài Xá Lợi Tử thật chẳng phải là nữ mà hiện thành thân nữ. Tất cả thân nữ khác cũng lại như vậy. Mặc dầu hiện thân nữ nhưng thật sự chẳng phải nữ. Đức Thế Tôn y vào mật ý này mà nói tất cả pháp chẳng phải nam chẳng phải nữ.

Sau khi nói vậy xong, Thiên nữ thâu nhiếp thần lực trở lại và ai nấy đều hiện ra thân cũ của mình.

Thiên nữ hỏi Xá Lợi Tử:

- Tôn giả! Thân nữ nay ở đâu?

Xá Lợi Tử nói:

- Thân nữ của tôi không còn, không biến chuyển.

Thiên nữ nói:

- Lành thay! Lành thay! Tôn giả! Tất cả cũng như vậy không còn không chuyển, nói tất cả pháp không còn không chuyển đó chính là Phật ngữ.

Xá Lợi Tử hỏi Thiên nữ:

- Ở đây nếu cô chết rồi sẽ sanh ở đâu?

Thiên nữ nói:

- Chỗ Như Lai đã hóa sanh ở đâu thì sẽ sanh chỗ đó.

Xá Lợi Tử hỏi:

- Hóa Như Lai không chết không sanh. Vì sao nói sẽ có chỗ sanh.

Thiên nữ trả lời:

- Thưa tôn giả! Nên biết các pháp và hữu tình cũng như vậy, không diệt không sanh. Vì sao hỏi tôi sẽ sanh vào chỗ nào?

Xá Lợi Tử hỏi Thiên nữ:

- Bao lâu nữa, cô sẽ chứng đắc Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Thiên nữ trả lời:

- Nếu như Xá Lợi Tử trở lại làm phàm phu, đầy đủ pháp phàm phu thì tôi chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề lâu hay gần cũng thế.

Xá Lợi Tử nói:

- Không xứ sở, không địa vị, tôi sẽ trở thành phàm phu đầy đủ pháp phàm phu.

Thiên nữ nói:

- Tôn giả! Cũng vậy khi nào không có xứ sở không có địa vị thì tôi sẽ chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Vì sao? Vì Vô Thượng Bồ đề không có chỗ trụ, cho nên cũng không chứng Bồ đề.

Xá Lợi Tử nói:

- Nếu vậy vì sao đức Phật nói hằng hà sa chư Phật hiện chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, đã chứng, sẽ chứng.

Thiên nữ nói:

- Thưa tôn giả! Đó đều là do ngôn ngữ văn tự thế tục mà nói có chư Phật ba đời chứng đắc, chứ chẳng phải nói Bồ đề có quá khứ vị lai, hiện tại. Vì sao? Vì Vô Thượng Bồ đề vượt qua ba đời. Thưa ngài Xá Lợi Tử! Ông đã chứng đắc A La Hán rồi sao?

Xá Lợi Tử nói:

- Không đắc mà đắc, đắc mà không chỗ đắc.

Thiên nữ nói:

- Thưa tôn giả! Bồ đề cũng thế, không chứng mà chứng, chứng mà không chỗ chứng.

Khi ấy Vô Cấu Xứng nói với tôn giả Xá Lợi Phất:

- Thiên nữ này đã từng cúng dường gần gũi tôn thờ hơn chín mươi hai trăm ngàn câu chi na do đa đức Phật, trí huệ thần thông đã tự tại, sở nguyện đã đầy đủ, đắc Vô sanh nhẫn, với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề đã vĩnh viễn bất thối chuyển, theo bổn nguyện lực, theo sở thích của mình, theo chỗ thích nghi mà làm thành thục chúng sanh.