13. Phụ: săn sóc người bịnh

Luật Tứ Phần, Phật dạy: từ đây tới lúc chết nên săn sóc bịnh nhân, phải cần chăm nom người bịnh. Nếu muốn cúng dường Ta, trước hết nên cúng dường người bịnh, cho chí đi trên đường gặp lúc chúng xuất gia, có người bịnh; Phật dạy 7 chúng đều đứng lại chăm sóc. Nếu bỏ đi không săn sóc người bịnh đều qui kết có tội. Đúng là tứ đại (thân: đất - nước – gió - lửa) khó điều hòa; túc nghiệp khó tiêu trừ. Người xả tục xuất gia, cô thân độc ảnh nghèo, bịnh nối nhau, không người hầu cận. Nếu không được chăm sóc bịnh nhân, mạng sắp an nghỉ (dứt). Lại Tăng Kỳ Luật ghi rằng, đi đường gặp chúng xuất gia có người bịnh liền phải kêu xe chuyên chở (tới bệnh viện) cúng dường đúng pháp. Nhẫn đến lúc chết cũng phải lo tẩn liệm, mai táng không được bỏ bê. Phàm người săn sóc bịnh luôn phải nói lời êm nhẹ, đừng dùng lời thô ác. Đến lúc lâm chung phần nhiều những ác nghiệp đều hiện ra không thể lập tức trừ dứt được. Cho nên người chăm sóc bịnh nhân nên biết dùng phương tiện đặc biệt khéo léo nói lời an ủi khuyên người ấy niệm Phật. Nếu không niệm lớn được thời chỉ thầm niệm và làm cho niệm niệm nối tiếp nhau một tích tắc không ngừng. Thừa phước lực này mà làm nhân vãng sanh Tịnh Độ. Luận Đại Trí Độ ghi rằng, từ lúc sanh ra làm thiện đến lúc lâm chung ác niệm khởi, bèn sanh nơi ác đạo. Từ lúc sanh tạo ác đến lúc lâm chung khởi niệm thiện mà được sanh lên cõi trời. Nên đưa kinh tượng tới chỗ người bịnh (như kinh Di Đà, tượng hoặc hình Phật A Di Đà, Quan Âm) ghi rõ tên kinh, tên tượng nói với người bịnh khiến mở mắt xem thấy để được tĩnh táo. Chăm sóc người bịnh như thế, công đức rất lớn vậy.

-Chứng nghĩa ghi rằng y cứ trong kinh tạng, Phật thuyết Sanh kinh, chương tật bịnh 26 ghi rằng, tại vườn ông Cấp Cô Độc có một vị Tỳ Kheo bị bịnh sống riêng một mình, không có thức ăn, thuốc thang, không đứng dậy nổi. Tiểu giải tiết ra, người bịnh nằm liệt trên giường nhìn quanh tứ phía không một ai đến giúp đỡ cả. Lúc bấy giờ Ngài A Nan trông thấy tới bạch Phật. Phật đích thân tới chỗ vị Tỳ Kheo bịnh và hỏi rằng:

- Nay con bịnh có cần xem xét thuốc thang, giường cụ gì không?

Vị Tỳ Kheo bịnh bạch Phật rằng:

- Con có một mình không người chăm sóc, không có đồ ăn uống, thuốc men; và nhà con cũng rất xa.

Phật hỏi: khi mạnh khỏe con gặp người bịnh có thăm hỏi an ủi không?

- Bạch Phật không.

Phật bảo: khi mạnh con không săn sóc người, không thăm nom an ủi người bịnh, ai phải chăm sóc con đây?

Thiện ác có đối, tội phước có báo. Ân sanh thành đền đáp lại, nghĩa tuyệt lơ là. Phật đỡ ngồi dậy muốn lấy nước tắm rửa Tỳ Kheo; lúc đó có Thiên Đế tắm thay Phật. Phật hỏi ông ở thiên thượng nơi thơm tốt sạch sẽ, có thể nhẫn giúp tắm rửa bẩn thỉu cho người bịnh không?

- Thiên Đế đáp: Phật là thầy cứu giúp hết thảy chúng sanh 10 phương công đức tràn đầy mà còn chăm sóc bịnh nhơn, huống chi tôi tội phước chưa dứt mà không tạo thêm phước sao?

Lúc đó Phật rửa tay, Thiên Đế xối nước tắm rửa sạch, bịnh nhơn nằm lại và uống thuốc thang tức thời lành bịnh. Phật vì đó nói kinh liền lúc đó vị Tỳ Kheo chứng quả (A La Hán). Đức Thế Tôn nói bài kệ rằng:

Nên chăm sóc bịnh nhân

An ủi và hỏi thăm

Thiện ác có báo ứng

Trồng cây kết trái khăm.

Lại nữa, sách Thiền Lâm Bảo Huấn ghi câu chuyện rằng, xưa có Cao Am ở với Vân Cư nghe đệ tử bịnh đưa tới Tĩnh Hành Đường than thở rằng, nếu ta ra đời sớm chiều có người hầu hạ, thậm chí co thân, đun nước, chưa từng chẳng cho ăn uống, hoặc gặp tiết trời hơi lạnh được vỗ về, an ủi hỏi han áo, có đủ ấm không? Hoặc gặp lúc trời nóng, quan sát gương mặt hỏi: có nóng quá không nhỉ? Không may chẳng được ai giúp, không hỏi người có hay không có chúng thường trụ tận tâm giúp đỡ hoặc người trách nhiệm hoặc người khác. Cao Am quát nói:

-Xưa Bách Trượng vì ông già bịnh mà lập chúng săn sóc, các ông không bịnh, không chết hay sao?

Ngài Vân Thê Liên Trì nói rằng, trong kinh gọi 8 loại phước điền, săn sóc bịnh là phước điền số một, đâu chẳng vì Người tu không nhà, cô thân hồ hải, phiêu lưu bịnh khổ thật đáng thương xót! Làm chủ tăng phường mà bịnh không ai lo cho ta, chết không ai chôn, đâu là đạo từ bi chứ? Chính vì thế Trụ trì nên cố gắng để khuyên người giúp đỡ người lâm bịnh.