TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRƯỜNG BỘ KINH
(Dìgha Nikàya)
Tập I
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ: Giới Lạc MAI LẠC HỒNG
NHÀ XUẤT BẢN PHƯƠNG ĐÔNG PL. 2555 - DL 2010
4. Kinh SONADANDA
( Sonadanda-sutta )
Như vậy tôi nghe :
.
1. Một thời, đức Thế Tôn Ứng Cúng (1)
Du hành cùng Đại chúng tịnh, hòa (2)
Khoảng năm trăm vị Tăng Già
Đến an trú tại Chăm-Pa (3) thành này
Gáp-Ga-Ra (4), hồ đây đẹp lạ
Cũng có tên Già-Giá Liên trì
Gội nhuần ân đức từ bi
Cỏ cây tốt đẹp đương thì trổ hoa.
.
Ông Sô-Ná-Đanh-Đa (5) trưởng giả
Bà-la-môn danh giá thế gia
Cũng đang trú tại Chiêm-Bà (3)
Trong một Thái ấp không xa bờ hồ
Rất phồn thịnh, tiền đồ có được
Cây trái nhiều, ao nước rộng sâu
Lúa gạo phong phú, dồi dào
Đó là vương địa nhờ vào hoàng ân
Ban cho các công thần phò tá
Vua Bim-Bi-Sa-Rá (6) đặc ân
Sô-Na-Đanh-Đá hưởng phần
Phong lưu đời sống, không cần lo chi.
_______________________________
(1): Hai trong 10 danh hiệu của Phật : Araham (Ứng Cúng) và
Bhagavà (Thế Tôn).
(2): Bản thể Tăng Già ( Sangha ) là thanh tịnh và hòa hợp .
(3) : Champa, âm là Chiêm Bà . (4) :Gaggara : Già-gia Liên trì.
(5) :Bà-la-môn Sonadanda . (6) :Vua Bimbisara : Tần Bà Sa La
hay Bình Sa Vương , cha của vua A-Xà-Thế (K.Sa-môn quả).
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 172
Dân cư sống mọi thì cũng khác
Các gia chủ và các Bàn-môn (1)
2. Một hôm các vị nghe đồn
Gần đây có vị Sa-Môn hiệu là
Gô-Ta-Ma Thích Ca Tôn Giả
Đang ở đây với cả Tăng Đoàn
Khoảng năm trăm vị nghiêm trang
An trú tại Gáp-Ga-Ra Chiêm-Bà
Những tiếng đồn lan xa từ đó :
Sát-Đế-Lỵ giòng họ Thích Ca
Xuất thân vương tộc, xuất gia
Thành đạt đạo quả cao xa nhiệm mầu
Mười tôn hiệu cao sâu diệu ngữ
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu,
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Do sự chứng ngộ tự Ngài
So với Thiên giới, Ma loài, Phạm Thiên,
Với các chúng chư Thiên, Nhân loại
Bà-la-môn với lại Sa-môn
Hiển thị mọi loài, tuyên ngôn
Rồi lại tuyên thuyết Pháp môn nhiệm mầu
Thuyết Sơ Thiện, rồi sau Trung Thiện
Thuyết Hậu Thiện, văn nghĩa đủ đầy
Trình bày Phạm hạnh từ đây
Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên
_______________________________
(1) : Bàn-môn hay Phạm Chí tức là Bà-la-môn .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 173
Thật đáng quý nếu tìm yết kiến
Đại La-Hán thị hiện cõi đời.
Rồi thì gia chủ các nơi
Bàn-môn các vị đồng thời hợp nhau
Họ lũ lượt đi mau hướng đến
Gáp-Ga-Ra hồ lớn, nơi này
Mong được yết kiến tại đây
Thích Ca Tôn Giả trí tài tuyệt luân.
.
3. Lúc bấy giờ, tâm thuần nhàn nhã
Bà-la-môn Sô-Ná-Đanh-Đa
Hoặc tên Chủng Đức cũng là
Buổi trưa đi nghỉ tại nhà lầu cao
Bỗng ông thấy biết bao Gia chủ
Bà-la-môn, đoàn lũ đi qua
Thấy vậy ông hỏi Quản gia :
– “ Vì sao có việc xảy ra thế này ? ”.
– “ Thưa chủ nhân, gần đây có vị
Đại Sa-Môn tôn quý, từ hòa
Tên Sắc-Gia Gô-Ta-Ma (1)
Du hành trong nước Âng-Ga dặm tràng
Năm trăm vị là hàng đệ tử
Gáp-Ga-Ra an trú tại đây
Thích Ca Tôn Giả là ngài
Giòng Sát-Đế-Lỵ (2) nơi này xuất thân
Bỏ vương vị, không cần phú quý
Biệt gia đình, quyết chí xuất gia
_______________________________
(1 & (2)): Sakya (Thích Ca) là giòng và Gotama (Kiều Đàm) là
họ của đức Phật . Sát-Đế-Lỵ là giai cấp thứ hai trong 4 giai cấp
của Bà-la-môn , là hàng vua chúa quan quyền, tướng lĩnh
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 174
Khổ tu thiền định rừng già
Thành đạt đạo quả cao xa nhiệm mầu
Mười tôn hiệu cao sâu thượng đẳng
Mà người đời dâng tặng cho ngài.
Nghe danh, nên các vị này
Tìm đến yết kiến một ngài Thế Tôn.
– “ Này Quản gia ! Truyền ngôn đến cả
Bà-la-môn, tùng giả, chủ gia
Hãy nói Sô-Ná-Đanh-Đa
Yêu cầu các vị chờ qua một thời
Ông ta sẽ đến nơi hội diện
Thân hành cùng đến viếng Sa-Môn.
Vâng lời vị Bà-la-môn
Quản gia đến gặp Bàn-môn các vì
Những lời chủ giao đi, nói lại
Mong các vị nán lại chờ ông.
4. Lúc ấy, các Bà-la-môn
Từ nhiều nơi khác, vì công vụ mình
Đến Chăm-Pa, khách dinh tạm ngụ
Nghe nói vị Đại Chủ danh gia
Bàn-môn Sô-Ná-Đanh-Đa
Sẽ yết kiến Gô-Ta-Ma Phật Đà.
Các Bàn-môn (1) nghe qua tin lạ
Năm trăm vị vội vã đến nhà
Bàn-môn Sô-Ná-Đanh-Đa
Hỏi rằng có phải ông ta định là
Đến yết kiến Thích Ca Tôn Giả
Cùng những người vốn đã định đi.
_______________________________
(1) : Bàn-môn hay Phạm Chí tức là Bà-la-môn .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 175
– “ Này các Hiền giả ! Đúng thì
Ta đến yết kiến một vì Đại nhân ”.
– “ Thưa Tôn ông ! Không cần phải thế
* Vì Tôn ông không thể hạ mình
Điều đó đánh mất thanh danh
Nếu Tôn ông sẽ thân hành đến nơi
Để yết kiến một người Sát-Lỵ
Làm hao tổn danh dự Tôn ông
Càng làm danh tiếng Sa-môn
Tăng trưởng gấp bội, tiếng đồn càng thêm.
Thật xứng đáng là nên đổi lại
Sa-môn này chính phải thân hành
Yết kiến Bàn-môn nổi danh
Sô-Ná-Đanh-Đá mới đành công tâm.
* Lại Tôn ông : Thiện sanh mẫu hệ
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền.
* Lại Tôn ông bạc tiền giàu có
Và hiểu rõ phúng tụng, lễ nghi
Thánh điển Vệ Đà tường tri
Tinh thông tự vựng, ngữ y, ngữ từ,
Giỏi chú giải, sử thư truyền thống
Trì chú thuật, nếp sống Bàn-môn
Thuận Thế Luận, giỏi biện môn
Đại Nhân tướng học đáng tôn kỳ tài.
* Lại Tôn ông đẹp trai, khả ái
Đẹp lòng người, mặt lại khôi ngô
Màu da thù thắng điểm tô
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 176
Xử sự cao thượng, dáng phô oai hùng
Lời thiện ngôn được dùng tao nhã
Giọng trong ấm, diễn tả âm vang
Giải thích nghĩa lý rõ ràng
Là Tôn Sư của các hàng Tôn Sư.
Các thanh niên đến từ nhiều nước
Lòng tha thiết muốn được dạy rành
Tụng đọc chú thuật cho thành
Mong học cho được tinh anh ngọn ngành
Tôn ông thì trưởng thành, rành rẽ
Gô-Ta-Ma tuổi trẻ, non tâm
Xuất gia chưa được bao năm
Làm sao có thể xứng tầm Tôn ông :
5. Được kính lễ, tôn sùng, trọng thị
Sê-Ni-Da Bim-Bí-Sa-Ra (1)
Vua của nước Ma-Kiệt-Đà (1)
Lợi tức chu cấp toàn gia đủ đầy
* Lại còn được vị này trọng thị :
Pốc-Kha-Rá-Sa-Đí (2) Bàn-môn (3)
Chăm-Pa, nơi ở Tôn ông
Phì nhiêu lúa gạo, dân đông, thuận hòa
Là Thái-ấp hoàng gia ân tứ
Sống phong lưu, mọi thứ thật nhiều
Do vậy, xứng đáng thuận chiều
Sa-Môn Thích Tử biết điều đến thăm ”.
6. Nghe ý nguyện năm trăm Phạm Chí (3)
_______________________________
(1) : Vua Seniya Bimbisara (Tần-Bà-Sa-La) trị vì nước
(2) : Bà-la-môn Pokkharasàdi (Kinh Ambattha).
(3) : Bàn-môn hay Phạm Chí tức là Bà-la-môn .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 177
Bà-la-môn Sô-Ná-Đanh-Đa
Bảo : “ Các Hiền Giả ! Nghe ta
Tận tường giải thích sao mà phải đi
Đến yết kiến một vì Đại Đức
Về xuất thân quả thực khó chê
Giòng Sát-Đế-Lỵ thuộc về
Thích Ca vương tộc mọi bề chính danh
Gô-Ta-Ma thiện sanh mẫu hệ
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ Phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền.
Chính điểm này là duyên chí thiện
Để chúng ta yết kiến Sa-Môn
Gô-Ta-Ma điểm đáng tôn :
* Xuất gia từ bỏ gia môn, vương quyền
Xa quyến thuộc, vợ hiền, con đẹp
* Bỏ phú quý, quyết dẹp giàu sang
Từ bỏ chìm nổi bạc vàng
* Xuất gia trong lúc tuổi đang xuân nồng
Tóc đen nhánh, quyết lòng cắt đứt
Tình cảm riêng cũng dứt, không màng
Dù cho cha, vợ khóc than
Ngài vẫn cương quyết chọn đàng từ thân
Trốn khỏi thành dấn thân cát bụi
Khoác ca-sa, lầm lũi rừng già.
Này các Hiền Giả ! Xét qua
Bản thân Tôn Giả thật là đẹp trai
Thật khả ái, hòa hài trong sáng
Với màu da thù thắng ưa nhìn
Khôi ngô tuấn tú, thông minh
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 178
Dáng điệu cao thượng, giữ gìn oai nghi
Về Giới hạnh thanh quy bậc Thánh
Có thiện đức, chân chánh uy nghiêm.
Này các Hiền Giả ! Cần tìm
Hiểu rõ Tôn Giả một niềm rộng dung
* Lời thiện ngôn được dùng tao nhã
Giọng trong ấm, diễn tả âm vang
Giải thích nghĩa lý rõ ràng
Là Tôn Sư của các hàng Tôn Sư.
* Lại Sa-Môn diệt trừ tham dục
Mọi xao động thằng thúc trong tâm
* Chủ trương về Nghiệp, suy tầm
Do thân, khẩu, ý mê lầm gây ra
Khi thuyết pháp phải là chí thiện
Đặt trọng tâm khuyến chuyển lìa mê.
.
– Các Hiền Giả ! Lại nói về
* Ngài từ chủng tộc mọi bề cao sang
Sát-Đế-Lỵ giai tầng phú quý
* Có tài sản giá trị muôn chung
* Là bậc Đại Đức, Đại Hùng
Rất nhiều người đã băng rừng vượt sông
Vượt chướng ngại, qua giòng thác đổ
Vượt qua nhiều quốc độ khác nhau
Tìm đến nghe giảng pháp mầu
Quy y Tam Bảo, hiểu sâu chánh tà.
* Hàng chư Thiên hằng hà cũng đến
Nghe pháp rồi cảm mến quy y.
Các vị ! Tiếng đồn lan đi
Thích Ca Tôn Giả từ bi làm đầu
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 179
Mười tôn hiệu cao sâu diệu ngữ
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu,
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Ngài có đủ ba mươi hai
Đại nhân Quý tướng không ai sánh bằng.
Đại Sa-Môn công bằng, thẳng thắn
Lời thân thiện, nhã nhặn, chân thành
Bốn chúng kính trọng sẵn dành
Tôn sùng, ngưỡng mộ chí thành Sa-Môn.
Các Hiền Giả ! Kính tôn đức cả
Những nơi nào Tôn Giả trú thời
Thôn làng, thành thị các nơi
Phi nhân không hại loài người, tránh xa.
Thật vậy, Gô-Ta-Ma Tôn Giả
Là Hội Chủ cao cả, Tôn Sư
Trong các Giáo Tổ Đạo Sư
Được tôn Tối Thượng Đạo Sư trên đời.
Các Sa-môn hoặc nơi Phạm Chí
Danh tiếng họ dựa, chỉ không đâu
Danh tiếng Sa-Môn dựa vào
Tối Thượng Trí – Đức, thanh cao tịnh hòa.
Vương quốc Ma-Ga-Tha cai trị
Sê-Ni-Da Bim-Bí-Sa-Ra
Quốc vương ngưỡng mộ thiết tha
Quy y Tam Bảo cùng là cung phi
Các vương tử, thị tỳ, tùng giả
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 180
Cùng quyến thuộc tất cả quy y.
Đức vua Pa-Sê-Na-Đi
Tức Ba-Tư-Nặc, trị vì quốc gia
Kô-Sa-La, đã cùng thân quyến
Các vương tử, lục viện cung phi
Chí thành kính ngưỡng quy y
Thích Ca Tôn Giả đương vi Phật Đà.
Bàn-môn Pốc-Kha-Ra-Sa-Đí (1)
Cùng vợ con cho chí bạn bè
Tìm về một chỗ chở che
Bóng mát nương tựa, trở về tự tâm.
Các vị ấy thân lâm Tinh Xá
Đảnh lễ Phật với cả tấm lòng
Trọng vọng, ngưỡng mộ, kính tôn
Cúng dường trọng hậu Sa-Môn, Tăng Già.
Các Sa-môn ghé qua bản địa
Bà-la-môn tình nghĩa đến nhà
Đều là khách quý của ta
Tiếp đãi trọng hậu mới là thiện nhân.
Nay Sa-Môn đích thân du hóa
Đến Chăm-Pa với cả Tăng Đoàn
Hồ Gáp-Ga-Ra trú an
Đó là khách quý muôn vàn của ta
Do điểm này, thật là xứng đáng
Nếu chúng ta, bè bạn đến nơi
Yết kiến Tôn Giả hơn đời
Rất nhiều ưu điểm nhất thời bị quên ”.
7. Nghe nói vậy, hai bên đại chúng
_______________________________
(1) : Bà-la-môn Pokkharasàdi trong kinh Ambattha .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 181
Bà-la-môn, thấy đúng như là
Bàn-môn Sô-Ná-Đanh-Đa
Trình bày rõ rệt sâu xa tận tường.
Đồng lên tiếng : “ Mọi đường phải trái
Được Tôn ông giảng giải ngọn ngành
Tán thán Sa-Môn Kiều-Đàm
Dẫu ai ở tận cách trăm do tuần
Được nghe vậy, mang nguồn lương thực
Vượt đường xa, một mực hướng lòng
Để mong yết kiến Sa-Môn
Chúng ta cũng thế, phải cùng thăm qua.
Bà-la-môn Sô-Na-Đanh-Đá
Cùng tất cả đại chúng, môn đồ
Cùng nhau đi đến bờ hồ
Để mong yết kiến bậc Vô Lượng Từ.
8. Trên đường đi, tâm tư lo nghĩ
Bỗng khởi lên từ vị Bàn-môn
Sô-Na-Đanh-Đá bồn chồn
Không biết Tôn Giả Sa-Môn tinh tường
Khi ta hỏi điều thường nào đó
Ngài lại bảo đừng có hỏi ra
Câu hỏi ngớ ngẩn, chỉ là
Làm cho hội chúng khinh ta bất tài.
Người ngu si thân dài trí ngắn
Hỏi câu thiếu chính chắn thế này !
Nếu họ khinh miệt như vầy
Danh dự giảm thiểu, giảm ngay cúng dường.
Nếu ngài hỏi câu dường mới lạ
Ta trả lời lại quá dông dài
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 182
Không thỏa mãn được ý ngài
Khuyên ta phải nói thế này, đúng hơn.
Ta sẽ bị cô đơn vây xiết
Vì hội chúng khinh miệt bất tài
Nếu họ khinh ta như vầy
Danh dự giảm thiểu, giảm ngay cúng dường
Sự cúng dường của ta tùy thuộc
Với danh dự ta được nhiều hơn.
Nếu đến, không gặp Sa-Môn
Hội chúng khinh rẻ Bàn-môn bất tài
Không công khai, rụt đầu, sợ tiếng
Không dám đến yết kiến Sa-Môn
Đã đi gần đến Tịnh môn
Mà sao về lại, không còn dám vô
Bị khinh miệt, tiêu vô danh dự
Các cúng dường sẽ tự giảm ngay.
Nhưng rồi tất cả trong ngày
Cũng đến tại chỗ gần ngay bờ hồ
Là tịnh địa môn đồ của Phật
Cùng Thế Tôn tạm đặt ngụ cư.
9. Khi gặp được đấng Đại Từ
Sô-Na-Đanh-Đá cùng chư tùy tùng
Các Bàn-môn đã cùng đi đến
Nói những lời thân mến xã giao
Thân thiện chúc tụng, đón chào
Rồi các vị ấy ngồi vào một bên
Bà-la-môn, tuổi tên Gia chủ
Có người thì khể thủ Sa-Môn
Có người chúc tụng nói dồn
Có người chỉ vái Sa-Môn rồi ngồi
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 183
Cũng có kẻ nói trôi tên họ
Cũng có kẻ chỉ ngó lặng yên.
*
10. Sô-Ná-Đanh-Đa tại tiền
Lo lắng về những chướng duyên sẽ tùy
Các sự kiện những gì đã nghĩ
Ngài sẽ hỏi hay chỉ hỏi ngài
Cung dưỡng liên đới tới ngay
Nếu bị khinh miệt hay là tán dương.
Mong Sa-Môn tận tường hỏi chuyện
Sự truyền bá ba quyển Vệ Đà
Như vậy chắc chắn cho ta
Trả lời rành mạch, thông qua dễ dàng.
.
11. Đức Thế Tôn tuệ quang đạo quả
Đọc tư tưởng Sô-Ná-Đanh-Đa
‘Như Lai phải giúp anh ta
Sẽ hỏi câu hỏi nói qua sư truyền
Về Vệ Đà Kinh chuyên ba quyển’.
– “ Này Bàn-môn ! Thực hiện cho thông
Bao nhiêu đức tính đáng tôn
Mới xứng hiệu Bà-la-môn danh này
Để có thể thẳng ngay xưng vậy
Mà không phải tà ngụy, vọng ngôn ? ”.
12. Lúc bấy giờ, Bà-la-môn
Sô-Ná-Đanh-Đá thực khôn xiết mừng
Một câu hỏi ta cần, ngài biết
Và chính thiệt ngài đã hỏi ra
Hỏi về sư truyền có ba
Căn bản kinh điển Vệ Đà bản môn.
Bà-la-môn thẳng lưng oai dũng
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 184
Nhìn chung quanh hội chúng, đáp lời :
– “ Có Năm đức tính trên đời
Bàn-môn phải đủ mọi thời, cần ngay
Để được gọi chính đây cơ sở
Bà-la-môn không sợ vọng ngôn
Thế nào năm điều sinh tồn
Để được gọi Bà-la-môn thiện lành :
* Vị ấy phải : Thiện sanh mẫu hệ
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ Phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền.
* Lại vị ấy tinh chuyên thật đúng
Nhà phúng tụng, trì chú, lễ nghi
Thánh điển Vệ Đà tường tri
Tinh thông danh nghĩa, ngữ y, ngữ từ,
Giỏi chú giải, sử thư truyền thống
Trì chú thuật, nếp sống Bàn-môn
Thuận Thế Luận, giỏi biện môn
Đại Nhân Tướng học đáng tôn kỳ tài.
* Lại vị ấy đẹp trai, khả ái
Đẹp lòng người, mặt lại khôi ngô
Màu da thù thắng điểm tô
Xử sự cao thượng, dáng phô oai hùng.
* Vị ấy lại vô cùng đức hạnh
Thật cao dày giới hạnh thanh cao
* Vị ấy học rộng tài cao
Đệ nhất cầm muổng (1) hay vào thứ hai.
_______________________________
(1): Vị Bà-la-môn chủ tế hay phó tế cầm muổng đổ bơ vào lửa
trong Tế Đàn.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 185
– Thưa Tôn Giả ! Như vầy đức tính
Cả năm điều chân chính cần thay !
Có thể tự nhận thẳng ngay
Bà-la-môn hiệu, điều này không ngoa ”.
– “ Này Bàn-môn ! Vậy qua năm đức
Có thể bỏ một đức tính nào
Điều đó vẫn được, không sao
Bà-la-môn hiệu vẫn vào chánh chân ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Trong năm đức tính
Có thể bỏ Dung Sắc một điều
Còn lại đức tính bốn điều
Cũng đủ được gọi thuận chiều Bàn-môn ”.
– “ Này Bàn-môn ! Vẫn còn câu hỏi
Bốn đức tính phải loại một điều
Điều nào có thể triệt tiêu
Cũng đủ được gọi thuận chiều Bàn-môn ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Vẫn còn có thể
Bỏ một đức thực tế chưa cần
Đó là Chú Thuật tự thân
Thật vậy, chú thuật dự phần làm chi.
* Một Bàn-môn thiện sanh mẫu hệ
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền.
* Lại vị ấy tinh chuyên thật đúng
Nhà phúng tụng thông hiểu lễ nghi
Thánh điển Vệ Đà tường tri
Tinh thông danh nghĩa, ngữ y, ngữ từ
Giỏi chú giải, sử thư truyền thống
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 186
Biết duy trì nếp sống Bàn-môn
Thuận Thế Luận, giỏi biện môn
Đại Nhân Tướng học đáng tôn kỳ tài.
* Vị ấy lại dồi mài đức hạnh
Thật cao dày giới hạnh thanh cao
* Vị ấy học rộng tài cao
Đệ nhất cầm muổng hay vào thứ hai.
Là những điểm như vầy thiết yếu
Bà-la-môn tiêu biểu nêu danh ”.
– “ Này Bàn-môn ! Nếu phải đành
Đức nào bỏ nữa, thực hành hay không ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Tựu trung có thể
Bỏ bớt đi liên hệ Thọ Sanh
Thật vậy, cần gì thọ sanh
Bàn-môn Trí - Giới tịnh thanh là cần
Tài học rộng vô ngần sáng suốt
Là nhất, nhì cầm muổng Tế Đàn
Những đức tính này hoàn toàn
Bàn-môn chân chính không màng vọng ngôn ”.
17. Nghe vậy, Bà-la-môn tất cả
Liền phản đối Sô-Ná-Đanh-Đa :
– “ Này Tôn ông ! Chớ sa đà
Ngã theo quan niệm của Sa-Môn này
Tại sao lại phản bài Dung sắc
Và đem cắt Chú thuật, Thọ sanh ? ”.
18. Phật bảo các vị đương tranh
– “ Các vị hãy nghĩ cho rành, phân qua
Nếu Sô-Ná-Đanh-Đa vị đó
Tài hùng biện quá dở, nhập nhằng
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 187
Không phải bác học, đa văn
Không thể biện luận công bằng với Ta
Thì Bàn-môn đứng qua, yên lặng
Để các người biện luận cùng ta.
Còn nếu nghĩ rằng anh ta
Giỏi tài hùng biện, thì là các ngươi
Phải đứng yên, để người đáng nói
Là Bàn-môn Sô-Ná-Đanh-Đa
Sẽ cùng biện luận với ta ”.
19. Nghe vậy, Sô-Ná-Đanh-Đa nói liền :
– “ Xin Tôn Giả ngự yên một lát
Tôi trả lời với các Bàn-môn :
– ‘Các Hiền giả Bà-la-môn !
Đừng nói tôi ngã theo thời Sa-Môn
Tôi không hề bôn chôn khinh bác
Về Chú thuật, Dung sắc, Thọ sinh’.
20. Lúc bấy giờ, dáng thư sinh
Có Âng-Gá-Ká (1), tuổi xanh lại là
Cháu Bàn-môn Sô-Na-Đanh-Đá
Trong hội chúng an tọa đồng thời.
Chỉ Âng-Gá-Ká đang ngồi
Bàn-môn nói với mọi người tại đây :
– “ Các Hiền giả ! Âng-Ga-Ka đó
Người đẹp trai, dáng tỏ khôi ngô
Màu da thù thắng điểm tô
Cử chỉ trang nhã, môn đồ Đạo Sư
Rất cao thượng do từ xử sự
Về dung sắc, ngôn ngữ tài ba
_______________________________
(1) : Angaka : Là thanh niên Bà-la-môn, cháu Sonadanda .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 188
Chỉ thua Tôn Giả Thích Ca
Chứ Âng-Gá-Ká thật là có danh
– Lại chàng ta thiện sanh mẫu hệ.
Cả phụ hệ huyết thống tịnh thanh
Bảy đời Tổ phụ tạo thành
Không bị chỉ trích thọ sanh di truyền
– Lại chàng ta tinh chuyên trì chú
Biết đầy đủ phúng tụng, lễ nghi
Thánh điển Vệ Đà tường tri
Tinh thông tự vựng, ngữ y, ngữ từ,
Giỏi chú giải, sử thư truyền thống
Trì chú thuật, nếp sống Bàn-môn
Thuận thế luận, giỏi biện môn
Đại nhân tướng học vuông tròn, đáng tôn.
.
Năm đức tính Bàn-môn có đủ
Nhưng nếu chàng có thú trăng hoa
Tư thông với vợ người ta
Hoặc hay trộm cắp, mê sa rượu chè
Tính hiếu sát, giỏi nghề nói láo
Thì Dung Sắc toàn hảo làm gì ?
Chú thuật cũng chẳng ra chi
Thọ sanh tốt đẹp, so bì với ai ?
Cho nên nói, không ngoài hai tánh
Là Trí Tuệ, Giới Hạnh cao dày
Vị ấy học rộng đủ đầy
Đệ nhất cầm muổng hay tài thứ hai
Nên có thể thẳng ngay tự nhận
Bà-la-môn, thì vẫn không ngoa ”.
21. – “ Bà-la-môn ! Đã nói qua
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 189
Trong hai đức tính Trí và Giới đây
Thì có thể điều nào bỏ bớt
Đức tính nào hời hợt không cần
Để khi xưng Bà-la-môn
Lời ấy chân chính, bảo tồn không ngoa ? ”.
– “ Thưa đức Gô-Ta-Ma Tôn Giả !
Không thể bỏ trong cả hai điều
Hết sức cần thiết, cao siêu
Trí Tuệ, Giới Hạnh thảy đều hỗ tương
Trí tuệ sẽ tăng cường Giới hạnh
Được thanh tịnh, chân chánh hơn lên
Giới hạnh căn bản làm nền
Bổ sung Trí tuệ vững bền, tịnh thanh.
Có Trí tuệ tựu thành có Giới
Có Giới hạnh đưa tới Trí liền
Trí tuệ, Giới hạnh đầu tiên
Được xem Tối Thắng ở trên cõi đờ.i
Thưa Tôn Giả ! Nhất thời so sánh
Trí tuệ và Giới hạnh cũng tày
Lấy bàn tay rửa bàn tay
Hay bàn chân nọ rửa ngay chân này ”.
22. – “ Này Bàn-môn ! Điều đây đúng đắn
Cả Trí tuệ, Giới hạnh đều cần
Trí có Giới hạnh dồi thân
Giới có Trí tuệ vô ngần tịnh thanh.
Nhưng thế nào tạo thành Trí Tuệ ?
Và Giới Hạnh đại thể là gì ? ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Hãy tường tri
Chúng tôi chỉ biết phạm vi như vầy
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 190
Về ý nghĩa đủ đầy Giới, Trí
Xin Tôn Giả luận kỹ, giải bày ”.
– “ Này Bàn-môn ! Hãy nghe đây
Rồi hãy suy nghĩ điều đây tận tường ”.
– “ Thưa Tôn Giả ! Hiện đương hướng tới
Cả thính chúng trông đợi giải bày ”.
23. – “ Này Bà-la-môn ! Lành thay !
Cõi đời triền phược đêm ngày phủ vây
Bỗng xuất hiện bậc Thầy quảng đại
Thế Gian Giải, Điều Ngự Trượng Phu,
Phật, Thế Tôn, Thiên Nhân Sư,
Chánh Đẳng Chánh Giác đại từ uy linh
Vô Thượng Sĩ hay Minh Hạnh Túc,
Bậc Thiện Thệ, Ứng Cúng, Như Lai,
Do sự chứng ngộ tự Ngài
Rồi lại tuyên thuyết, hoằng khai Pháp mầu
Thuyết Sơ Thiện, rồi sau Trung Thiện
Thuyết Hậu Thiện, văn nghĩa đủ đầy
Truyền dạy Phạm hạnh từ đây
Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên.
* Có gia trưởng trong miền thôn ấp
Hoặc một người giai cấp tiện dân
Duyên lành nghe pháp thậm thâm
Sinh lòng ngưỡng mộ, kiếm tầm chân như
Tự suy nghĩ : ‘Đời như cát bụi
Sống dẫy đầy trói buộc não phiền
Luân hồi sinh tử triền miên
Đời sống xuất thế lụy phiền tránh xa.
Ta nay phải xuất gia viên mãn
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 191
Đời xuất gia phóng khoáng hư không
Cuộc sống thế gian chất chồng
Phạm hạnh thanh tịnh thật không dễ gìn’.
Y trưởng dưỡng đức tin vững chắc
Cạo râu tóc, thân đắp ca-sa
Biệt gia quyến, bỏ cửa nhà
Ba y một bát, xuất gia tu hành.
Sống chế ngự, thực hành phạm hạnh
Giữ oai nghi, tự tánh sáng lòa
Giới bổn Pa-Tí-Mốc-Kha (1)
Thọ trì nghiêm mật, tránh xa điều tà
Thân, khẩu, ý từ hòa thanh tịnh
Giới cụ túc, thức tĩnh nhiếp tâm
Biết tri túc, giữ các căn
Là Sa-môn hạnh, pháp đăng soi đường.
– Bà-La-Môn ! Sao tường thuần thục
Là Tỷ Kheo cụ túc giới điều ?
Phải thấy nguy hiểm mọi chiều
Lỗi lầm nhỏ nhặt triệt tiêu dần dần
Bỏ trượng kiếm, sát sanh tránh hẳn
Đại từ tâm, bình đẳng, nhẫn kham
Có tâm hổ thẹn là Tàm
Ghê sợ là Quý, không làm nghiệp sai
Hành phạm hạnh, bản lai thanh tịnh
Không trộm cướp, chẳng tính so đo
Quyết không lấy của không cho
Đó là giới hạnh, thước đo Giới điều.
_______________________________
(1) : Patimokkhasanvarasìla : Biệt biệt giải thoát thu thúc giới
( trong Tứ Thanh Tịnh Giới của Luật Tỷ Kheo ).
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 192
Vị Tỷ Kheo mong điều giải thoát
Không tà hạnh. dâm ác thấp hèn
Không nói dối trá đua chen
Không nói hai lưỡi chê khen dối lòng
Không lường gạt cũng không ly gián
Sống hòa hợp giữa nạn rẽ chia
Sống đời chân thật sớm khuya
Tránh lời độc ác nọ kia lỗi lầm.
Là giới hạnh trong tầm Giới Luật
Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì.
Cả đến hạt giống, cỏ cây
Cũng đều thấm nhuận đức dày Sa-Môn
Chỉ ăn ngọ, sống tồn tri túc
Không múa hát, trang sức, kịch ca
Sống thanh đạm, tránh xa hoa
Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng
Lại cũng không giường nằm cao rộng
Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng
Nô tỳ trai, gái – từ nan
Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm
Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa
Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần
Từ bỏ gian lận bằng cân
Từ bỏ môi giới, không phần gian tham
Không áp bức, không làm thương tổn
Không câu thúc, vây khổn, cừu thù
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
*
* Trong khi đó, hãy nhìn kẻ khác
Bà-la-môn hoặc các Sa-môn
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 193
Dù ăn tín thí cúng dường
Vẫn còn làm hại thường thường cỏ cây
Hạt từ rễ, hạt này từ đất
Từ chiết cây, hạt thật sinh ra
Tỷ Kheo chân chánh xuất gia
Không hề làm hại cỏ hoa, cây trồng.
* Các Sa-môn, số đông Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn còn cất chứa khôn lường
Món ăn, đồ uống, vải, giường, ngựa xe
Chứa hương liệu, hoa hòe - thụ hưởng
Cốt sao mình sung sướng, hanh thông.
Tỷ Kheo chân chánh thì không
Chẳng hề cất chứa, chất chồng nợ thêm
Là giới hạnh trong tầm Giới Luật
Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì.
* Sa-môn ngoại đạo các vì
Bà-la-môn nọ trí tri không tường
Không hổ thẹn, dương dương đắc chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống đời sống phô trương
Múa hát, nhạc kịch, diễn tuồng thần tiên
Đấu bò đực, đấu chim cun cút
Đấu ngựa voi, vun vút đấu quyền
Diễn binh, dàn trận liên miên
Tụng chú, ngâm vịnh khắp miền trải qua.
Vị chân chánh xuất gia không thế
Sống thanh tịnh, giới thể toàn chu
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 194
* Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống giải trí du dương
Những trò cờ bạc chủ trương ăn tiền
Cờ trên không, cờ trên mặt đất
Tám hình vuông hoặc đặt mười hình
Trò chơi quăng thẻ cho tinh
Chơi banh, đoán chữ đoán hình trên lưng
Đoán tư tưởng, trông chừng bắt chước
Theo điệu bộ sao được giống bằng
Súc sắc, kèn lá, chơi khăng
Những trò tiêu khiển họ hằng mê sa
Thú giải trí sa đà thụ hưởng
Mất thì giờ, ngất ngưởng ngày qua.
Giải trí tà vạy tránh xa
Giới Luật của bậc xuất gia giữ gìn.
* Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống phè phởn, cao lương
Giường cao, chăn ấm, trải giường bằng len
Mền lông thú, hai bên đính ngọc
Tấm khảm quý che bọc đỉnh giường
Nệm bằng da của sơn dương
Ghế dài có gối chân, thường bằng da.
Vị Tỷ Kheo xuất gia chân chánh
Không hưởng thụ lạc cảnh phù du
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
*
* Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 195
Vẫn sống một cách vô lương
Thường dùng mỹ phẩm, xông hương, thoa dầu
Đeo trang sức với đầu tóc giả
Gậy cầm tay với cả lọng, gươm
Phất trần, vải trắng viền cườm
Đấm bóp, tắm, đập, soi gương cả ngày
Kem thoa mặt với đầy son phấn
Những kẻ này mê mẩn bướm hoa.
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Tránh xa trang sức, lượt là cũng không.
* Các Sa-môn, số đông Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn nói vô ích, tầm thường
Nói toàn những chuyện đế vương dông dài
Chuyện ăn trộm, gái trai, binh lính
Chuyện đại thần, bách tính, chiến tranh
Những chuyện làng xóm, thị thành
Đồ ăn, thức uống, xoay quanh vải, mùng
Về quốc độ, anh hùng tiêu biểu
Hoặc chuyện về hương liệu, hoa hương
Hiện trạng thế giới, đại dương
Câu chuyện tạp thoại, sự thường hay không.
Chân Tỷ Kheo thì không như thế
Hạnh Sa-môn giới thể toàn chu
Đó là giới hạnh đặc thù
Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.
*
* Các Sa-môn, bất minh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống bàn luận tranh đương
Như nói :“ Ngươi biết chuyện thường này không ?
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 196
Pháp và luật ngươi thông không chứ ?
Ta rất rành những thứ luật này.
Ngươi phạm tà kiến tội dày
Ta thật chánh kiến, lời đầy tương ưng
Điều nói sau ngươi từng nói trước
Điều nói trước lại được nói sau
Chủ kiến ngươi bị phủ đầu
Ngươi bị thuyết bại, hãy cầu giải vây ”.
Những kẻ này luận bày tranh chấp
Quyết ăn thua cao thấp, gần xa
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Từ bỏ biện luận, tránh xa tranh tài.
* Các Sa-Môn, lợi tài Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống rất đáng coi thường
Đứng làm môi giới đế vương, đại thần
Đưa tin tức, thân gần Phạm Chí,
Sát- Đế-Lỵ, Gia chủ gần xa
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Không làm môi giới ngụy tà ô danh.
* Các Sa-Môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống một cách bất lương
Lừa đảo, siểm nịnh muôn đường đáng khinh
Nói gợi ý, bất minh cầu lợi
Hoặc dèm pha cho tới phân ly
Tư cách ấy chẳng ra gì.
Tỳ Kheo chân chánh nhu mì trực ngôn
Với giới hạnh bảo tồn nghiêm cẩn
Trong Giới Luật, tinh tấn thọ trì.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 197
Đời sống thanh tịnh ; trong khi
* Sa-môn, Phạm-chí vô nghì bất lương
Không hổ thẹn, dương dương đắc chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà hạnh tầm thường
Xem tướng, đoán mộng, phô trương biệt tài
Phun hạt cải, tế khoai, tế lửa
Tế thục tô, tế lúa, tế dầu,
Tế máu cho đến khoa cầu
Cầu thần ban phước hoặc cầu quỷ ma
Khoa xem mộng lẫn khoa địa lý
Khoa thuốc độc cho chí khoa chim
Khoa đoán số mạng, cầu tìm
Chiêm tướng, triệu tướng, khoa ngừa bắn tên
Khoa bồ cạp hay tên khoa rắn
Khoa chim quạ, chuột cắn… những là.
Chân chánh Tỷ Kheo xuất gia
Tránh xa ác hạnh ngụy tà ô danh.
* Các Sa-Môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà mạng vô lường
Xem tướng hòn ngọc, kiếm gươm, áo quần
Tướng mũi tên, cây cung, võ khí
Tướng đàn bà cho chí đàn ông
Thiếu nam, thiếu nữ, nhi đồng
Đầy tớ trai gái, tướng trong gia cầm
Tướng voi, ngựa ; sưu tầm tướng thú
Tướng dê, cừu, chim cú, cắc kè
Tướng trâu, cun cút, gậy que
Bò đực, bò cái, lập lòe tướng ma.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 198
Vị chân chánh xuất gia thì khác
Có giới hạnh an lạc uy nghi
Nằm trong Giới Luật thanh quy
Tỷ Kheo chân chánh thọ trì tịnh thanh.
* Các Sa-Môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà mạng như thường
Đoán rằng : ‘Vua sẽ kiên cường tấn công
Vua ngoại bang thế cùng triệt thoái
Vua bản xứ rồi lại thu quân
Bên này thắng trận mấy lần
Bên kia đại bại, thất thần rút lui’…
Những kẻ này không nguôi hiếu động
Cứ đoán mò, thực mộng chẳng sao !
Chân chánh Tỷ Kheo thanh cao
Tránh xa suy đoán ngụy tà đua tranh.
* Các Sa-Môn, lợi tranh Phạm-chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống chẳng được thiện lương
Bằng những tà mạng, đủ phương thức tà
Lòng ham muốn xa hoa hưởng thụ
Nên tìm đủ mọi cách điêu ngoa
Tiên đoán sẽ có xảy ra
Nguyệt thực, nhật thực hoặc là sao băng
Đoán mặt trời, mặt trăng đi lệch
Hoặc đi đúng, không chệch bầu trời
Sẽ có lửa cháy các nơi
Sẽ có động đất, sấm trời : Thiên cơ
Các tinh tú sẽ mờ, sẽ sáng
Hay lặn, mọc ; có nạn nguy, an
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 199
Kết quả xảy trong không gian
Những kẻ hiếu sự lan man đoán mò.
Có giới hạnh, chẳng cho ác khởi
Vị Tỷ Kheo Luật Giới làm đầu
Không sống tà mạng lún sâu
* Như các Phạm-chí, hoạt đầu Sa-môn
Không hổ thẹn, dương dương đắc chí
Dù đã ăn tín thí cúng dường
Vẫn sống tà mạng bất lương
Đoán mưa, đại hạn, bất tường xảy ra
Sẽ được mùa hay là mùa mất
Sẽ có bệnh hoặc gặp họa tai
Các nghề như đếm ngón tay
Kế toán, cộng số, làm theo thế tình
Hoặc sắp đặt ngày lành tháng tốt
Để rước dâu, đón một rể hiền
Hòa giải, chia rẽ, tiêu tiền
Đòi nợ, bùa chú người liền rủi ro
Dùng bùa chú làm cho cóng lưỡi
Để phá thai, cứng dưới quai hàm
Khiến cho bị điếc, bị câm
Hỏi gương soi, hỏi nữ nam phù đồng
Thờ đại địa cầu mong có phước
Thờ mặt trời để được quang huy
Phun ra lửa, thỏa sân si
Bùa chú, cầu nguyện Si-Ri thần tài.
Hoặc tà mạng dùng ngay tà thuật
Để được yên, khỏi chuốc nạn tai
Các điều đã hứa, làm sai
Để được dương thịnh, trong nhà chở che
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 200
Tìm đất tốt, phước về nhà mới
Lễ rửa miệng, ca ngợi hy sinh
Làm cho mửa, xổ trong mình
Bài tiết nhơ bẩn, sạch tinh cả người
Thoa dầu tai, soi ngươi nhỏ mắt
Làm thầy thuốc mổ cắt bệnh nhân
Chữa bệnh con nít xa gần
Các loại cây rễ, lượng phân dùng bừa.
Chân Tỷ Kheo ngăn ngừa ác hạnh
Y Giới Luật, thanh thản thọ trì.
– Này Bàn-môn ! Hãy tường tri
Vị Tỷ Kheo ấy uy nghi, vô cầu
Được hộ trì nhờ vào Giới Luật
Tâm kiên cương chẳng chút sợ gì
Như Sát- Đế-Lỵ một vì
Làm lễ quán đảnh, trị vì giang san
Đã hàng phục lân bang thù địch
Không còn sợ đột kích biên phòng.
Tỷ Kheo chân chánh cũng không
Sợ hãi tội lỗi, vì lòng thẳng ngay
Giới Luật ấy đủ đầy, cao quý
Hưởng lạc thọ, hoan hỷ nội tâm.
– Này Bàn-môn ! Hãy lắng tâm
Tỷ Kheo bảo hộ các căn thế nào ?
Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng
Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì
Mắt không chế ngự tại chi
Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào
Nên tham ái dâng trào đủ thứ
Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 201
Hộ trì tích cực nhãn căn
Cũng như hộ trợ nhĩ căn cũng cần
Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc
Mũi ngửi hương, nhận thức : Ý căn
Tỷ Kheo hộ trì các căn
Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời.
*
– Này Bàn-môn ! Chính nhờ quán niệm
Vị Tỷ Kheo tự nghiệm, tự tri
Năm Triền Cái chưa xả ly
Như là món nợ, Bệnh hay Ngục đường,
Như Nô lệ, con đường Sa mạc,
Nay trả dứt hết các nợ nần
Khỏi cơn bệnh dữ hành thân
Ra khỏi sa mạc, thoát tầng ngục lao
Năm Triền Cái chừng nào chưa diệt
Vị Tỷ Kheo mãi miết tinh cần.
Chừng nào khi quán tự thân
Với năm Triền Cái đã cần xả ly
Do xả ly, tức thì hoan hỷ
Do hoan hỷ, tâm được khinh an
Lạc thọ sinh do khinh an
Đạt được như thế, tâm an định liền
Ly ác pháp, Tỷ Kheo ly dục
Chứng và trú vào mục Nhất Thiền
Trạng thái hỷ lạc tự tâm
Sinh do ly dục, với Tầm, Tứ chuyên
Đệ Nhất Thiền, Tỷ Kheo thấm nhuận
Như tẩm ướt, sung mãn, tràn nhanh
Hỷ lạc do ly dục sanh
Với Tầm, với Tứ thấm quanh tâm mình.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 202
– Này Bàn-môn ! Hành trình tiếp nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Diệt Tầm, diệt Tứ được yên
Thì chứng và trú vào Thiền thứ Hai
Một trạng thái ra ngoài Tầm, Tứ
Do Định sinh, nội tỉnh nhất tâm
Tỷ Kheo hỷ lạc thấm nhuần
Hỷ lạc tẩm ướt khắp thân của mình.
– Này Bàn-môn ! Hành trình tiếp nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Ly hỷ trú xả, nhất tâm
Chánh niệm tỉnh giác, thì thân cảm liền
Sự lạc thọ, thánh hiền gọi đủ
Là ‘xả niệm lạc trú’ tâm chuyên
Chứng và an trú Tam Thiền
Tỷ Kheo đẫm ướt, thấm nhuần tự thân
Sự lạc thọ, không cần có hỷ
Lạc thọ ấy thấm kỹ toàn thân
Không một chỗ nào trên thân
Mà Lạc thọ đó không phần thấm vô.
– Này Bàn-môn ! Lộ đồ tiếp nữa
Vị Tỷ Kheo vào cửa định thiền
Xả lạc, xả khổ ; tâm yên
Diệt hỷ, ưu ; cảm thọ - liền trước đây
Chứng và trú vào Thiền Đệ Tứ
Không khổ, lạc ; không giữ niệm nào
Thuần tịnh, trong sáng tiêu dao
Tỷ Kheo vị ấy thấm sâu, ướt đầy.
*
– Này Bàn-môn ! Như vầy thí dụ :
Ngươi bình tâm, hãy thử nghĩ suy
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 203
Có một hòn ngọc lưu ly
Rất là quý giá, sánh bì bảo châu
Rất sáng đẹp, không màu, trong suốt
Có tám mặt, đã được khéo mài
Chẳng trầy trụa, rực rỡ thay !
Lấp lánh chói lọi đêm ngày sáng trưng
Các sợi giây xâu từng lần một
Sợi màu vàng, sợi trắng, đỏ, xanh.
Một người đôi mắt tinh anh
Nhìn vào hòn ngọc, thấy rành bảo châu
Là báu vật chẳng đâu thấy có
Các sợi giây vàng, đỏ, trắng, xanh
Được xâu lần lượt khéo rành
Thấy được màu sắc long lanh ngọc này.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo Thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng ngay tâm tới
Chánh Trí với Chánh Kiến như vầy
Biết rằng : ‘Thân của ta đây
Chính là Sắc pháp, thân này do sanh
Do bốn đại tác thành hoàn hảo
Cha mẹ nuôi, cơm cháo, vô thường
Biến hoại, đoạn tuyệt ; đáng thương
Phấn toái, hoại diệt. Nhưng nương thân này’.
*
– Này Bàn-môn ! Như vầy thí dụ :
Một trại chủ cầm một cây lau
Rút lau ra khỏi vỏ lau
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 204
Rồi nghĩ : ‘Đây vỏ, đây lau ; khác rồi
Cây lau khác, vỏ thời khác đó
Nhưng cây lau từ vỏ rút ra.
Cũng như vỏ kiếm nạm ngà
Rút ra thanh kiếm sáng lòa, quý thay !
Thanh kiếm khác, vỏ này khác đó
Nhưng cây kiếm từ vỏ rút ra.
Hay như con rắn lột da
Đây là con rắn, đây là vỏ da
Vỏ da rắn không là con rắn
Nhưng rắn từ vỏ rắn lột ra.
Đây những thí dụ thấy qua
Cái này từ cái kia mà có đây.
.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm, không phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo Thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Sự Hiện Hóa Thân mới khác vời
Do ý làm ra tức thời
Tạo một thân khác từ nơi thân này
Thân mới ấy cũng tày Sắc pháp
Do ý sinh, đủ các căn phần
Mắt, tai, mũi, lưỡi, tay chân
Toàn thân không thiếu một căn chi nào.
*
– Này Bàn-môn ! Như vào thí dụ :
Thợ gốm hay đệ tử người này
Là người thợ rất khéo tay
Đất sét nhồi nhuyển, người này làm ra
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 205
Đồ gia dụng tùy qua sở thích,
Hay thợ ngà thực đích lành nghề
Khéo đẻo chạm với tay nghề
Đồ ngà tùy thích mọi bề làm ra.
Hay như là thợ vàng rất khéo
Dùng vàng ròng tạo chế nữ trang
Các loại trang sức bằng vàng
Thật là tinh xảo, đẹp sang như vầy.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm, không phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
Các Thần Thông nhiều loại nhiệm mầu
Một thân hiện ra nhiều thân
Nhiều thân thu lại một thân dễ dàng
Hiện, biến hình, đi ngang qua vách
Xuyên qua núi như cách hư không
Độn thổ, trồi lên đất giồng
Đi được trên nước cũng không chìm nào
Ngồi kiết già trên cao vòi vọi
Bay trên không như loại chim bằng
Với tay, chạm mặt trời, trăng
Có đại oai lực, oai thần uy linh
Hoặc có thể tự mình bay tới
Cõi Phạm Thiên vời vợi nơi này,
Thần thông nhiều loại thật hay
Tỷ Kheo vị ấy trình bày được ngay.
*
– Này Bàn-môn ! Như vầy thí dụ :
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 206
Có một người chăm chú qua đàng
Bỗng nghe tiếng trống rộn ràng
Trống lớn, trống nhỏ, muôn ngàn âm thanh
Tiếng xập xỏa, tiếng loa, tiếng kiểng
Người ấy nghe và hiểu tận tường
Âm thanh trầm bổng du dương
Tiếng trong, tiếng đục, âm vương vấn hoài.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm, không phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
THIÊN NHĨ THÔNG, nghe tới muôn phần
Với Tai thanh tịnh siêu nhân
Vị ấy có thể nghe gần nghe xa
Hai loại tiếng : Người ta và loại
Tiếng chư Thiên các cõi nghe rành
Dù cho muôn dặm âm thanh
Vị ấy nghe thấy như gần bên tai.
*
– Này Bàn-môn ! Như vầy thí dụ :
Có một người thiếu nữ, hay là
Thanh niên, đàn ông, đàn bà,
Tính ưa trang sức, nhìn vào trong gương
Thật sáng trưng, hay trong chậu nước
Thấy mặt mình, biết được thế này :
Có tỳ vết thì biết ngay
Nếu không tỳ vết, mặt mày sạch thay.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm não phiền
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 207
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
THA TÂM THÔNG, dẫn tới biết ngay
Tâm của người khác hằng ngày
Tâm tham cũng biết, không tham biết liền
Tâm nổi sân, biết liền sân hận
Tâm không sân không hận cũng tường
Tâm Si hay không Si thường
Chuyên chú, tán loạn biết dường tự tâm
Đại hành tâm, biết là như vậy
Hoặc không phải là đại hành tâm,
Tâm vô thượng, biết rõ ràng
Tâm chưa vô thượng lại càng biết thông
Tâm thiền định hay không thiền định
Tâm giải thoát hay dính buộc ràng
Vị ấy đều biết rõ ràng
Tâm của người khác ; cả hàng trí, ngu.
*
– Này Bàn-môn ! Ví như một gã
Từ làng mình đi quá làng bên
Từ làng bên lại đi lên
Đến một làng khác rồi bèn trở lui
Về làng mình, bùi ngùi nhớ lại
Cuộc hành trình đã trải đi qua
Đến làng bên, gặp người ta
Đủ cả lớn bé, người già, trẻ con
Tại nơi ấy, ta còn kỷ niệm
Ngồi nơi nào, chuyện phiếm ra sao
Rời làng ấy, ta lại vào
Một làng khác nữa, biết bao chuyện còn
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 208
Gặp người lớn, trẻ con thôn ấp
Nói chuyện gì, cao thấp, đứng ngồi
Trở về làng cũ của tôi
Lại rất nhiều chuyện nổi trôi hằng ngày.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
TÚC MẠNG THÔNG, nhớ tới nhiều đời
Quá khứ với một, hai đời
Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua
Một ngàn đời hay là hơn nữa
Một trăm ngàn đời thuở lâu xa
Hoại kiếp, thành kiếp trải qua
Vị ấy nhớ lại như là mới đây.
Tại nơi ấy, tên này ta có
Thuộc giai cấp, giòng họ thế này
Uống, ăn, thọ khổ, lạc rày
Tuổi thọ như thế, chết ngày ra sao
Ta tái sinh, nhằm vào làng đó
Có tên tuổi, giòng họ thế nào
Cứ thế, nhớ lại biết bao
Tiền kiếp, tái kiếp không sao đếm đầy.
*
– Này Bàn-môn ! Như vầy thí dụ :
Một tòa lầu có đủ kiều phù
Lầu này ở giữa ngã tư
Một người mắt sáng đến từ phương xa
Lên thượng đài, anh ta thấy rõ
Người ra vào các ngõ bốn phương
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 209
Nhiều người qua lại trên đường
Leo lên đài thượng hay dừng ngã tư
Những người khác đến từ nhiều hướng
Đi giữa đường hoặc đứng nhìn chơi
Chỉ bằng đôi mắt sáng ngời
Người ấy thấy rõ mọi người dễ thay.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
THIÊN NHÃN THÔNG, dẫn tới tuệ minh
Xét về sinh tử chúng sinh
Thiên nhãn thuần tịnh siêu minh, thấy liền
Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả
Người hạ liệt, kẻ cả giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm.
Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý
Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền
Người này thân hoại, tận duyên
Do nghiệp tà kiến, đọa liền súc sinh,
Các cõi dữ, như sinh địa ngục
Hoặc đọa xứ, thằng thúc nạn tai.
* Còn bậc hiền giả, những ai
Làm những thiện hạnh ý và lời, thân
Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển
Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng
Sau khi thân hoại mạng chung
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 210
Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời
Do thiên nhãn, biết đời sống chết
Người hạ liệt hay kẻ giàu sang
Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn
Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may…
Do hạnh nghiệp kẻ này hành động
Có kết quả chẳng giống nhau này,
Luân hồi tùy nghiệp chuyển xoay
Không ai tránh khỏi trả vay nghiệp này.
*
– Này Bàn-môn ! Như vầy thí dụ :
Dãy núi lớn đầy đủ nước trong
Không cấu nhiễm, sạch trắng bong
Một người mắt sáng sẽ trông rõ đồ
Những hòn sạn, con sò, hòn đá
Những con hến, đàn cá tung tăng
Trong tâm vị ấy nghĩ rằng
Nhờ mắt sáng, thấy vô ngần điều hay.
* Vị Tỷ Kheo thẳng ngay, thuần tịnh
Tâm định tĩnh, không nhiễm não phiền
Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền
Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.
Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với
LẬU TẬN THÔNG, dẫn tới biết rành
Lậu Tận Trí, biết ngọn ngành
Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào
Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ
Biết như thật lậu-hoặc loại này
Nguyên nhân lậu-hoặc là đây
Diệt trừ lậu-hoặc, biết ngay con đường.
*
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 211
Nhờ hiểu biết , tận tường nhận thức
Tâm vị ấy rất mực sáng trong
Dục-lậu, hữu-lậu thoát xong
Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn
Liền hiểu rõ : ‘Tự thân giải thoát
Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành
Việc cần làm, đã thi hành
Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.
Với Tỷ Kheo, điều này thượng đẳng
Thật vi diệu, thù thắng tột cùng
Đó là Hạnh của Sa-môn
Đạt Sa-Môn Quả tối tôn nhiệm mầu.
*
24. Vừa nghe xong Pháp sâu tối thượng
Bà-la-môn quy ngưỡng Phật ngay :
– “ Bạch Thế Tôn ! Vi diệu thay !
Như người dựng vật lăn quay ngã nằm
Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối
Đem đèn sáng vào tối như bưng
Để ai có mắt mở bừng
Có thể thấy được sáng trưng sắc màu.
*
Cũng như vậy, nhiệm mầu Chánh Pháp
Được Thế Tôn phân tách, trình bày
Con xin quy ngưỡng từ nay
Quy y đức Phật, nương ngay Pháp mầu
Quy y Tăng thanh cao đức cả
Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn
Mong Thế Tôn nhận cho con
Được làm đệ tử, vun tròn thiện duyên
Xin phát nguyện vẹn tuyền ngưỡng phục
Kể từ nay đến lúc mạng chung.
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 212
Kính thỉnh Thế Tôn đi cùng
Tỷ Kheo đại chúng đến dùng cơm trưa
Tại nhà con lúc vừa đúng ngọ
Vào ngày mai, để thọ cúng dường ”.
Phật nhận lời, như lệ thường
Bằng cách im lặng, cát tường nghiêm dung.
Bà-la-môn vô cùng hoan hỷ
Đảnh lễ Phật, hữu nhiễu (1), cáo từ.
*
25. Hôm sau, đấng Thiên Nhân Sư
Đắp y, mang bát cùng chư Tăng Già
Đến nhà của Sô-Na-Đanh-Đá
Thỉnh Phật, Tăng an tọa nghiêm trang
Tự tay chủ nhân hân hoan
Phục vụ đức Phật thức ăn ngọ thời
Món thượng vị loại mềm và cứng
Hàng quyến thuộc thì đứng sẵn sàng
Ân cần phục vụ chư Tăng.
Ăn xong, đức Phật liền thăng tòa ngồi
Vị chủ nhân cũng ngồi trên ghế
Kê thấp hơn và để một bên.
26. Sô-Ná-Đanh-Đa thưa liền :
– “ Kính bạch Tôn Giả ! Trước tiên trình bày :
Con quy ngưỡng nơi Ngài chí thiết
Tâm cung kính quả thiệt vô biên
Nhưng trước hội chúng thiếu duyên
Nếu con đảnh lễ hiện tiền Thế Tôn
Thì hội chúng Bàn-môn phỉ báng
Danh tiếng con suy giảm tức thì
_______________________________
(1) :Theo phong tục Ấn , khi cáo từ bậc tôn kính, người ta chắp
tay đi quanh vị ấy ba vòng theo hướng tay phải .
Trường Bộ (Tập 1) Kinh 04 : SONADANDA * MLH – 213
Cúng dường thu nhập giảm suy
Vì sự cung dưỡng còn tùy tiếng tăm.
Bạch Thế Tôn ! Xin thầm chấp nhận
Trong hội chúng con tận vái chào
Xin hiểu là con đứng chào
Nếu con đang tháo khăn đầu ra mau
Thì xin hiểu : Đê đầu đảnh lễ
Trên xe để hạ cán roi da
Thì xin Ngài hãy coi là
Từ trên xe ngựa con đà xuống xe
Còn trên xe vẫy tay thân thiện
Xin hiểu : Con thực hiện khấu đầu
Đảnh lễ chí thiết thâm sâu,
Rất mong thấu hiểu nguyện cầu của con.
27. Đức Thế Tôn điều này hứa khả
Rồi thuyết pháp cho cả hiện tiền
Khích lệ chủ nhân tâm chuyên
Đức tin tăng trưởng, não phiền lánh xa
Ông Sô-Ná-Đanh-Đa hoan hỷ
Được thỏa nguyện, tâm trí an hòa.
Đức Phật cùng chư Tăng Già
Đứng dậy từ biệt chủ gia, ra về ./-
*
* *
( Chấm dứt Kinh 04 : SONADANDA – Kinh Chủng Đức )
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D278127822.-%3B)