Trang 04

NầyThiện Nam Tử ! Ta nhớ thuở xưa cùng Đề Bà Đạt Đa đồnglàm chủ đoàn con buôn, mỗi người đều có năm trăm kháchbuôn, đem nhau đến trong biển lớn để tìm lấy châu báu.Vì nghiệp duyên ác nên dọc đường gặp gió to ghe thuyềnhư bể, khách buôn đều chết cả. Lúc đó ta cùng Đề BàĐạt Đa nhờ nghiệp duyên bất sát được quả báo trườngthọ, nên gió thổi tắp vào đất liền. Đề Bà Đạt Đavì tham tiếc của cải châu báu, nên quá sầu khổ mà khóclóc. Ta bảo Đề Bà Đạt Đa chẳng nên kêu khóc. Đề BàĐạt Đa liền nói với ta rằng : Như có người nghèo cùngkhốn khổ, đến trong gò mã tay nắm tử thi mà nói rằng trôngmong người bố thí sự chết vui cho ta, ta sẽ bố thí đờisống nghèo cùng nầy cho người. Lúc đó tử thi liền ngồidậy bảo người nghèo cùng rằng : Đời sống nghèo cùng ngườitự thọ lấy, nay ta rất thích sự chết vui nầy thiệt chẳngham đời sống nghèo cùng của người.

ĐềBà Đạt Đa nói tiếp: Nhưng ngày nay tôi đã không đượcchết vui mà lại gồm cả sự nghèo cùng, bảo tôi chẳng khócsao được.

Lúcđó ta lại an ủi rằng : Ông chớ sầu khổ, hiện nay tôicòn được hai viên bảo châu giá trị vô lượng, tôi sẽchia cho ông. Ta liền chia một viên bảo châu cho Đề Bà ĐạtĐa, rồi đến nằm ngũ dưới một cội cây.

Vìquá tham lam nên Đề Bà Đạt Đa sanh ác tâm đâm đui hai mắtcủa ta để cướp lấy viên bảo châu còn lại rồi bỏ đi.

Lúcđó vì quá đau đớn nên ta rên rỉ. Có một cô gái nghetiếng rên đến gạn hỏi ta. Ta liền đem tất cả việc trướcthuật lại. Cô gái nghe rồi lại hỏi ta : “ Ông danh hiệulà gì ? ta đáp rằng : Tôi tên là Thật Ngữ. Cô gái nói :Làm thế nào biết được ông là Thật Ngữ. Ta liền phátthệ rằng : Nếu hiện nay tôi có lòng quấy nói vu cho ĐềBà Đạt Đà, thời cặp mắt tôi phải mù lòa vĩnh viễn,nếu tôi không hư dối thời xin đôi mắt sáng lại như cũ.Ta phát thệ vừa xong thời đôi mắt ta bình phục như cũ.

NầyThiện Nam Tử ! Đây gọi là Đại Bồ Tát nói về quả báođời hiện tại.

NầyThiện Nam Tử ! Ta nhớ thuở xưa ta sanh trong nhà Bà La Mônnơi thành Phú Đơn Na ở Nam Thiên Trúc. Thuở đó có QuốcVương tên Ca La Phú tánh tình hung dữ tự cao tự mạn, tuổitrẻ say đắm sắc đẹp ngũ dục.

Vìmuốn độ chúng sanh, nên ta ở ngoài thành ngồi yên lặngtham thiền. Lúc đó Quốc Vương cùng với cung nhơn thể nữra ngoài thành dạo chơi, dừng ở dưới rừng nầy. Cácthể nữ nhơn đi chơi giỡn bỏ Quốc Vương mà đến chỗta ngồi thiền. Ta liền vì các thể nữ thuyết pháp cho họbỏ lòng tham dục.

QuốcVương đi tìm các thể nữ, thấy họ đang ngồi quì xung quanhta. Quốc Vương giận dữ hỏi ta rằng : Nay nhà ngươi đãchứng quả A La Hán chưa ? Ta nói chưa chứng. Quốc Vương lạihỏi nhà ngươi đã được qủa A Na Hàm chưa ? Ta đáp chưađược. Quốc Vương lại nói : “Nay nhà ngươi chưa đượchai quả ấy thời là người còn đầy đủ tham dục, tạisao nhà ngươi dám buông lung nhìn ngó các thể nữ của ta ?”

Taliền thưa rằng : “ Đại Vương nên biết cho, nay tôi dầuchưa dứt phiền não tham dục, nhưng trong tâm tôi thiệt khôngcó niệm tham đắm.”

QuốcVương nói : “ Ngưới ngu si ! Trong đời có các tiênnhơn khổ hạnh thấy sắc đẹp còn tham, huống là nhà ngươituổi còn trai trẻ, chưa dứt tham dục, làm sao thấy sắc đẹpmà chẳng tham đắm ?”

_ TâuĐại Vương ! Người thấy sắc đẹp chẳng tham đắm, thiệtchẳng phải do khổ
hạnh, mà do nhiếp tâm quán vô thường bất tịnh.

QuốcVương nói : “ Nếu khinh khi người khác mà phỉ báng, thờithế nào đặng gọi là tu trì tịnh giới ?

_ TâuĐại Vương ! Nếu có tâm đố kỵ thời có phỉ báng, tôikhông tâm đố kỵ thời đâu có phỉ báng.

QuốcVương nói : “Nầy Đại Đức ! Thế nào gọi là giới ?”

_ TâuĐại Vương ! Nhẫn nhục gọi là giới.

QuốcVương nói nếu nhẫn nhục là giới, ta sẽ cắt lỗ tai củanhà ngươi ; nếu nhà ngươi nhẫn chịu được thời biếtlà nhà ngươi trì giới.

QuốcVương liền cắt hai tai. Ta dầu bị cắt tai, nhưng nhan sắcchẳng biến đổi. Các quan theo vua thấy việc như vậy liềncan gián rằng : Bực đại sĩ như vậy, Đại Vương chẳngnên làm hại.

QuốcVương càng thêm giận bảo các quan : Tại sao các khanh biếtlà bực đại sĩ ?

_ TâuĐại Vương ! Vì lúc bị cắt hai tai, chúng tôi thấy dung sắcchẳng biến đổi.

QuốcVương nói : Ta sẽ thí nghiệm coi dung sắc biến đổihay chẳng biến đổi. Nói xong , Quốc Vương liền thẻo mũichặt tay, chặt chưn của ta.

VìBồ Tát đã trải qua vô lượng vô biên đời tu tập từ bithương xót chúng sanh, nên không khổ cũng không giận.

Lúcđó Tứ Thiên Vương bất bình liền làm mưa cát mưa đá. QuốcVương sợ hãi quì trước ta mà thưa rằng : Ngưỡng mong xótthương cho tôi sám hối.

Tanói : ‘ Đại Vương ! Trong lòng của rôi không sân hận cũngnhư không tham đắm.”

QuốcVương nói : Nầy Đại Đức ! Làm thế nào biết được rằngtâm Đại Đức không sân hận ?

Taliền phát thệ : “ Nếu tôi thiệt không sân hận nguyệncho thân của tôi bình phục như cũ. Phát nguyện vừaxong thân thể của ta liền bình phục.

Đâygọi là Đại Bồ Tát nói quả báo đời hiện tại.

NầyThiện Nam Tử ! Nghiệp lành có quả báo đời kế, quả báođời sau, nghiệp chẳng lành cũng như vậy.

ĐạiBồ Tát lúc được vô thượng Bồ Đề, tất cả các nghiệpđều được quả báo hiện tại.

Nghiệpác chẳng lành mắc lấy quả báo hiện tại như Quốc Vươnglàm ác bị trời mưa cát mưa đá. Cũng như có người chỉchỗ ở của gấu và nai bảo sắc, tay người chỉ liền rụngrớt. Đây gọi là nghiệp ác thọ lấy quả báo trong hiệntại.

Đờikế thọ quả báo, như Nhứt Xiển Đề phạm bốn tội trọngvà tội ngũ ngghịch.

Quảbáo đời sau, như người trì giới phát nguyện lớn : Nguyệnđời vị lai thường được giới thân thanh tịnh như vậy.Như có chúng sanh lúc tuổi thọ trăm năm, tám chục năm, trongthời kỳ sẽ làm Chuyển Luân Thánh Vương giáo hóa chúng sanh.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu là nghiệp quyết định được quả báotrong hiện đời, thời không thể được quả báo đời kếcùng đời sau.

ĐạiBồ Tát tu nghiệp nhơn ba mươi hai tướng tốt, thời khôngthể được quả báo trong đời hiện tại. Nếu là nghiệpchẳng thọ lấy ba thứ quả báo như vậy thời gọi là nghiệpbất định.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu cho rằng những nghiệp nhơn quyết địnhcó quả báo, thời chẳng được có sự tu tập phạm hạnh,giải thoát Niết Bàn. Nên biết rằng người nói lời nầychẳng phải là đệ tử của Phật mà chính là quyến thuộccủa ma.

Nếunói rằng các nghiệp có định nghiệp và bất định nghiệp.Định nghiệp thời có quả báo hiện tại, quả báo đờikế, quả báo đời sau. Bất định nghiệp thời lúc nhơn duyên hội hiệp bèn thọ báo, chẳng hội hiệp thời chẳng thọbáo. Do đây nên có tu phạm hạnh, giải thoát Niết Bàn. Nênbiết rằng người nói lời nầy thiệt là đệ tử Phật.

NầyThiện Nam Tử ! Tất cả chúng sanh gây tạo nghiệp bất địnhthời nhiều, tạo định nghiệp thời ít. Vì thế nên có tutập đạo hạnh. Do tu tập đạo hạnh nên định nghiệp trọngcó thể làm cho thọ báo nhẹ, những nghiệp bất định chẳngthọ quả báo đời kế.

NầyThiện Nam Tử ! Có hai hạng người : Một là hạng ngườivới nghiệp bất định làm thành quả báo quyết định, quảbáo hiện đời làm thành quả báo đời kế, quả báo nhẹlàm thành quả báo nặng, đáng lẽ thọ báo trong loài ngườimà lại thọ báo ở địa ngục. Hai là hạng người với địnhnghiệp làm thành bất định nghiệp, đáng lẽ thọ báo đờikế làm cho thọ báo đời hiện tại, báo nặng làm thànhbáo nhẹ, đáng thọ báo địa ngục làm cho thọ báo nhẹ trongloài người. Hai hạng nầy : Một là kẻ ngu, một là ngườitrí. Người trí làm thành nhẹ. Người ngu khiến cho nặng.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người mắc tội với nhà vua, ngườicó quyến thuộc đông đảo thời tội tất sẽ nhẹ, ngườiquyến thuộc ít tội nhẹ trở thành nặng. Người trí kẻngu si cũng như vậy : Người trí nhờ nghiệp lành nhiều nêntội trọng mà thọ quả báo nhẹ. Người ngu vì nghiệp lànhít nên tội nhẹ mà thọ quả báo nặng.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người một thời mập mạnh, mộtthời gầy yếu. Hai người nầy đều té xuống bùn sâu. Ngườimập mạnh lên được, người gầy yếu thời lún mất.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người đồng uống thuốc độc.Một người có thần chú và thuốc a dà đa. Một người khôngcó. Người có thần chú và thuốc thời độc chẳng làm hạiđược. Người không có bị chất độc hại chết.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người đồng uống nước trái câyép : Một người nhiệt lực thạnh, một người suy yếu. Ngườinhiệt lực nhiều thời tiêu hóa được. Người suy yếu thờibị nước ấy làm thành bịnh.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người bị nhà vua bắt trói : Mộtngười có trí huệ, một người thời ngu si. Người có tríthời có thể được thoát khỏi. Người ngu si thời khôngcó thời kỳ thoát khỏi.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người đồng đi trên đường hiểmtrở. Một thời mắt sáng. Một thời mù lòa. Người mắtsáng đi thẳng qua không hại gì. Người mù bị sụp té xuốnghố sâu.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người đồng uống rượu. Mộtthời ăn nhiều. Một thời ăn ít. Người ăn nhiều uống rượukhông bị hại. Người ăn ít uống rượu thời thành bịnh.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người đều đối địch với giặcthù. Một người thời võ trang đầy đủ, một người thờitay không. Người có võ trang ắt phá được kẻ thù. Ngườitay không tất chẳng khỏi bị hại.

NầyThiện Nam Tử ! Ví như hai người bị phẩn nhơ vấy vào yphục. Một người vừa biết liền giặt y phục. Mộtngười biết mà chẳng chịu giặt. Người giặt liền đóthời y phục sạch sẽ. Người chẳng chịu giặt thời nhơuế càng tăng thêm.

NầyThiện Nam Tử ! Lại có hai người đều ngồi xe. Một xe cótrục có căm, một xe thời không trục không căm. Người ngồixe có trục có căm thời tùy ý mà đi. Người ngồi xe khôngtrục không căm thời không đi đâu được.

Lạicó hai người đều đi trên đường hoang vắng. Một ngườicó mang lương thực, một người thời đi không. Người cómang lương thời qua khỏi được con đường hiểm. Ngườiđi không ắt chẳng qua được.

Lạicó hai người bị kẻ cướp giựt. Một người có khobáu kín, một người thời không. Người có kho báu kín thờikhông lo rầu. Người không có kho báu thời sầu khổ.

Kẻngu người trí cũng như vậy : Người trí có kho báu lành nênnghiệp nặng mà thọ báo nhẹ. Người không có báu lành thờinghiệp nhẹ phải thọ báo nặng.

SưTử Hống Bồ Tát bạch rằng : “ Thế Tôn ! Như lời Phậtnói chẳng phải là tất cả nghiệp đều thành quả nhứtđịnh cũng chẳng phải tất cả chúng sanh quyết địnhthọ báo. Bạch Thế Tôn ! Chúng sanh làm thế bào khiến quảbáo nhẹ hiện tại phải thọ báo nặng ở địa ngục ? Làmthế nào khiến quả báo nặng địa ngục trở thành báo nhẹtrong đời hiện tại ?”

Phậtnói : “ Có hai hạng chúng sanh : Một là trí hai là ngu. Nếucó thể tu tập thân, giới, tâm, huệ, nơi tâm thời gọi làngười trí. Nếu chẳng thể tu tập thời gọi là kẻ ngu.

Nếuchẳng thể điều nhiếp năm căn thời gọi là chẳng tu thân.Nếu chẳng thể thọ trì bảy thứ tịnh giới thời gọi làchẳng tu giới. Vì chẳng điều tâm nên gọi là chẳng tu tâm.Chẳng tu tập thánh hạnh thời gọi là chẳng tu huệ.

Lạingười chẳng tu thân thời không thể đầy đủ giới thểthanh tịnh. Người chẳng tu giới thời nhận chứa tám thứvật bất tịnh. Người chẳng tu tâm thời chẳng thể tu tậpba thứ tướng. Người chẳng tu huệ thời chẳng tu tập phạmhạnh.

Lạingười chẳng tu thân thời chẳng thể quán thân, quán sắc,và quán sắc tướng, chẳng quán thân tướng, chẳng biếtthân số, chẳng biết thân nầy từ đây đến kia, ở trongchẳng phải thân mà tưởng là thân, ở trong chẳng phải sắcmà tưởng là sắc, do đây nên tham đắm thân và thân số,đây gọi là chẳng tu thân.

Ngườichẳng tu giới nếu thọ hạ giới thời chẳng gọilà tu giới, thọ trì biên giới, giới gì tự lợi, giới gìtự điều phục, chẳng thể làm cho khắp chúng sanh đượcan vui, chẳng phải vì hộ trì chánh pháp vô thượng, vì sanhlên cõi trời hưởng thọ ngũ dục, đây chẳng gọi là tugiới.

Ngườichẳng tu tâm thời tâm tán loạn không thể chuyên nhứt duyênnơi tự cảnh. Tự cảnh chính là tứ niệm xứ. Cảnh kháclà nói ngũ dục. Nếu không thể tu tập tứ niệm xứ thờigọi là chẳng tu tâm.

Ởtrong nghiệp ác nếu chẳng khéo giữ gìn tâm niệm thời gọilà chẳng tu huệ.

Lạingười chẳng tu thân thời không thể quan sát thấu đáo thânnầy là vô thường, là vô trụ, là mỏng manh, là niệm niệmdiệt hoại, là cảnh giới của ma.

Ngườichẳng thể tu giới thời không thể đầy đủ Thi La Ba La Mật.Người chẳng tu tâm thời không thể đầy đủ Thiền Na BaLa Mật. Người chẳng tu huệ thời không thể đầy đủ BátNhã Ba La Mật.

Lạingười chẳng tu thân thời tham đắm thân ta và thân sở hữucủa ta, cho rằng thân ta thường hằng không có biến đổi.Người chẳng tu giới thời vì tự thân mà tạo mười nghiệpác. Người chẳng tu tâm thời ở trong nghiệpo ác không thểnhiếp tâm. Người chẳng tu huệ do vì không nhiếp tâm nênkhông phân biệt được những pháp thiện ác.

Lạingười chẳng tu thân thời chẳng dứt ngã kiến. Người chẳngtu giới thời không dứt được giới thủ. Người chẳngtu tâm thời tạo nghiệp tham sân mà phải đọa địa ngục.Người chẳng tu huệ thời không dứt được tâm si.

Lạingười chẳng tu thân thời không thể quán thân, dầu thânkhông lỗi lầm nhưng nó luôn là kẻ oán thù. Ví như có ngườibị kẻ thù theo dỏi, nếu người nầy có trí thời cẩn thậngiữ gìn, nếu không thận trọng ắt bị kẻ thù làm hại,thân của tất cả chúng sanh cũng như vậy, thường phải dùngđồ uống món ăn, đồ lạnh đồ ấm để nuôi dưỡng, nếuchẳng khéo giữ gìn nuôi dưỡng thời nó sẽ tan rả.

NhưBà La Môn kính thờ Lửa, họ thường dưng hương hoa tán thánlễ bái, hạn kỳ phải đủ trăm năm, nếu lúc chạm đếnliền đốt cháy tay người. Dầu lửa nầy được cung kínhcúng dường như vậy, nhưng trọn không một niệm báo ân chongười phụng sự. Thân của tất cả chúng sanh cũng như vậy,dầu trong nhiều năm dùng hương hoa châu ngọc y phục đồuống ăn đồ nằm, thuốc men tẩm bổ mà cung cấp đó, nếugặp những duyên xấu hoặc trong hoặc ngoài thời liền hoạidiệt, nó trọn chẳng nhớ tưởng đến ơn cung cấp ngày trước.

Vínhư có Quốc Vương nuôi bốn con rắn độc trong một cái rương,giao phó cho một người bảo phải nuôi nấng săn sóc. Trongbốn con rắn nầy, nếu một con nổi giận thời có thể giếthại chết người. Người có phận sự săn sóc rắn luôn luônlo sợ thường tìm món ăn thức uống giữ gìn nuôi nấng.Thân tứ đại của tất cả chúng sanh cũng như vậy, nếumột đại nổi giận thời có thể làm cho thân phải hư hoại.

Nhưngười mang bịnh lâu phải nên hết lòng tìm y sĩ chữa trị,nếu chẳng siêng lo điều trị ắt phải chết. Thân của tấtcả chúng sanh cũng như vậy, thường phải nhứt tâm chẳngnên buông lung, nếu buông lung thời hoại diệt.

Vínhư bình đất chưa hầm thời không chịu được gió mưa đậpném dằn đè. Thân của tất cả chúng sanh cũng như vậy, chẳngchịu được đói khát lạnh cóng, gió mưa đánh đập mắngnhiếc.

Nhưmụn nhọt chưa muồi phải thường giữ gìn chớ cho ngườichạm đến, nếu để đụng chạm thời đau đớn lắm. Thâncủa tất cả chúng sanh cũng như vậy.

Vínhư con la mang thai nghén thời tự hại lấy thân nó. Thân củatất cả chúng sanh cũng như vậy, nếu trong thân có phong lãnhthời thân phải bị hại.

Vínhư cây chuối trổ buồng thời phải khô chết. Thân củatất cả chúng sanh cũng như vậy.

Nhưcây chuối không có lõi cứng. Thân của tất cả chúng sanhcũng như vậy.

Nhưrắn, chuột, chó sói, mỗi con thường sanh lòng oán hại lẫnnhau. Tứ đại của chúng sanh cũng như vậy.

Vínhư con ngỗng chúa chẳng thích gò mả. Bồ Tát cũng như vậy,đối với thân thể cũng chẳng ưa thích.

Nhưgiòng Chiên Đà La bảy đời nối nhau chẳng bỏ nghiệp hèn,đo đây nên bị người khinh tiện. Chủng tử của thân nầycũng như vậy, tinh huyết hôi tanh hoàn toàn bất tịnh. Vìbất tịnh nên chư Phật và Bồ Tát quở khinh. Thân nầy chẳngphải như núi Ma La Da mọc cây Chiên đàn, cũng chẳng thểsanh hoa Ưu Bát La, hoa Phân Đà Lợi, hoa Chiêm Bà, hoa Ma LợiCa, hoa Bà Sư Ca. Chín lỗ của nó thường chảy ra máu mủbất tịnh, chỗ nó sanh hôi dơ xấu xa đáng gớm, nó thườngcùng các loài trùng đồng ở một chỗ.

Vínhư trong đời dầu có vườn rừng thanh tịnh xinh đẹp, nhưngtrong nhà chứa tử thi thời là bất tịnh, mọi người đềulìa bỏ chẳng ưa thích. Cõi sắc cũng như vậy, dầu là thanhtịnh tốt đẹp, nhưng vì có thân nên bị chư Phật cùng BồTát lìa bỏ đó.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu người chẳng thể quan sát như vậy thờichẳng thể gọi là tu thân.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu chẳng thể quan sát giới luật là thầnthang của tất cả pháp lành, cũng là cội gốc của tất cảpháp lành, như mặt đất là chỗ dựa nương của tất cảcây cối, là đạo thủ của các thiện căn, như thương chủdẫn dắt đoàn người buôn. Giới là thắng tràng của tấtcả pháp lành như thắng tràng của Thiên Đế Thích dựng.Giới có thể dứt hẳn tất cả nghiệp ác và ba ác đạo,có thể trị lành những bịnh dữ như dược thọ. Giới làtư lương trên con đường hiểm sanh tử. Giới là giáp trượngđánh dẹp những giặc phiền não hung ác. Giới là thần chúhay diệt rắn độc kiết sử. Giới là cây cầu đi qua khỏinghiệp ác. Nếu chẳng thể quan sát như vậy thời gọi làchẳng tu giới.

Nếukhông thể quan sát tâm niệm động chuyển lăng xăng, khó nắmlấy khó điều phục, lung chạy như voi dữ, nệm niệm mauchóng như chớp nháng, nhảy nhót chẳng dừng như khỉ vượn,như huyễn, như dương diệm, tâm niệm nầy là cội gốc củatất cả điều ác, ngũ dục khó vừa lòng như lửa thêm củi,như biển cả nuốt hết các giòng sông, như núi Mạn Đà cỏcây quá nhiều, chẳng thể thấy biết sanh tử hư vọng,mê lầm say đắm đến nỗi thành bịnh, như cá nuốt lưỡicâu. Thường đi trước dẫn theo những tội nghiệp như conbối mẫu dắt đàn con. Tham đắm ngũ dục chẳng thích NiếtBàn, như lạc đà ăn mật nhẫn đến chết chẳng đoái cỏnon. Quá tham đắm sự vui hiện tại chẳng nhìn đến lỗilầm ngày sau, như bò tham ăn lúa mạ chẳng sợ roi gậy. Chạykhắp hai mươi lăm cõi, như giùo mạnh thổi bông nâu la. Chỗchẳng đáng tìm cầu mà cầu đó không nhàm đủ như ngườivô trí cầu lửa không nóng. Thường thích sanh tử chẳng ưagiải thoát, như trùng nhiệm bà thích cây nhiệm bà. Mê lầmtham đắm sanh tử hôi nhơ, như kẻ ngục tù thích gái ngụctốt, cũng như heo trong chuồng ưa chỗ bất tịnh. Nếu cóngười không thể quan sát như vậy thời gọi là chẳng tutâm.

Ngườichẳng tu huệ, chẳng quan sát trí huệ có thế lực lớn, nhưkim sí điểu có thể hoại nghiệp ác, như ánh sáng mặt trờiphá tan tối tăm, trí huệ có thể nhổ cây ngũ ấm như nướcđẩy trôi đồ vật, đốt cháy tà kiến như lửa hừng tríhuệ là cội gốc của tất cả pháp lành, là chủng tử củaPhật và Bồ Tát. Nếu không thể quan sát như vậy thời gọilà chẳng tu trí huệ.

NầyThiện Nam Tử ! Trong đệ nhứt nghĩa, nếu thấy thân, thântướng, thân nhơn, thân quả, nhiều thân, thân một, thân hai,thân đây, thân kia, thân diệt, thân bình đẳng, thân tu, ngườitu, nếu có thấy như vậy thời gọi là chẳng tu thân.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu thấy giới, giới tướng, giới nhơn,giới quả, giới thượng, giới hạ, giới tụ, giới một,giới hai, giới đây, giới kia, giới diệt, giới bình đẳng,giới tu, người tu, giới Ba La Mật, nếu có thấy như vậythời gọi là chẳng tu giới.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu thấy tâm, tâm tướng, tâm nhơn, tâm quả,tâm tu, tâm vương, tâm sở, tâm một, tâm hai, tâm đây, tâmkia, tâm diệt, tâm bình đẳng, tâm tu, người tu, tâmthượng trung hạ, tâm thiện, tâm ác, nếu có thấy như vậythời gọi là chẳng tu tâm.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu thấy huệ, huệ tướng, huệ nhơn, huệquả, huệ tu, huệ một, huệ hai, huệ đây, huệ kia, huệdiệt, huệ bình đẳng, huệ thượng trung hạ, huệ lợi, huệđộn, huệ tu, người tu, nếu có thấy như vậy thời gọilà chẳng tu huệ.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu chẳng tu thân giới tâm huệ, những ngườinhư vậy ở nơi nghiệp ác nhỏ mà mắc phải quả báo lớn.Do vì khủng bố nên thường nghĩ rằng : Tôi thuộc ngườiđịa ngục làm hạnh địa ngục. Dầu nghe người trí nóikhổ, địa ngục, thường nghĩ rằng như sắt đập sắt, nhưđá trở lại đập đá, như gỗ tự đập gỗ, như vi trùnglửa thích lửa, thân địa ngục trở lại giống địa ngục,nếu giống địa ngục thời có gì là khổ.

Vínhư con lằn xanh bị dính nơi nước miếng chẳng thể bay được,người nầy cũng vậy ở trong tội nhỏ không thể thoát khỏi,trọn không lòng ăn năn, chẳng thể tu pháp lành, che giấutội lỗi, dầu có tất cả nghiệp lành thuở quá khứ, nhưngđều bị tội nầy làm cấu nhơ, người nầy có báo nhẹđáng lẽ hiện đời thọ lấy mà trở lại thành quả báorất nặng nơi địa ngục.

Nhưtrong chậu nước nhỏ để vào một thăng muối, nước đómặn, chát khó uống được, tội nghiệp của người nầycũng như vậy.

Vínhư có người mắc nợ một tiền chẳng trả được nên thânbị trói buộc chịu nhiều sự khổ, tội nghiệp của ngườinầy cũng như vậy.

SưTử Hống Bồ Tát bạch rằng : “ Thế Tôn ! Cớ gì ngườinầy làm cho quả báo nhẹ hiện đời trở thành quả địangục ?

Phậtnói : “ Nầy Thiện Nam Tử ! Tất cả chúng sanh nếu đủnăm việc thời làm cho quả báo nhẹ hiện đời trở thànhquả địa ngục : Một là vì ngu si, hai là vì căn lành kémít, ba là vì ác nghiệp sâu nặng, bốn là vì chẳng sám hối,năm là vì chẳng tu nghiệp lành hiện đang tu tập.

Lạicó năm việc : Một là vì tu tập nghiệp ác, hai là vì khônggiới đức, ba là vì xa lìa căn lành, bốn là vì chẳng tuthân giới tâm huệ, năm là vì gần gũi bạn ác.

NầyThiện nam Tử ! Do vì đủ những việc trên đây, nênchúng sanh làm cho quả báo nhẹ hiện đời thành quả báo địangục.

_ BạchThế Tôn ! Những người nào có thể chuyển báo địa ngụcthành quả báo nhẹ hiện đời ?

_ NầyThiện Nam Tử ! Nếu có người tu tập thân giới tâm huệnhư đã nói ở trên, có thể thấy các pháp đồng với hưkhông, chẳng thấy trí huệ cũng như chẳng thấy người trí,chẳng thấy ngu si cũng như chẳng thấy kẻ ngu, chẳng thấytu tập và người tu tập, đây gọi là người trí. Ngườinầy có thể tu tập thân giới tâm huệ. Người nầy có thểlàm cho báo địa ngục trở thành quả nhẹ hiện đời: Giả sử người nầy gây tạo ác nghiệp rất nặng, nhờtư duy quan sát có thể làm cho nghiệp nặng thành nhẹ. Ngườinầy nghĩ rằng : Nghiệp của ta dầu nặng nhưng chẳng bằngnghiệp lành. Như bông vải dầu nhiều nặng cả trăm cân,nhưng chẳng thể sánh bằng một lượng vàng ròng. Như đemmột thăng muối ném vào trong sông hằng, nước sông khôngvị mặn người uống chẳng biết. Như người giàu to dầuthiếu người ngàn muôn vật báu cũng không ai bắt bớ làmkhổ được. Như đại hương tượng có thể bức dây xíchsắt mà đi tự tại. Người trí huệ cũng như vậy, thườngsuy nghĩ rằng công đức lành của tôi nhiều, nghiệp ác yếukém, tôi có thể phát lồ sám hối trừ hết tội ác, tôicó thể tu tập trí huệ làm cho sức trí huệ nhiều, sứcvô minh ít.

Nghĩnhư vậy rồi, gần gũi bạn lành tu tập chánh kiến, thọtrì đọc tụng biên chép giải thuyết mười hai bộ kinh. Sanhlòng cung kính đối với những người trì tụng biên chépgiải thuyết mười hai bộ kinh, và đem những y phục, đồuống ăn, phòng nhà , giường nệm, thuốc men, hoa hương màcúng dường, thường tôn trọng tán thán, đi đến đâu cũngđều khen ngợi hạnh lành của người đó, chẳng nói đếnviệc kém dở của người đó. Thường cúng dường Tam bảokính tin pháp Đại Thừa kinh Đại Niết Bàn. Tin đức NhưLai thường hằng không có biến đổi. Tin tất cả chúng sanhđều có Phật tánh. Người nầy có thể làm cho báo nặngđịa ngục trở thành quả nhẹ hiện đời.ï

NầyThiện Nam Tử ! Do những nghĩa trên đây nên chẳng phải tấtcả nghiệp đều quyết định có quả, cũng chẳng phải tấtcả chúng sanh đều quyết định thọ báo.

BạchThế Tôn ! Nếu tất cả nghiệp chẳng quyết định có quả,tất cả chúng sanh đều có Phật tánh, lẽ ra phải tu tậptám thánh đạo, cớ gì tất cả chúng sanh đều chẳng đượcĐại Niết Bàn nầy?

BạchThế Tôn ! Nếu tất cả chúng sanh đều có Phật tánh thờisẽ quyết định được vô thượng Bồ Đề, cần gì phảitu tập tám thánh đạo?

BạchThế Tôn ! Như trong kinh nầy nói người có bịnh nếu gặpđặng thuốc hay và người khám bịnh tùy theo bịnh mà choăn uống, hoặc chẳng được như vậy tất cả cũng đềuđược lành mạnh. Tất cả chúng sanh cũng như vậy, nếu gặpThanh Văn, Bích Chi Phật, Chư Phật, Bồ Tát những bực thiệntri thức, nghe chánh pháp, tu tập thánh đạo hoặc chẳng đượcgặp được nghe, được tu tập, cũng đều sẽ đượcthành vô thượng Bồ Đề. Tại sao vậy ? Vì do Phật tánhvậy .

BạchThế Tôn ! Ví như không ai có thể ngăn mặt trời, mặt trăngđi vòng khắp bốn châu thiên hạ, tất cả chúng sanh cũngnhư vậy, không ai có thể ngăn trở làm cho có thể đượcđến vô thượng Bồ Đề. Tại sao vậy ? Vì do Phật tánhvậy.

BạchThế Tôn ! Cứ theo nghĩa nầy thời tất cả chúng sanhchẳng cần tu hành, do năng lực của Phật tánh đều đángđược vô thượng Bồ Đề.

BạchThế Tôn ! Nếu Nhứt Xiển Đề phạm bốn tội trọng nămtội nghịch chẳng được vô thượng Bồ Đề lẽ ra cầnphải tu tập, vì do Phật tánh quyết định sẽ được, chẳngphải do tu tập rồi sau mới được.

BạchThế Tôn ! Ví như đá nam châm dầu cách xa sắt, nhưng do sứccủa nó mà sắt bị hút dính. Phật tánh của chúng sanh cũngnhư vậy, nên chẳng cần siêng năng tu tập thánh đạo.

Phậtnói : “ Lành thay ! Lành thay ! Nầy Thiện Nam Tử ! Như bênsông Hằng có bảy hạng người hoặc vì tắm rửa, hoặcvì sợ giặc cướp, hoặc vì hái hoa mà vào trong sông :

Ngườithứ nhứt vào nước thời chìm, vì yếu đuối lại chẳngbiết lội.

Ngườithứ hai dầu bị chìm lại nổi lên nổi rồi lại chìm, vìngười nầy có sức mạnh nên có thể nổi lên, vì chẳngbiết lội nên lại chìm.

Ngườithứ ba chìm rồi liền nổi lên, nổi lên chẳng chìm nữa,vì người nầy thân nặng nên chìm, do sức mạnh nên nổilên, vì biết lội nên không bị chìm nữa.

Ngườithứ tư vào nước bèn chìm, chìm rồi lại nổi lên, nổilên rồi bèn chẳng chìm nữa mà ngó khắp bốn phương, vìngười nầy thân nặng nên chìm, sức mạnh lại nổi lên,biết lội nên không chìm nữa, chẳng biết lên phía nào nênngó khắp bốn phương.

Ngườithứ năm vào nước liền chìm, lại nổi lên rồi không chìmnữa, nhìn ngó phương hướng mà lội đi, vì có lòng sợ sệt.

Ngườithứ sáu vào nước liền lội đi, đến chỗ cạn thời đứnglại, vì để xem giặc cướp gần hay xa.

Ngườithứ bảy đã qua đến bờ kia leo lên núi lớn không còn sợsệt, thoát khỏi giặc cướp lòng rất vui sướng .”

NầyThiện Nam Tử ! Sông lớn sanh tử cũng như vậy, có bảy hạngngười vì sợ giặc phiền não mà muốn lội qua sông sanh tử,nên xuất gia cạo tóc thân mặc pháp phục. Đã xuất gia rồigần gũi bạn ác nghe theo lời của họ mà lãnh thọ tà pháp.Họ bảo rằng thân chúng sanh tức là năm ấm, năm ấm gọilà năm đại, chúng sanh nếu chết thời năm đại dứt hẳn,đã dứt hẳn cần gì tu tập những hạnh nghiệp lành dữ,do đây nên biết rằng không có lành dữ cũng như không cóquả báo lành dữ. Hạng ngừoi nầy gọi là Nhứt Xiển Đề,gọi là dứt căn lành, vì căn lành đã dứt nên chìm trongsông sanh tử không thể ra được, vì nghiệp ác của họ quánặng, vì họ không có đức tin, như người thứ nhứt bênbờ sông Hằng.

NầyThiện Nam Tử ! Nhứt Xiển Đề có sáu nhơn duyên phải chìmtrong ba đường ác không thể thoát được : Một là vì tâmác quá thạnh, hai là vì chẳng thấy đời sau, ba là vì ưahuân tập phiền não, bốn là vì xa lìa căn lành, năm là vìnghiệp ác ngăn cách, sáu là vì gần gũi bạn ác. Lại cónăm điều khiến họ chìm trong ba đường ác : Một là làmviệc phi pháp đối với các Tỳ Kheo, hai là làm việc phi phápđối với các Tỳ Kheo Ni, ba là tự do dùng của vật củachúng Tăng, bốn là làm việc phi pháp với mẹ, năm là sanhsự thị phi đối với năm bộ tăng. Lại có năm điều làmcho họ chìm trong ba đường ác : Một là nói không quả báothiện ác, hai là giết chúng sanh phá Bồ Đề tâm, ba là ưanói lỗi lầm của pháp sư, bốn là chánh pháp nói là phi pháp,còn phi pháp nói là chánh pháp, năm là vì tìm lỗi của chánhpháp mà đến nghe học. Lại có ba điều làm cho họ chìm trongba đường ác : Một là nói Đức Như Lai vô thường nhậpdiệt vĩnh viễn, hai là nói chánh pháp vô thường dời đổi,ba là nói chúng tăng thiệt có thể hoại diệt.

Ngườithứ hai muốn qua khỏi sông lớn sanh tử, vì dứt mất cănlành nên chìm không thoát được. Nói rằng thoát khỏi tứclà gần gũi bạn lành thời được tín tâm, chính lá tin bốthí và quả bố thí, tin nghiệp lành và quả lành, tin nghiệpác và quả ác, tin sanh tử là khổ, là vô thường hư hoại.Do được tín tâm nên tu tập tịnh giới, trì tụng, biên chépgiải thuyết mười hai bộ kinh, thường thích bố thí, khéotu trí huệ. Vì độn căn nên lại gặp bạn ác, do đâynên không thể tu tập thân giới tâm huệ, trở lại thọ lấytà pháp, hoặc gặp thời kỳ ác ở nơi cõi nước ác, nêndứt mất những căn lành mà phải chìm luôn trong sanh tử,như người thứ hai bên sông Hằng.

Ngườithứ ba muốn qua khỏi sông sanh tử, vì dứt mất căn lànhnên chìm đắm ở trong sông. Người nầy gần gũi bạn lànhnên được nổi lâu, tin Đức Như lai là bực nhứt thiếttrí thường hằng không biến đổi, vì chúng sanh mà nói đạovô thượng, tất cả chúng sanh đều có Phật tánh, Như laichẳng phải diệt độ, Pháp và Tăng cũng không hoại diệt.Nhứt Xiển Đề nếu chẳng dứt ác pháp của họ thời trọnkhông thể được vô thượng Bồ Đề. Phải biết rằng cầnphải xa lìa rồi sau mới đặng. Do tín tâm nên tu tịnh giới,tu tịnh giới rồi thọ trì đọc tụng biên chép giải thuyếtmười hai bộ kinh, vì chúng sanh mà rộng tuyên dương lưu bố,ưa bố thí, tu tập trí huệ, do căn trí lanh lợi nên trụvững nơi tín huệ không thối chuyển, như người thứ ba bênsông Hằng.

Ngườithứ tư muốn qua khỏi sông sanh tử, vì dứt căn ành nên chìmtrong sông, vì gần gũi bạn lành nên được tín tâm đây gọilà nổi lên. Vì được tín tâm nên được thọ trì đọctụng biên chép giải thuyết mười hai bộ kinh, rồi vì chúngsanh mà rộng tuyên dương lưu bố, ưa bố thí, tu tập tríhuệ, do lợi căn nên đứng vững nơi tín huệ tâm không thốichuyển, quán sát khắp bốn phương, quán sát bốn phương đâylà nói bốn quả Sa Môn, như người thứ tư bên sông Hằng.

Ngườithứ năm muốn lội qua sông sanh tử, vì dứt mất căn lànhnên phải chìm trong sông, nhờ gần gũi bạn lành nên đượctín tâm đây gọi là nổi lên, do tín tâm nên thọ trì đọctụng biên chép giải thuyết mười hai bộ kinh, rồi vì chúngsanh mà rộng tuyên dương lưu bố, ưa bố thí, tu tập tríhuệ vì lợi căn nên đứng vững nơi tín huệ không thốichuyển, không thối chuyển rồi bèn thẳng đến trước, thẳngđến trước, đây là nói quả Bích Chi Phật, dầu có thểtự độ nhưng chẳng độ đến chúng sanh, đây gọi là đi,như người thứ năm bên sông Hằng.

Ngườithứ sáu muốn qua khỏi sông sanh tử, vì mất thiện căn nênchìm trong sông, nhờ gần gũi bạn lành mà được tín tâm,đây gọi là nổi lên, do tín tâm nên thọ trì đọc tụngbiên chép giải thuyết mười hai bộ kinh, rồi vì chúng sanhmà rộng tuyên dương lưu bố, ưa bố thí, tu tập trí huệcho lợi căn nên đứng vững nơi tín huệ không thối chuyển,rồi bèn thẳng đến trước gặp chỗ cạn đứng lại chẳngđi nữa. Đứng lại chẳng đi là nói Bồ Tát vì muốn độchúng sanh nên trụ lại quán sát phiền não, như người thứsáu bên sông Hằng.

Ngườithứ bảy muốn thoát khỏi sông sanh tử vì mất căn lành nênchìm trong sông, nhờ gần gũi bạn lành mà được tín tâmđây gọi là nổi lên, do tín tâm nên thọ trì đọc tụngbiên chép giải thuyết mười hai bộ kinh, rồi vì chúngsanh mà rộng tuyên dương lưu bố, ưa bố thí , tu tập tríhuệ, do lợi căn nên đứng vững nơi tín huệ không thốichuyển, liền thẳng đến bờ kia, leo lên núi cao, lìa khỏinhững sự khủng bố, hưởng nhiều sự an vui.

NầyThiện Nam Tử ! Núi cao bên bờ kia dụ cho đức Như Lai, hưởngsự an vui dụ cho Phật thường trụ, núi cao lớn dụ cho ĐạiNiết Bàn.

NầyThiện Nam Tử ! Những người ở bên bờ sông Hằng kia đềucó đủ tay chân mà không thể qua được. Tất cả chúng sanhcũng như vậy, thiệt có Phật, Pháp, Tăng, Tam Bảo, đức NhưLai thường nói pháp yếu, có tám thánh đạo, có Đại NiếtBàn, mà chúng sanh đều chẳng thể được, đây chẳng phảilỗi của Như Lai cũng chẳng phải lỗi của thánh đạo vàchúng sanh, nên biết rằng đều là lỗi ác của phiền não,do đây nên tất cả chúng sanh chẳng được Đại Niết Bàn.

NầyThiện Nam Tử ! Như lương y biết rõ bịnh nói phương thuốc,người bịnh chẳng chịu uống, đây chẳng phải là lỗi củaLương Y.

NầyThiện Nam Tử ! Như có thí chủ đem tiền của bố thí chomọi người, có người chẳng chịu nhận lấy, đây chẳngphải là lỗi của thí chủ.

NầyThiện Nam Tử ! Như mặt trời mọc lên những chỗ tốităm đều tỏ sáng, mà người mù lòa kia chẳng thấy đườngsá, đây chẳng phải là lỗi của mặt trời.

NầyThiệnNam Tử ! Như nước sông Hằng có thể giải trừ sựkhát nước, có kẻ khát nước chẳng chịu uống, đây chẳngphải là lỗi của nước.

NầyThiện Nam Tử ! Như mặt đất bình đẳng nuôi sống tất cảcây cỏ, có nông phu kia chẳng chịu gieo trồng, đây chẳngphải là lỗi của mặt đất.

NầyThiện Nam Tử ! Đức Như Lai khắp vì tất cả chúng sanh màrộng mở bày phân biệt mười hai bộ kinh, chúng sanh chẳngchịu tin thọ, đây chẳng phải là lỗi của Như Lai.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu người tu tập thánh đạo thời đượcvô thượng Bồ Đề.

NầyThiện nam Tử ! Vừa rồi ông nói tất cả chúng sanh đềucó Phật tánh đáng được vô thượng Bồ Đề , như đá namchâm hút sắt.

Lànhthay ! Lành thay ! Do có năng lực nhơn duyên của Phật tánhnên chúng sanh được vô thượng Bồ Đề.

Nhưngnếu nói rằng chẳng cần tu tập thánh đạo thời không đúng.

NầyThiện Nam Tử ! Như có người đi trong đồng hoang vắng khátnước gặp giếng, giếng nầy sâu thẳm tối đen, người nầydầu chẳng thấy nước nhưng biết rằng chắc có nước, ngườinầy tìm dây gầu múc lên thời thấy nước. Phật tánh cũngvậy, tất cả chúng sanh mặc dầu đều có, nhưng cần phảitu tập vô lậu thánh đạo rồi sau mới đặng thấy.

NầyThiện Nam Tử ! Như người có hột mè thời tất được thấydầu, nhưng rời bỏ phương tiện thời chẳng thấy được.Nơi mía thấy đường cũng như vậy.

NầyThiện Nam Tử ! Như cung trời Đao Lợi và Bắc Cu Lô Châu dầulà có, nhưng nếu không nghiệp lành, hoặc thần thông, hoặcđạo lực, thời chẳng thấy được.

Nhưrễ cỏ trong đất, như mạch nước dưới đất, vì đấtche nên chúng sanh chẳng thấy. Phật tánh cũng vậy, vì chẳngtu tập thánh đạo nên chẳng thấy được.

NầyThiện Nam Tử ! Như vừa rồi ông nói trong đời có ngườibịnh nếu gặp được lương y, thuốc hay, người khám bịnhgiỏi, ăn uống phải cách, hoặc chẳng gặp, đều đượclành mạnh.

NầyThiện Nam Tử 1 Đó là ta vì bực lục trụ Bồ Tát mà nóinghĩa ấy.

NầyThiện Nam Tử ! Như hư không đối với chúng sanh, nó chẳngphải trong, chẳng phải ngoài, vì không phải trong ngoài nêncũng không trở ngại. Phật tánh của chúng sanh cũng như vậy.

NầyThiện Nam Tử ! Như có người để tài sản ở xứ khác, dầucủa cải không hiện có, nhưng người nầy vẫn được tùyý thọ dụng. Có người hỏi đến tiền của, người nầyđáp rằng tôi hứa cho. Tại sao vậy ? Vì người nầy quyếtđịnh có của. Phật tánh của chúng sanh cũng như vậy, chẳngphải đây chẳng phải kia, vì quyết định được nên ta nóitất cả chúng sanh đều có.

NầyThiện Nam Tử ! Như chúng sanh gây tạo các nghiệp, hoặc nghiệplành, hoặc nghiệp ác, chẳng phải trong chẳng phải ngoài,nghiệp tánh nầy chẳng phải có chẳng phải không, lại cũngchẳng phải là trước không mà nay có, cũng chẳng phải khôngnhơn mà có ra, chẳng phải đây làm rồi đây thọ, chẳngphải đây làm mà kia thọ, chẳng phải kia làm mà kia thọ,nghiệp tánh nầy không tác giả không thọ giả, lúc thờitiết hòa hiệp thời có quả báo. Phật tánh của chúng sanhcũng như vậy, chẳng phải là trước không mà nay có, chẳngphải trong chẳng phải ngoài, chẳng phải có chẳng phải không,chẳng phải đây chẳng phải kia, chẳng phải chỗ khác đến,chẳng phải không nhơn duyên, cũng chẳng phải là tất cảchúng sanh chẳng thấy, có những Bồ Tát lúc thời tiết nhơnduyên hòa hiệp mà được thấy. Thời tiết đây là nói bựcThập Trụ Bồ Tát tu tám thánh đạo được tâm bình đẳngđối với chúng sanh, lúc bấy giờ được thấy Phậttánh, chẳng gọi là tạo tác.

NầyThiện Nam Tử ! Ông nói rằng như đá nam châm hút sắt, cứnơi nghĩa thời chẳng đúng. Tại sao vậy ? Vì đá ấy chẳnghút sắt, bởi đá ấy không tâm nghiệp. Nầy Thiện Nam Tử! Do pháp kia có nên pháp nầy sanh ra, do pháp kia không nên phápnầy diệt hoại không có tác giả cũng không có hoại giả.

NầyThiện Nam Tử ! Như ngọn lửa mạnh chẳng thể đốt cháycủi, lửa ra củi hư gọi đó là cháy củi.

Nhưbông quì xoay theo mặt trời, dầu vậy nhưng bông quì nầykhông có tâm cung kính, không thức cũng không nghiệp, vì tánhchất riêng của nó mà tự xoay chuyển.

Nhưcây chuối nhơn tiếng sấm mà được tăng trưởng, cây nầykhông lỗ tai, không có tâm ý thức, do vì có pháp kia nên phápnầy tăng trưởng, vì không pháp kia nên pháp nầy hư hoại.

Nhưcây a thúc ca, người nữ rờ đụng đến thời cây nầy trổbông, cây nầy không tâm ý, cũng không giác xúc, do vì có phápkia nên pháp nầy sanh ra, vì không pháp kia nên pháp nầy hưhoại.

Nhưcây quít được tử thi thời trái thêm nhiều, cây quít nầykhông tâm ý cũng không giác xúc, vì có pháp kia nên pháp nầythêm nhiều, vì không pháp kia nên pháp nầy hư hoại.

Nhưcây an thạch lựu do phân gạch xương thời trái thêm nhiều,cây an thạch lựu nầy cũng không tâm ý không giác xúc, vìcó pháp khác nên pháp nầy thêm nhiều, vì pháp khác khôngnên pháp nầy hư hoại.

Nhưđá nam châm hút sắt cũng như vậy, do pháp nầy có nên phápkia sanh, vì pháp nầy không nên pháp kia hư hoại.

Phậttánh của chúng sanh cũng như vậy, chẳng thể đến đượcvô thượng Bồ Đề.

NầyThiện Nam Tử ! Vô minh chẳng thể hút lấy hành nghiệp, hànhcũng chẳng thể hút lấy thức, dầu vậy nhưng cũng gọi làvô minh duyên hành, hành duyên thức.

Hoặccó Phật hay không Phật, pháp giới vẫn thường trụ. Nếunói rằng Phật tánh ở trong chúng sanh, nên biết rằng phápthường hằng thời vô trụ, nếu có chỗ ở thời là vô thường.Như mười hai nhơn duyên không chỗ ở nhứt định, nếu cóchỗ ở thời mười hai nhơn duyên chẳng được gọi là thường.Pháp thân của Như lai cũng không chỗ ở. Pháp giới, phápnhập, pháp ấm, hư không đều không chỗ ở. Phật tánh cũngkhông chỗ ở như vậy.

NầyThiện Nam Tử ! Như tứ đại dầu thế lực đồng nhau, nhưngcó cứng, có nóng, có ướt, có động, có nặng, có nhẹ,có đỏ, có trắng, có vàng, có đen, mà tứ đại nầy cũngkhông có nghiệp, vì pháp giới khác nên đều chẳng giốngnhau. Phật tánh cũng như vậy vì pháp giới khác đến thờikỳ thời hiện.

NầyThiện Nam Tử ! Vì tất cả chúng sanh chẳng thối mất Phậttánh nên gọi là có, vì bất thối chuyển, vì sẽ có, vìquyết định được, vì quyết địnhh sẽ thấy, nên gọilà tất cả chúng sanh đều có Phật tánh.

Vínhư có Quốc Vương bảo một đại thần dắt một convoi đem chỉ cho người mù. Đại thần được lịnh Quốc Vươngliền họp bọn người mù đến bên con voi. Lúc đó bọn ngườimù đều lấy tay rờ voi. Đại thần trở về tâu với QuốcVương đã đem voi chỉ cho bọn người mù rồi. Quốc Vươngliền kêu bọn người mù đến hỏi riêng từng người. Convoi hình dạng như thế nào? Trong bọn người mù kia, kẻ rờngà bèn nói voi hình như củ cải ; kẻ rờ tai nói rằng voigiống như cái ki ; kẻ rờ đầu nói rằng voi giống như khốiđá, kẻ rờ vòi nói rằng voi giống như cái chày ; kẻ rờchân nói rằng voi giống như cái cối gỗ ; kẻ rờ lưng nóirằng voi như cái giường; kẻ rờ bụng nói rằng voi nhưcái lu ; kẻ rờ đuôi nói voi như sợi dây.

NầyThiện Nam Tử ! Bọn người mù kia chẳng nói trúng thân hìnhcủa voi, nhưng cũng chẳng phải là chẳng nói, các hình tướngđó đều chẳng phải hình voi, nhưng rời ngoài nhữnghình nầy lại không có voi.

NầyThiện Nam Tử ! Quốc Vương là dụ cho Như Lai đấng chánhbiến tri vậy. Đại thần dụ cho kinh Đại Thừa Đại Niếtbàn. Voi dụ cho Phật tánh. Bọn mù dụ cho tất cả chúng sanhvô minh.

Nhữngchúng sanh nầy cho rằng Phật đã nói xong, hoặc có kẻ nóisắc là Phật tánh, vì sắc nầy dầu diệt, nhưng tuần tựnối luôn do đây được ba mươi hai tướng tốt vô thượngcủa Như Lai, sắc tướng Như Lai là thường, vì sắctướng Như Lai thường hằng chẳng dứt, do đây nên nói sắclà Phật tánh, như vàng thật, chất vàng dầu thay đổi nhưngmàu sắc vẫn thường chẳng đổi khác, hoặc làm vòng, làmroi, làm mâm, màu vàng vẫn không đổi khác. Phật tánh củachúng sanh cũng như vậy, tánh chất dầu vô thường mà sắclà thường, do đây nên nói sắc là Phật tánh.

Hoặccó kẻ nói thọ là Phật tánh, vì do thọ mà được chơn lạccủa Như Lai, thọ của Như Lai là thọ rốt ráo, là thọ đệnhứt nghĩa. Tánh thọ của chúng sanh dầu là vô thường nhưngnó tuần tự nối nhau chẳng dứt, nên được lạc thọ chơnthường của Như Lai. Như người họ Kiều Thi Ca thân ngườidầu vô thường mà họ vẫn thường, trãi qua ngàn muônđời không đổi khác. Phật tánh chúng sanh cũng như vậy.Do đây nên nói thọ ấm là Phật tánh.

Lạicó kẻ nói tưởng ấm là Phật tánh, vì do tưởng mà đượcchơn thật tưởng của Như Lai. Tưởng của Như Lai gọi làtưởng mà không tưởng chẳng phải tưởng của chúng sanh,chẳng phải tưởng của nam của nữ, chẳng phải tưởng trongsắc thọ tưởng hành thức, chẳng phải tâm tưởng dứt tưởngnhư tưởng của chúng sanh. Dầu tưởng nầy vô thường nhưngdo tuần tự nối nhau chẳng dứt, nên được tưởng thườnghằng của Như Lai. Như mười hai nhơn duyên của chúng sanh,dầu chúng sanh diệt mất mà nhơn duyên vẫn rthường. Phậttánh của chúng sanh cũng như vậy, do đây nên nói tưởng làPhật tánh.

Lạicó kẻ nói hành ấm là Phật tánh, vì hành gọi là thọ mạng.Thọ mạng làm nhơn duyên nên được thọ mạng thường trụcủa Như Lai. Thọ mạng của chúng sanh dầu là vô thường,nhưng vì tuần tự nối nhau chẳng dứt, nên được thọ mạngchơn thường của Như Lai. Như mười bộ kinh, người nói ngườinghe dầu là vô thường, nhưng kinh điển nầy thường cònchẳng biến đổi. Phật tánh của chúng sanh cũng như vậy.Do đây nên nói hành là Phật tánh.

Lạicó kẻ nói thức ấm là Phật tánh. Do thức làm nhơn duyênmà được tâm bình đẳng của Như Lai. Ý thức của chúngsanh dầu là vô thường, nhưng thức tuần tự nối nhau chẳngdứt, nên được tâm chơn thường của Như Lai. Như lửa tánhnóng dầu ngọn lửa vô thường, nhưng tánh nóng chẳng phảivô thường. Phật tánh của chúng sanh cũng như vậy. Do đâynên nói thức là Phật tánh.

Lạicó kẻ nói rời năm ấm có ngã, ngã nầy là Phật tánh, vìngã làm nhơn duyên mà được ngã tự tại của Như Lai. Có các nhà ngoại đạo nói rằng : Đứng đi thấy nghe buồnvui nói năng chính đó là ngã, ngã tướng ấy dầu vô thườngnhưng ngã của Như Lai chơn thiệt thường trụ. Như ấm nhậpgiới dầu là vô thường nhưng vẫn gọi là thường. Phậttánh của chúng sanh cũng vậy.

NầyThiện Nam Tử !Như bọn mù kia mỗi người tự nói hình tướngcủa voi, dầu chẳng được đúng, nhưng chẳng phải là chẳngnói tướng của voi.

Nhữngngười nói Phật tánh cũng như vậy, Phật tánh chẳng phảitức sáu pháp, nhưng cũng chẳng ly sáu pháp. Vì thế nên tanói Phật tánh của chúng sanh chẳng phải sắc chẳng phảily sắc, nhẫn đến chẳng phải ngã, chẳng phải ly ngã.

Cócác nhà ngoại đạo dầu nói có ngã, nhưng thiệt ra khôngcó ngã. Ngã của chúng sanh chính là ngũ ấm, rời ngoài ngũấm không có ngã riêng biệt.

Vínhư cọng, cánh, tua, gương hiệp lại làm hoa sen, lìa ngoàinhững thứ nầy thời không có hoa sen riêng biệt. Ngã củachúng sanh cũng như vậy.

Nhưtường, vách, gỗ, tranh hoà hiệp gọi đó là nhà, lìa ngoàinhững thứ nầy thời không có nhà riêng biệt.

Nhưcây Khư đà la, cây Ba la xa, cây Ni câu đà, cây Uất đàm báthiệp lại thành rừng, rời ngoài những thứ nầy thời khôngcó rừng riêng biệt.

Nhưchiến xa, voi, ngựa, bộ binh hiệp lại thành quân đội, rờingoài những thứ nầy thời không có quân đội riêng biệt.

Nhưnhững chỉ năm màu hiệp lại dệt thành vải ngũ sắc, rờingoài những chỉ nầy thời không có vải ngũ sắc riêng biệt.

Nhưbốn họ hiệp lại gọi là đại chúng, rời ngoài những ngườinầy thời không có đại chúng riêng biệt.

Ngãcủa chúng sanh cũng như vậy, rời ngoài năm ấm thời khôngcó ngã riêng biệt.

NầyThiện Nam Tử ! Như Lai thường trụ thời gọi là ngã. Phápthân của Như Lai là vô biên vô ngại, là chẳng sanh chẳngdiệt, được đủ tám tự tại nên gọi là ngã.

Thiệtra chúng sanh không có ngã như vậy, chỉ vì quyết định sẽđược rốt ráo đệ nhứt nghĩa không, nên gọi là Phật tánh.

NầyThiện Nam Tử ! Đại từ đại bi gọi là Phật tánh, vì đại từ đại bi thường theo dõi Bồ Tát như bóng theohình.Tất cả chúng sanh quyết định sẽ được đại từđại bi, do đây nên nói rằng tất cả chúng sanh đều cóPhật tánh. Đại từ đại bi gọi là Phật tánh, Phậttánh gọi là Như Lai.

Đạihỷ đại xả gọi là Phật tánh, vì Đại Bồ Tát nếu chẳngxả được hai mươi lăm cõi, thời không thể được vô thượngBồ Đề. Bởi chúng sanh quyết định sẽ được, do đây nênnói tất cả chúng sanh đều có Phật tánh. Đại hỷ đạixả chính là Phật tánh, Phật tánh chính là Như Lai.

Phậttánh gọi là đại tín tâm. Vì do tín tâm mà đại Bồ Tátđược đầy đủ Đàn Ba La Mật nhẫn đến Bát Nhã Ba La Mật.Tất cả chúng sanh quyết định sẽ được đại tín tâm,do đây nên nói tất cả chúng sanh đều có Phật tánh. Đạitín tâm chính là Phật tánh, Phật tánh chính là Như Lai.

Phậttánh gọi là nhứt tử địa. Vì do nhứt tử địa nên BồTát được tâm bình đẳng đối với tất cả chúng sanh. Tấtcả chúng sanh quyết định sẽ được nhứt tử địa, do đâynên nói tất cả chúng sanh đều có Phật tánh. Nhứt tử địachính là Phật tánh, Phật tánh chính là Như Lai.

Phậttánh gọi là trí lực thứ tư. Vì do trí lực thứ tư, nênBồ Tát có thể giáo hóa chúng sanh. Tất cả chúng sanh quyếtđịnh sẽ được trí lực thứ tư, do đây nên nói tất cảchúng sanh đều có Phật tánh. Trí lực thứ tư chính là Phậttánh, Phật tánh chính là như Lai.

Phậttánh gọi là mười hai nhơn duyên. Vì do nhơn duyên nên đứcNhư Lai được thường trụ. Tất cả chúng sanh quyết địnhcó mười hai nhơn duyên như vậy, do đây nên nói rằng tấtcả chúng sanh đều có Phật tánh. Mười hai nhơn duyên chínhlà Phật tánh, Phật tánh chính là Như Lai.

Phậttánh gọi là bốn trí vô ngại. Do bốn trí vô ngại nên giảngthuyết chữ nghĩa vô ngại. Do chữ nghĩa vô ngại nên có thểgiáo hóa chúng sanh. Bốn trí vô ngại chính là Phật tánh,Phật tánh chính là Như Lai.

Phậttánh gọi là đảnh tam muội.Vì do tu đảnh tam muội nầy nêncó thể tổng nhiếp tất cả Phật pháp, do đây nên nói đảnhtam muội gọi là Phật tánh. Thập Trụ Bồ Tát tu tam muộinầy chưa được đầy đủ, nên dầu thấy Phật tánh mà chẳngrõ ràng. Vì tất cả chúng sanh quyết định được, nên nóirằng tất cả chúng sanh đều có Phật tánh.

NầyThiện Nam Tử ! Như các thứ pháp đã nói ở trên, vì tấtcả chúng sanh quyết định sẽ được, nên nói rằng tấtcả chúng sanh đều có Phật tánh.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu ta nói sắc là Phật tánh, chúng sanh nghelời nầy tất sanh tà kiến điên đảo, do tà kiến điên đảotất sẽ phải đọa A Tỳ địa ngục. Đức Như Lai thuyếtpháp để dứt địa ngục nên chẳng nói sắc là Phật tángh,nhẫn đến chẳng nói thức là Phật tánh cũng như vậy.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu chúng sanh thấy rõ Phật tánh thời chẳngcần tu tập thánh đạo. Thập Trụ Bồ Tát tu tám thánh đạocòn thấy Phật tánh một phần ít, huống là người chẳngtu mà được thấy ư !

NầyThiện Nam Tử ! Các vị Đại Bồ Tát như Văn Thù Sư Lợitu tập thánh đạo đã trải qua vô lượng đời nên thấyrõ Phật tánh. Hàng Thanh Văn Duyên Giác làm thế nào biếtPhật tánh được !

Nếuchúng sanh muốn biết rõ Phật tánh, thời phải nhứt tâm thọtrì đọc tụng biên chép giải thuyết cúng dường cung kínhtôn trọng tán thán kinh Đại Niết Bàn nầy. Thấy ngườinào trì tụng nhẫn đến tán thán kinh Đại Niết Bàn nầythời phải đem bốn thứ cúng dường thật tốt mà cung cấpcho người ấy, cùng tán thán lễ bái hỏi thăm.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu có người nào đã trải qua vô lượngvô biên đời gần gũi cúng dường vô lượng chư Phật trồngsâu các căn lành, rồi sau mới đặng nghe tên của kinh nầy.

NầyThiện Nam Tử ! Phật tánh chẳng thể nghĩ bàn. Phật, Pháp,Tăng, Tam Bảo cũng chẳng thể nghĩ bàn.

Tấtcả chúng sanh đều có Phật tánh, nhưng chẳng biết đượcdầu vậy mà cũng chẳng thể nghĩ bàn.

NhưLai thường lạc ngã tịnh cũng chẳng thể nghĩ bàn.

Tấtcả chúng sanh nếu ai tin được kinh Đại Niết bàn nầy, kẻấy chẳng thể nghĩ bàn.

SưTử Hống Bồ Tát bạch rằng : “ Bạch Thế Tôn ! Như lờiđức Phật nói tất cả chúng sanh có thể tin kinh Đại NiếtBàn chẳng thể nghĩ bàn như đây. Bạch Thế Tôn ! Trong đạichúng nầy có tám muôn năm ngàn ức người không có lòng tinđối với kinh nầy, do đây nên người nào tin kinh nầy thờigọi người đó chẳng thể nghĩ bàn.

_ NầyThiện Nam Tử ! Số người trên đây đến đời vị lai cũngsẽ quyết định tin được kinh điển nầy, được thấy Phậttánh và được vô thượng Bồ Đề.

_ BạchThế Tôn ! Thế nào Bất Thối Bồ Tát tự biết quyết địnhcó tâm bất thối.

_ NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát sẽ dùng khổ hạnh để thínghiệm lấy tâm của mình : Mỗi ngày ăn một hột mè trọnbảy ngày ; gạo trằng, đậu xanh đậu trắng v.v… mỗi thứbảy ngày, mỗi ngày một hột cũng như vậy.

Lúcăn một hột mè, Bồ Tát nghĩ rằng : Khổ hạnh như vậy đềukhông lợi ích, việc không lợi ích còn làm được huốngviệc lợi ích mà lại không làm.

Đốivới việc không lợi ích, trong lòng có thể nhẫn được sựkhổ chẳng thối chẳng chuyển, do đây nên quyết đặng vôthượng Bồ Đề.

Trongnhững ngày tu khổ hạnh như vậy, da thịt ốm khô lần lần,như cắt trái bầu tươi phơi trong nắng. Mắt của Bồ Tátthụt sâu vào như đáy giếng. Hết thịt lòi gân như nhà tranhhư mục, xương sống lộ lên như dây thừng, chỗ Bồ Tátngồi như dấu chân ngựa. Muốn ngồi thời mọp xuống, muốnđứng thời ngã nghiêng. Dầu chịu lấy sự khổ, khônglợi ích như vậy, nhưng chẳng thối chuyển tâm Bồ Đề.

NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát vì phá các sự khổ, ban sựan vui cho chúng sanh, nên có thể xả thí của, vật, ngoài thântrong thân đến thân mạng của mình như bỏ cỏ khô.

Nếucó thể chẳng tiếc thân mạng như vậy, Bồ Tát nầy tựbiết quyết định có tâm bất thối, tự biết tôi quyếtđịnh sẽ được vô thượng Bồ Đề.

ĐạiBồ Tát vì pháp mà khoét thân làm đèn lấy tô vu đổ vàođặt tim để đốt.

LúcBồ Tát thọ sự khổ lớn như vậy tự trách tâm mình rằng: Sự khổ nầy đối với sự khổ ở địa ngục trăm ngànmuôn phần chưa bằng một phần. Ở trong vô lượng trăm ngànkiếp, ta chịu nhiều sự khổ não đều không đem lại mảymay lợi ích, nếu ta không chịu được sự khổ nhẹ nầy,thời làm sao có thể ở nơi trong địa ngục để có thểcứu khổ chúng sanh.

LúcBồ Tát suy nghĩ như vậy thời thân chẳng biết khổ, tâmchẳng thối chuyển, do đây Bồ Tát tự biết chắc rằng tôiquyết định sẽ được vô thượng Bồ Đề.

NầyThiện Nam Tử! Lúc đó Bồ Tát còn đầy đủ phiền não,vì chánh pháp mà có thể đem đầu mắt óc tủy tay chưn máuthịt bố thí cho người, lấy đinh đóng trên thân, nhảy từgộp đá cao xuống, nhảy vào lửa. Dầu chịu lấy vô lượngsự khổ như vậy, nhưng nếu trong lòng chẳng có niệm thốichuyển, Bồ Tát nầy nên biết rằng nay tôi quyết định cótâm bất thối, sẽ được vô thượng Bồ Đề.

NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát vì phá trừ khổ não cho tấtcả chúng sanh, nên nguyện làm thân súc sanh to lớn, đem máuthịt bố thí cho chúng sanh.

Lúcchúng sanh đến lấy máu ăn, Bồ Tát lại sanh lòng thươngxót, lúc đó Bồ Tát nín hơi chẳng thở làm như chết, đểcho những kẻ đến lấy thịt chẳng có quan niệm giết hại.

DầuBồTát thọ thân súc sanh nhưng trọn chẳng tạo nghiệp súcsanh. Vì Bồ Tát đã được tâm bất thối chuyển, thời trọnchẳng gây tạo ác nghiệp. Nếu đời vị lai Bồ Tát có nghiệpquả ác nhỏ nhặt bất định, do sức nguyện lớn vì độchúng sanh nên đều thọ lấy đó. Như người bịnh bịquỉ dựa ở ẩn trong thân, do oai lực của chú thuật, nênliền hiện tướng quỉ : Hoặc nói hoặc cười, hoặc mừnghoặc giận, hoặc mắng hoặc khóc. Đại Bồ Tát thọ lấynghiệp quả đời vị lai cũng như vậy.

LúcBồ Tát thọ lấy thân gấu, thường vì chúng sanh mà diễnnói chánh pháp. Hoặc lúc thọ thân chim Ca Tân Xà La, lúc thọthân Cù Đà thân nai, thân thỏ, thân voi, thân dê núi, thânkhỉ vượn, thân bồ câu trắng, thân kim súy điểu, thân rồng,thân rắn, lúc thọ những thân súc sanh như vậy, nhưng trọnchẳng gây tạo nghiệp ác súc sanh, mà thường vì những súcsanh khác diễn thuyết chánh pháp, làm cho những súc sanh kianhờ nghe pháp mà được mau khỏi thân súc sanh.

LúcBồ Tát thọ thân súc sanh mà chẳng gây tạo nghiệp ác nênbiết rằng quyết định có tâm bất thối.

ĐạiBồ Tát ở đời đói khát, thấy chúng sanh đói khát, nênnguyện làm thân cá lớn dài nhiều do diên, lại nguyện nhữngchúng sanh nào lấy thịt của tôi, lấy rồi liền sanh trởlại, ai ăn thịt của tôi thời được khỏi đói khỏi khát,tất cả đều phát tâm vô thượng Bồ Đề, do nơi tôi màkẻ nào được khỏi đói khát, thời đời vị lai họ sẽmau được xa lìa khổ hoạn đói khát trong hai mươi lăm cõi.

LúcĐại Bồ Tát chịu sự khổ như vậy mà tâm chẳng thối chuyển,thời nên biết quyết định sẽ được vô thượng BồĐề.

Nhằmđời tật dịch, Bồ Tát thấy nhiều người phải bịnh khổ,bèn suy nghĩ rằng như cây
Dượcthọ, nếu người bịnh lấy rễ lấy cây, lấy nhánh, lấylá, lấy bông, lấy trái, lấy vỏ đều trị được lành bịnh.Nguyện thân của tôi đây cũng như vậy, nếu người bịnhnghe tiếng chạm đến thân ăn thịt uống máu, nhẫn đếnxương tủy đều trị lành bịnh. Nguyện chúng sanh lúc ănthịt tôi chẳng sanh lòng ác, đều có quan niệm như ăn thịtcon. Tôi trị cho họ được lành bịnh rồi sẽ thường vìhọ mà thuyết pháp. Nguyện họ nghe pháp kính tin lãnh thọsuy gẫm rồi đem dạy lại người khác.

BồTát đầy đủ phiền não lúc chịu sự khổ nơi thân như vậyvẫn chẳng thối cghuyển tâm Bồ Đề, nên biết quyết địnhđược tâm bất thối, sẽ thành vô thượng Bồ Đề

Nếucó chúng sanh bị quỉ làm bịnh, Bồ Tát thấy việc nầy liềnphát nguyện làm thân quỉ to lớn mạnh mẽ, quyến thuộc đông,khiến người bịnh kia nghe thấy liền hết bịnh quỉ.

ĐạiBồ Tát vì độ chúng sanh nên siêng tu khổ hạnh, dầu cóphiền não nhưng tâm chẳng nhiễm ô.

NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát dầu tu hành Lục Ba La Mật, cũng chẳng cầu quả Lục Ba La Mật.

Lúctu hành Lục Ba La Mật vô thượng, Bồ Tát nguyện rằng : Naytôi đem Lục Ba La Mật nầy bố thí cho tất cả chúng sanh,mỗi chúng sanh nhận lấy sự bố thí của tôi rồi thời đềusẽ được thành vô thượng Bồ Đề. Tôi cũng tự vì LụcBa La Mật mà siêng tu khổ hạnh chịu những sự khổ não.Lúc đương chịu khổ nguyện tôi chẳng thối tâm Bồ Đề.

NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát lúc suy gẫm phát nguyện nhưvậy thời gọi là tướng chẳng thối chuyển tâm Bồ Đề.

NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát chẳng thể nghĩ bàn, vì biếtrõ sanh tử, có nhiều tội lỗi, quan sát Đại Niết Bàn cócông đức lớn, vì chúng sanh mà ở nơi sanh tử chịu nhữngsự khổ tâm chẳng thối chuyển, do đây nên gọi là Bồ Tátchẳng thể nghĩ bàn.

NầyThiện Nam Tử ! Đại Bồ Tát không có nhơn duyên mà vẫn sanhlòng thương xót tất cả chúng sanh, thiệt chẳng thọ ơn màcòn ghi ơn. Dầu thi ơn mà chẳng cần đền trả, do đây nênlại gọi Đại Bồ Tát là chẳng thể nghĩ bàn.

NầyThiện Nam Tử ! Hoặc có chúng sanh vì lợi ích cho mình màtu các khổ hạnh. Đại Bồ Tát vì lợi ích cho người chochúng sanh mà tu khổ hạnh, dầu vậy nhưng vẫn gọi là lợiích cho mình, do đây nên Đại Bồ Tát lại gọi là chẳngthể nghĩ bàn.

BồTát đầy đủ phiền não, vì phá hoại quan niệm kẻ oán ngườithân nên thọ những sự khổ để tu tâm bình đẳng, do đâynên Bồ Tát lại gọi là chẳng thể nghĩ bàn.

BồTát nếu thấy những chúng sanh hung ác thời hoặc quở trách,hoặc nói dịu ngọt, hoặc đuổi, hoặc bỏ.

Vớinhững kẻ tánh ác, Bồ Tát thị hiện nói lời dịu dàng.

Vớikẻ kiêu mạn, Bồ Tát thị hiện làm ngã mạn lớn, nhưngtrong tâm của Bồ Tát thiệt không kiêu mạn. Đây gọi làphương tiện của Bồ Tát chẳng thể nghĩ bàn.

BồTát đầy đủ phiền não, lúc của cải ít mà người cầuxin nhiều, lòng Bồ Tát trọn chẳng hẹp nhỏ. Đây gọi làBồ Tát chẳng thể nghĩ bàn.

LúcĐức Phật ra đời, Bồ Tát biết công đức của Phật, nhưngvì chúng sanh mà thọ thân biên địa nơi chỗ không Phật,như đui, như điếc, như què, như thọt. Đây gọi là Bồ Tátchẳng thể nghĩ bàn.

BồTát biết rõ chúng sanh có những tội lỗi, vì muốn độ họnên Bồ Tát thường cùng đi chung với họ, dầu làm theo ýcủa họ nhưng vẫn không nhiễm lấy tội lỗi. Do đây nênlại gọi Bồ Tát là chẳng thể nghĩ bàn.

BồTát thấy biết rõ ràng không tướng chúng sanh, không phiềnnão nhiễm ô, không người tu tập thánh đạo xa lìa phiềnnão. Dầu vì Bồ Đề nhưng không hạnh Bồ Đề, cũng khôngcó người thành tựu hạnh Bồ Đề, không người thọ khổvà người phá khổ mà cũng có thể vì chúng sanh phá hoạisự khổ thật hành hạnh Bồ Đề. Do đây nên gọi Bồ Tátlà chẳng thể nghĩ bàn.

BồTát thọ thân rốt sau ở cung trời Đâu Suất, đây cũng gọilà chẳng thể nghĩ bàn. Vì trời Đâu Suất là hơn tất cảtrong cõi dục, cõi trời dưới thời tâm phóng dật, cõi trờitrên thời căn tánh ám độn, do đây nên trời Đâu Suất gọilà hơn. Tu thí, tu giới thời được thân trời cõi trên vàcõi dưới. Tu thí, tu giới và tu định thời được thân trờiĐâu Suất.

Tấtcả Bồ Tát đã tự phá hoại tất cả cõi, trọn chẳng tạonghiệp trời Đâu Suất để thọ thân nơi cõi trời đó. VìBồ Tát nếu ở nơi các cõi khác, cũng đều có thể giáohóa thành tựu chúng sanh, thiệt không có dục tâm mà lạisanh vào cõi dục, do đây nên lại gọi là chẳng thể nghĩbàn.

ĐạiBồ Tát sanh ở trời Đâu Suất có ba việc thù thắng : Một là mạng, hai là sắc, ba là danh.

ĐạiBồ Tát thiệt chẳng cầu mạng, sắc và danh, dầu không cótâm mong cầu mà chỗ được lại thù thắng. Đại Bồ Tátrất ưa thích Niết Bàn, nhưng có nhơn duyên nên mạng, sắcvà danh cũng thù thắng. Do đây nên lại gọi chẳng thể nghĩbàn.

ĐạiBồ Tát mạng, sắc, và danh dầu hơn Chư Thiên, nhưng Chư Thiênđối với Bồ Tát chẳng có lòng giận, lòng ganh ghét, lòngkiêu mạn, thường có lòng hoan hỷ. Bồ Tát đối với ChưThiên cũng chẳng kiêu mạn, nên lại gọi là chẳng thể nghĩbàn.

ĐạiBồ Tát chẳng tạo nghiệp nhơn thọ mạng, mà ở nơi trờiĐâu Suất kia, Bồ Tát được thọ mạng rốt ráo, đây gọilà mạng thù thắng.

BồTát không tạo nghiệp nhơn sắc đẹp, mà thân sắc của BồTát xinh đẹp đầy đủ ánh sáng, đây gọi là sắc thù thắng.

BồTát ở cung trời Đâu Suất chẳng ưa ngũ dục chỉ làm phápsự, nên tiếng đồn khắp cả mười phương, đây gọi làdanh thù thắng. Do đây nên lại gọi Bồ Tát là chẳng thểnghĩ bàn.

LúcĐại Bồ Tát từ trời Đâu Suất giáng sanh, cả đại địasáu thứ chấn động, nên lại gọi là chẳng thể nghĩ bàn.Vì lúc Bồ Tát giáng sanh, chư Thiên cõi dục và cõi sắc đềuđến hầu hạ đưa đi, lớn tiếng tán thán Bồ Tát, do hơigió nơi miệng chư Thiên làm cho đại địa chấn động. Lạilúc Bồ Tát mới nhập thai, có các Long Vương ở dưới đạiđịa nầy hoặc khủng bố, hoặc hoan hỷ, nên đại địachấn động. Do đây nên lại gọi Bồ Tát là chẳng thể nghĩbàn.

ĐạiBồ Tát biết rõ lúc nhập thai, lúc trụ thai, lúc xuất thai,biết cha, biết mẹ, chẳng nhiễm ô bất tịnh, như bảo châumàu xanh trên búi tóc của Đế Thích nên lại gọi là chẳngthể nghĩ bàn.

NầyThiện Nam Tử ! Kinh Đại Niết Bàn cũng chẳng thể nghĩ bànnhư vậy.

NầyThiện Nam Tử ! Như biển cả có tám điều chẳng thể nghĩbàn : Một là lần lần càng sâu, hai là sâu khó đến đáy,ba là đồng một vị mặn, bốn là thủy triều chẳng quáhạn, năm là có nhiều thứ kho báu, sáu là những chúng sanhthân to lớn ở trong đó, bảy là chẳng chứa tử thi, támlà tất cả muôn dòng đổ về cùng mưa to xối xuống mà biểnvẫn chẳng thêm chẳng bớt.

NầyThiện Nam Tử ! Biển lần lần càng sâu là vì có ba điều: Một là phước lực của chúng sanh, hai là thuận theo giómà chảy, ba là vì nước trong sông đổ ra. Nhẫn đến chẳngthêm chẳng bớt cũng đều có ba việc.

KinhĐại Niết Bàn nầy cũng có tám điều chẳng thể nghĩ bànnhư vậy : Một là lần lần càng sâu, nghĩa là từ giới ƯuBà Tắc, giới Sa Di, giới Tỳ Kheo, giới Bồ Tát, quảTu Đà Hoàn, quả Tư Đà Hàm, quả A Na Hàm, quả A La hán, quảBích Chi Phật, quả Bồ Tát, quả Vô Thượng Bồ Đề. KinhĐại Niết Bàn nầy thuyết minh những pháp như vậy, đâygọi là lần lần càng sâu.

Hailà sâu khó đến đáy : Đức Như Lai Thế Tôn bất sanhbất diệt, chẳng được vô thượng Bồ Đề, chẳng chuyểnpháp luân, chẳng ăn chẳng thọ, chẳng thật hành bốthí, do đây nên đặng thường lạc ngã tịnh.

Tấtcả chúng sanh đều có Phật tánh, Phật tánh nầy chẳng phảisắc thọ tưởng hành thức, chẳng rời sắc thọ tưởng hànhthức, là thường trụ có thể thấy : Là liễu nhơn chẳngphải tác nhơn. Tu Đà Hoàn nhẫn đến Bích Chi Phật sẽ đượcvô thượng Bồ Đề, cũng không phiền não, cũng không trụxứ, dầu không phiền não nhưng chẳng gọi là thường, dođây nên nói là sâu.

Trongkinh nầy hoặc có lúc nói là ngã, hoặc có lúc nói vô ngã,hoặc có lúc nói là thường, hoặc có lúc nói là vô thường,hoặc có lúc nói là tịnh, hoặc có lúc nói là bất tịnh,hoặc có lúc nói là lạc, hoặc có lúc nói là khổ, hoặccó lúc nói là không, hoặc có lúc nói là bất không, hoặccó lúc nói tất cả đều có, hoặc có lúc nói tất cả đềukhông, hoặc nói nhị thừa hoặc nói nhứt thừa, hoặc nóingũ ấm tức là Phật tánh, là Kim Cang Tam Muội, là Trung Đạo,Thủ Lăng Nghiêm Tam Muội, mười hai nhơn duyên , đệ nhứtnghĩa không, từ bi bình đẳng đối với chúng sanh, đảnhtrí, tín tâm, trí lực biết các căn , trí không chướng ngạiđối với tất cả pháp, dầu có Phật tánh nhưng chẳng nóiquyết định. Do đây nên gọi là rất sâu.

Balà đồng một vị : Tất cả chúng sanh đồng có Phật tánh,đều đồng nhứt thừa, đồng một giải thoát một nhơn mộtquả, đồng một cam lộ, tất cả đều sẽ được thườnglạc ngã tịnh, đây gọi là đồng một vị.

Bốnlà thủy triều chẳng quá hạn : Như trong kinh nầy chế cácTỳ Kheo chẳng được lẫn chứa tám vật bất tịnh. Nếuđệ tử của ta có thể thọ trì đọc tụng biên chép giảithuyết phân biệt kinh Đại Niết Bàn nầy, thà chết chớtrọn chẳng hủy phạm, đây gọi là thủy triều chẳng quáhạn.

Nămlà có nhiều thứ kho báu : Kinh nầy tức là kho báu vô lượng,nghĩa là Tứ Niệm Xứ, Tứ Chánh Cần, Tứ Như Ý Túc, Ngũ Căn, Ngũ Lực, Thất Giác Chi, Bát Thánh Đạo, AnhNhi Hạnh, Thánh Hạnh, Phạm Hạnh, Thiên Hạnh, những thiệnphương tiện, Phật tánh của chúng sanh, công đức của BồTát, công đức của Như Lai, công đức của Thanh Văn, côngđức của Duyên Giác, Lục Ba La Mật, vô lượng Tam Muội,vô lượng Trí Huệ, đây gọi là những kho báu.

Sáulà chúng sanh thân to lớn ở trong đó : Vì chư Phật và BồTát có trí huệ lớn nên gọi là chúng sanh lớn, vì thân lớn,vì tâm lớn, vì trang nghiêm lớn, vì điều phục lớn, vìphương tiện lớn, vì thuyết pháp lớn, vì thế lực lớn,vì đồ chúng lớn, vì thần thông lớn, vì từ bi lớn, vìthường chẳng biến đổi, vì tất cả chúng sanh thân khôngchướng ngại, vì dung thọ tất cả chúng sanh. Đây gọi làchỗ ở của những chúng sanh thân to lớn.

Bảylà chẳng chứa tử thi, tử thi là nói Nhứt Xiển Đề phạmbốn tội trọng năm tội vô gián, phỉ báng Đại Thừa, tàpháp nói là chánh pháp, chánh pháp nói là tà pháp, nhận chứatám thứ vật bất tịnh, tùy ý dùng vật của Phật, vậtcủa Tăng, đối với Tỳ Kheo, với Tỳ Kheo Ni làm việc phipháp, đây gọi là tử thi, kinh Đại Niết Bàn nầy lìa nhữngviệc như vậy nên gọi rằng chẳng chứa tử thi.

Támlà chẳng thêm chẳng bớt, vì không ngằn mé, vì không thỉchung, vì chẳng phải sắc, vì chẳng phải tạo tác, vì làthường trụ, vì chẳng sanh diệt, vì đều bình đẳng vớitất cả chúng sanh, vì tất cả đồng một tánh Phật tánh,đây gọi là không thêm không bớt. Do đây nên kinh Đại NiếtBàn nầy có tám điều chẳng thể nghĩ bàn như biển cả kia.

SưTử Hống Bồ Tát bạch rằng : “ Thế Tôn ! nếu cho rằngNhư Lai bất sanh bất diệt là thậm thâm đó, thời tất cảchúng sanh có bốn loài sanh : Noãn, thai, thấp, hóa. Trong bốnloài sanh nầy thời loài người có đủ, như Tỳ Kheo Thi BàLa, Tỳ Kheo Ưu Bà Thi Bà La, mẹ của Trưởng giả Di Ca La,mẹ của Trưởng giả Ni Câu Đà, mẹ của Trưởng giả BánXà La, mỗi người đều sanh năm trăm con trai đồng là noãnsanh. Do đây nên biết rằng trong loài người cũng có noãnsanh.

Trongloài người mà thấp sanh, như Phật từng nói rằng : Thuởtrước lúc ta tu hạnh Bồ Tát làm Đảnh Sanh Vương và ThủSanh Vương, và như nay cô gái Am La, cô gái Ca Bất Ba, nên biếtrằng trong loài người cũng có thấp sanh.

Thuởkiếp sơ tất cả chúng sanh đều là hóa sanh.

ĐứcThế Tôn đã được tám thứ tự tại, do nhơn duyên gì màchẳng hóa sanh ?

Phậtnói : “ Nầy Thiện Nam Tử ! Tất cả chúng sanh từ nơi bốnloài sanh mà sanh ra, khi đã được thánh pháp thời chẳng đượcnoãn sanh và thấp sanh như trước.

NầyThiện Nam Tử ! Chúng sanh thuở kiếp sơ, thảy đều hoá sanh,trong thời kỳ đó, không có Phật ra đời.

NầyThiện Nam Tử ! Nếu có chúng sanh lúc mang bịnh khổ thờicần thầy, cần thuốc, thuở kiếp sơ chúng sanh đều hoásanh dầu có phiền não nhưng bịnh phiền não chưa phát, dođây nên đức Như lai chẳng hiện ra đời. Lại chúng sanhthuở kiếp sơ, thân tâm của họ chẳng phải pháp khí, nênđức Như Lai chẳng hiện ra trong thời kỳ đó.

NầyThiện Nam Tử ! Phàm tất cả sự nghiệp của đức Như Laiđều hơn chúng sanh, như giòng họ, quyến thuộc, cha mẹ. Dohơn chúng sanh, nên chỗ thuyết pháp của Như Lai mọi ngườiđều tin thọ. Do đây nên đức Như Lai chẳng hóa sanh.

NầyThiện Nam Tử ! Tất cả chúng sanh, hoặc là cha làm theo nghềnghiệp của con, hoặc là con làm theo nghề nghiệp của cha.Đức Như Lai nếu hóa sanh thời không có cha mẹ, nếu khôngcó cha mẹ thời làm sao khiến tất cả chúng thật hành nhữngnghiệp lành. Do đây đức Như Lai chẳng hóa sanh.

NầyThiện Nam Tử ! Trong chánh pháp của Phật có hai thứ hộ trì: Một là nội hai là ngoại. Nội hộ là giới cấm. Ngoạihộ là thân tộc, quyến thuộc. Nếu đức Như Lai hóa sanhthời không ngoại hộ. Do đây nên đức Như Lai chẳng hóasanh.

NầyThiện Nam Tử ! Có người ỷ dòng họ mà sanh kiêu mạn. Vìphá sự kiêu mạn như vậy, nên đức Như Lai giáng sanh trongdòng họ cao sang, mà chẳng hóa sanh.

NầyThiện Nam Tử ! Đức Như Lai có cha mẹ thật, cha là Vua TịnhPhạn, mẹ là Hoàng Hậu Ma Da, mà còn có chúng sanh nói rằngNhư Lai là người huyễn hóa, như thế thời đâu nên hóa sanh.

NầyThiện Nam Tử ! nếu Như Lai hóa sanh, thời làm thế nào cóthân thể nát ra thành Xá Lợi. Đức Như Lai vì muốncho chúng sanh tăng trưởng phước đức, nên nát rã thân thểmình thành Xá Lợi để cho chúng sanh cúng dường. Do đây nênđức Như Lai chẳng hóa sanh.

NầyThiện Nam Tử ! Tất cả chư Phật đều không hóa sanh, thờilàm sao ta lại riêng mình hóa sanh.”

SưTử Hống Bồ Tát liền qùy chắp tay nói kệ tán thán Phật: