6. Những Sự Chứng Ðắc

9.

Phalasamāpattivīthiyaṁ pan'ettha sabbesam pi yathāsakaphalavasena sādhāraṇā'va. Nirodhasamāpatti-samāpajjanaṁ pana anāgāmīnañ c'eva arahattānañca labbhati.

Tattha yathākkamaṁ paṭhamajjhānādimahaggata-samāpattiṁ samāpajjitvā vuṭṭhāya tattha gate saṅkhāra-dhamme tatthatatth'eva vipassanto yāva ākiñcaññāyatanaṁ- gantvā tato paraṁ adhiṭṭheyyādikaṁ pubbakiccaṁ katvā n'eva saññān'āsaññāyatanaṁ samāpajjati. Tassa dvinnaṁ appanājavanānaṁ parato vocchijjati cittasantati. Tato nirodhasamāpanno hoti.

Vuṭṭhānakāle pana anāgāmino anāgāmiphalacittaṁ arahato arahattaphalacittaṁ ekavāraṁ pavattitvābhavaṅ-gapāto hoti. Tato paraṁ paccavekkhaṇañāṇaṁ pavattati.

Ayam' ettha samāpattibhedo.

Niṭṭhito ca vipassanākammaṭṭhānanayo.

Bhāvetabbaṁ pan'icc'evaṁ bhāvanādvayam uttamaṁ

Paṭipattirasassādaṁ patthayantena sāsane.

Iti Abhidhammattha Saṅgahe Kammaṭṭhānasaṅgaha-vibhāgo nāma navamo paricchedo.

§9

Nơi đây, sự "Đắc Quả" là chung cho tất cả, tùy theo Quả mà mình chứng đắc.

Nhưng "Chứng Đắc sự Chấm Dứt" (56) chỉ có những vị A Na Hàm (Bất Lai) và A La Hán mới có thể thành tựu.

Trong trường hợp nầy, hành giả tuần tự nhập các tầng thiền, khởi đầu bằng sơ thiền, và sau khi tuần tự xuất ra mỗi tầng thiền, quán tưởng về các pháp hữu vi trong mỗi tầng thiền ấy. Như thế hành giả tiến đến "Trạng Thái Hư Không" tầng vô sở hữu xứ. Rồi, trải qua những công phu sơ khởi như quyết định v.v.. hành giả chứng đắc trạng thái "Phi Tưởng Phi Phi Tưởng". Giờ đây, sau hai sát-na tốc hành (javana), tâm của hành giả dừng lại. Sau đó hành giả chứng ngộ trạng thái "Chấm Dứt" (cao thượng).

Vào lúc xuất thiền, nếu là một vị A Na Hàm thì đó là chặp tâm A Na Hàm Quả, hay trong trường hợp một vị A La Hán thì đó là chặp A La Hán Quả, chỉ phát sanh một lần và nhập trở lại vào chặp Bhavaṅga. Sau đó khởi sanh tuệ suy tư.

Trên đây là đoạn phân tách những tầng Chứng Đắc.

Chấm dứt pháp hành thiền nhằm phát triển tuệ Minh Sát.

Những ai muốn thọ hưởng phần tinh hoa của pháp hành trong Phật Giáo nên trau giồi và phát triển pháp hành thiền cao siêu gồm hai phần nầy.

Đây là chương thứ chín của sách Vi Diệu Pháp Toát Yếu, đề cập đến những pháp tu học về Thiền Tập.