Truyện cổ Phật Giáo - Truyện thơ - Tập 1 - 01. Ðời Người Trong Một Câu

(1)

Ðời Người Trong Một Câu

Nhà Vua trẻ lên ngai vàng

Bèn truyền ngay lệnh cho quan đại thần

Phải đi khắp chốn xa gần

Bao nhiêu triết lý sưu tầm về cung

Tinh hoa kim cổ, tây đông

Rút thành nguyên tắc trị dân nước nhà.

*

Ba mươi năm thoáng trôi qua

Nay nhà Vua trẻ tóc đà hoa râm

Một hôm tin báo đại thần

Trở về cùng với phái đoàn từ xa

Dắt theo một toán lạc đà

Chất hơn nghìn sách tinh hoa tuyệt vời.

Vua nhìn sách quý nghẹn lời:

"Trẫm nay đã yếu, tuổi trời lại cao

Sách nhiều, đọc chẳng hết nào

Khanh nên tóm tắt sách vào ít pho!".

*

Ðại thần suy nghĩ âu lo,

Gắng bao công sức vào cho công trình

Thêm mười năm nữa trôi nhanh,

Hơn nghìn pho sách rút thành năm trăm.

Vuốt râu bạc Vua phán rằng:

"Sao còn nhiều quá? Chi bằng rút thêm!".

*

Ðại thần cố gắng ngày đêm

Năm mùa lá rụng qua thềm thật mau

Sách nay rút lại trước sau

Một pho duy nhất trình vào Vua xem.

*

Vua nằm giường bệnh lim dim

Ngự y chầu chực im lìm xung quanh.

Thở ra Vua nói: "Này khanh

Trẫm nay yếu lắm chắc đành chết thôi

Trước khi từ giã cõi đời

Ðọc nguyên cả cuốn sách thời khó sao

Khanh nên thâu ngắn thế nào

Rút thành vài chữ, tóm vào một câu!".

*

Ðại thần suy nghĩ hồi lâu

Tử thần như đã gần đâu đó rồi

Thời gian lắng đọng im hơi

Ðại thần vội vã lại ngồi án thư

Nhẹ nhàng nâng bút tay đưa

Thảo nhanh vài chữ trên tờ hoa tiên

Quỳ dâng lên đấng Vua hiền.

Trước khi nhắm mắt Vua truyền đọc nghe

Nét buồn bốn chữ được ghi:

"Sinh, Lão, Bệnh, Tử" tiếp đi dòng đời.

(phỏng theo bản văn xuôi

của Tâm Phước)