VIII- Phẩm Bồ đề phần

Kinh Thuyết Vô Cấu Xứng (Quyển 4-6)

VIII- Phẩm Bồ đề phần

Việt dịch: Thích nữ Tịnh Nguyên

Nguồn: Hán dịch: Đại Đường, Tam Tạng Pháp Sư Huyền Trang Chứng nghĩa: Tỳ kheo Thích Đỗng Minh, Tỳ kheo Thích Tâm Hạnh.

Khi ấy, Diệu Cát Tường hỏi Vô Cấu Xứng:

- Với các Phật pháp, Bồ tát làm thế nào để đạt đến chỗ cứu cánh?

Vô Cấu Xứng nói:

- Nếu các Bồ tát hành phi thú thì mới đạt đến chỗ cứu cánh của Phật pháp.

Diệu Cát Tường hỏi:

- Bồ tát hành phi thú như thế nào?

Vô Cấu Xứng trả lời:

- Các Bồ tát mặc dầu hành cõi Ngũ vô gián nhưng không có tâm sân giận não hại; mặc dầu hành cõi Ma Lạc Ca (địa ngục) nhưng lìa tất cả trần cấu phiền não; mặc dầu hành các cõi bàng sanh nhưng lìa tất cả vô minh tăm tối; mặc dầu hành cõi A tố lạc, (ngạ quỉ) nhưng lìa tất cả cống cao ngã mạn. Mặc dầu hành cõi Diệm Ma Vương nhưng chứa nhóm tư lương phước huệ rộng lớn; mặc dầu hành cõi Vô sắc định nhưng không thích hướng về cõi đó; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh tham dục nhưng không thọ dục tất cả những gì ở trong đó, lìa tất cả sự đắm nhiễm; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh sân giận nhưng đối với tất cả cảnh giới hữu tình lìa các sân giận không có tâm tổn hại; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh ngu si nhưng với tất cả pháp đều viễn ly vô minh tăm tối, dùng ánh sáng trí huệ để tự điều phục mình. Mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh xan tham nhưng vứt bỏ những gì trong ngoài, không đoái hoài đến thân mạng mình; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh phạm giới nhưng sống an ổn trong tất cả giới; công đức đầu đà ít muốn biết đủ, trong một tội nhỏ cũng thấy rất sợ hãi; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh sân giận mà an trụ hoàn toàn vào từ bi tâm không não hại; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh biếng nhác nhưng siêng năng tu tập tất cả căn lành, tinh tấn không thay đổi; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh căn loạn nhưng luôn điềm nhiên lặng lẽ tịch tịnh; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh ác huệ nhưng hoàn toàn thông đạt tất cả tất cả pháp thế gian và xuất thế gian, có lòng tin đạt cứu cánh huệ Ba la mật đa; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh dua nịnh dối trá nhưng hoàn thành phương tiện thiện xảo; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh phương tiện mật ngữ kiêu mạn, nhưng vì thành lập cầu đò để cứu giúp. Mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh tất cả phiền não của thế gian nhưng tánh thanh tịnh hoàn toàn không nhiễm. Mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh chúng ma, nhưng có trí huệ giác ngộ tất cả Phật pháp và tự chứng biết không nhờ vào người khác. Mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh Thanh văn nhưng giảng pháp chưa từng nghe cho các hữu tình; mặc dầu thị hiện hành cõi hạnh Độc giác nhưng vì hoàn thành đại từ đại bi làm thành thục chúng sanh; mặc dầu thị hiện ở cõi bần cùng nhưng được trân bảo của cải vô tận; mặc dầu thị hiện ở cõi khuyết căn nhưng đầy đủ tướng tốt đẹp đẽ. Mặc dầu hiện ở cõi ti tiện nhưng sanh vào nhà Phật dòng họ tôn quí tích tập tư lương phước huệ thù thắng; mặc dầu ở cõi gầy ốm xấu xí bị mọi người ghét nhưng được thân như Na La Diên đẹp đẽ, các hữu tình thích nhìn. Mặc dầu ở cõi già bệnh nhưng diệt trừ rốt ráo căn già bệnh vượt qua các sợ hãi chết. Mặc dầu hiện ở cõi cầu của cải địa vị nhưng tu tập nhiều quán tưởng vô thường, dứt các sự mong cầu. Mặc dầu hiện ở cõi cung thất kỹ nữ với các thú vui nhưng luôn vượt qua khỏi các dục bùn dơ, tu tập rốt ráo hạnh viễn ly. Mặc dầu hiện ở cõi đần độn nhưng đầy đủ trang nghiêm biện tài, đắc Đà la ni, trí huệ nhớ không mất. Mặc dầu ở cõi tà đạo nhưng lấy chánh đạo độ các hữu tình. Mặc dầu hiện ở cõi tất cả sanh nhưng thật sự đoạn hẳn tất cả thú sanh. Mặc dầu hiện ở cõi Bát Niết bàn nhưng luôn xả bỏ sanh tử tương tục. Mặc dầu thị hiện đắc diệu Bồ đề chuyển đại pháp luân, nhập Niết bàn nhưng luôn siêng năng tu tập các hạnh Bồ tát liên tiếp không gián đoạn.

Thưa ngài Diệu Cát Tường! Bồ tát hành phi thú như vậy mới được gọi là đạt cõi cứu cánh của Phật pháp.

Bấy giờ, Vô Cấu Xứng hỏi Diệu Cát Tường:

- Những gì là chủng tánh của Như Lai? Xin Ngài lược nói cho.

Diệu Cát Tường nói:

- Tất cả chủng tánh của thân hư ngụy, là chủng tánh của Như Lai; tất cả chủng tánh vô minh hữu ái là chủng tánh của Như Lai; chủng tánh tham dục sân giận ngu si là chủng tánh của Như Lai; chủng tánh hư vọng điên đảo là chủng tánh của Như Lai. Như vậy tất cả chủng tánh năm uẩn, chủng tánh sáu xứ, chủng tánh bảy thức trụ, chủng tánh tám tà, chủng tánh chín não, chủng tánh mười nghiệp đạo bất thiện. Đó là chủng tánh của Như Lai. Nói tóm lại chủng tánh của sáu mươi hai kiến, tất cả phiền não, pháp ác bất thiện là chủng tánh của Như Lai.

Vô Cấu Xứng nói:

- Căn cứ vào mật ngữ nào mà Ngài nói như vậy?

Diệu Cát Tường trả lời:

- Chẳng phải người thấy vô vi đã nhập vào vị Chánh Tánh Ly Sanh thì có thể phát tâm Vô Thượng Chánh Đẳng Giác mà cốt yếu là trụ vào các hành hữu vi phiền não, người chưa kiến đế thì có thể phát tâm Vô Thượng Chánh Đẳng Giác. Ví như nơi cao đất khô cằn thì không thể sanh hoa Ôn bát la, hoa Bát đặc ma, hoa Câu mẫu đà, hoa Bôn trà lợi. Bốn loại hoa này chỉ mọc trong chỗ ẩm thấp có bùn dơ. Cũng vậy, chủng tánh Thanh văn, Độc giác đã thấy vô vi đã nhập chánh tánh ly sanh thì không thể phát tâm Nhất thiết trí. Chỉ ở trong các hành ẩm thấp bùn dơ phiền não mới phát sanh Nhất thiết trí. Vì ở trong ấy có thể sanh trưởng các Phật pháp.

Này thiện nam tử! Ví như trồng cây ở giữa hư không thì không bao giờ sanh trưởng, mà phải trồng nơi đất thấp ướt có phân mới sanh trưởng được. Cũng vậy, chủng tánh Thanh văn, Độc giác đã thấy vô vi, đã nhập vào vị chánh tánh ly sanh, thì không thể làm tăng trưởng các Phật pháp. Mặc dầu phát sanh thân kiến lớn như núi Diệu Cao nhưng có thể phát nguyện đại Bồ đề. Vì ở trong đó phát sanh các Phật pháp.

Này thiện nam tử! Nếu như người không vào biển cả thì không thể lấy được châu bảo phệ lưu ly vô giá, không vào biển cả sanh tử phiền não thì không bao giờ phát sanh trân bảo vô giá Nhất thiết trí. Thế nên biết rằng chủng tánh của tất cả phiền não sanh tử là chủng tánh của Như Lai.

Khi ấy tôn giả Đại Ca Diếp khen Diệu Cát Tường:

- Lành thay! Lành thay! Ngài nói rất hay là lời chân thật, lời thành thật, lời không khác. Đúng như ngài đã nói, tất cả chủng tánh phiền não sanh tử là chủng tánh của Như Lai. Vì sao? Vì trong tâm tương tục, chủng tánh sanh diệt của chúng tôi đã khô nát rồi thì không bao giờ phát tâm Chánh Đẳng Giác. Thà thành tựu nghiệp ngũ vô gián chứ không làm cho A la hán chúng tôi đạt đến giải thoát cứu cánh. Vì sao? Vì thành tựu nghiệp ngũ vô gián còn có năng lực làm tận nghiệp vô gián để phát tâm Vô Thượng Chánh Đẳng Giác, lần lần thành tựu tất cả Phật pháp. Còn các A la hán chúng tôi không bao giờ có khả năng như vậy. Ví như người bị khuyết căn thì không thể nào hưởng được năm dục. Cũng vậy, các A la hán lậu tận, đã dứt hẳn các kiết sử thì không thể làm gì được với Phật pháp. Lại không có ý chí cầu diệu pháp của chư Phật. Cho nên hàng phàm phu có thể báo ân Phật, còn hàng Thanh văn, Độc giác không thể nào báo ân được. Vì sao? Vì phàm phu sau khi nghe Phật pháp thì tăng trưởng công đức, làm Tam bảo không đoạn tuyệt, có thể phát tâm Vô Thượng Chánh Đẳng Giác, dần dần thành tựu các Phật pháp. Còn hàng Thanh văn, Độc giác dù trọn đời nghe nói về vô úy, lực của Phật cho đến tất cả công đức bất cộng Phật pháp... cũng không bao giờ phát tâm Vô Thượng Chánh Đẳng Giác.

Bấy giờ, trong chúng có Bồ tát tên Phổ Hiện Nhất Thiết Sắc thân hỏi Vô Cấu Xứng:

- Cư sĩ! Cha mẹ, vợ con, nô tỳ, tôi tớ, bạn bè quyến thuộc, thị vệ, voi ngựa xe cộ, người giữ ngựa ở đâu sao không thấy gì cả?

Vô Cấu Xứng nói kệ trả lời:

Huệ độ: Mẹ Bồ tát
Thiện phương tiện là cha
Những đạo sư thế gian
Đều do đây mà sanh.
Diệu pháp lạc là vợ
Từ bi là con gái
Pháp Chơn đế: Con trai
Thắng nghĩa không là nhà
Phiền não là đệ tử
Tùy ý mà chuyển hóa
Giác phần là bạn lành
Do đây thành Chánh Giác
Sáu độ là quyến thuộc
Bốn nhiếp là kỹ nữ
Kết tập chánh pháp ngôn
Để làm diệu âm nhạc
Tổng trì là vườn hoa
Đại pháp là cây rừng
Trang hoàng hoa giác phẩm
Quả giải thoát, trí huệ
Ao bát giải vi diệu
Nước định đầy, trong suốt
Trải đầy hoa Thất tịnh
Rửa sạch các bụi dơ
Voi ngựa là thần thông
Lấy đại thừa làm xe
Điều khiển: Tâm Bồ đề
Đi vào đường bát chánh
Trang hoàng bằng diệu tướng
Xen lẫn những tướng đẹp
Xấu hổ là y phục
Thắng ý lạc: vòng hoa
Chánh pháp là trân báu
Hiển bày là phương tiện
Hành đúng đắn thắng lợi
Hồi hướng Đại Bồ đề
Bốn tịnh lự là giường
Sống trong sạch là nệm
Niệm trí luôn giác ngộ
Luôn luôn ở trong định
Đã ăn, pháp bất tử
Lại uống mùi giải thoát
Tắm rửa tâm thanh tịnh
Xoa ướp bằng giới phẩm
Tiêu diệt giặc phiền não
Dõng mãnh không ai bằng
Chiến thắng bốn quân ma
Dựng thẳng cờ Bồ đề
Tuy thật không sanh diệt
Cho nên nghĩ thọ sanh
Đều hiện các cõi Phật
Như mặt trời chiếu khắp
Đem hết món thượng hạng
Cúng dường chư Như Lai
Với Phật và thân mình
Tất cả không phân biệt
Dù biết các cõi Phật
Và hữu tình đều không
Nhưng thường tu tịnh độ
Lợi vật không mệt mỏi
Tất cả các hữu tình
Sắc thanh và oai nghi
Bồ tát vô úy lực
Đều hiện trong chốc lát
Dù biết các nghiệp ma
Thị hiện chuyển theo đó
Đạt phương tiện cứu cánh
Tùy ý thành tựu cả
Hoặc thị hiện thân mình
Có những già bệnh chết
Làm thành thục hữu tình
Như du hí pháp huyễn
Hoặc hiện nổi kiếp thiêu
Trời đất đều cháy trụi
Vì hữu tình chấp thường
Chiếu để biết mau diệt
Ngàn câu chi hữu tình
Cùng đến mời Bồ tát
Nhận sự cúng dường ấy
Khiến họ hướng Bồ đề
Với những cấm chú thuật
Thư luận và kỹ nghệ
Đều biết rất hoàn hảo
Làm lợi lạc hữu tình
Các đạo pháp thế gian
Đều xuất gia trong đó
Theo phương tiện lợi sanh
Không rơi vào các kiến
Hoặc làm mặt trời, trăng
Phạm Vương chủ thế giới
Địa thủy và hỏa phong
Làm lợi ích hữu tình
Gặp kiếp bệnh truyền nhiễm
Hiện làm các thuốc hay
Diệt trừ các bệnh khổ
Để hướng đại Bồ đề
Nếu với kiếp đói khát
Hiện làm các thức ăn
Trước trừ đói khát ấy
Rồi nói pháp để vui
Nếu với kiếp đao binh
Thì tu từ bi tịnh
Để vô lượng hữu tình
Vui mừng không sân giận
Nếu gặp lúc đại chiến
Hiện bè đảng có sức
Đến giải hòa cho họ
Khuyến phát tâm Bồ đề
Các cõi Phật vô lượng
Địa ngục cũng vô biên
Đi ngay đến nơi ấy
Cứu khổ để an vui
Ở các cõi bàng sanh
Tàn hại ăn nuốt nhau
Đều thị hiện vào đó
Lợi lạc nói đời trước
Thị hiện thọ các dục
Nhưng luôn tu tịnh lự
Quấy loạn các ác ma
Để chúng không làm hại
Như hoa mọc trong lửa
Nói là việc hiếm có
Tu định mà hành dục
Càng hiếm có hơn đây
Hoặc hiện làm dâm nữ
Dụ những kẻ háo sắc
Trước rủ bằng tướng dục
Sau bảo tu trí Phật
Hoặc làm chủ thành ấp
Chủ buôn và quốc sư
Quan liêu đến giúp đỡ
Làm lợi lạc hàm thức
Vì những người khốn khổ
Hiện làm kho vô tận
Cung cấp hết nghèo khổ
Khiến hướng đại Bồ đề
Với những người kiêu mạn
Hiện làm đại lực sĩ
Bẻ gãy cống cao ấy
Để trụ nguyện Bồ đề
Với những người sợ hãi
Dùng cách an ủi họ
Sau họ hết sợ rồi
Để phát tâm Bồ đề
Hiện làm tiên Ngũ thông
Thanh tịnh tu phạm hạnh
Làm họ trụ an lạc
Trong giới, nhẫn, từ, thiện
Hoặc thấy các hữu tình
Hiện tại cần giúp đỡ
Vì họ làm tôi tớ
Đệ tử để giúp họ
Dùng đủ mọi phương tiện
Khiến ưa thích chánh pháp
Ở trong các phương tiện
Đều tu học hoàn hảo
Với vô biên hành động
Vô biên việc đã làm
Vô biên trí viên mãn
Độ thoát vô biên chúng
Giả sử tất cả Phật
Trụ trong trăm ngàn kiếp
Khen ngợi công đức ấy
Vẫn chưa thể cùng tận
Ai nghe pháp như vậy
Không nguyện đại Bồ đề!
Trừ hữu tình thấp kém
Và người không chút trí.