Tu Viện Quảng Đức105 Lynch Rd, Fawkner, Vic 3060. Australia. Tel: 9357 3544. quangduc@quangduc.com* Viện Chủ: HT Tâm Phương, Trụ Trì: TT Nguyên Tạng   

Duyên và Nợ

23/01/201910:09(Xem: 6197)
Duyên và Nợ
phat thuyet phap
Duyên và Nợ


Trong kho tàng văn chương truyền khẩu hay huyền thoại Việt Nam đã có nhiều chuyện duyên-nợ. Chẳng hạn chuyện tích Mưa Ngâu mà dân gian đã có thơ truyền tụng:
Tục truyền Tháng Bảy mưa ngâu.
Con Trời lấy đứa chăn trâu cũng phiền.
Một rằng duyên hai là rằng nợ.
Sợi xích thằng ai gỡ cho ra.

Chức Nữ con Trời, chuyên ngồi dệt lụa trong cung cấm mà lấy phải anh chàng chăn trâu thì đúng là chướng duyên hay nợ từ kiếp trước. Rồi chuyện Chử Đồng Tử và Tiên Dung Công Chúa. Tiên Dung Công Chúa con Vua Hùng thứ 18 đáng lý ra phải lấy một hoàng tử đẹp trai mới gọi là lương duyên chứ. Thế tại sao lại lấy một anh chàng nhà nghèo không có khố để mang? Cái này rõ ràng là nợ và làm vua cha buồn lòng.
Thế nhưng Tiên Dung Công Chúa là người thông minh tuyệt vời và hiểu rằng đời này làm gì có sang hèn. Công chúa con vua, vua bị truất phế, ngày mai ra chợ bán rau là lẽ thường. Còn Chử Đồng Tử lại là một Phật tử cho nên hai người đã biến nợ thành mối lương duyên , đẹp lòng cả vua cha, đẹp lòng nhân gian và còn lưu truyền mãi tới ngày nay.

duyen no
Nhân gian thường không hiểu trong Duyên có Nợ và trong Nợ có Duyên cho nên đã tách biệt Duyên và Nợ. Theo dân gian thì:     
 
1) Nợ là gặp nhau, lấy nhau để đem lại khổ đau, phiền não cho nhau, chẳng hạn như: Mắng chửi, đánh đập, ghen tuông, hành hạ nhau, phá nát tài sản. Nếu là con cái thì lêu lổng, trộm cướp, nghiện ngập xì-ke ma túy, cuối cùng ngồi tù làm khổ cha mẹ, anh chị em. Nợ có nhiều thứ như:
- “Nợ đồng lần” là nợ từ thế hệ này sang thế hệ kia. Thí dụ: Ông bà phải nuôi cha mẹ chúng ta. Cha mẹ chúng ta phải nuôi chúng ta. Rồi chúng ta phải nuôi con. Con chúng ta lại phải nuôi cháu chúng ta. “Nợ đồng lần” cũng có nghĩa là nợ truyền kiếp từ đời này sang đời kia. Thú thực mà nói, ngày nay sau khi học Phât,  nhìn thấy cô gái mang thai tôi thương cảm vô cùng. Có con thì vui đó, nhưng biết bao trách nhiệm, bao gian nan, bao cực nhọc để nuôi con. Khi con khôn lớn chưa chắc đã báo đáp công ơn cha mẹ. Đúng là “nợ đồng lần” của kiếp người.
-“Nợ đời” tức là phải nai lưng ra phục vụ cho đời vô cùng cực nhọc. “Nợ đời”cũng có nghĩa là “kiếp người phải thế”. “Kiếp tằm phải nhả tơ” cũng nằm trong ý này.
-“Nợ áo cơm”. Đã sinh ra thì phải sống. Muốn sống phải có áo cơm. Muốn có áo cơm phải làm việc vất vả, buông ra thì chết, giống như món nợ vậy. Bình minh vừa  ló dạng, con chim phải rời tổ để đi kiếm ăn. Nhìn cánh chim bay lượn trên trời chúng ta ước ao được như chim nhưng có biết đâu nó đang hối hả để kiếm mồi, không có miếng ăn thì chim sẽ đói và chết. Loài vật cũng “nợ áo cơm” như chúng ta.

2) Duyên là gặp nhau để đem lại sự tốt đẹp và hạnh phúc cho nhau. Duyên có “lương duyên” và “duyên trời”. Trai gái lấy nhau gọi là “kết duyên”.
-Tuy nhiên cũng có những thứ duyên không tốt như “vô duyên”. “Ăn nói vô duyên” tức nói lạc lõng không ăn nhập gì tới chuyện đang bàn.
-Rồi “vô duyên đối diện bất tương phùng”. Vô duyên ở đây có nghĩa là không tâm đầu ý hợp, không cùng một tần số, chỏi lại nhau. Khi đã “vô duyên” rồi thì, ngồi cùng bàn, ở cùng phòng, ăn cùng mâm cũng không thèm nói chuyện với nhau.  Còn xa tít mù khơi nếu tâm đầu ý hợp thì gọi điện thoại, gửi điện thư, lời nhắn liên miên, tâm sự cho thỏa thích.
-Rồi “vô duyên” còn có nghĩa là không thích, không mến, không hấp dẫn. Chẳng hạn như nói, “Tôi vô duyên với đá bóng.” Điều này có nghĩa là dù tôi đã tập đá bóng nhiều lần nhưng cuối cùng đá bóng không phải là sở trường, sở thích của tôi.
-Còn “có duyên” tức là không đẹp lắm nhưng nhìn dễ ưa, dễ mến. “Ăn nói có duyên” là ăn nói vui vui mà hợp lòng người.
-“Có duyên” còn có nghĩa là thích, thích hợp, gắn bó. Chẳng hạn như nói, “Tôi có duyên với Phật pháp.” tức Phật pháp hợp với tôi, dù chỉ nghe qua một vài lần tôi đã hiểu và tin theo.
-Duyên còn có nghĩa là  “do run rủi”, do tình cờ mà gặp nhau, do hoàn cảnh đẩy đưa. Thí dụ: Cùng đi thi, cùng gặp nhau trong một chuyến du lịch, trong một tiệc cưới, trong một ngày hội, cùng học một trường. Cụ Nguyễn Khuyến trong bài thơ khóc Cụ Dương Khuê đã gọi chuyện hai người kết bạn với nhau là “duyên trời” qua câu thơ, “Trong cơn gặp gỡ biết đâu duyên trời”.
-Có một thứ duyên rất tức cười là “duyên con bò”. Tức gặp nhau thì mừng rỡ, thương mến, nhưng sau đâm ra cãi cọ nhau tối ngày, xung đột rồi chia tay.
-Rồi “duyên kiếp” tức do số phận lôi kéo phải ăn ở với nhau suốt đời nhưng không ưng ý. Trong các bản nhạc Bolero ủy mị thường thấy người ta khóc than “duyên kiếp bẽ bàng” rồi có khi “duyên thừa” nữa!
-Rồi “duyên phận” là người ta thì tốt, còn mình thì hẩm hiu, như lấy phải chồng xấu, chồng nghèo, vợ xấu vợ nghèo.
-Duyên còn có thể định nghĩa là “điều kiện”hoặc “hoàn cảnh bên ngoài” để hai sự kiện, hai cá nhân gặp gỡ và tác động vào nhau. Trong hóa học có thể gọi “duyên” là chất xúc tác. Trong Đạo Phật có Thập Nhị Nhân Duyên để giải thích mọi nguyên do của khổ đau, sinh tử luân hồi và vạn pháp trong cõi Ta Bà này.
-Rồi phước duyên có nghĩa là trong cuộc đời này gặp tai nạn, khổ đau, bất ưng muốn tự tử chết cho rồi, may gặp thiện tri thức, tăng/ni chỉ bảo cho, bỗng đại ngộ, thay đổi cả cuộc đời và tìm thấy hạnh phúc.

duyen no 2

            Theo quan niệm của người đời thì duyên là duyên, nợ là nợ và không thể nào nợ thành duyên. Chẳng hạn không có chuyện chủ nợ đến đòi nợ lại vui vẻ, tha thứ cho con nợ. Nếu không trả nợ thì phải truy tố ra tòa hoặc có thể mướn sát thủ đòi nợ thuê để thanh toán.
Thế nhưng theo Đạo Phật thì: Nếu trong sinh đã có tửtrong vui đã có buồntrong ngày đã có đêm, thì trong duyên đã có nợ và trong nợ đã có duyên. Tất cả đều do Tâm mình mà ra. Thí dụ:
-Một đôi trai gái xứng đôi vừa lứa lại, đẹp đẽ, giàu có, danh vọng, yêu nhau say đắm, rồi lấy nhau, đám cưới linh đình như đám cưới của hoàng gia. Báo chí, truyền hình loan tải, cả triệu triệu thanh niên thiếu nữ thèm khát. Đây đúng là duyên trời, là hạnh phúc tuyệt vời của thế gian. Thế nhưng chỉ vài năm hay vài tháng đã đưa nhau ra tòa rồi ly dị vì không chịu nổi nhau do: Lối sống khác nhau, sở thích khác nhau, món ăn khác nhau, bạn bè giao du khác nhau, cách nuôi dạy con cái khác nhau, trình độ hiểu biết khác nhau. Bà tối ngày trưng diện, sơn móng tay, quần áo mới mặc một lần đã quăng bỏ, giày dép, túi xách, nữ trang sắm không biết mệt… và cả trăm thứ khác nhau khiến cãi cọ liên miên, coi nhau như thù địch và… chia tay. Như vậy câu chuyện tình khởi đầu là lương duyên, trong chớp nhoáng đã biến thành nợ. Trong Tam Quốc Chí, ba anh em Lưu-Quan-Trương gặp nhau tâm đầu ý hợp kết nghĩa đệ huynh để mưu đồ đại sự, đúng là duyên trời. Thế nhưng cam kết “đồng sinh, đồng tử” không thể nào thực hiện được đã biến duyên trời thành món nợ vô cùng rắc rối, phá hỏng sự nghiệp của Lưu Bị khi Quan Vân Trường bị Lữ Mông chém đầu. Nếu Lưu Bị không cất quân báo thù cho Quan Vân Trường theo lời van xin, thúc ép của Trương Phi thì là kẻ bất nghĩa, phản lời thề. Mà cất quân đánh Đông Ngô thì vô cùng bất lợi, tai hại cho đại cuộc. Cho nên trong đời này chúng ta chớ vội mừng khi gặp mối lương duyên và chớ vội buồn khi chúng ta gặp “của nợ”. Quỷ Vô Thường của cuộc sống này sẽ biến Nợ thành Duyên và Duyên thành Nợ trong chớp nhoáng.
-Một đôi trai gái do hoàn cảnh éo le nào đó đã phải lấy nhau, thật không ưng ý, đúng là của nợ. Thế nhưng người vợ hay người chồng do được biết tới Phật pháp đã thực hành hạnh yêu thương và nhẫn nhục để biến thực tại không ưng ý thành hạnh phúc. Họ biết chịu đựng nhau, biết giúp đỡ, an ủi và hiểu nhau…cuối cùng thì hai người đã tìm thấy hạnh phúc. Tôi đã có dịp xem một chương trình truyền hình trên đài Fox News lớn nhất nước Mỹ.  Khi họ hỏi một người đàn bà Mỹ khá thành công là tại sao bà luôn luôn sống hạnh phúc. Câu trả lời đơn giản và đầy bất ngờ là, “Tôi hạnh phúc là vì tôi không tranh cãi hay xung đột với chồng tôi. Hễ ông ấy thích cái gì thì tôi thích cái nấy.”
Bạn ơi,
Chúng ta có vạn cách để làm cho người ta ghét mình.
Và chúng ta cũng có cả ngàn cách để người ta yêu thương, quý trọng mình.
Vậy thì,
Trong đời này,
Nếu may mắn có Duyên rồi thì hãy củng cố và giữ gìn Duyên ấy.
Hạnh phúc không phải là chuyện tự nhiên hay trên trời rơi xuống.
Mà do nỗ lực, cảnh giác, vun đắp từng ngày.
Xin bạn nhớ cho,
Cái gì cũng có thể bị Quỷ Vô Thường lấy đi.
Cho nên phải uyển chuyển để đối mặt với nó.
Còn nếu như bạn mắc Nợ,
Thì xin bạn công bằng mà trả nợ.
Nhưng hãy trả bằng hạnh nhẫn nhục và vị tha.
Bạn sẽ từ từ sẽ biến Nợ thành Duyên.
Qua câu chuyện Chử Đồng Tử và Tiên Dung Công Chúa,
Nếu bạn là con gái của đại gia,
Lấy phải anh chàng nghèo xơ xác.
Chưa chắc đó là nợ,
Mà có thể là mối lương duyên.
Còn bạn hào hoa, đẹp trai, học giỏi.
Lấy phải “cô bé lọ lem”.
Coi chừng đó lại là mối tình hoa mộng.
Bởi vì biết đâu trong đời bạn “lên voi xuống chó”.
Mà “cô bé lọ lem” đó vẫn còn yêu bạn.
Thì đây chính là người tình chung thủy tuyệt vời.  
Thế thì,
Duyên và Nợ cùng chung một thể.
Do tâm mình biến hiện mà thôi.
Khi bạn yêu thì đó là duyên.
Khi bạn ghét và không ưng thì đó là nợ.
Nếu bạn hiểu được như thế.
Thì bạn sẽ hạnh phúc trong mọi hoàn cảnh của cuộc đời.
Hãy tạm ví dòng sông tuợng trưng cho khổ đau.
Người không biết bơi nhảy xuống đó là cuộc tự sát.
Còn đối với người biết bơi lại là cuộc tắm mát nhẹ nhàng.
Bạn ơi,
Pháp Phật sẽ giúp bạn,
Biến nợ thành duyên,
Biến khổ đau thành hạnh phúc.
Bạn hãy tin như thế.


Đào Văn Bình
(Calfornia ngày 22/1/2019)






Gửi ý kiến của bạn
Tắt
Telex
VNI
Tên của bạn
Email của bạn
16/12/2022(Xem: 1952)
Được sự thương tưởng và hỗ trợ của chư Tôn đức và quí vị thiện hữu hảo tâm, chúng con, chúng tôi vừa thực hiện xong 9 giếng cần giục (Well hand-pump) cho những ngôi làng nghèo lân cận vùng núi Khổ Hạnh Lâm & các làng ven quốc lộ từ Bodhgaya đi Varanasi, tiểu bang Bihar India .
10/12/2022(Xem: 4012)
Kính chia sẻ cùng chư Tôn Đức, chư pháp lữ, và quí thiện hữu một số hình ảnh trong mùa Tipitaka (Đại Tạng Kinh PaLi) khai hội tại Bồ Đề Đạo Tràng. Đây là lần thứ 17 trùng tụng Tipitaka theo thông lệ hàng năm. Lễ hội quan trọng năm 2022 này do Phật Giáo Việt Nam đăng cai tổ chức nên tất cả mọi trần thiết, trang hoàng đều do Ban tổ chức Hội trùng tụng Kinh tạng Pali VN thực hiện, nổi bật nhất là cổng chào với hình ảnh hoa tươi rực rỡ “Lưỡng Long chầu Pháp Luân” rất đẹp mắt, khiến ai ai cũng trầm trồ ngợi khen và tán dương công đức. Lễ hội trùng tụng Tipitaka năm nay có các nước Phật Giáo tham gia trùng tụng Đại Tạng như: Nepal, Sri-Lanka, Lao, Campuchia, ThaiLand, Myanmar, Việt Nam, Bangladesh, India, International...Chương trình được khai mạc trang trọng vào ngày 2 tháng 12 cho đến ngày 12/12/2022 là bế mạc, với gần 5000 người tham dự . Nguyện cầu tiếng kinh này vang vọng đến ba ngàn thế giới khiến chúng sanh vạn loài thảy đều nghe ba nghiệp từ đó được thanh tịnh. Và xin nguyện
03/12/2022(Xem: 1268)
Loạt bài "Tiếng Việt từ TK 17" đã đề cập đến một số cách dùng Hán Việt đặc biệt như sinh thì (~qua đời, chết), Kinh Tại Thiên, Kinh Tin Kính, Kinh Thiên Chúa, lịch sự, thượng hoà hạ mục, thượng phụ, trung phụ, hạ phụ, thượng đế, thiên chủ/chúa2 ...v.v…Phần 37 này bàn thêm về cách dùng một số từ Hán Việt thời LM de Rhodes đến truyền đạo: sự (~thờ) 事, thửa (~ sở) 所, kì 其, giao cảm 交感, tinh thần 星晨, đang/đương thì 當時, củ thủ 糾手, thiểu ngữ 少語. Đây là lần đầu tiên cách dùng này hiện diện trong tiếng Việt qua dạng con chữ La Tinh/Bồ (chữ quốc ngữ). Tài liệu tham khảo chính của bài viết này là bốn tác phẩm của LM de Rhodes soạn: (a) cuốn Phép Giảng Tám Ngày (viết tắt là PGTN), (b) Bản Báo Cáo vắn tắt về tiếng An Nam hay Đông Kinh (viết tắt là BBC), (c) Lịch Sử Vương Quốc Đàng Ngoài 1627-1646 và (d) tự điển Annam-Lusitan-Latinh (thường gọi là Việt-Bồ-La, viết tắt là VBL) có thể tra tự điển này trên mạng, như trang http://books.google.fr/books?id=uGhkAAAAMAAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&
25/11/2022(Xem: 1305)
Lời mở đầu của người chuyển ngữ Bài kinh Kevaṭṭa-Sutta là một bài kinh dài giảng cho một người thế tục trẻ tuổi tên là Kevaṭṭa khi người này đến xin Đức Phật chỉ định một vị tỳ-kheo trong Tăng đoàn thực thi các phép lạ để thu phục được nhiều người hơn. Thế nhưng Đức Phật khẳng định là Ngài không hề dạy các tỳ-kheo của mình làm phép lạ, mà chỉ giảng dạy họ phải làm thế nào để biến mình từ một con người bình dị trở thành một con người cao quý hơn, đưa mình đến sự Giải thoát cuối cùng và sự Giác ngộ tối thượng. Sự giảng và học hỏi đó tự nó cũng đã là một phép lạ. Đấy là nội dung của toàn bộ bài kinh, và cũng là "kim chỉ nam" giúp chúng ta theo dõi bài kinh rất phong phú, khúc triết, nhưng cũng rất phức tạp này.
25/11/2022(Xem: 3570)
Hành Hương Thắp Sáng Tâm Đăng và Cảm niệm Thâm Ân Đức Thế Tôn VỊ THẦY VĨ ĐẠI BẬC NHẤT CỦA NHÂN LOẠI. Suốt tuổi vị thành niên ưu tư, trăn trở, đến tuổi lập gia đình thấy mọi niềm vui, khoái lạc đều phù du, trống rỗng; tháng năm dài tìm cách giúp vua, cứu nước, Thái Tử Siddhārtha Gotama luôn cảm thấy mình làm cái việc của con dã tràng xe cát - vì không giải mã được hố thẳm của lòng người (nguyên nhân của khổ uẩn). Với ý chí kiên định, ngài thoát ly gia đình, vợ con, vương vị, quyết tìm ra con đường thoát khổ, giải trình giá trị và ý nghĩa vĩnh cửu cho kiếp nhân sinh.
22/10/2022(Xem: 2324)
Chia sẻ hình ảnh của Khóa tu nhân Lễ Vía Đức Bồ Tát Quan Âm tại Chùa Pháp Hoa Seattle Washington State do Ni Sư Thích Hạnh Nguyện và chư Đạo hữu Tịnh Thanh, Trí Tín tổ chức. Xin thành tâm cảm niệm tất cả chư Tôn Đức Tăng Ni, chư thiện hữu, Phật tử đã nhiệt tâm hỗ trợ cho Khóa tu được thành tựu viên mãn và giai đại hoan hỷ...
12/10/2022(Xem: 1473)
Xin có lời tâm sự, rằng trong lòng tôi vẫn luôn luôn là một đứa trẻ rất mực ngây thơ, nghĩa là, chưa bao giờ lớn cả. Nói cho đúng, tôi đã lớn dậy giữa rừng văn học cổ tích quê nhà, đã say mê đọc truyện cổ về những vị Bụt bay tới khi có ai đó gặp nạn và ngồi than khóc, đã miệt mài với những thần thoại tuyệt vời trong Kinh Phật… Và rồi, tôi tin rằng Đức Phật không bao giờ rời bỏ chúng sinh.
30/09/2022(Xem: 2515)
Nam Mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ Tát Kính quý thiện hữu ''Sứ giả Từ Bi'' Đạo Tràng Kim Đài - CA Xin tường trình cùng Đại chúng. Tánh Tuệ vừa hoàn tất 8 giếng nước do quí Thiện hữu bố thí cho dân nghèo xứ Phật và vẫn Continue hoàn tất những giếng nước khác do quí thiện hữu phat tâm.
25/09/2022(Xem: 2961)
Thấm thoát đã đến Giỗ Trăm Ngày Cố Sa Di Ni Bồ Tát Giới Thích Nữ Hoa Khai danh Không Ngại Thân mẫu Trụ Trì tại Quan Âm
21/09/2022(Xem: 2178)
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật Chân Tâm chính là gia bảo Tâm, chẳng lẽ không quý trọng hơn tiền tài, vật chất sao? Bởi không có tâm thì ai đặt lên vật chất những giá trị? Tâm là bà mẹ sinh ra những đứa con (vật chất), nhưng phần nhiều con người ta thà vì tiền tài danh lợi mà phụ rẫy bản tâm, mà khiến cho tâm tổn thương chảy máu. - Quả báo của tất cả hạnh phúc, xuất phát từ Tâm. Sự trừng phạt của tất cả khổ đau, cũng bắt nguồn từ Tâm.
facebook youtube google-plus linkedin twitter blog
Nguyện đem công đức này, trang nghiêm Phật Tịnh Độ, trên đền bốn ơn nặng, dưới cứu khổ ba đường,
nếu có người thấy nghe, đều phát lòng Bồ Đề, hết một báo thân này, sinh qua cõi Cực Lạc.

May the Merit and virtue,accrued from this work, adorn the Buddhas pureland,
Repay the four great kindnesses above, andrelieve the suffering of those on the three paths below,
may those who see or hear of these efforts generates Bodhi Mind, spend their lives devoted to the Buddha Dharma,
the Land of Ultimate Bliss.

Quang Duc Buddhist Welfare Association of Victoria
Tu Viện Quảng Đức | Quang Duc Monastery
Senior Venerable Thich Tam Phuong | Senior Venerable Thich Nguyen Tang
Address: Quang Duc Monastery, 105 Lynch Road, Fawkner, Vic.3060 Australia
Tel: 61.03.9357 3544 ; Fax: 61.03.9357 3600
Website: http://www.quangduc.com ; http://www.tuvienquangduc.com.au (old)
Xin gửi Xin gửi bài mới và ý kiến đóng góp đến Ban Biên Tập qua địa chỉ:
quangduc@quangduc.com , tvquangduc@bigpond.com
KHÁCH VIẾNG THĂM
110,220,567