Phẩm thứ hai: Vấn đáp

Kinh Nhập Lăng Già (10 quyển - Quyển 1-6)

Phẩm thứ hai: Vấn đáp

Cư sĩ Tuệ Khai Việt dịch

Nguồn: Hán dịch: Thiên Trúc Tam Tạng Pháp Sư Bồ Đề Lưu Chi - Đời Nguyên Ngụy - Chứng nghĩa: Tỳ Kheo
Thích Đỗng Minh

Lúc bấy giờ, Thánh giả Đại Tuệ Bồ tát cùng tất cả những Bồ tát đại tuệ đều du hành ở tất cả đất nước chư Phật, thừa thần lực đức Phật nên đứng dậy sửa lại y phục, chắp tay cung kính, dùng kệ khen đức Phật rằng:

Phật tuệ đại bi quán
Lìa sinh diệt thế gian
Giống như hoa trống rỗng (hư không)
Chẳng thể được có, không.
Phật tuệ đại bi quán
Tất cả pháp như huyễn
Lìa xa thức ý lòng
Chẳng thể được có, không
Phật tuệ đại bi quán
Giống như mộng thế gian
Viễn ly khỏi thường, đoạn
Chẳng thể được có, không.
Phật tuệ đại bi quán
Chướng trí, chướng não phiền
Cả hai vô ngã, tịnh
Chẳng thể được có, không.
Phật chẳng vào bất diệt
Cũng chẳng trụ Niết Bàn
Lìa giác, pháp sở giác
Cả hai lìa có, không
Nếu như vậy quán Phật
Tịch diệt lìa diệt, sinh
Người đó nay, hận thế
Ly cấu, nhiễm thủ không.

Lúc bấy giờ, Đại Bồ tát Đại Tuệ theo đúng như nói kệ khen Phật xong, rồi tự nói tính danh:

Con tên là Đại Tuệ
Đại thừa, nguyện đạt thông
Dùng trăm lẻ tám hỏi
Ngước hỏi Vô Thượng Tôn
Tối Thắng Thế Gian Giải!
Nghe Đại Tuệ hỏi han
Quan sát các sinh chúng
Bảo các Phật tử rằng:
- Các ông, những Phật tử
Và Đại Tuệ hỏi han!
Ta sẽ vì ông nói
Cảnh giới giác của mình!

Lúc bấy giờ, Đại Bồ tát Đại Tuệ nghe đức Phật cho phép hỏi, liền đảnh lễ dưới chân đức Phật, chắp tay cung kính, dùng kệ hỏi rằng:

Làm sao tịnh các giác?
Nhân đâu mà có giác?
Nhân đâu thấy hoặc mê?
Nhân đâu có mê hoặc?
Nhân đâu có đất nước
Các ngoại đạo hóa nhau?
Sao gọi là Phật tử?
Tịch tịnh và thứ đệ
Giải thoát đi về đâu?
Ai trói? Nhân đâu thoát?
Người thiền quán pháp nào?
Nhân đâu có ba nghiệp?
Nhân đâu duyên sinh pháp?
Tác, sở tác nhân đâu?
Nhân đâu nói khác nhau?
Nhân đâu Vô sắc định
Và cùng Diệt Tận định?
Tưởng diệt định nhân đâu?
Nhân đâu từ định giác? (xuất định)
Làm sao nhân quả sinh?
Nhân đâu thân đi, đứng?
Nhân đâu quán sở kiến?
Nhân đâu các địa sinh?
Ai? Người phá ba hữu?
Thân nào? Đến chỗ nào?
Trụ ở chỗ ra sao?
Làm sao các Phật tử
Nhân đâu được thần thông?
Và tự tại tam muội?
Nhân đâu được định tâm?
(Xin đấng) Tối Thắng vì con nói:
Là Tàng thức nhân đâu?
Nhân đâu ý và thức?
Thấy các pháp nhân đâu?
Nhân đâu đoạn sở kiến?
Sao là tính, phi tính?
Tâm không pháp ra sao?
Nói pháp tướng nhân đâu?
Sao gọi là vô ngã?
Nhân đâu không chúng sinh?
Nhân đâu có Thế đế?
Nhân đâu chẳng thấy thường?
Nhân đâu chẳng thấy đoạn?
Làm sao Phật, ngoại đạo
Hai tướng chẳng trái nhau?
Nhân đâu đời về sau (đương lai)
Đủ thứ những bộ khác?
Làm sao gọi là không?
Nhân đâu niệm chẳng trụ?
Nhân đâu có thai tàng?
Nhân đâu niệm chẳng động?
Làm sao như huyễn mộng?
Nói như Càn thát bà
Ngọn lửa, trăng trong nước?
(Xin) Thế Tôn vì con nói:
Sao nói là Giác Chi?
Bồ Đề phận nhân gì?
Nhân gì nước loạn động?
Tạo hữu kiến nhân gì?
Nhân đâu chẳng sinh diệt?
Như hoa không nhân gì?
Giác thế gian nhân gì?
Nhân đâu nói không chữ?
Không phân biệt ra sao?
Như hư không nhân đâu?
Chân Như bao nhiêu thứ?
“Tâm kỷ ngạn” tên gì? (lòng bao nhiêu bờ)
Nhân đâu “địa” thứ lớp?
Chân Như không thứ lớp?
(Ca) Hậu vô ngã nhân đâu?
Nhân đâu cảnh giới tịnh?
Trí, giới có bao nhiêu?
Chúng sinh, sinh do đâu?
Ai làm tính các báu
Vàng, ngọc báu Ma ni...?
Ai sinh ra lời nói
Của đủ thứ chúng sinh?
Kỹ thuật, chỗ ngũ minh
Ai hay nói như vậy?
Kệ (Già đà) có bao nhiêu thứ?
Sao là trường đoản cú?
Pháp lại có bao nhiêu?
Có bao nhiêu nghĩa giải?
Ẩm thực chủng nhân đâu? (những thứ đồ ăn...)
Nhân đâu sinh ái dục
Sao gọi vua Chuyển Luân?
Sao gọi là tiểu vương?
Nhân đâu hộ đất nước?
Bao nhiêu thứ chư thiên?
Nhân đâu mà có đất?
Nhân đâu nhật, nguyệt tinh?
Bao nhiêu thứ giải thoát?
Bao nhiêu người tu hành?
Bao nhiêu thứ Phật tử?
Bao nhiêu A Xà Lê?
Bao nhiêu hạng Như Lai?
Bản sinh bao nhiêu loại?
Có bao nhiêu thứ ma?
Đi học bao nhiêu loại?
Tự tính có bao nhiêu?
Tâm có bao nhiêu loại?
Thí giả danh là sao?
(Xin) Thế Tôn vì con nói:
Nhân đâu có gió mây?
Nhân đâu thông tuệ?
Nhân đâu có rừng cây?
Thế Tôn vì con nói!
Nhân đâu voi ngựa, nai?
Vì sao người bắt lấy?
Nhân đâu bị thấp hèn?
Thế Tôn vì con nói!
Nhân đâu có sáu thời?
Nhân đâu thành xiển đề?
Trai gái và chẳng trai?
Vì con nói sính ấy!
Nhân gì tu hành thoái
Tu hành tiến vì sao?
Dạy những người nào tu?
Khiến trụ những pháp nào?
Những chúng sinh đi lại
Nhân đâu? Tượng(hình dáng) loại nào?
Nhân đâu giàu của cải?
Thế Tôn vì con nói!
Dòng họ Thích làm sao?
Dòng Cam Giá thế nào?
Nhân đâu tiên trường thọ?
Tiên trường thọ gần đâu?
Làm sao tiên giáo thọ?
Thế Tôn như hư không
Vì con phân biệt nói!
Nhân đâu Phật Thế Tôn
Tất cả lúc xuất hiện
Đủ thứ loại sắc, danh
Chúng Phật tử vây quanh?
Nhân đâu chẳng ăn thịt
Chế đoạn thịt thế nào?
Những chủng loại ăn thịt
Vì sao mà ăn thịt?
Do đâu hình trời, trăng (trời:mặt trời)
Tu Di và hoa sen
Sư tử là thắng tướng?
Thế Tôn vì con nói!
Loạn lạc trùm thế giới
Như lưới Nhân đà la
Tất cả đất nước báu
Vì con nói: nhân đâu?
Như cầm sắt, không hầu
Trống, hình hoa đủ thứ
Cõi lìa nhật nguyệt quang
Nhân đâu? Vì con nói!
Những gì Phật hóa thân?
Những gì Phật báo thân?
Những gì như trí Phật?
Vì con nói: nhân đâu?
Làm sao ở Dục giới
Đẳng Chánh Giác chẳng thành?
Làm sao sắc rốt cùng
Được đạo trong ly dục?
Như Lai Bát Niết Bàn
Người nào trì chánh pháp?
Thế Tôn trụ lâu bằng
Thời gian pháp trụ không?
Phật lập bao nhiêu pháp?
Chủng loại có bao nhiêu
Tỳ kheo ni, Tỳ kheo?
(Xin) Thế Tôn vì con nói!
Nhân đâu trăm biến đổi?
Trăm tịch tịnh nhân đâu?
Thanh Văn, Bích Chi Phật?
Thế Tôn nói vì con!
Nhân đâu thông thế gian?
Nhân đâu thông xuất thế?
Nhân đâu thất địa tâm? (lòng bảy địa)
Thế Tôn vì con nói!
Tăng Già bao nhiêu loại?
Nhân đâu là phá tăng?
Sao là y phương luận?
Thế Tôn nói vì con!
Ca Diếp, Câu Lưu Tôn
Câu Na Hàm... con đó!
Thường vì các đệ tử
Nói như vậy, vì sao?
Vì sao nói nhân ngã?
Vì sao nói đoạn, thường?
Vì sao chẳng chỉ nói
Chỉ có một tấm lòng?
Nhân đâu rừng nữ nam
Ha lê A ma lặc
Kê La và thiết vi
Cùng Kim Cương... các núi
Thứ đến vô lượng núi
Đủ thứ báu trang nghiêm
Tiên vui, người sung mãn?
Thế Tôn nói vì con !
Đại thiên Phật nghe ông (Phật của đại thiên thế giới)
Những câu kệ đó xong
Đại thừa những độ môn
Tâm chư Phật đệ nhất:
- Hỏi hay thay! Hay thay!
Này Đại Tuệ! Nghe kỹ! Ta nay theo lớp lang
Lời ông hỏi mà nói
Sinh và cùng chẳng sinh
Sát na, Niết Bàn không
Đường đến không tự thể
Con Phật Ba la mật
Thanh Văn, Bích Chi Phật
Người ngoại đạo vô sắc
Núi, biển và Tu di
Bốn thiên hạ, đất đai
Nhật, nguyệt, những tinh tú
Ngoại đạo, trời, Tu la
Tự tại, thông, giải thoát
Tịch định, lực nghĩ suy
Diệt và Như ý túc
Đạo phẩm và Giác chi
Các thiền định, vô lượng
Năm ấm và khứ lai
Bốn không định diệt tận
Phát khởi lòng nói lên!
Tâm ý và ý thức
Pháp vô ngã có năm:
Tự tính, tướng, sở tướng
Hai năng kiến, sở kiến.
Làm sao đủ thứ thừa?
Tính vàng, ngọc ma ni?
Nhất xiển đề, bốn đại?
Hoang loạn và nhất Phật?
Cảnh giới trí dạy được?
Chúng sinh có, không có?
Voi, ngựa, các cầm thú
Làm sao mà bắt lấy?
Ví như nhân tương ưng
Lực, nói pháp ra sao?
Nhân đâu có nhân quả?
Rừng mê hoặc như thật
Chỉ tâm không cảnh giới.
Các địa không thứ lớp
Bách biến và vô tướng
Luận, thợ khéo, y phương(phương thuốc)
Chú thuật các minh xứ
Vì sao mà hỏi ta?
Các núi, Tu di, đất
Hình thể nhỏ hoặc to
Biển cả, trời, trăng, sao
Làm sao mà hỏi ta?
Chúng sinh thượng, trung, hạ
Thân bao nhiêu vi trần?
Khuỷu, bước đến mười dặm
Bốn mươi và hai mươi
Lông thỏ, bụi cửa sổ
Lông dê, bụi hột mì
Một thăng bao nhiêu bột?
Nửa thăng bao nhiêu đầu?
Một hộc và mười hộc
Trăm vạn và một ức.
Tần-bà bao vi trần? (Tần bà la: đơn vị đong)
Hạt cải bao nhiêu bụi?
Bao cải thành hạt cỏ?
Bao hạt cỏ thành đậu?
Bao thù thành một lượng? (thù: 1/20 lượng)
Bao lượng thành một phân (cân?)
Thứ lớp như vậy tính?
Bao phân thành Tu Di.
Nay vì sao Phật tử
Chẳng như vầy hỏi ta:
Thanh Văn và Duyên Giác
Chư Phật và con Phật
Thân bao nhiêu vi trần?
Vì sao chẳng hỏi rằng:
Ngọn lửa bao nhiêu bụi?
Gió có bao vi trần?
Bụi từng căn bao nhiêu?
Mao Khổng, mi bao bụi?
Nhân đâu làm Tự tại
Chuyển Luân Thánh Đế vương?
Nhân đâu vua thủ hộ?
Giải thoát rộng lược nói
Đủ thứ dục chúng sinh!
Làm sao mà hỏi ta?
Nhân đâu các ẩm thực?
Nhân đâu nam nữ lâm (rừng trai gái)?
Núi Kim Cương kiên cố
Ta phải nói thế nào?
Nhân đâu như huyễn mộng
Khát ái ví nai hoang
Nhân đâu mây xuất hiện?
Nhân đâu có sáu thời?
Nhân đâu đủ thứ vị?
Nam, nữ, phi nam nữ
Nhân đâu các trang nghiêm?
Phật tử nhân đâu hỏi?
Làm sao các diệu sơn
Tiên vui, người trang nghiêm?
Giải thoát, chỗ nào đến?
Ai trói, trói ra sao?
Cảnh giới Thiền thế nào?
Niết Bàn và ngoại đạo
Sao lại không nhân làm?
Nhân đâu được thấy buộc?
Nhân đâu tịnh các giác?
Có các giác do đâu?
Nhân đâu chuyển sở tác?
- Hạnh nguyện nói vì con!
Nhân nào đoạn các tưởng?
Tam muội có nhân đâu?
Ai phá hoại ba hữu?
Thân nhân đâu, ở đâu?
Làm sao không nhân, ngã?
Y thế thuyết nhân đâu?
Nhân đâu hỏi ngã tướng?
Hỏi vô ngã thế nào?
Sao gọi là thai tạng?
- Ông nhân đâu hỏi ta?
Nhân đâu thường, đoạn kiến?
Tâm được định vì sao?
Nhân đâu nói và trí
Giới tính, các Phật tử
So giải đệ tử, thầy
Đủ thứ các chúng sinh?
Sao là ân ẩm thực
Thí, thông minh, hư không?
Nhân đâu có cây rừng?
Phật tử nhân đâu hỏi?
Sao gọi đủ thứ cõi?
Nhân đâu tiên sống lâu?
Đủ thứ thầy nhân đâu?
Ông nhân đâu hỏi ta?
Vì sao có xấu xí?
Tu hành chẳng muốn thành
Sắc rốt ráo thành đạo
Làm sao mà hỏi ta?
Nhân đâu không cõi thế (thế gian)?
Nhân đâu là Tỳ kheo?
Sao là hóa, báo Phật (Phật hóa thân,
Phật báo thân)?
Nhân đâu mà hỏi ta?
Sao gọi như trí Phật?
Sao gọi là chúng tăng?
Không hầu, trống, hoa, cõi
Làm sao lìa quang minh?
Sao gọi là tâm địa?
Phật tử mà hỏi ta
Đây và chúng sinh khác
Phật tử nên hỏi han
Mỗi một tướng tương ứng
Lỗi các kiến xa lìa
Lìa các pháp ngoại đạo.
Ta nói ông lắng nghe
Dưới đây trăm (lẻ) tám biến
Như lời nói chư Phật
Ta nay nói phần ít
Phật tử khéo lắng nghe.

Sinh kiến - bất sinh kiến, thường kiến - vô thường kiến, tướng kiến - vô tướng kiến, trụ dị kiến - phi trụ dị kiến, sát na kiến - phi sát na kiến, ly tự tính kiến - phi ly tự tính kiến, không kiến - bất không kiến, đoạn kiến - phi đoạn kiến, tâm kiến - phi tâm kiến, biên kiến -phi biên kiến, trung kiến - phi trung kiến, biến kiến - phi biến kiến, duyên kiến - phi duyên kiến, nhân kiến - phi nhân kiến, phiền não kiến - phi phiền não kiến, ái kiến - phi ái kiến, phương tiện kiến - phi phương tiện kiến, xảo kiến - phi xảo kiến, tịnh kiến - phi tịnh kiến, tương ưng kiến - phi tương ưng kiến, thí dụ kiến - phi thí dụ kiến, đệ tử kiến - phi đệ tử kiến, sư kiến - phi sư kiến, tính kiến - phi tính kiến, thừa kiến - phi thừa kiến, tịch tịnh kiến - phi tịch tịnh kiến, nguyện kiến - phi nguyện kiến, tam luân kiến - phi tam luân kiến, tướng kiến - phi tướng kiến, hữu vô lập kiến -phi hữu vô lập kiến, hữu nhị kiến - vô nhị kiến, duyên nội thân Thánh kiến - phi duyên nội thân Thánh kiến, hiện pháp lạc kiến - phi hiện pháp lạc kiến, quốc thổ kiến - phi quốc thổ kiến, vi trần kiến - phi vi trần kiến, thủy kiến - phi thủy kiến, cung kiến - phi cung kiến, tứ đại kiến - phi tứ đại kiến, số kiến -phi số kiến, thông kiến - phi thông kiến, hư vọng kiến - phi hư vọng kiến, vân kiến - phi vân kiến, công xảo kiến - phi công xảo kiến, minh xứ kiến - phi minh xứ kiến, phong kiến - phi phong kiến, địa kiến - phi địa kiến, tâm kiến - phi tâm kiến, giả danh kiến - phi giả danh kiến, tự tính kiến - phi tự tính kiến, ấm kiến - phi ấm kiến, chúng sinh kiến - phi chúng sinh kiến, trí kiến - phi trí kiến, Niết bàn kiến - phi Niết bàn kiến, cảnh giới kiến - phi cảnh giới kiến, ngoại đạo kiến - phi ngoại đạo kiến, loạn kiến - phi loạn kiến, huyễn kiến - phi huyễn kiến, mộng kiến - phi mộng kiến, dương viêm kiến - phi dương viêm kiến, tượng kiến - phi tượng kiến, luân kiến - phi luân kiến, kiền thát bà kiến - phi kiền thát bà kiến, thiên kiến - phi thiên kiến, ẩm thực kiến - phi ẩm thực kiến, dâm dục kiến - phi dâm dục kiến, kiến kiến - phi kiến kiến, Ba la mật kiến - phi Ba la mật kiến, giới kiến - phi giới kiến, nhật nguyệt tinh tú kiến - phi nhật nguyệt tinh tú kiến, đế kiến - phi đế kiến, quả kiến - phi quả kiến, diệt kiến - phi diệt kiến, khởi diệt tận định kiến - phi khởi diệt tận định kiến, trị kiến - phi trị kiến, tướng kiến - phi tướng kiến, chi kiến - phi chi kiến, xảo minh kiến - phi xảo minh kiến, thiền kiến - phi thiền kiến, mê kiến - phi mê kiến, hiện kiến - phi hiện kiến, hộ kiến - phi hộ kiến, tộc tính kiến - phi tộc tính kiến, tiên nhân kiến - phi tiên nhân kiến, vương kiến - phi vương kiến, bổ thủ kiến - phi bổ thủ (bắt lấy) kiến, thật kiến - phi thật kiến, ký (ghi) kiến - phi ký kiến, nhất xiển đề kiến - phi nhất xiển đề kiến, nam nữ kiến - phi nam nữ kiến, vị (mùi vị) kiến - phi vị kiến, tác kiến - phi tác kiến, thân kiến - phi thân kiến, giác kiến - phi giác kiến, động kiến - phi động kiến, căn kiến - phi căn kiến, hữu vi kiến - phi hữu vi kiến - phi nhân quả kiến - phi nhân quả kiến, sắc cứu cánh kiến - phi sắc cứu cánh kiến, thời kiến - phi thời kiến, thọ lâm kiến - phi thọ lâm kiến, chủng chủng kiến - phi chủng chủng kiến, thuyết kiến - phi thuyết kiến, Tỳ kheo kiến - phi Tỳ kheo kiến, Tỳ kheo ni kiến - phi Tỳ kheo ni kiến, trụ trì kiến - phi trụ trì kiến, tự (chữ) kiến - phi tự kiến. Này Đại Tuệ! Một trăm linh tám kiến này, chư Phật đời quá khứ đã nói! Ông và các Bồ tát phải học như vậy.

Kinh Nhập Lăng Già

- Quyển thứ nhất hết -