Phẩm thứ mười sáu: Quán Trói Mở

PHẨM THỨ MƯỜI SÁU: QUÁN TRÓI MỞ

Chư hành có vãng lai

"Thường" chẳng có vãng lai

"Vô thường" chẳng vãng lai

Chúng sanh cũng như thế

Nếu chúng sanh vãng lai

Tìm cùng hết năm thứ

Trong các ấm giới nghiệp

Ðâu có ai vãng lai

(Năm thứ: sanh, tử, ấm, giới, nhập cộng năm thứ)

Nếu từ thân đến thân

Vãng lai, tức vô thân

Nếu mà chẳng có thân

Thì chẳng có vãng lai

"Chư hành" tướng sanh diệt

Chẳng trói cũng chẳng mở

Chúng sanh như lời trên

Chẳng trói cũng chẳng mở

Nếu thân gọi là trói

Có thân thì chẳng trói

Vô thân cũng chẳng trói

Vậy nơi nào có trói

Giải thích: Từ thân hài nhi đến thân tiểu đồng, cho đến thân thanh niên, thân lão niên, đều cùng một thân. Từ một thân đến một thân, tức là kẻ vãng lai vô thân (từ nhỏ tới già chỉ có một thân thì không có thân khác vãng lai). Nếu trước đã có thân thì chẳng nên còn có từ thân đến thân. Nếu trước chẳng có thân, làm sao có sanh tử vãng lai? Nếu thân ngũ ấm gọi là trói, chúng sanh đã có ngũ ấm trước thì chẳng thể trói, vì một người chẳng có hai thân (trước có thân ngũ ấm, sau lại có thân nữa). Nếu chẳng có thân thì chẳng có ngũ ấm. Tại sao mà có trói? Chẳng trói thì chẳng mở, nên trói mở đều chẳng thành lập.