HTThíchThanh Từ soạn dịch
TuViệnChơn Không 1971
Cuốithếkỷ thứ bảy sau Phật Niết-bàn
Ngàihọ Uất-Đầu-Lam ở nước Ma-Đề, cha hiệu Thiên-Cái, mẹlà Phương-Thánh. Bà Phương-Thánh thọ thai,một đêm mộngthấy có người cầm cái gương báu đến nói: <Tôi đến>. Bà chợt tỉnh giấc, nghe toàn thân nhẹ nhàn thanh thản, kháchơn ngày thường. Trong nhà có mùi hương lạ, vài lằn hàoquang xuất hiện. Bảy ngày sau, Bà sanh ra Ngài.
ThânNgài trong sáng giống như lưu-ly. Ngài thích chỗ vắng vẻ,nóira những lời siêu việt. Nhà cha mẹ Ngài ở trên núi Bảo-Lạc-Ca.Sau khi Ngài ra đời, ngôi nhà nầy luôn luôn có áng mây tíache đậy trên không. Tổ Tăng-Già-Nan-Đề nhơn thấy áng mâyấy,tìm đến gặp Ngài. Từ đó, Ngài theo làm đệ tử Tổ
Vềsau, Ngài được Tổ truyền tâm ấn và thống lãnh đồ chúng.Tùy duyên, Ngài đi vân du khắp nơi để giáo hóa làm lợiích cho quần sanh. Khi tuổi đã già, Ngài du hóa đến nướcNguyệt-Chí. Trong nước nầy có người dòng Bà-La-Môn
TênCưu-Ma-La-Đa tuổi được 30 tu theo ngoại đạo, chủ thuyếttự nhiên. Ông có nuôi một con chó,mỗi khi ăn xong, conchó ra hành lang dưới tấm rèm nằm. Có những khi mưa gióướt cả mình, mà nó vẫn nằm đó. Người nhà sợ nó lạnh đuổiđi chỗ khác, rồi nó cũng trở lại chỗ đó nằm. Ông Cưu-Ma-La-Đalấy làm lạ, đem việc đó hỏi thầy ông, nhưng không giảiđược điều gì. Ông mong có dịp gặp những bậc tu hànhđạo đức cao cả để nhờ giải nghi.
Ngàicùng đồ chúng đi đến gần nhà người Bà-la-môn nầy,bỗngthấy khí đại thừa xông lên. Ngài dừng lại bảo chúng:
-Khínầy nếu vòng tròn như khoen đeo tai là có Bồ-Tát bên cạnh.Nay khí nầy tương tợ vòng tròn ắt có thánh nhơn gần đây.Thầy trò đi đến một đỗi,bỗng có người Bà-la-môn đếnhỏi thị giả: <Thầy đây là người gì ?> Thị giả đáp:<Là đệ tử Phật>. Người ấy liền chạy thẳng vào nhàđóng cửa lại. Ngài đi theo đến nơi gõ cửa. Trong nhà nóivọng ra rằng:
-Nhànầy không có người. –ngài hỏi: -Đáp không người đólà ai? Cưu-Ma-La-Đa nghe nói bèn có vẻ lạ, nghi là bậc đạohạnh bèn mở cửa. Ra thấy Ngài, ông chào và thỉnh ngồighế giữa, đoạn đem nghi vấn về con chó ra hỏi.
Ngàigiải thích: -Con chó nầy là cha của ông, bởi có chút ítnghiệp nên đọa làm súc sanh. Xưa kia cha ông đem cả ngànđính vàng để trong cái hũ lén chôn dưới rèm. Đến khi ngườichết, chưa gặp ông để trối lại,vì còn tiếc của nầynên sanh ra làm chó để gìn giữ. Nếu ông đào được, ắtnó sẽ bỏ đi. Cưu-Ma-La-Đa liền cho người đào chỗ con chó nằm, quảnhiên được hũ vàng đúng như lời Ngài nói. Ông hết lòngkính phục phát nguyện xuất gia. Ngài hoan hỷ chấp nhận làmlễ xuất gia thọ giới và cho làm thị giả. Thấy cơ duyênđã mãn, Ngài kêu Cưu-Ma-La-Đa đến dặn dò: -Xưa Như-Lai đemđại pháp nhãn trao cho Tổ Ca-Diếp truyền lần đến ta, nayta truyền lại cho ngươi. Ngươi nghe ta dạy:
Hữuchủng hữu tâm địa, Nhơn duyên năng phát manh, Ư duyên bấttương ngại, Đương sanh sanh bất sanh.
Dịch:Có giống có đất tâm, Nhơn duyên hay nẩy mầm, Đối duyênchẳng ngại nhau, Chính sanh, sanh chẳng sanh...
Cưu-Ma-La-Đacung kính vâng dạy, đảnh lễ thọ lãnh. Ngài dùng mười támphép thần biến rồi vào viên tịch. Đồ chúng hỏa táng vàlượm xá-lợi xây tháp cúng dường.