109. Đại Kinh Mãn Nguyệt

( Majhima  Nikàya )

Chuyển thể Thơ :

Giới Lạc  MAI LẠC HỒNG  tự TUỆ NGHIÊM

 ( Huynh Trưởng Cấp Tấn  - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )

Email : honglacmai1@yahoo.com

109. Đại Kinh MÃN NGUYỆT

( Mahàpunnama sutta )

Như vậy, tôi nghe :

          Một thời, Đức Thế Tôn Thiện Thệ       

          Sa-Vát-Thí – Xá-Vệ – trú qua

              Đông Viên – Púp-Bá-Ra-Ma,  (1)

       Mi-Ga-Ra-Má-Tú-Pa-Sá-Đà,  (1)

          Cũng chính là Giảng đường Lộc Mẫu

          Lúc bấy giờ vào dạo trăng tròn

              Trong ngày Bố-tát trời trong,

       Thế Tôn ngồi giữa rất đông Tăng-Già

          Đang đoanh vây quanh tòa Đại Giác

          Trên bãi cỏ êm mát giữa trời.

              Một Tỷ Kheo từ chỗ ngồi

       Đứng dậy, chỉnh y phục rồi chắp tay

          Xá Thế Tôn, thưa ngay một việc :

    – “ Con muốn hỏi đặc biệt điều này

              Nếu được cho phép của Ngài ”.

 – “ Tỷ Kheo ! Ông hãy ngồi ngay chỗ mình

          Và hỏi điều mà mình muốn hỏi ”.

          Tỷ Kheo ấy nghe nói như vầy

              Ngồi lại chỗ cũ, thưa ngay :

  – “ Kính bạch Đại Giác ! Điều này phải chăng

          Có năm phần thủ uẩn : Sắc uẩn,

     _________________________

 (1) : Xem chú thích ở Kinh số 107 – Ganaka Moggallàna.

          Thọ & Tưởng & Hành-thủ-uẩn, cùng là      

              Thức-thủ-uẩn – được thuyết ra ? ”.

 – “ Tỷ Kheo ! Đúng vậy. chính là có qua

          Sắc & Thọ & Tưởng & Hành và Thức-uẩn ”.

    – “ Thật lành thay ! Bạch đấng Phật Đà ! ”.

              Tỷ Kheo ấy hoan hỷ, và

       Tín thọ lời đức Phật Đà nói ra.

          Rồi Tỷ Kheo hỏi qua câu khác :

    – “ Bạch Đại Giác ! Năm thủ-uẩn này

              Lấy gì làm căn bản đây ? ”.

 – “ Tỷ Kheo ! Căn bản Dục đây chính là ”. 

    – “ Bạch Phật Đà ! Có phải ‘chấp thủ’

          Đó chính là năm thủ-uẩn này ? ”. 

              Hay ngoài năm thủ-uẩn đây

       Có ‘chấp thủ’ khác đêm ngày trải qua ? ”.

    – “ Không phải là chính ‘chấp thủ’ ấy

          Là năm thủ-uẩn đấy. Nhưng mà

              Cũng không phải là xảy ra

       Ngoài năm thủ-uẩn có ra tức thời

          Một chấp thủ khác nơi điều đó.

          Này Tỷ Kheo ! Khi có dục nhiều,

              Lòng tham đối với năm điều

       Chính là chấp thủ phong triều xảy ra ”.

    – “ Bạch Phật Đà ! Phải chăng có thể

          Có sự thể sai khác dục tâm,

              Tham tâm đối với cả năm

     (Là năm thủ-uẩn), dục thầm đi theo ? ”.   

    – “ Này Tỷ Kheo ! Có thể có đó !

          Ở đây, có người nghĩ như vầy :

            ‘Mong rằng có Sắc thế này,

       Thọ, Tưởng, Hành, Thức thế này tương lai’.

          Như vậy, này Tỷ Kheo ! Sai khác

          Trong lòng dục, sai khác lòng tham

              Đối với thủ-uẩn cả năm ”.

 – “ Nhưng bạch Đại Giác ! Truy tầm ra sao

          Là ý nghĩa nhằm vào chữ “uẩn”

          Trong các uẩn mọi nơi mọi thì ? ”. 

        – “ Này Tỷ Kheo ! Phàm sắc gì

       Quá khứ, hiện tại hay thì vị lai,

          Nội, ngoại hay tế, thô, liệt, thắng,

          Xa, gần… là sắc-uẩn tức thì.

              Cảm thọ, tưởng, hành, thức gì

       Quá khứ, hiện tại hay thì vị lai,

          Nội, ngoại hay tế, thô, liệt, thắng,

          Xa, gần… là các uẩn tương ưng.

              Cho đến như vậy, phải tường

       Chữ ‘uẩn’ trong các uẩn đương nghĩa vầy ”.

    – “ Kính bạch Ngài ! Nhân duyên gì có 

          Được gọi đó là các uẩn này ?  

              Cũng vậy, nhân duyên gì đây

       Được gọi là ‘thọ-uẩn’ hay gọi là

          Tưởng-uẩn, hành-uẩn và thức-uẩn ? ”.

    – “ Này Tỷ Kheo ! Nghị luận sâu xa

              Bốn đại – nhân duyên trải qua

       Nên ‘sắc-uẩn’ được gọi ra như vầy.

          Còn Xúc là nhân & duyên có

          Để gọi đó là ‘thọ-uẩn’ tên.

              Và Xúc là nhân, là duyên

       Nên tưởng-uẩn, hành-uẩn liền có ra.

          Danh Sắc là nhân & duyên như vậy

          Để gọi đấy là ‘thức-uẩn’ vầy ”.

        – “ Sao là ‘thân kiến’ ? Bạch Ngài ! ”. 

 – “ Này Tỷ Kheo ! Phải hiểu ngay phạm trù

          Kẻ vô văn phàm phu nào đó

          Không hiểu rõ các bậc Thánh-nhân,

              Không thuần thục pháp Thánh-nhân,

       Không tu tập pháp Thánh-nhân các phần.

          Không hiểu rõ Chân-nhân các bậc,

          Không thuần thục pháp bậc Chân-nhân,

              Không tu tập pháp Chân-nhân,

       Xem ‘sắc’ như thể tự thân ngã này,

          Hay xem ngay tự ngã có sắc,

          Hay xem sắc trong tự ngã đây,

              Xem tự ngã trong sắc này.

       Hoặc xem thọ, tưởng, hành hay thức, đều 

          Tự ngã là bốn điều trên cả,

          Hay tự ngã là bốn điều trên,

              Hoặc xem cả bốn điều trên

       Như trong tự ngã. Hay xem ngã này

          Như có ngay trong điều hiện ”.

    – “ Sao là không thân kiền ? Bạch Ngài ! ”.   

        – “ Tỷ Kheo ! Phải hiểu như vầy

       Đa văn Thánh đệ tử này ở đây

          Đi đến ngay các bậc Thánh giả,

          Thuần thục cả pháp bậc Thánh-nhân,

              Tu tập pháp các Thánh-nhân.

       Đi đến các bận Chân-nhân xa gần,   

          Thuần thục pháp Chân-nhân các bậc,

          Tu tập pháp các bậc Chân-nhân,

              Không xem sắc, thọ, tưởng phần

       Hành, thức năm thứ dần dần trải qua

          Không xem là tự ngã vốn có,

          Không xem tự ngã đó là điều

              Có năm thủ-uẩn đã nêu,

       Không xem ngũ-uẩn như đều ở trong

          Tự ngã ấy. Hay không xem có

          Tự ngã nọ trong ngũ-uẩn đây.

              Này Tỷ Kheo ! Chính như vầy  

       Là không thân kiến, ở đây phải tường ”.

    – “ Bạch Pháp Vương ! Gì là vị ngọt 

          Của sắc, thọ, tưởng, thức, hành ni ?

              Cái gì là sự hiểm nguy ?

       Cái gì là sự xuất ly tức thì  ?”.

     – “ Tỷ Kheo ! Lạc hỷ gì duyên sắc    

          Khởi lên, tất là vị  ngọt nên

              Của năm thủ-uẩn kể trên,

       Cái vô thường, khổ… liền liền đổi thay,

          Biến hoại ngay trong ngũ-uẩn ấy,

          Như vậy đấy là sự hiểm nguy

              Của năm thủ-uẩn bất kỳ.

       Nhiếp phục tham dục, tức thì diệt đi

          Đó là sự xuất ly của sắc,

          Của thọ, tưởng, hành, thức… bất kỳ ”.

        – “ Bạch Phật ! Do biết, thấy gì   

       Mà lại không có mạn-tùy-miên ra :

        ‘Ta là người làm, và sở thuộc

          Của ta được là người làm mà !’

              Ý thức với tự thân ta,

       Với cả tưởng ở ngoài ta mọi thì ? ”. 

     – “ Phàm có ngũ uẩn gì đơn cử 

           Ở quá khứ, hiện tại, vị lai,

               Thô, tế, liệt, thắng, trong, ngoài,

       Xa, gần…với ngũ uẩn này nêu ra

          Thấy như thật thông qua trí tuệ :

         ‘Cái này kể không phải của tôi,

              Cái này không phải là tôi,

       Không phải tự ngã của tôi cái này’.

          Tỷ Kheo này ! Do biết, thấy đó 

          Nên không có mạn-tùy-miên rằng :   

             ‘Ta đích thị là người làm &

       Sở thuộc ta là người làm, tác nhân,

          Có ý thức tự thân liên tưởng

          Đối với tất cả tướng ở ngoài ”.

              Một Tỷ Kheo khác nơi này

       Khởi lên suy nghĩ như vầy : ‘Nếu như

          Nói rằng Chư Tôn-giả hiểu thực

          Sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều là  

              Vô ngã – như vậy xảy ra

       Hành động do vô ngã mà thực thi

          Được ngã gì cảm thọ kết quả ?’.

          Đức Thế Tôn Giác Giả biết ngay  

              Tâm tư của Tỷ Kheo này.

       Với tâm tư bậc Như Lai xuất trần

          Liền nói với Chúng Tăng hiện diện :

    – “ Các Tỷ Kheo ! Sự kiện xảy ra

              Khi có kẻ ngu si, và

       Vô minh, vô trí, tâm tà mê đam

          Bị dục tham chi phối, lại nghĩ

          Phải quyết chí vượt qua những lời

              Bậc Đạo Sư dạy mọi thời

       Với nghi vấn : ‘Nếu được lời nói ra

          Ngũ uẩn là vô ngã, hư vọng

          Như vậy những hành động trải qua

              Do từ vô ngã làm ra

       Cảm thọ kết quả do qua ngã nào ?’.

          Các Tỷ Kheo ! Từ lâu trong chuyện

          Các ông được huấn luyện từ Ta

              Tìm kiếm nhân duyên gần xa

       Chỗ này chỗ khác, hay Ta trình bày

          Những pháp này hay là pháp khác

          Thế nào nghĩ cho thật tinh tường ?

              Ngũ uẩn thường hay vô thường ? ”.

 – “ Bạch Thiện Thệ ! Là vô thường, chẳng nghi ”. 

    – “ Vô thường thì là lạc hay khổ ? ”.  

    – “ Bạch Thế Tôn ! Là khổ điều này ”.

       – “ Những gì vô thường, khổ vầy

       Thường bị biến hoại, điều này đúng chăng ?

          Khi nghĩ rằng : ‘Cái này của tớ,

          Cái này chính là tớ, thực rồi

              Đây là tự ngã của tôi’ ”.

 – “ Không như vậy, không thuộc tôi, bạch Ngài”.

    – “ Chúng Tăng này ! Phàm có ngũ uẩn :

          Sắc, thọ, tưởng, hành, thức… như vầy

              Quá khứ, hiện tại, vị lai,

       Thô, tế, liệt. thắng, trong, ngoài, gần, xa,

          Cần quán ra như thật, tất cả :

         ‘Cái này quả không phải của tôi,

              Cái này không phải là tôi,

       Không phải tự ngã của tôi cái này’.

          Các Tỷ Kheo ! Như vầy căn cứ

          Thánh đệ tử Đa văn, yểm ly

              Đối với ngũ uẩn tức thì,

       Ly tham do sự yểm ly như vầy.

          Do ly tham, vị này giải thoát

          Tự biết mình giải thoát, an lành

              Biết là đã tận sự Sanh,

       Căn bản Phạm hạnh đã thành tựu qua

          Trong hành trình để là Thánh giả

          Điều nên làm thì đã làm rồi,

              Không còn sinh lại cõi đời,

       Và đã giải thoát khỏi nơi buộc ràng ”.

          Nghe Phật thuyết, đạo tràng chăm chú

          Các Phích-Khú cả thảy hân hoan

              Tín thọ Thế Tôn lời vàng.

       Trong khi nghe Đức Phật đang giảng, thời

          Tâm sáu mươi Tỷ Kheo chứng đạt

          Được giải thoát các lậu-hoặc liền,

              Không còn chấp thủ triền miên

       Các tầng Thánh quả hiện tiền chứng ngay ./-

        Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  ( 3 L )

*  *  *

(  Chấm dứt Kinh 109 :  Đại Kinh MÃN NGUYỆT –

            MAHÀPUNNAMA  Sutta  )