Phần 02

DUY THỨC HỌC

Tuệ Quang

Huyền-Cơ Phật-Học-Viện

Phần Thứ Hai

LƯỢC-SỬ VỀ DUY-THỨC-HỌC

Lúc Phật còn tại thế, đã giảng-dạy về duy-thức trong nhiều bộ kinh như Lăng-già. Giải-thậm-mật, Đại-thừa a-tỳ-đạt-ma, Lăng-nghiêm v.v.

Khoảng 900 năm sau Phật có hai nhà học Phật lỗi-lạc là Vô-Trước và Thế-Thân lập ra duy-thức học, thành một trong hai hệ-thống lớn của đại-thừa Phật-giáo ở Ấn-độ.

*

* *

Ngài Vô-Trước(Asanga) sinh ở khoảng cuối thế-kỷ thứ 7 Tây-lịch ở Bắc-Ấn.

Ngài nhập-định lên cõi trời Đâu-xuất nghe Bồ-tát Di-lặc (Maitreya) dạy về duy-thức.

Ngài viết được nhiều sách. Đây là những tác-phẩm chính, đã được dịch sang chữ Hán :

Phần trước-tác của ngài Di-Lặc :

1)«Du-già sư-địa-luận »(100 quyển). Ngài Huyền-Trang dịch.

2)«Đại-thừa trang-nghiêm kinh luận ».

3)«Thập địa kinh luận ».

4)«Trung-biên phân-biệt luận »

Phần trước-tác của ngài Vô-Trước:

5)«Hiển-dương thánh-giáo luận »(20 quyển). Ngài Huyền-Trang-dịch.

6)«Nhiếp đại-thừa-luận »(3 quyển). Ngài Chân-Đế dịch.

7)«Đại-thừa A-tỳ-đạt-ma tạp luận »(7 quyển). Ngài Huyền-Trang dịch.

8)«Kim-cương bát-nhã ba-la-mật-đa kinh luận »(3 quyển).

9)«Thuận-trung-luận »(2 quyển).

Các bộ «Du-già sư địa-luận », «Hiển-dương thánh-giáo-luận », «nhiếp-đại-thừa-luận »nghiên-cứu về duy-thức và nêu thuyết «A-lại-da duyên-khởi ».

*

* *

Ngài Thế-Thân (Vasubandhu) là em ngài Vô-Trước.

Ngài viết rất nhiều sách. Đây là mấy bộ chính trong số những bộ đã được dịch sang chữ Hán :

1)«Duy-thức tam-thập-luận tụng »1 quyển, ngài Huyền-Trang dịch.

2)«Duy-thức nhị-thập-luận »1 quyển, ngài Huyền-Trang dịch.

3)«Đại-thừa bách-pháp minh-môn-luận », 1 quyển, ngài Huyền-Trang dịch.

Mấy quyển trên là căn-bản cho duy-thức-học.

*

* *

Duy-thức-học do hai ngài Vô-Trước và Thế-Thân lập ra, tràn-lan khấp Ấn-độ.

Cho đến thế kỷ thứ 6, trong khoảng 200 năm, có nhiều luận-sư lỗi-lạc xuất-hiện.

Ta có thể kể các ngài Thân-Thắng, Hỏa-Biện, Đức-Tuệ, Trần-Na, An-Tuệ, Nan-Đà, Tịnh-Nguyệt, Hộ-pháp, Giới-Hiền, Thắng-Hữu, Tối-thắng-Tử, Trí-Nguyệt.

Đó là các bậc đại-luận-sư về duy-thức.

*

* *

Ngài Trần-Na (Dignàga) ở cuối thế-kỷ thứ 5 người Nam-Ấn.

Ngài rất giỏi về nhân-minh, và làm môn học này rực-rỡ.

Ngài viết nhiều bộ luận để tuyên-dương duy-thức-học.

*

* *

Ngài Hộ-Pháp(Dharmapàla) là học-trò của ngài Trần-Na.

Ngài viết nhiều sách, đáng kể nhất là bộ «Thành-duy-thức-luận», 10 quyển, ngài Huyền-Trang dịch.

Bộ này giải-thích bộ «Duy-thức-tam-thập-tụng », của ngài Thế-Thân.

Nay ngài Huyền-Trang căn-cứ ở bộ sách của ngài Hộ-pháp làm chính, và tổng-hợp 9 nhà khác mà dịch thành bộ «Thành-duy-thức-luận »,

Quyển sách này là bản dịch bộ trên, của cụ Trí-Độ.

Có thể nói đây là căn-bản của duy-thức-học.

*

* *

Ngài Giới-Hiền(Siladhadra) là đệ-tử Ngài Hộ-Pháp.

Năm 636 tây-lịch, ngài Huyền-Trang từ Trung-Hoa qua Ấn-Độ, được ngài Giới-Hiền truyền cho duy-thức-học.

*

* *

Ngài Huyền-Trang(600-664) có công du-học Ấn-Độ, mang cái học duy-thức chân-truyền về Trung-Hoa. Ngài chu-du khắp các nước Ấn-Độ, mang được nhiều kinh sach quý về Trung-Hoa.

Ngài dịch rất nhiều kinh, sách, gồm 76 bộ, 1349 quyển.

Đáng kể là bộ «Thành-duy-thức-luận», của ngài Hộ-Pháp, được coi là một trong những bộ giá-trị do ngài Huyền-Trang dịch.

*

* *

Ngài Khuy-Cơ(632-682) là đệ-tử lỗi-lạc của ngài Huyền-Trang, càng làm rực-rỡ duy-thức-học.

Ngài viết nhiều bộ sách giá-trị, đáng kể nhất là bộ «Thành-duy-thức-luận thuật-ký »(20 quyển).

*

* *

Từ đây, duy-thức-học tràn-lan khắp nước Trung-Hoa, rồi sang Nhật, rồi khắp Á-Đông.

Nhật-bản phát-triển mạnh mẽ ngành học này, và nay nghiễm-nhiên là nước đứng đầu thế giới về duy-thức.

*

* *

Ở Việt-Nạm mới xuất-hiện. một Tam-Tạng Pháp sư lỗi-lạc, cái học uyên-bác, cao-thâm, có thể sánh với các ngài Thế-Thân, Huyền-Trang, Khuy-Cơ. Đó là ngài Huyền-Cơ.

Chúng tôi xin công-bố tài-liệu quý báu của ngài về «thành-lập duy-thức », trong quyển sách này.

Ngài Huyền-Cơ làm Phật-pháp rực-rỡ trong thời-đại nguyên-tử này.