49. Phẩm "Dụ Thuyền Thảy"

 TỔNG LUẬN
 KINH ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT

 Biên soạn: Cư Sĩ Thiện Bửu

Trang Nhà Quảng Đức bắt đầu online tháng 4/2022

***

PHẨM "DỤ THUYỀN THẢY"

Phần cuối quyển 444 đến phần đầu quyển 445, Hội thứ II, ĐBN.

(Tương đương phẩm “Các Dụ”, phần cuối quyển 311

cho đến phần đầu quyển 313, Hội thứ I, ĐBN)

Biên soạn: Lão Cư sĩ Thiện Bửu
Diễn đọc: Cư sĩ Quảng Tịnh, Cư sĩ Quảng Thiện Duyên
Lồng nhạc: Cư sĩ Quảng Phước, Cư sĩ Quảng Thiện Hùng Jordan Le

Tóm lược:

Phật bảo:

- Thiện Hiện! Thí như thuyền bị vỡ giữa biển khơi, những người trong thuyền nếu không nắm được gỗ, đồ vật, phao, tấm ván, thây chết làm vật nương tựa, thì chắc bị chết chìm. Nếu ôm được đồ vật làm vật nương tựa, thì nên biết chắc chắn họ được yên ổn vào bờ, không bị tổn thương, hưởng các thứ vui. Như vậy, Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ... trụ Bồ Tát thừa, tuy đối với Đại thừa chỉ thành tựu một phần nhỏ về lòng tin, cung kính, mong muốn, ưa thích, nhưng nếu không ghi chép, thọ trì, đọc tụng, tư duy, tu tập, vì người diễn nói Bát nhã Ba la mật thẳm sâu làm chỗ nương tựa, thì nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường bị suy bại, không chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác. Nếu các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa tuy đối với Đại thừa thành tựu viên mãn lòng tin cung kính, mong muốn, ưa thích, hoặc ghi chép, thọ trì, đọc tụng, tu tập, tư duy, vì người diễn nói Bát Nhã thẳm sâu làm chỗ nương tựa, nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế chắc chắn giữa đường không rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác, quyết định chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Lại nữa, Thiện Hiện! Như người muốn qua đồng hoang hiểm ác, nếu không mang theo lương thực binh khí thì không đến được cõi nước an lạc, giữa đường gặp khổ mất mạng. Như vậy, Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, tuy đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề dù có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có sự ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn. Nếu không nhiếp thọ Bát Nhã thẳm sâu và các công đức khác thì nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường sẽ suy bại, không chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác.

Thiện Hiện nên biết: Như người muốn qua đồng hoang hiểm ác, nếu thường mang theo lương thực binh khí vật dụng thì sẽ đến được cõi nước an vui, chắc chắn giữa đường không gặp khổ bỏ mạng. Như vậy, Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có sự ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn, lại thường nhiếp thọ Bát Nhã thẳm sâu và các công đức khác. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường chắc chắn không bị suy bại, thối lui, vượt khỏi bậc Thanh văn và Độc giác, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Lại nữa, Thiện Hiện! Thí như người nam hoặc người nữ… đem bình bằng đất còn sống (chưa nung) đến sông, hoặc ao, hoặc giếng, hoặc suối, hoặc mương lấy nước. Nên biết bình này mau rã. Vì sao? Vì bình này chưa nung chín, không đựng nước được. Như vậy, Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, tuy đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề dù có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có sự ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn, nhưng không có phương tiện thiện xảo của Bát Nhã thẳm sâu hộ trì thì xa lìa Bát Nhã, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật. Cũng lại xa lìa 18 pháp không. Cũng lại xa lìa chơn như, pháp giới, pháp tánh, tánh chẳng hư vọng, tánh chẳng đổi khác, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới bất tư nghì. Cũng lại xa lìa tứ Thánh đế. Cũng lại xa lìa bốn tịnh lự, bốn vô lượng, bốn định vố sắc. Cũng lại xa lìa tám giải thoát, tám thắng xứ, chín định thứ đệ, mười biến xứ. Cũng lại xa lìa ba mươi bảy pháp trợ đạo. Cũng lại xa lìa pháp môn giải thoát không, vô tướng, vô nguyện. Cũng lại xa lìa thập địa Bồ Tát. Cũng lại xa lìa năm loại mắt, sáu phép thần thông. Cũng lại xa lìa Phật mười lực, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng. Cũng lại xa lìa pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả. Cũng lại xa lìa Đà la ni, Tam ma địa môn. Cũng lại xa lìa thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật. Cũng lại xa lìa Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường bị suy bại không chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác.

Thiện Hiện nên biết: Thí như người nam hoặc người nữ đem bình đã nung chín đến sông, hoặc ao, hoặc giếng, hoặc suối, hoặc mương lấy nước. Nên biết bình này chắc chắn không rã. Vì sao? Vì bình này nung chín kỹ, đựng nước được, rất bền chắc. Như vậy, Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, nếu đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có sự ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn. Lại thường dùng phương tiện thiện xảo nhiếp thọ Bát Nhã thẳm sâu thì không xa lìa Bát Nhã, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật. Như vậy, cho đến không xa lìa Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Do đó, nên thường được chư Phật và chúng Đại Bồ Tát nhiếp thọ hộ niệm. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường chắc chắn không bị suy bại thối lui, vượt khỏi Thanh văn địa và Độc giác, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Lại nữa, Thiện Hiện! Thí như người buôn không có trí, thuyền còn ở trên bờ, sửa chữa thiết bị chưa xong, liền đem của cải chất lên thuyền, đẩy thuyền ra khơi. Nên biết thuyền này giữa đường bị hư chìm, người thuyền của cải đều bị tản mác khắp nơi. Người buôn không có trí lanh lợi như thế làm mất thân mạng, của cải.

Như vậy, Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, tuy đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có sự ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn, nhưng không có phương tiện thiện xảo của Bát Nhã thẳm sâu hộ trì nên xa lìa Bát Nhã, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật. Như vậy, cho đến xa lìa Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường suy bại, mất cả thân mạng và nhiều của báu. Chết thân mạng là rơi vào Thanh văn hoặc Độc giác. Mất của báu là mất Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Thiện Hiện nên biết: Thí như người buôn có trí lanh lợi, thuyền còn ở trên bờ, trước tiên phải sửa chữa xong rồi, biết không còn bị hư hỏng, mới đẩy xuống nước, sau đó đem của cải chất lên thuyền mà đi. Nên biết thuyền này chắc chắn không bị hư chìm, đưa người và của đến nơi an toàn.

Như vậy, Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, nếu đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn. Lại có phương tiện thiện xảo của Bát Nhã thẳm sâu hộ trì nên không xa lìa Bát Nhã, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật; cho đến không xa lìa Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Do đó nên thường được chư Phật và chúng đại Bồ Tát nhiếp thọ hộ niệm. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường chắc chắn không bị suy bại thối lui, vượt khỏi bậc Thanh văn và Độc giác, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Lại nữa, Thiện Hiện! Thí như người có một trăm hai mươi tuổi, già cả suy yếu lại thêm nhiều bệnh. Đó là bệnh gió, bệnh nóng, bệnh đàm, hoặc cả ba bệnh. Ý ông nghĩ sao? Người bệnh già này từ giường nằm tự đứng dậy được không?

Thiện Hiện thưa:

- Bạch Thế Tôn! Không! Bạch Thiện Thệ! Không!

Phật dạy:

- Thiện Hiện! Người này nếu được nâng đỡ đứng dậy cũng không đủ sức đi một Câu lô xá(1), hai Câu lô xá, ba Câu lô xá. Vì sao? Vì quá già lại mang bệnh. Như vậy, Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, tuy đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn, nhưng không có phương tiện thiện xảo của Bát Nhã thẳm sâu, nên xa lìa Bát Nhã, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật. Như vậy, cho đến xa lìa Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường suy bại, không chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề, rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác. Vì sao? Vì không có phương tiện thiện xảo của Bát nhã Ba la mật thẳm sâu hộ trì nên lìa các công đức. Nên chư Phật, Bồ Tát không hộ niệm.

Thiện Hiện: Thí như có người một trăm hai mươi tuổi, già cả suy yếu, lại thêm nhiều bệnh, đó là bệnh gió, nóng, đàm, hoặc cả ba bệnh. Người già bệnh này muốn từ giường đứng dậy đi đến nơi khác nhưng tự gượng không được. Có hai người mạnh hai bên sóc nách, nâng từ từ đứng dậy và nói: Không có việc gì khó cả, cụ muốn đi đâu hai chúng tôi sẽ đưa đến tận nơi an ổn.

Như vậy, Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa tuy đối với Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề có tín, có nhẫn, có tịnh tâm, có ưa thích, có thắng giải, có xả, có tinh tấn. Lại có phương tiện thiện xảo Bát Nhã thẳm sâu hộ trì nên không xa lìa Bát Nhã, tịnh lự, tinh tấn, an nhẫn, tịnh giới, bố thí Ba la mật. Như vậy, cho đến không xa lìa Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Nên biết các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, giữa đường chắc chắn không bị suy bại thối lui, vượt khỏi bậc Thanh văn và Độc giác, thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật, mau chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề. Vì sao? Vì có phương tiện thiện xảo của Bát nhã Ba la mật thẳm sâu hộ trì nên đủ các công đức và được chư Phật, Bồ Tát cùng hộ niệm.

Cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật:

- Bạch Thế Tôn! Vì sao các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, do không có phương tiện thiện xảo của Bát Nhã thẳm sâu hộ trì nên lìa các công đức, rơi vào bậc Thanh văn và Độc giác, không chứng Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề?

Phật dạy:

- Thiện Hiện! Hay thay! Ông vì làm lợi lạc cho các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa nên hỏi việc như thế. Ông hãy lắng nghe, ta sẽ vì ông mà nói.

Thiện Hiện nên biết: Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, từ sơ phát tâm chấp ngã, ngã sở tu hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật. Các thiện nam, thiện nữ… này khi tu bố thí suy nghĩ như vầy: Ta thường hành bố thí, ta bố thí vật này, người kia nhận vật ta bố thí. Khi tu tịnh giới suy nghĩ như vầy: Ta thường trì giới, ta trì giới này, ta đủ giới này. Khi tu an nhẫn, suy nghĩ như vầy: Ta thường tu nhẫn, ta nhẫn vì người kia, ta đủ nhẫn này. Khi tu tinh tấn, suy nghĩ như vầy: Ta thường tinh tấn, ta vì đây tinh tấn, ta đủ tinh tấn này. Khi tu tịnh lự, suy nghĩ như vầy: Ta thường tu định, ta vì đây tu định, ta đủ định này. Khi tu Bát nhã Ba la mật, suy nghĩ như vầy: Ta thường có tuệ, ta vì đây tu tuệ, ta đủ tuệ này.

Lại nữa, Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… này khi bố thí chấp có bố thí, chấp bố thí là ngã sở. Khi tu tịnh giới, chấp có tịnh giới, chấp tịnh giới là ngã sở. Khi tu an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự Bát Nhã cũng chấp như trên. Chấp như vậy là chấp ngã sở. Các thiện nam, thiện nữ… này chấp ngã, ngã sở luôn luôn đeo đẳng, nên thực hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật chỉ làm tăng thêm sanh tử, không thể giải thoát hết khổ. Vì sao? Vì trong bố thí Ba la mật không phân biệt như thế, không thể phát khởi chấp này, cho đến trong Bát nhã Ba la mật cũng không phân biệt như thế, không thể phát khởi chấp này chấp nọ. Vì sao? Vì xa lìa bờ này bờ kia là tướng bố thí Ba la mật… cho đến tướng Bát nhã Ba la mật.

Thiện Hiện phải biết: Các thiện nam, thiện nữ trụ Bồ Tát thừa đây chẳng biết tướng bờ đây bờ kia, nên chẳng thể nhiếp thọ bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, Bát nhã Ba la mật, cho đến chẳng năng nhiếp thọ Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Do nhân duyên này các thiện nam, thiện nữ trụ Bồ Tát thừa đây đọa bậc Thanh văn hoặc bậc Độc giác, chẳng chứng được Vô Thượng Chánh Đẳng Bồ đề.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật:

- Bạch Thế Tôn! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, vì sao không có phương tiện thiện xảo tu hành sáu pháp Ba la mật mà lại rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác, không chứng quả vị Giác ngộ tối cao?

Phật dạy:

- Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, từ sơ phát tâm không có phương tiện thiện xảo, nên khi tu bố thí, suy nghĩ như vầy: Ta thường hành bố thí, ta bố thí vật này, người kia nhận vật thí của ta. Khi tu tịnh giới, suy nghĩ như vầy: Ta thường trì giới, ta trì giới này, ta trọn giới này. Khi tu an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự Bát Nhã cũng suy nghĩ như vậy. Lại nữa, Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, khi tu bố thí chấp có bố thí này, chấp là ngã, ngã sở nên sanh kiêu mạn. Khi tu tịnh giới chấp có tịnh giới này, chấp tịnh giới là ngã, ngã sở nên sanh kiêu mạn. Khi tu an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát Nhã cũng chấp vào các pháp này. Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này, chấp chặt ngã, ngã sở, nên khi tu bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật chỉ tăng thêm sanh tử không thể giải thoát các khổ. Vì sao? Vì trong bố thí Ba la mật không phân biệt như thế. Vì sao? Vì không phải đến bờ này, bờ kia là tướng của bố thí Ba la mật. Cho đến trong Bát nhã Ba la mật cũng không phân biệt như thế. Vì sao? Vì không phải đến bờ này, bờ kia là tướng của Bát nhã Ba la mật.

Thiện Hiện nên biết: Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này không biết tướng bờ này, bờ kia nên không thể nhiếp thọ bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát nhã Ba la mật. Như vậy, cho đến không thể nhiếp thọ Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Do đó, nên các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác, không chứng quả vị Giác ngộ tối cao.

Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, không dùng phương tiện thiện xảo như thế, tu hành sáu pháp Ba la mật nên rơi vào bậc Thanh văn hoặc Độc giác, không chứng quả vị Giác ngộ tối cao.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật:

- Bạch Thế Tôn! Thế nào là các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, do có phương tiện thiện xảo của Bát nhã Ba la mật thẳm sâu hộ trì nên đủ các công đức, không rơi vào bậc Thanh văn và Độc giác, mau chứng quả vị Giác ngộ tối cao?

Phật dạy:

- Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, từ sơ phát tâm, lìa chấp ngã, ngã sở tu hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật thâm sâu. Các thiện nam, thiện nữ… này khi tu bố thí không suy nghĩ: Ta thường hành bố thí, ta bố thí vật này, người kia thọ vật thí của ta. Khi tu tịnh giới không suy nghĩ: Ta thường trì giới, ta trì giới này, ta đủ giới này. Khi tu an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát Nhã cũng không suy nghĩ ta thường tu pháp này, ta đắc pháp nọ v.v...

Nếu các thiện nam, thiện nữ… này, khi tu bố thí không chấp có bố thí, không chấp do bố thí này. Khi tu tịnh giới không chấp có tịnh giới, không chấp do tịnh giới này. Khi tu an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát nhã Ba la mật và không chấp các pháp này. Có chấp là có ngã, ngã sở . Các thiện nam, thiện nữ… này do không chấp ngã, ngã sở nên khi tu hành bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật làm suy giảm được sanh tử, mau được giải thoát các khổ. Vì sao? Vì trong bố thí Ba la mật không phân biệt như thế, nên không khởi chấp này, cho đến trong Bát nhã Ba la mật cũng không phân biệt như thế không khởi chấp này chấp nọ. Vì sao? Vì xa lìa bờ này, bờ kia là tướng của bố thí cũng là tướng của Bát nhã Ba la mật.

Thiện Hiện nên biết: Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này khéo biết tướng bờ này, bờ kia, nên thường nhiếp thọ bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát nhã Ba la mật. Như vậy, cho đến thường nhiếp thọ Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Do đó nên các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này, không rơi vào bậc Thanh văn và Độc giác, mau chứng quả vị Giác ngộ tối cao.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật:

- Bạch Thế Tôn! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, làm thế nào để có phương tiện thiện xảo tu hành sáu pháp Ba la mật nên không rơi vào bậc Thanh văn và Độc giác, mau chứng quả vị Giác ngộ tối cao?

Phật dạy:

- Thiện Hiện! Có các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa, từ sơ phát tâm đã có phương tiện thiện xảo, khi tu bố thí không suy nghĩ: Ta thường hành bố thí, ta bố thí vật này, người kia nhận vật ta bố thí. Khi tu tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát nhã Ba la mật không suy nghĩ: Ta thường tu các pháp này nên được các thắng lợi như thế v.v... Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này khi tu bố thí không chấp có bố thí, không chấp do bố thí này, không chấp là không ngã, ngã sở, nên không kiêu mạn. Khi tu tịnh giới, an nhẫn v.v... cũng không chấp có tịnh giới, có an nhẫn v.v... Không chấp là không ngã, ngã sở nên không kiêu mạn. Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này không theo chấp ngã, ngã sở, nên việc tu bố thí cho đến Bát nhã Ba la mật làm suy giảm sanh tử, mau được giải thoát các khổ. Vì sao? Vì trong tướng bố thí Ba la mật không phân biệt như thế. Vì không phải đến bờ này, bờ kia là tướng của bố thí Ba la mật cũng là tướng của Bát nhã Ba la mật.

Thiện Hiện nên biết: Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này khéo biết tướng bờ này, bờ kia, nên thường nhiếp thọ bố thí, tinh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, Bát nhã Ba la mật; cho đến thường nhiếp thọ Nhất thiết trí, Đạo tướng trí, Nhất thiết tướng trí. Do đó, nên các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa này không rơi vào bậc Thanh văn và Độc giác, mau chứng quả vị Giác ngộ tối cao.

Thiện Hiện! Các thiện nam, thiện nữ… trụ Bồ Tát thừa như thế, có phương tiện thiện xảo tu hành sáu pháp Ba la mật, nên không rơi vào bậc Thanh văn và Độc giác, mau chứng quả vị Giác ngộ tối cao.

Thích nghĩa:

(1). Câu lô xá (Krosa (skt)—Câu Lâu Xá—Câu Lô Xa. 1- Khoảng xa nhất có thể nghe tiếng bò rống hay tiếng trống đánh; 2- Một phần tám của Dụ Thiên Na hay 5 dậm.

Sơ giải:

Để mở đầu chiết giải cho phẩm này, Đại Trí Độ Luận giải thích thế nào là “có đầy đủ tín tâm, nhẫn tâm, tịnh tâm, thâm tâm, có nguyện, có giải, có xả, có tinh tấn…?”. Như sau:

“Đoạn kinh trên đây nói có hai hạng Bồ Tát. Đó là:

- Hạng Bồ Tát đã vào được thật tướng các pháp.

- Hạng Bồ Tát tuy chưa vào được thật tướng các pháp, nhưng ở nơi Phật đạo đã có tín tâm, có nhẫn tâm, có tịnh tâm, có thâm tâm, lại cũng đã có nguyện, có giải, có xả, có tinh tấn.

“Tín” là tin có các nhân duyên tội phước, có quả báo, lại tin rằng do tu tập 6 pháp Ba La Mật, mà sẽ được quả Vô Thượng Bồ Đề.

Có người tuy tin Phật đạo, nhưng do tư duy, trù lượng mà chưa được nhẫn tâm. Cho nên phải có “nhẫn”.

Có người tuy đã có nhẫn nhưng chưa dứt bỏ được các tà nghi, khiến tâm loạn động. Cho nên phải có “tịnh”, tức là phải có định tâm.

Có người tuy đã có định nhưng trí tuệ còn nông cạn, chưa thấu rõ được chỗ thâm diệu của kinh. Cho nên phải có “thâm”, tức là phải có trí tuệ thậm thâm.

Khi đã có đầy đủ 4 tâm trên đây rồi, hành giả lại phải nhất tâm cầu Vô Thượng Bồ Đề. Cho nên phải có “nguyện”.

Lại nữa, hành giả cần xem thế gian là việc nhỏ, chẳng nên tham đắm. Cho nên phải có “giải”.

Khi đã có “tịnh”, có “nguyện”, có “giải” rồi, thì hành giả xả tài vật, xả sân nhuế v.v… Cho nên phải có “xả’.

Đầy đủ các pháp nói trên đây rồi, hành giả phải siêng năng tu tập, chẳng có giải đãi, thối thất. Cho nên phải có “tinh tấn”.

Mặc dù đã có được đầy đủ các công đức hữu tin, hữu nhẫn, hữu ái, hữu dục, hữu giải, hữu hành, hữu hỉ, hữu lạc, hữu xả, hữu tinh tấn, hữu tôn trọng, hữu tịnh tâm, ly phóng dật, bất tán loạn như trên mà không nhiếp thọ Bát nhã Ba la mật và tất cả pháp Phật làm phương tiện thì cũng giống:

1. Như người đi biển không dùng phao làm chỗ nương tựa, làm sao khỏi chết chìm? 2. Người đi lấy nước mà dùng bình bằng đất chưa nung chín, rất dễ tan rã làm sao lấy được nước? 3. Người muốn qua đồng hoang hiểm ác, nếu không mang theo lương thực khí giới thì không đến được cõi nước an lạc, giữa đường gặp khổ có thể tán thân mất mạng. 4. Như lái buôn không có trí, thuyền còn ở trên bờ, sửa chữa thiết bị chưa xong, vội vã chất hàng hóa lên thuyền rồi giục tốc ra khơi. Thuyền có thể bị vỡ, hàng hóa, người trôi nổi tứ phương, có thể chết làm sao đến được bến bờ an vui? 5. Cũng như người già 120 tuổi lại lắm bệnh, nếu không có hai người trai khỏe mạnh xốc nách làm sao có thể đứng dậy đi vài bước nói chi có thể đi thưởng ngoạn?

Vì vậy, tu Bát nhã Ba la mật là phải biên chép, thọ trì, đọc tụng, suy nghĩ, tu tập, vì người diễn nói thì mới không bị thối thất nửa đường, phải rơi vào bậc Thanh văn hay Độc giác. Hơn nữa, tu Bát nhã Ba la mật là không nên chấp ngã và ngã sở, không phân biệt, phải xả ly mọi tướng phân biệt, xa lìa chấp có bờ này bờ kia, thì mới vào được thật tướng của 6 Ba La Mật, lại nhờ phương tiện thiện xảo Bát nhã Ba la mật mới hy vọng đạt sở nguyện.

Đại Trí Độ Luận, phẩm thứ 50, “Thành Biện”, tập 4, quyển 71.

 “Phật lại dạy tiếp rằng: Bên trong phải quán “ngã không” và bên ngoài phải quán “pháp không”. Chẳng chấp các pháp tướng như vậy là được phương tiện lực của Bát nhã Ba la mật.

Nếu đã có Bát nhã Ba la mật hộ trì, có được phương tiện lực Bát nhã Ba la mật, thì người cầu Phật đạo mới chẳng bị lạc về Nhị Thừa địa, mau đến được Nhất thiết chủng trí, dẫn đến mau được Vô Thượng Bồ Đề.

Bồ Tát phải như vậy mà tu tập mới có thể thành tựu viên mãn “Bồ Tát Bổn nguyện” vậy”.

---o0o---