Tưởng niệm Hòa Thượng Thiện Trì

****

Tiểu Sử Cố Hòa Thượng Thiện Trì

Hòa Thượng Thích Thiện Trì thế danh Nguyễn Văn Hiến, Pháp danh Như Phụng, Pháp tự ThiệnTrì, Pháp hiệu Ấn Đạo thuộc dòng Lâm Tế Chánh Tông đời thứ bốn mươi hai, Ngài sanh ngày 19 tháng 02 năm 1934 tại xã Nhơn Khánh, quận An Nhơn, tỉnh Bình Định. Ngài xuất thân từ một gia đình thuần túy Phật Giáo, thân phụ của Ngài là cụ ông Nguyễn Hàn, Pháp danh Như Đà. Thân mẫu của Ngài là cụ bà Bùi Thị Thiệp, Pháp danh Như Cảnh. Ngài có tất cả 10 anh em, 5 trai và năm gái. Trong đó có 3 người con trai đã xuất gia đầu Phật, là bản thân Ngài, Thượng Tọa Thích Thiện Hữu, và Đại Đức Thích Viên Mãn.

Nhờ túc duyên thù thắng nên khi vừa tròn 17 tuổi, ý thức được lẽ vô thường sinh diệt và thực trạng khổ đau của cuộc đời, Ngài đã phát tâm thế phát xuất gia để noi theo hạnh xuất trần thượng sĩ. Khởi đầu, Ngài xuất gia với Cố Hòa Thượng thượng Huệ hạ Chiếu trụ trì Tổ Đình Thập Tháp, Bình Định. Sau thời gia tu học tại Tổ Đình Thập Tháp, nhận thấy Ngài là bậc thông minh dĩnh duệ, nên Hòa thượng bổn sư đã gởi Ngài đến tu học tại Tổ Đình Sơn Long, Tuy Phước. Sau khi Hòa thượng Bổn sư viên tịch năm 1965, Ngài cầu pháp y chỉ với Hòa Thượng thượng Kế hạ Châu là sư thúc của Ngài và được ban cho Pháp hiệu Thích Ấn Đạo. Hòa Thượng thọ Đại Giới năm 1968 tại Phật Học Viện Trung Phần Hải Đức, Nha Trang. Sau khi tốt nghiệp ưu hạng chương trình Phật Học Chuyên Khoa Liễu Quán tại Tổ Đình Linh Quang, Huế, năm 1971, Ngài được Giáo Hội bổ nhiệm làm Giảng Sư và Giáo Thọ cho nhiều Phật Học Viện tại các tỉnh miền Trung và miền Nam như Giám Thị và Giáo Thọ Phật Học Viện Trung Phần Hải Đức, Nha Trang; Giáo Thọ Phật Học Ni Trường Diệu Quang, Nha Trang; Giám Học Phật Học Viện Nguyên Hương tại Phan Thiết; Giảng Sư tại Tu Viện Quảng Hương Già Lam Sài Gòn v.v… Do đạo hạnh khả kính, Ngài được cung thỉnh làm trụ trì chùa Kim Quang tại Phan Thiết. Dù Phật sự đa đoan, Hòa Thượng vẫn cố gắng đầu tư thì giờ và tâm lực để phiên dịch và trước tác.

Những kinh điển mà Ngài đã dịch gồm có:

-Kinh Kim Quang Minh

- Kinh Dược Sư

- Kinh A-Di-Đà

- Kinh Di Lặc

- Kinh Bát Đại Nhân Giác

- Phật Thuyết Phân Biệt Kinh

- Bát Nhã Tâm Kinh

Ngoài những dịch phần trên, Hòa Thượng còn biên soạn nhiều bài nghiên cứu lịch sử Phật Giáo hết sức giá trị. Đã từng là Chủ Nhiệm Tạp Chí Nguyồn Sống và còn là một nhà thơ với những bài thơ thiền vị.

Sau thời gian gặp khó khăn dưới chế độ Cộng Sản và vì chí nguyện hoằng pháp lợi sanh, Hòa Thượng đã vượt biển tìm tự do năm 1980 để tiếp tục lý tưởng phụng sự chánh pháp và dân tộc. Suốt thờigian tạm cư tại trại tỵ nạn Galang, Nam Dương, Ngài đã thành lập chùa Kim Quang, chùa Quan Âm và tận lực hướng dẫn đồ chúng tu học và đã trở thành một biểu tượng ngời sáng làm nơi quy hướng của những người con Phật đang bơ vơ lạc lõng tại xứ người. Sau khi định cư tại Hoa Kỳ năm 1981 Hòa Thượng càng nổ lực hơn nữa trong vai trò của một Trưởng Tử Như Lai, tác Như Lai sứ, thừa Như Lai sự. Những chức vụ mà Ngài đã đảm nhiệm theo thời gian là:

- Hội Trưởng Hội Phật Giáo Việt Nam tại Sacramento và Trụ Trì Chùa Kim Quang

- Phó Hội Chủ Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam Tại Hoa Kỳ

- Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Tăng Sự của Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam Tại Hoa Kỳ

- Thành Viên Hội Đồng Đại Diện của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại Tại Hoa Kỳ-Văn Phòng II Viện Hóa Đạo

- Chủ Tịch Hội Đồng Giám Luật Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại Tại Hoa Kỳ-Văn Phòng II Viện Hóa Đạo

- Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Tăng Sự của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại Tại Hoa Kỳ-Văn Phòng II Viện Hóa Đạo đồng thời lãnh đạo tinh thần các Hội và Chùa:

Chùa Vạn Hạnh, Rochester, NY.

Chùa Từ Hiếu, Buffalo, NY.

Chùa Quan Âm, Binghamton, NY.

Chùa Phổ Quang, Salt Lake City, UT.

Ngoài việc xiển dương Chánh Pháp cứu độ quần sanh, Ngài còn sát cánh với Giáo Hội tích cực vận động cho sự tự do, bình đẳng, dân chủ và nhân quyền tại Việt Nam. Ngài là bậc Thầy đặc biệt thương yêu, hết lòng quan tâm nâng đỡ, giáo dưỡng và xây dựng tổ chức Màu Lam Của Gia Đình Phật Tử Việt Nam.

Cuộc đời của Ngài là một tấm gương sáng ngời, một bài học sống vô giá qua nhiều khía cạnh nhất là thời gian Hòa Thượng bị bệnh để độ chúng. Dù trải qua thời gian dài với bệnh duyên đầy thức thách nhưng Hòa Thượng vẫn giữ được đạo phong tự tại, uy nguy, thanh thoát của mình và chứng tỏ được đạo hạnh khả kính của một bậc Tôn túc giáo phẩm thạc đức. Đây là thời gian mà đại chúng học ở Hòa Thượng những bài Pháp không lời đầy đủ khế cơ, khế lý.

Thuận thế vô thường Hòa Thượng đã an tường xả bỏ báo thân lúc 8 giờ 20 tối ngày 31 tháng 7 năm 2003, nhằm ngày mồng 3 tháng 7 năm Quý Mùi tại thủ phủ Sacramento, California, Hoa Kỳ. Thế thọ 69, Đạo lạp 52, Hạ lạp 36. Dù xác thân tứ đại huyễn hóa của Hòa Thượng không còn nữa nhưng những lời dạy cao quý nhất là những hành hoạt đầy vị tha vô ngã của Ngài đối với Dân Tộc và hình ảnh vấn thân tận tụy hy hiến cho Đạo của Hòa Thượng vẫn còn mãi trong trái tim của hàng triệu người con Phật

Vô thường thị thường, tịch diệt phi diệt, nhất tâm cầu nguyện giác linh Hòa Thượng thượng phẩm thượng sanh, bất vi bổn thệ, hồi nhập ta bà để hoàn thành hạnh nguyện độ sanh cao cả.

Nam Mô Tự Lâm Tế Chánh Tông Tứ Thập Nhị Thế húy thượng Như hạ Phụng, tự Thiện Trì, hiệu Ấn Đạo giác linh Hòa Thượng thùy từ chứng giám.

---o0o---

Những lời dạy của
Hòa Thượng Thích Thích Thiện Trì
trong thời gian Ngài Lâm bệnh.

“Đức Phật A-Di-Đà, Ngài Văn Thù Sư Lợi và Bồ Tát Quan Thế Âm luôn luôn ở trong Thầy, chúng ta hãy cố gắng giữ ba nghiệp thật thanh tịnh mà nhất tâm niệm Phật vì mạng sống này vô thường ngắn ngủi lắm”.

“Quý vị hãy tinh tấn tu học vì nếu không tu thì mình mãi mãi lẩn quẩn trong vòng sanh tử luân hồi khổ lắm. Hãy chuyên cần tu tập.”

“… Thầy đâu có ngừng thuyết pháp. Mấy năm qua Thầy đã thuyết một pháp rất dài. Đó là bài Pháp KHÔNG LỜI, tùy theo trình độ, cơ cảm cao thấp mà hiểu, ai hiểu sao thì hiểu…”

“Các con sinh hoạt cho đàng hoàng, đi đâu cũng đàng hoàng, làm gì cũng đàng hoàng vì mình là người con Phật.”

“Từ cái mạnh đến cái mạnh thì rất dễ, từ cái yếu đến cái mạnh mới là cái mạnh thật sự.”

“Đến đi, còn mất là lẽ thường tình vì các pháp hữu vi luôn diệt sinh sinh diệt, nhưng với người biết tu thì đến đi còn mất chẳng phải là việc bận lòng.”

****

NHỚ MỘT BẬC THẦY
(bài tưởng niệm cố Hòa Thượng Thiện Trì)

Thích Viên Lý

Như một cõi riêng tư vô phiền nhiễm, Thầy ngồi đó với tất cả sự Trầm tỉnh. An lạc. Thanh thoát. Tự tại và Tươi mát. Thầy đã huân tập đạo phong khả kính này qua suốt cuộc đời tu tập của Thầy. Thầy đã dự kiến được cái ngày mà thế nào trong cuộc sống phù hư này, chắc chắn Thầy sẽ phải đối mặt! Thầy ngồi đó không nói năng gì mà thực sự Thầy đã nói lên tất cả. Không thiết tha với sự ăn uống. Không quan tâm đến cảnh mất còn. Có gì quan trọng trong đời sống tạm bợ này khi mà ở cuối cùng của lằn sống tất cả đều trở thành vô nghĩa ngoại trừ sự yên tỉnh tuyệt đối của tâm hồn!

Quả thật thời gian lao đi quá nhanh, nhanh hơn cả một đường tên bắn. Gần bảy mươi năm mà cứ tưởng mới như hôm nào.

Những hình ảnh thân thương ngày nào của Thầy nơi Tổ Đình Thập Tháp, Bình Định, rồi Huế, Nha Trang, Phan Thiết, Sài gòn và, Galang, Hoa Kỳ, Úc, Nhật, Âu và còn nhiều, nhiều địa danh khác nữa, thoáng chốc bị chìm dần vào quên lãng. Tất cả còn lại chỉ là cái quá vãng mà khi đối cảnh tâm thức thoạt hiện như một gợi nhớ mong manh về một mảnh đời không tên gọi. Cùng lắm thì cũng chỉ là kỷ niệm, một kỷ niệm tự nó không nói lên điều gì trừ những giả danh như những trò đùa trên sân khấu đời thường.

Cái giá của sự sống đắc quá. Sự giới hạn của sức người làm sao có thừa khả năng để vượt thoát. Càng không vượt thoát nổi khi những chất tố của tứ đại không được điều hòa. Ai cũng thừa biết, sự bất điều hòa của tứ đại nhiều lúc làm cơ thể Thầy đau lắm, nhưng vốn được trang bị sẳn những nhận thức thấu triệt về thật tướng của mọi hiện tượng, Thầy bình thản nhìn thẳng vào thực trạng khổ đau của cuộc đời, Thầy cười. Một nụ cười bao dung, hỷ xã. Nụ cười nở trên hiện thực khổ đau chẳng khác gì đóa sen tươi thắm, ngạt ngào nở trên vũng bùn lầy hôi tanh mà tự thân vẫn cứ là tịch nhiên vô nhiểm. Bằng tất cả sự An nhẩn. Tự tại. Rộng lượng. Khinh an, Thầy thấy rõ bản chất huyển hư của một kiếp người. Thầy Ung dung. Tự tại, vượt lên trên sự hành hạ của cái đau thể xác. Thầy thanh thản, an nhiên đối diện với những thách đố của cuộc đời. Lấy hỷ xả đáp lại hơn thua, đem bao dung đối trả hiềm khích. Phong thái cao vời đó của Thầy tự nó nói lên cái phẩm giá cao trọng của một bậc chân tu thạc đức, còn ngôn từ nào đẹp hơn để biểu đạt trọn vẹn phẩm hạnh cao quý vô giá ấy của Thầy.

Mỗi lần đến thăm Thầy, tôi cứ tưởng là mình đang đứng trước Ca Lợi Sắc Tra. Có thể nói Thầy là hiện thân của nhẩn nhục, bản thân của tuệ giác, trụ cột của chuyển hóa và chất liệu của thương yêu.

Những câu nói đầy ẩn dụ của Thầy là những câu nói có sức chuyển hóa người nghe rất lớn: “ Phật đang có mặt trong Thầy, Bồ Tát Quán Âm cũng đang có mặt trong Thầy”, “ Phật cho Thầy ăn, Chư vị Bồ Tát cho Thầy ăn. Đầy đủ, rất đầy đủ”, ấy vậy mà Thầy ít khi thấy đói dù có lúc Thầy nhịn ăn suốt cả tháng ròng. Nhịn ăn một thời gian dài mà có thể sống còn thì hiểu được, nhưng nhịn uống suốt cả tháng trường quả thật đã là một thắc mắc lớn và ngạc nhiên vô cùng đối với những người đang có thẩm quyền về y học.

Khi còn sinh tiền, có những câu Thầy nói mà tự nó biểu tỏ được sự thể chứng thể tính bất nhị của sắc không: “ Pháp hỷ thực, Thiền duyệt thực mới đích thật là món ăn quan yếu của sự sống, tôi đã và đang sống bằng và với những dưỡng tố quan yếu đó. Ăn mà không ăn, không ăn nhưng ăn, thế mới ngộ chứ”. Đã mấy ai hiểu được thực sự Thầy muốn nói gì! Thương Thầy, ai cũng thĩnh mời Thầy ăn uống. Nhưng không, rất nhiều lần Thầy nhẹ nhàng từ khước, vì hơn ai hết, Thầy tự biết Thầy đang cần gì.

Ở vào những tháng năm mà bối cảnh xả hội tác động mảnh liệt đến tình tự nhận thức của con người, viễn tượng dung hợp thật sự hãy còn chưa lộ dạng, Thầy ngồi đó như một gạch nối cần thiết. Thầy liễu triệt trọn vẹn rằng, đồng thuận thật sự và lâu dài phải là một đồng thuận dựa trên căn bản Lục hòa, không ai là người thua, kẻ thắng. Ý thức rõ điều đó, Thầy cố gắng giữ vững vai trò Trung đạo dẫu rằng đó là việc của Chùa hay Phật sự chung của Giáo Hội trong, ngoài …

Kỷ lưỡng, nghiêm túc, chừng mực, tận tụy là những đặc tánh nỗi bậc của Thầy ngoài những tâm hạnh căn bản như Tri túc, Thiểu dục, một lòng hy hiến cho đời, cho đạo với tinh thần vị tha, vô ngã triệt để.

Trước ngày Thầy vĩnh viễn từ giả cuộc đời, một cách âm thầm, chúng tôi vào thăm Thầy khi Thầy đang điều trị tại bịnh viện. Một mình. Tươi tỉnh. Thầy vẫn nhìn tôi và cười một cách an nhiên, đôn hậu, dù lúc ấy Thầy không còn nói được. Cơn đau nghiệt ngã đã cướp đi giọng nói ngọt ngào, từ ái đầy vị tha của Thầy, nhưng, có sá gì những chướng duyên bé nhỏ ấy, Thầy vẫn tiếp tục nói bằng ánh mắt thương yêu trìu mến, bằng những nụ cười thanh thoát, vô ưu. Thầy vẫn thản nhiên như chẳng việc gì xảy ra trên cõi trần đầy lao lung, tục lụy. Ôi đáng kính, đáng phục biết dường nào!

Thế rồi, ngày Thầy viên tịch, nơi ngôi Chùa mà Thầy đã khổ công xây dựng trong bao năm trời, lặng nhìn lên bàn thờ đầy hương trầm quyện tỏa, vẫn nụ cười bao dung hoan hỷ đó, Thầy như đang nhắn nhủ với đời: “ Hãy vui lên mà hành đạo, hãy buông bỏ, đừng thủ trước, vì thủ trước là vướn mắc. Có chi trường cửu trên thế gian tạm bợ này mà phải khổ sầu, vương vấn. Tất cả đều huyển hư, mọi hiện tượng đều sinh diệt, biến dị. Hãy sống với một cái tâm thật sự thanh tịnh, thật sự an lạc, vì chết đâu có nghĩa là chấm dứt mọi sự, ta sẽ trở về như một bắt đầu cho một hành trình mới, sẽ làm nhiều hơn, làm đến chổ rốt ráo không còn gì để làm và đi đến tận cùng nơi không còn chốn nơi để đến. Hãy vui lên và quên đi tất cả. Chỉ có tuệ giác siêu việt mới là cái vốn vô giá. Chúng ta đang và sẽ gặp nhau trong tuệ giác siêu việt này”. Cảm nhận được sự nhắn nhủ sâu sắc của Thầy qua nụ cười, ánh mắt, tôi cố gắng vui, nhưng những giòng cảm xúc thì cứ lại dâng trào, nhất là trong giờ phút Trà tỳ nhục thân Thầy giữa tiếng kinh cầu đầy thanh thoát! Chính những giây phút ấy, hơn lúc nào, tôi chợt nhìn ra được một thật tế đặc hữu: Thân người huyễn hóa, nhưng tình đạo thì thâm viễn mênh mông! Tự biết mình vượt nhưng vẫn chưa tự vượt, tôi sụp lạy trước giác linh Thầy, Thầy Thích Thiện Trì, bậc minh sư cao cả như một trọng kính vô biên.

Nhân ngày Lễ Tiểu Tường của Thầy, trong tâm tình của một người sư đệ, xin chân thành dâng lên Thầy mấy vần thơ quê kệch để thay thế cho nén tâm hương:

Từ cõi vô cùng vào nhân giới

Cửa Không hôm sớm trải lòng ra

Tử sinh một mái chèo lênh láng

Biển Pháp mênh mông trăng hiện đầy

Đùa vui đầu ngọn sóng sanh tử

Tự tại cuối giờ kiếp huyễn sinh

Đi đến cợt cười như gió thoảng

Chòm cây lùm trúc rộn niềm vui

Nguyện mãn quay về quê chốn củ

Tên gọi còn không há lũy cương

Không tánh chân thường siêu giới ngoại

Dạo chơi thơi thảnh cõi vô cùng.

Thích Viên Lý
(viết nhân lễ Tiểu Tường, 15-8-2004)

---o0o---

---o0o---