ĐẠO PHẬT VỚI THẾ KỶ 21
Thích Chánh Lạc
Như gió thổi, như chiêm bao” ...
HoặcNguyễn Gia Thiềutrong“Cung oán ngâm khúc” , ông viết:
Từ chư vị Thánh nhân đến các nhà thơ, các văn hào trên thế giới đều nói lên nỗi khổ của con người, hoặc khổ vì sanh, vì già, vì bệnh, vì chết, vì ân ái chia lìa, vì hận thù áp bức... đã đóng góp thành một kho tàng văn hóa của nhân loại vô cùng phong phú, muôn màu muôn vẻ. Nỗi khổ này trong kinh Pháp hoa, phẩm Thí Dụ, đức Phật nói rằng:“Con người đang sống trong một ngôi nhà lửa” , như sau:
“Nhà cửa cũ nát, xiêu vẹo ; loài chim loài rắn, loài thú đang bay chạy tung hoành, phóng uế nhơ nhớp, thây chết chồng chất, cắn rỉa lẫn nhau, tranh ăn tìm mồi, chạy đi chạy lại...” .Đó là những thí dụ để miêu tả sự ham muốn dục lạc, những điều phiền não tràn ngập của chúng sanh hay của con người, chỉ say mê chỗ nông cạn ở đời, trong tâm không biết tới đạo lý.
“Những trạng thái ham đắm dục lạc như trên, bỗng nhiên ngôi nhà bị lửa bốc cháy. Lửa dữ đốt tất cả mọi thứ, biểu thị cho cái chết của nhân sinh. Cái chết đến với bất cứ người thắng kẻ bại, người sang kẻ hèn. Trong nhà lại có nhiều trẻ nhỏ, không biết sự nguy hiểm, cũng không biết cả lửa cháy, chỉ say đắm vui chơi”. Trẻ nhỏ ở đây biểu thị cho tất cả chúng ta.
Ví dụ trên đây là thực trạng muôn đời của kiếp nhân sinh. Muốn ra khỏi thực trạng khổ đau nguy hiểm ấy chỉ có một con đưòng duy nhất để thoát ra, mà trong kinh nói:“Nhà này chỉ có một cửa, mà lại nhỏ hẹp, con đường ra vào rất khó khăn” . Đó là con đường “Bồ-tát hạnh” . Vì Bồ-tát không có ý tự cứu riêng mình, mà còn muốn cho mọi chúng sanh đều thoát khổ, nên phải thực hiện tinh thần Bồ-tát đạo. Vì con người ai ai cũng có niệm thiện, ai ai cũng có tánh tốt, cho nên ai ai cũng có thể thoát khỏi cái cửa duy nhất nhỏ hẹp này.
Vậy muốn ra khỏi ngôi nhà lửa hiện đang bốc cháy - hành tinh chúng ta đang ở, hầu hết khắp mọi quốc gia trên thế giới - mọi người phải tu theo đạo Bồ-tát, phải phát huy những đức tánh tốt trong mình, phải tập hạnh bố thí, trì giới, tinh tấn, nhẫn nhục, thiền định và trí tuệ.
Tại Việt Nam, trong quá khứ, dưới hai triều đại nhà Lý và nhà Trần, có những vị vua vừa là Thiền sư như vua Trần Thái Tông, từng tuyên bố: “Ta xem Ngai vàng như chiếc giày rách”. Cháu vua Trần Thái Tông là Trần Nhân Tông - vị vua sáng lập ra phái Thiền Tông Việt Nam đầu tiên, gọi là Trúc Lâm Yên Tử. Vua Trần Nhân Tông có làm bài thơ như sau:
Bài thơ này nói lên phong thái tự tại của nhà vua, nghĩa là đối với tính cách vô thường của thế giới khách quan, tâm nhà vua vẫn an nhiên tự tại, bất động. Nó cũng nói lên tư tưởng cơ bản của đạo Phật. Mỗi người đều có tâm giác ngộ, gọi là Phật tánh. Con người sẵn có trí tuệ giác ngộ chói sáng. Như vậy con người không cần phải hướng ra ngoài để tìm hạnh phúc và giác ngộ.
Thiền sư Lâm Tế nói:“Hướng ngoại tác công phu, tổng thị ngoan si hán”, nghĩa là: hướng ngoại mà tu hành là kẻ si mê. Con người trong thời hiện đại đang tự đánh mất “con người thật của mình” , chạy theo cái giả dối, thèm muốn điên đảo, không bao giờ có thể thỏa mãn. Trong thời đại văn minh như hiện nay, con người có đời sống vật chất rất cao, rất phong phú, nhưng đời sống tinh thần thì lại bị dao động, thiếu thốn, mất thăng bằng. Con người hiện đại đang đánh mất con người thật của mình, chạy theo cái giả dối. Đối với những người luôn khao khát, thèm muốn điên đảo, không bao giờ có thể thỏa mãn ; với một tâm lý như vậy rất dễ đưa nhiều người đi vào con đường ma túy, hay đến các bệnh viện tâm thần, có khi đi đến tự sát.
Đạo Phật luôn luôn đề cao an lạc và hạnh phúc tinh thần, một đời sống đạo đức cao đẹp, một sự giác ngộ và giải thoát. Đạo Phật khuyên mọi người nên trở về với con người thật của chính mình, với“bản lai diện mục”của mình, hài hòa với xã hội, với thiên nhiên, hài hòa giữa thân và tâm, giữa từ bi và trí tuệ. Đạo Phật xác nhận: mọi người đều có thể thành tựu một nội tâm hài hòa, an lạc như thế nếu biết làm theo lời Phật dạy, là có đủ Giới hạnh, Thiền định và Trí tuệ. Đó là đời sống trung đạo của đạo Phật vậy.
Nếu làm được như vậy là chúng ta biến đổi kỷ nguyên 21 này thành một kỷ nguyên của con người hạnh phúc.
Đức Phật dạy: “Chiến thắng ba ngàn quân địch không bằng tự chiến thắng mình. Tự thắng mình là chiến công oanh liệt nhất” .
THÍCH CHÁNH LẠC
Chùa Hải Đức – Nha Trang.
---o0o---
Vi tính: Ngọc Sương
Trình bày: Nhị Tường