Quyển Thứ 384: Hội thứ nhất Phẩm Các Pháp Bình Đẳng thứ 69-2

Kinh Đại Bát Nhã Ba La Mật Đa

Quyển Thứ 384: Hội thứ nhất Phẩm Các Pháp Bình Đẳng thứ 69-2

Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm

Nguồn: Hòa Thượng Thích Trí Nghiêm

Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện thưa với Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu tất cả pháp đều như hoá ấy, các biến hoá kia đều vô thật sắc, cũng vô thật thọ tưởng hành thức. Các biến hoá kia đều vô thật nhãn xứ, cũng vô thật nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ. Các biến hoá kia đều vô thật sắc xứ, cũng vô thật thanh hương vị xúc pháp xứ. Các biến hoá kia đều vô thật nhãn giới, cũng vô thật nhĩ tỷ thiệt thân ý giới. Các biến hoá kia đều vô thật sắc giới, cũng vô thật thanh hương vị xúc pháp giới. Các biến hoá kia đều vô thật nhãn thức giới, cũng vô thật nhĩ tỷ thiệt thân ý thức giới. Các biến hoá kia đều vô thật nhãn xúc, cũng vô thật nhĩ tỷ thiệt thân ý xúc. Các biến hoá kia đều vô thật nhãn xúc làm duyên sanh racác thọ, cũng vô thật nhĩ tỷ thiệt thân ý xúc làm duyên sanh ra các thọ. Các biến hoá kia đều vô thật địa giới, cũng vô thật thủy hỏa phong không thức giới. Các biến hoá kia đều vô thật nhân duyên, cũng vô thật đẳng vô gián duyên, sở duyên duyên, tăng thượng duyên . Các biến hoá kia đều vô thật các pháp theo duyên sanh ra. Các biến hoá kia đều vô thật vô minh, cũng vô thật hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sanh lão tử sầu thán khổ ưu não. Các biến hoá kia đều vô thật pháp thế gian, cũng vô thật pháp xuất thế gian. Các biến hoá kia đều vô thật pháp hữu lậu, cũng vô thật pháp vô lậu. Các biến hoá kia đều vô thật pháp hữu vi, cũng vô thật pháp vô vi. Các biến hoá kia đều vô thật pháp tạp nhiễm, cũng vô thật pháp thanh tịnh. Các biến hoá kia đều vô thật luân hồi năm thú sanh tử, cũng vô thật giải thoát năm thú sanh tử. Làm sao Bồ tát Ma ha tát đối các hữu tình có dụng thắng sĩ?

Phật bảo: Thiện Hiện! Ý ông hiểu sao? Các Bồ tát Ma ha tát khi xưa hành đạo Bồ tát, vả thấy hưu tình khá thoát địa ngục, bàng sanh, quỷ giới, người, trời, các thú chăng? Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Chẳng thấy. Bạch Thiện Thệ! Chẳng thấy.

Phật bảo: Thiện Hiện! Như vậy, như vậy. Các Bồ tát Ma ha tát khi xưa hành đạo Bồ tát chẳng thấy hữu tình khá thoát ba cõi. Vì cớ sao? Thiện Hiện! Các Bồ tát Ma ha tát đối tất cả pháp biết thấy thông suốt đều như huyễn hóa, đều chẳng phải có thật.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu Bồ tát Ma ha tát đối tất cả pháp biết thấy thông suốt đều như huyễn hóa, đều chẳng có thật. Bồ tát Ma ha tát vì việc gì mà tu hành bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, bát nhã Ba la mật đa? Vì việc gì mà tu hành bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định? Vì việc gì mà tu hành bốn niệm trụ, bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lưc, bảy đẳng giác chi, tám thánh đạo chi? Vì việc gì mà tu hành không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn? Vì việc gì mà tu hành tám giải thoát, tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ? Vì việc gì mà tu hành tất cả đà la ni môn, tất cả tam ma địa môn? Vì việc gì mà tu hành Cực hỷ địa, Ly cấu địa, Phát quang địa, Diệm huệ địa, Cực nan thắng địa, Hiện tiền địa, Viễn hành địa, Bất động địa, Thiện huệ địa, Pháp vân địa? Vì việc gì mà tu hành năm nhãn, sáu thần thông? Vì việc gì mà tu hành Phật mười lực, bốn vô sở uý, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả mười tám pháp Phật bất cộng? Vì việc gì mà tu hành pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xả? Vì việc gì mà tu hành nt nhất thiết trí, đạo rướng trí, nhất thiết tướng trí? Vì việc gì mà tu hành tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát? Vì việc gì mà tu hành chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề? Vì việc gì mà tu hành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật?

Phật bảo: Thiện Hiện! Nếu các hữu tình đối tất cả pháp năng tự rõ biết đều như huyễn hóa, đều chẳng thật có, thời Bồ tát Ma ha tát chẳng nên vô số kiếp vì các hữu tình hành đạo Bồ tát. Bởi các hữu tình đối tất cả pháp tự chẳng năng biết đều như huyễn hóa, đều chẳng phải thật có. Vậy nên, Bồ tát Ma ha tát ở vô số kiếp vì các hữu tình hành đạo Bồ tát.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát đối tất cả pháp chẳng như thật biết đều như huyễn hóa, đều chẳng thật có, thời chẳng ưng vô số kiếp, vì các hữu tình tu hạnh Bồ tát thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật. Vì Bồ tát Ma ha tát đối tất cả pháp như thật rõ biết đều như huyễn hóa, đều chẳng thật có, nên vô số kiếp vì các hữu tình tu hạnh Bồ tát thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu Nếu tất cả các pháp như mộng, như huyễn, như vang, như tượng, như bóng sáng, như ánh nắng, như việc biến hóa, như thành quách tầm hương, hữu tình được hóa trụ ở chổ nào? Các Bồ tát Ma ha tát hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu cứu vớt khiến ra?

Phật bảo: Thiện Hiện! Hữu tình được hóa trụ ở danh tướng, hư dối phân biệt. Các Bồ tát Ma ha tát hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu từ danh tướng hư dối phân biệt kia cứu vớt khiến ra.

Cụ thọ Thiện Hiện lại thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Sao gọi là danh? Sao gọi là tướng?

Phật nói: Thiện Hiện! Danh đều là khách, đều là giả lập, đều thuộc thi thiết. Nghĩa là đây danh sắc, đây danh thọ thưởng hành thức. Đây danh nhãn xứ, đây danh nhĩ tỷ thiệt thân ý xứ. Đây danh sắc xứ, đây danh thanh hương vị xúc pháp xứ. Đây danh nhãn giới, đây danh nhĩ tỷ thiệt thân ý giới. Đây danh sắc giới, đây danh thanh hương vị xúc pháp giới. Đây danh nhãn thức giới, đây danh nhĩ tỷ thiệt thân ý thức giới. Đây danh nam, đây danh nữ. Đây danh tiểu, đây danh đại. Đây danh địa ngục, đây danh bàng sanh, đây danh quỷ giới, đây danh người, đây danh trời. Đây danh pháp thế gian, đây danh pháp xuất thế gian. Đây danh pháp hữu lậu, đây danh pháp vô lậu. Đây danh pháp hữu vi, đây danh pháp vô vi. Đây danh quả Dự lưu, đây danh quả Nhất lai, Bất hoàn, A la hán, đây danh Độc giác Bồ đề. Đây danh tất cả hạnh Bồ tát Ma ha tát. Đây danh chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề. Đây danh dị sanh, đây danh Thanh văn, đây danh Độc giác, đây danh Bồ tát, đây danh Như Lai.

Thiện Hiện! Tất cả danh nhu thế thảy đều giả lập để nêu các nghĩa, thi thiết các danh, nên tất cả danh đều chẳng thật có. Các pháp hữu vi cũng chỉ có danh. Do đây vô vi cũng chẳng thật có, ngu phu dị sanh với trong vọng chấp. Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa với phương tiện khéo léo dạy khiến xa lìa với các lời như sau: Danh là do phân biệt vọng tưởng khởi ra, cũng là các duyên hòa hợp giả lập. Các ngươi chẳng nên với trong chấp trướcdanh vô thật sự, tự tánh là không. Chẳng phải kẻ có trí chấp trước không pháp. Như vậy, Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, phương tiện khéo léo vì các hữu tình thuyết pháp lìa danh. Thiện Hiện! Đấy gọi là danh.

Sao gọi là tướng? Thiện Hiện! Tướng có hai thứ, ngu phu dị sanh với trong ấy chấp đắm. Những gì là hai? Một là sắc tướng, hai là vô sắc tướng.

Sao gọi làsắc tướng? Thiện Hiện! Các sắc sở hữu hoặc quá khứ, hoặc vị lai, hoặc hiện tại, hoặc nội, hoặc ngoại, hoặc thô, hoặc tế, hoặc thắng, hoặc liệt, hoặc xa, hoặc gần, với trong các không pháp giây lát ngắn đây, ngu phu dị sanh phân biệt chấp đắm, đấy gọi sắc tướng.

Sao gọi làvô sắc tướng? Thiện Hiện! Nhgĩa là trong các pháp sở hữu vô sắc, ngu phu dị sanh phân biệt chấp đắm lấy tướng sanh các phiền não, đây gọi là vô sắc tướng.

Bồ tát Ma ha tát khi hánh Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, phương tiện khéo léo dạy các hữu tình xa lìa hai tướng ấy, lại dạy an trụ trong cõi vô tướng. Dù dạy an trụ trong cõi vô tướng mà chẳng cho kia trụ chấp hai bên, rằng đây là tướng, đây là vô tướng. Như vậy, Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, phương tiện khéo léo khiến các hữu tình xa lìa các tướng trụ cõi vô tướng mà chẳng chấp đắm.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu tất cả các pháp chỉ có danh tướng, bấy nhiêu danh tướng đều là giả lập phân biệt khởi ra, tánh chẳng thật có, làm sao Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu đối các thiện pháp năng tự tăng tiến, cũng năng khiến người tăng tiến thiện pháp. Do thiện pháp mình được tăng tiến mới năng khiến các địa lần lữa tăng tiến viên mãn, cũng năng an lập các loại hữu tình, tùy kia sở ưng được quả tam thừa.

Phật nói: Thiện Hiện! Nếu trong các pháp có chút thật sự, chẳng chỉ giả lập các danh tướng ấy, thời Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu lẽ đối thiện pháp chảng tự tăng tiến được, cũng chẳng khiến người tăng tiến thiện pháp. Thiện Hiện! Vì trong các pháp không chút thật sự, chỉ có giả lập các danh và tướng. Vậy nên, Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn bát nhã Ba la mật đa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn tĩnh lự Ba la mật đa.đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn tịnh tiến Ba la mật đa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn an nhẫn Ba la mật đa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn tịnh giới Ba la mật đa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn bố thí������ la mật đa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn bốn niệm trụ, bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lưc, bảy đẳng giác chi, tám thánh đạo chi. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn nội không, ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô thế không, tán không, vô biến dị không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn chơn như, pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn khổ tập diệt đạo thánh đế. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn tám giải thoát, tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn tất cả đà la ni môn, tất cả tam ma địa môn. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn Cực hỷ địa, Ly cấu địa, Phát quang địa, Diệm huệ địa, Cực nan thắng địa, Hiện tiền địa, Viễn hành địa, Bất động địa, Thiện huệ địa, Pháp vân địa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn năm nhãn, sáu thần thông. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn Phật mười lực, bốn vô sở uý, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xa. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn nhất thiết trí, đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí. Đem vô tướng làm phương tiện năng viên mãn đối các thiện pháp, cũng năng khiến người viên mãn thiện pháp. Như vậy, Thiện Hiện! Vì tất cả các pháp không chút thật sựﬠchỉ có giả lập các danh và tướng. Các Bồ tát Ma ha tát với trong đó chẳng khởi điên đảo chấp trước, đối các thiện pháp năng tự tăng tiến, cũng năng khiến người tăng trưởng thiện pháp.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu trong các pháp có tướng thật pháp lượng chừng đầu lông ấy, thời Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, dt đối tất cả pháp chẳng ưng giác biết vô tướng, vô niệm, cũng vô tác ý, vô lậu tánh rồi, chứng được Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề, an lập hữu tình nơi pháp vô lậu. Vì sao? Thiện Hiện! Vì các pháp vô lậu đều vô tướng, vô niệm, vô tác ý vậy. Như vậy, Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi hành Bát nhã Ba la mật đa thẳm sâu, an lập hữu tình nơi pháp vô lậu mới gọi là chơn thật nhiêu ích cho người.

Khi ấy, cụ thọ Thiện Hiện thưa với Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Nếu tất cả các pháp thật tánh vô lậu, vô tướng, vô niệm, cũng vô tác ý. Duyên nào Thế Tôn thường nói như vầy: Đây là pháp thế gian, đây là pháp xuất thế gian; đây là pháp hữu lậu, đây là pháp vô lậu; đây là pháp hữu vi, đây là pháp vô vi; đây là pháp hữu tội, đây là pháp vô tội; đây là pháp hữu tranh, đây là pháp vô tranh; đây là pháp lưu chuyển, đây là pháp hoàn diệt; đây là pháp cộng, đây là pháp bất cộng; đây là pháp Thanh văn, đây là pháp Độc giác; đây là pháp Bồ tát, đây là pháp Như Lai ư?

Phật bảo: Thiện Hiện! Nơi ý hiểu sao? Pháp thế gian thảy cùng vô tướng thảy vô lậu pháp tánh hãy có khác chăng? Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Chẳng khác. Bạch Thiện Thệ! Chẳng khác.

Phật bảo: Thiện Hiện! Nơi ý hiểu sao? Pháp Thanh văn thảy cùng vô tướng thảy vô lậu pháp tánh hãy có khác chăng? Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Chẳng khác Bạch Thiện Thệ! Chẳng khác.

Phật bảo: Thiện Hiện! Pháp thế gian thảy đâu chẳng tức là vô tướng niệm thảy vô lậu pháp tánh? Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Như vậy. Bạch Thiện Thệ! Như vậy.

Phật bảo: Thiện Hiện! Hoặc quả Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A la hán, Độc giác Bồ đề, pháp Bồ tát Ma ha tát, hoặc chư Phật Vô thượng Chánh đẳng Bồ đề đâu chẳng tức vô tướng niệm thảy vô lậu pháp tánh? Thiện Hiện đáp rằng: Bạch Thế Tôn! Như vậy. Bạch Thiện Thệ! Như vậy.

Phật bảo: Thiện Hiện! Do nhân duyên đây nên biết tất cả pháp đều là vô tướng thảy.

Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát khi học tất cả pháp đều là vô tướng, vô niệm, vô tác ý thường hay tăng ích thiện pháp sở hành. Chỗ gọi bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, bát nhã Ba la mật đa. Hoặc bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Hoặc bốn niệm trụ, bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lưc, bảy đẳng giác chi, tám thánh đạo chi. Hoặc nội không, ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô thế không, tán không, vô biến dị không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không. Hoặc chơn như, pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, bất biến dị tánh, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới. Hoặc khổ tập diệt đạo thánh đế. Hoặc không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn. Hoặc tám giải thoát, tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ. Hoặc tất cả đà la ni môn, tất cả tam ma địa môn. Hoặc Cực hỷ địa, Ly cấu địa, Phát quang địa, Diệm huệ địa, Cực nan thắng địa, Hiện tiền địa, Viễn hành địa, Bất động địa, Thiện huệ địa, Pháp vân địa. Hoặc năm nhãn, sáu thần thông. Hoặc Phật mười lực, bốn vô sở uý, bốn vô ngại giải, mười tám pháp Phật bất cộng. Hoặc đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả. Hoặc pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xả. hoặc nhất thiết trí, đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí. Các pháp như thế thảy đều là Phật pháp, đều do vô học, vô tướng, vô niệm, vô tác ý mà được tăng ích. Vì sao? Thiện Hiện! Bồ tát Ma ha tát ngoại trừ không, vô tướng, vô nguyện giải thoát môn lại không còn pháp yếu nào Bồ tát Ma ha tát cần phải học. Vì sao? Thiện Hiện! Vì ba môn thoát năng nhiếp tất cả diệu thiện pháp vậy. Vì cớ sao? Thiện Hiện! Không giải thoát môn quán tất cả pháp tự tướng đều không. Vô tướng giải thoát môn quán tất cả pháp xa lìa các tướng. Vô nguyện giải thoát môn quán tất cả phápxa lìa sở nguyện. Do ba môn trên đây năng nhiếp tất cả thiện pháp thù thắng; lìa ba môn trên đây, chỗ đáng tu tập thiện pháp thù thắng chẳng sanh trưởng vậy.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát năng học ba giải thoát môn như thế thờinăng học năm uẩn, cũng năng học mười hai xứ. Cũng năng học mười tám giới. Cũng năng học sáu giới. Cũng năng học bốn thánh đế. Cũng năng học bốn duyên. Cũng năng học các pháp theo duyên sanh ra. Cũng năng học mười hai duyên khởi. Cũng năng học nội không, ngoại không, nội ngoại không, không không, đại không, thắng nghĩa không, hữu vi không, vô vi không, tất cánh không, vô thế không, tán không, vô biến dị không, bổn tánh không, tự tướng không, cộng tướng không, nhất thiết pháp không, bất khả đắc không, vô tánh không, tự tánh không, vô tánh tự tánh không. Cũng năng học chơn như, pháp giới, pháp tánh, bất hư vọng tánh, bất biến dị tánh, bình đẳng tánh, ly sanh tánh, pháp định, pháp trụ, thật tế, hư không giới, bất tư nghì giới. Cũng năng học bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tiến, tĩnh lự, bát nhã, phương tiện thiện xảo, diệu nguyện, lực trí Ba la mật đa. Cũng năng học Cực hỷ địa, Ly cấu địa, Phát quang địa, Diệm huệ địa, Cực nan thắng địa, Hiện tiền địa, Viễn hành địa, Bất động địa, Thiện huệ địa, Pháp vân địa. Cũng năng học bốn niệm trụ, bốn chánh đoạn, bốn thần túc, năm căn, năm lưc, bảy đẳng giác chi, tám thánh đạo chi. Cũng năng học bốn tĩnh lự, bốn vô lượng, bốn vô sắc định. Cũng năng học tám giải thoát, tám thắng xứ, chín thứ đệ định, mười biến xứ. Cũng năng học tất cả đà la ni môn, tất cả tam ma địa môn. Cũng năng học năm nhãn, sáu thần thông. Cũng năng học Như Lai mười lực, bốn vô sở uý, bốn vô ngại giải, đại từ, đại bi, đại hỷ, đại xả, mười tám pháp Phật bất cộng. Cũng năng học pháp vô vong thất, tánh hằng trụ xả. Cũng năng học nt nhất thiết trí, đạo tướng trí, nhất thiết tướng trí. Cũng năng học thành thục hữu tình, nghiêm tịnh cõi Phật. Cũng năng học bao nhiêu vô lượng vô biên Phật pháp.

Bấy giờ, cụ thọ Thiện Hiện thưa Phật rằng: Bạch Thế Tôn! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa năng học năm uẩn? Phật bảo: Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa, như thật biết sắc thọ tưởng hành thức đấy là năng học năm uẩn.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc tướng, như thật biết sắc sanh, như thật biết sắc diệt, như thật biết sắc chơn như. Đấy là như thật biết sắc.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc tướng? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc có lỗ rốt ráo, có hở rốt ráo, giống như nước bọt tánh chẳng bền chắc. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết sắc tướng.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc sanh? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc đến không từ đâu, đi không chỗ đến. Dù không đến không đi mà tương ưng sanh pháp. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết sắc sanh.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc diệt? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc đến không từ đâu, đi không chỗ đến. Dù không đến không đi mà tương ưng pháp diệt. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết sắc diệt.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc chơn như. Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết sắc chơn như vô sanh vô diệt, vô lai vô khứ, vô nhiễm vô tịnh, vô tăng vô giảm, thường như tánh nó chẳng hư dối, chẳng biến đổi nên gọi là chơn như. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết sắc chơn như.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ tướng, như thật biết thọ sanh, như thật biết thọ diệt, như thật biết thọ chơn như. Đấy là như thật biết thọ.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ tướng? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ rốt ráo như ung thư, rốt ráo như mũi tên, giống như bọt nổi, hư ngụy chẳng thật, chóng sanh, chóng diệt. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết thọ tướng.

Thiện Hiện! Sao là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ sanh? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ đến không từ đâu, đi không chỗ đến. Dù không đến không đi mà tương ưng sanh pháp. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết thọ sanh.

Thiện Hiện! Sao gọi là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ diệt? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ đến không từ đâu, đi không chỗ đến. Dù không đến không đi mà tương ưng thọ diệt. Thiện Hiện! Đấy gọi là như thật biết thọ diệt.

Thiện Hiện! Sao gọi là Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ chơn như? Thiện Hiện! Nếu Bồ tát Ma ha tát khi tu hành Bát nhã Ba la mật đa như thật biết thọ chơn như vô sanh vô diệt, vô lai vô khứ, vô nhiễm vô tịnh, vô tăng vô giảm, thường như tánh no,