Lời tựa

Lời tựa

Mười năm đầu của thế kỷ XXI đã đi qua, nền văn minh khoa học kỹ thuật đã đạt đến tầm cao khó tưởng tượng, từ vi mô đến vĩ mô, từ nhân sinh đến vũ trụ, thậm chí muốn đoạt quyền tạo hóa. Tuy nhiên, bên cạnh sự tiến bộ vượt bậc của đời sống vật chất là sự xuất hiện đây đó tình trạng tha hóa xuống cấp của đạo đức. Con người dễ dàng trở thành nạn nhân của nhau, dễ dàng sát phạt nhau trong mọi lĩnh vực của đời sống. Con người trở nên ích kỷ, sẵn sàng gây hại cho người, cho vật, cho môi trường xung quanh để phục vụ lợi ích riêng mình.

Trong những cơn bỉ cực ấy, con người có lúc giật mình nhìn lại, nhận ra sự mong manh của kiếp sống và tính vô thường giả hợp của vạn pháp. Lương tri nhân loại được đánh thức, con người thấy rõ cần phải chung tay xây dựng và bảo vệ ngôi nhà thế giới. Và khi con người bắt đầu chán ghét chiến tranh phá hoại thì hòa bình hữu nghị bắt đầu được cổ vũ. Con người ngày càng có khuynh hướng tìm đến con đường đạo đức tâm linh, tìm về những phương pháp thoát khổ. Giáo lý Đạo Phật vừa mang tính khoa học phù hợp với trình độ nhận thức của con người hiện đại, vừa mang tính hòa bình đáp ứng lòng khát khao an lạc hạnh phúc, ngày càng được nghiên cứu, tôn vinh và thực hành.

Suốt bốn mươi chín năm hoằng pháp, Đức Phật đã giải bày cặn kẽ về mọi uẩn khúc trong tâm chúng sanh, về nguồn gốc của khổ lụy, về nguyên nhân của sinh tử. Ngài đã giới thiệu những phương pháp xuất ly phiền não, đồng thời truyền trao tấm bản đồ của kho tàng tâm địa vô giá, mà nếu khám phá và sử dụng được, chúng sanh có cơ hội thoát khỏi luân hồi tam giới.

Những người tu Phật luôn lấy trí tuệ làm sự nghiệp chung thân, nhưng không quên lập hạnh lợi tha tùy duyên hóa độ người, không thể lẫn tránh trần gian đau khổ mà mưu tìm chân trời hạnh phúc cho riêng mình. Bởi vì, hạnh phúc chỉ hình thành từ sự chuyển hóa hạt giống khổ đau, sự thiết lập tịnh độ chỉ có nền móng ngay thế gian ô trược, muốn thành tựu trí giác bồ đề cũng không thể lìa thế gian này mà có được. Đạo Phật đi vào cuộc đời, mang lợi ích cho chúng sanh vạn loại, vừa khế lý vừa khế cơ, vừa có tính minh triết lại vừa mang tính bình dân phổ cập. Khế lý vì lời dạy của Đức Phật phù hợp với chân lý tuyệt đối, dù thời gian thay đổi hay không gian biến dịch; khế cơ vì thích ứng mọi căn cơ trình độ, mọi giai cấp hay tầng lớp xã hội. Giáo lý Phật đà có tính minh triết vì phát xuất từ chỗ thấy biết như thật, nhận rõ bản chất của thực tại; mặt khác lại có nhiều phương tiện thiện xảo nên không hề xa lạ với quần chúng bình dân, đáp ứng được nhu cầu tín ngưỡng phổ cập.

Thông điệp của Đức Bổn Sư tuyên thuyết từ hơn hai mươi lăm thế kỷ, đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Đó là thông điệp về sự tỉnh thức, về trí tuệ siêu tuyệt và về lòng từ bi nhân ái. Tỉnh thức là hiểu rõ vị trí của cá nhân trong đời sống tập thể, sự liên hệ hỗ tương giữa mình và thế giới xung quanh. Trí tuệ là thấu suốt lý vô thường duyên sinh của vạn pháp, nhận ra và hằng sống với tự tánh bản lai. Từ bi là tình thương không chiếm hữu, không biên giới, không chấp ngã - pháp, mang tính bình đẳng trong quan hệ giữa người với người, giữa người với vật và cả với môi trường sinh thái. Bằng thông điệp ấy, Đạo Phật đến nơi nào cũng mang lại bình an phúc lạc, như trận mưa đầu mùa sau những tháng ngày khô hạn, thấm sâu vào lòng đất tâm của mỗi người, dần dần đâm chồi nẩy lộc, rồi đơm hoa kết trái. Trong suốt chiều dài gần hai mươi sáu thế kỷ truyền bá, Đạo Phật không bao giờ dùng đến giáo quyền hay vũ lực, không bao giờ gây thù oán đau thương cho bất cứ ai, mà luôn uyển chuyển hòa hợp với phong tục tập quán bản địa, khéo léo tiếp cận hóa độ tất cả những người hữu duyên. Chính vì thế, Phật giáo được Liên Hiệp Quốc công nhận là tôn giáo hòa bình, ngày Phật đản hàng năm được tổ chức như ngày lễ hội của toàn thế giới, Đức Bổn Sư được tôn vinh là bậc Thầy dẫn đường, là vĩ nhân của nhân loại.

Trong tập sách này, ngoài những bài viết đề cao giá trị tinh thần và tâm linh của Đạo Phật, chúng tôi còn giới thiệu về những giáo lý cơ bản. Những vấn đề này tuy chúng ta thường nghe hiểu, nhưng đó chính là nền móng tối cần thiết cho tòa lâu đài Phật pháp, phát xuất từ kim khẩu Đức Bổn Sư. Nếu không hiểu thấu đáo ý nghĩa sâu xa của nền móng cơ bản, chúng ta không thể có cái nhìn đúng đắn về nhân sinh quan và vũ trụ quan của Đạo Phật. Rồi từ đó, chúng ta dễ tôn sùng Đức Phật như một thần linh ban phước giáng họa, hoặc hạ thấp giá trị của Đạo Phật như một tôn giáo thần quyền đầy dị đoan mê tín. Đức Phật đã từng tuyên bố: “Tin ta mà không hiểu ta tức phỉ báng ta”. Những người con Phật chúng ta không nên kính ngưỡng Ngài như một Đấng Giáo Chủ đầy quyền năng mà như một Bậc Đạo Sư - vị Thầy dẫn đường. Con đường giác ngộ giải thoát Ngài đã đi và đã đến đích, con đường ấy vẫn luôn rộng mở. Chỉ cần chúng ta quyết tâm cất bước, quyết tâm vượt mọi gian truân thử thách, thì nhất định có ngày chúng ta cũng sẽ đạt đến mục tiêu cuối cùng.

Chư Phật, Bồ tát thị hiện khắp chốn, giáo hóa chúng sanh không hề gián đoạn, cũng chỉ với bản nguyện duy nhất là giúp chúng sanh đạt được mục tiêu tối thượng ấy mà thôi. Thế thì, mang nặng cái ơn khó đền ấy của các Ngài, chúng ta phải làm gì để ánh sáng chánh pháp luôn được chiếu soi trong vạn nẻo đường đời, giáo lý nhân bản của Đức Bổn Sư luôn được xương minh, đạo lý từ-bi-hỷ-xả được mỗi người dùng làm phương châm xử thế, để hành tinh xanh của chúng ta khỏi bị đe dọa bởi những tham vọng si mê của con người? Câu hỏi ấy, mỗi người chúng ta nên tự đặt ra và tự trả lời.

Thiền viện Trúc Lâm Viên Ngộ

Phan Rang - Ninh Thuận

Mùa an cư - PL. 2554

Thích Thông Huệ