- Cáo Bạch Tang Lễ
- Tiểu Sử cố Hòa Thượng Thích Minh Tâm (Chủ Tịch Hội Đồng Điều Hành GHPGVNTN Âu Châu)
- Chân dung HT Minh Tâm
- Chương trình Tang Lễ
- Ban Tổ Chức Tang Lễ
- Điện Thư Phân Ưu
- Video: Hình ảnh cuối cùng của HT Minh Tâm
- Video: Phỏng vấn HT Minh Tâm
- Đài RFI Việt ngữ đưa tin
- Pháp ngữ của HT Minh Tâm
- Hình ảnh Chùa Khánh Anh
- Hình ảnh lễ tang HT Thích Minh Tâm (1940-2013)
- Điện Thư Phân Ưu
- Điếu văn của GH Canada
- Liễn đối tưởng niệm
- Video: Lễ Tưởng Niệm 50 Năm BT Quảng Đức
- Điện Thư Phân Ưu của Pháp Bảo Tự Viện
- Điện Thư Phân Ưu của Tu Viện Quảng Đức
- Tưởng niệm HT Minh Tâm
- Kính tiễn Ôn Minh Tâm
- Lễ Truy Niệm HT Minh Tâm tại Hoa Kỳ
- Hành trạng Hòa Thượng Thích Minh Tâm
- Kính Bái Cao Tăng (Thiện Thông)
- Điện Thư Phân Ưu (HĐGP Úc Châu)
- Nhớ Thầy (T. Nguyên Kim)
- Khóc Thầy (Tâm Tú)
- Nhạc phẩm:Bài Thơ Dâng Người
- Nhạc phẩm: Kính Lạy Giác Linh Thầy
- Nhạc phẩm: Khóc Thầy
- Nhạc phẩm: Bài Thơ Dâng Thầy
- Nhạc phẩm: Còn Đâu Bóng Thầy
- Nhạc phẩm: Trọn Nghĩa Ơn Thầy
- Nhạc phẩm: Tiễn Bước Về Tây
- Nhạc phẩm: Xin Thầy quay lại
- HT Minh Tâm thăm TV Quảng Đức
- Thư mời viết bài về HT Minh Tâm
- Nhớ Ôn Minh Tâm (Phan Nguyễn)
- Chùa Kim Liên viếng Giác Linh HT
- Tưởng Niệm HT Thích Minh Tâm (bài viết của HT.Như Điển, do Phật tử Quảng An và Diệu Danh diễn đọc)
- Minh Tâm Phổ Chiếu (T.Minh Tuệ)
- Chiếc Mũ Len (Thích Thiện Hiền)
- Kính lạy Giác Linh Ôn (TN Giới Định)
- Phần Tư Thế Kỷ Tu Học (Thiện Giới)
- Cảm niệm Ân Sư (Môn đồ pháp quyến)
- Bậc Đại Sĩ Pháp Phái Liễu Quán
- Đôi lời cảm niệm
- Tâm Hạnh Viên Dung (T. Minh Tuệ)
- Sự chết xưa nay có làm ta thức tỉnh
- Còn đâu một bóng áo nâu !
- Trang Nhà Quảng Đức tưởng niệm Ôn
- Video: Lễ Nhập Kim Quan tại Phần Lan
- Thương tiếc Thầy (Diệu Đức)
- Một Thoáng Hương Xưa (T.Nguyên Siêu)
- Câu chuyện một buổi chiều (TT.Phương)
- Kính Ngưỡng Ôn Khánh Anh (Trần Đan Hà)
- Ôn Minh Tâm, Người trồng Sen trên tuyết ( bài viết của Thích Nguyên Tạng, do Phật tử Tường Dinh diễn đọc)
- Người Cha....(Thiện Mẫn)
- Bài pháp cuối cùng
- Phỏng vấn Chư Tôn Đức sau Tang Lễ
- Tưởng niệm Ôn Minh Tâm (T. Phi)
- Điếu văn tưởng niệm (GH Úc Châu)
- Video: Lễ Tang HT Minh Tâm
- Cảm niệm về Ôn Minh Tâm (Tâm Quang)
- Nhân duyên ngắn ngủi (Q.Tịnh)
- Những dòng suy tư (T.Viên Giác)
- Đến, đi bình dị…(T.Hạnh Thức)
- Sư Ông của chúng con (TN.Như Viên)
- Bậc Chân Sư (Quảng An)
- Điếu văn tưởng niệm (GH Âu Châu)
- Nhẫn (Vĩnh Hảo)
- Hình cúng thất thứ 3
- Khóa học Âu Châu, ân tình & thành quả
- Ai Văn Bái Bạch (Viên Huệ)
- Cảm niệm Ân Đức (Chùa Đôn Hậu)
- Thành Kính Niệm Ân
- Thư Cung Thỉnh Lễ Chung Thất
- Những dòng suy tư (T. Viên Giác)
- Tiễn Ôn (T. Nhật Trí)
- Thông Tư Lễ Tưởng Niệm tại Úc Châu
- Tưởng niệm Thầy (thơ của Tâm Tú)
- Ôn Khánh Anh (Thiện Ngộ)
- Những ngày còn lại (T.Như Điển)
- Cơn Dông Giữa Mùa Hạ (T.T.Nhật Hưng)
- Kính tiễn HT Minh Tâm (Thoại Hoa)
- Hai đĩa rau muống (Văn Công Tuấn)
- Những ngày cuối cùng bên Sư Ông (T. Pháp Quang)
- Tưởng nhớ Ôn Khánh Anh (T. Giác Tâm)
- Đã mất rồi bậc xuất trần Đại Sĩ (Phù Vân)
- Vài cảm niệm... (T. Nhất Chân)
- Mảnh Ca Sa Lộng Sương Gió
- Lễ Tưởng Niệm HT Minh Tâm tại Úc Châu
- Bài Thơ Dâng Người (TN. Như Viên)
- Giây phút cuối bên Thầy (Tâm Tú)
- Sen Hồng Xứ Tuyết (Tâm Tú)
- Bản Tin Khánh Anh
- Kính lễ Chung Thất (Quảng An)
- Hình ảnh Lễ Chung Thất
- Hình ảnh xa xưa
- Sư Ông Khánh Anh Trong Ký Ức Tôi
- Lời tưởng niệm cuối (HT Tín Nghĩa)
- Báo Viên Giác tưởng niệm Ôn
- Gương Thầy năm trước (TN Diệu Trạm)
- Thành kính tưởng niệm.. (Tâm Tú)
- Cảm niệm Ân Sư (T. Tịnh Phước)
- Hình ảnh Lễ Bách Nhật Ôn
- Video: Lễ Bách Nhật Ôn Minh Tâm
- Tưởng Niệm HT Minh Tâm (Nguyên Kỉnh)
- Đến Đi vài kỷ niệm về Thầy
- Một năm đã trôi qua (T Minh Tâm)
- Đông ấm trời Âu (TN Đắc Trí)
- Một Bậc Tôn Túc Tại Hải Ngoại
- Ôn Minh Tâm (T Viên Thành)
- Đại Tường Sư Ông (TN Như Viên)
- Vẫn Còn Trong Hoài Niệm
- Nhớ Sư Ông !
- Chùa Khánh Anh sau 30 năm
- Kỷ yếu 20 năm Khóa Tu Học Phật Pháp Âu Châu 1989-2008
- Chỉ Còn Đống Gạch Vụn
- Tưởng nhớ HT Minh Tâm
- Sư Ông Chủ Tịch (Diệu Hoàng)
- Dư Âm Cơn Dông Tố
- Thủ bút của HT Minh Tâm
- Làm việc kiến trúc với Sư Ông
- Đôi dòng kính tưởng niệm HT Minh Tâm
- Hồi ký : 30 năm Chùa Khánh Anh
- Hình với Chư Tôn Đức gần xa
- Một đời vì đạo (thơ)
- Kỷ yếu tưởng niệm HT Minh Tâm
- Tiến trình xây cất Chùa Khánh Anh
- Tưởng Nhớ đến HT Thích Minh Tâm
- Lễ Huý Nhật Hòa Thượng Bổn Sư năm 2017
- Thư Viết Cho Thầy ( Kính dâng lên cố Ân Sư - Hòa Thượng Thích Minh Tâm)
- Cây Tùng Trên Sa Mạc (bài viết của HT Trường Sanh tưởng niệm 10 năm HT Thích Minh Tâm (1940-2013) viên tịch)
Bài viết của TT Thích Tâm Phương
Pt Quảng An diễn đọc
Chiều ngày 8-8-2013 tôi nhận được điện thoại của Hòa Thượng Như Điển từ Đức Quốc điện qua chia sẻ vài tin Phật sự quan trọng cũng như sinh hoạt Phật sự thường nhật của Hòa Thượng. Trong đó Ngài nhấn mạnh: “Hai việc quan trọng nhất mà tôi muốn báo đến Thầy Tâm Phương là 1 vui, 1 buồn. Vui là cuối tháng 9 Đức Đạt Lai Lạt Ma sẽ ghé thăm Chùa Viên Giác, tin hơi buồn là Ông Cụ Minh Tâm của mình yếu quá tôi sợ e không qua nổi. Thầy Tâm Phương ghi số điện thoại này của Ni Sư Diệu Trạm điện qua Phần Lan để thăm Ông Cụ”- “Dạ xin Hòa Thượng đọc số”. Sau khi ghi số phone xong, tôi nói: “Hình như trước đây gần 1 tuần con thấy đâu đó Hòa Thượng có viết vài hàng báo tin là Hòa Thượng Khánh Anh nhập viện vì tim khó thở, rồi sau đó con có thấy hình Hòa Thượng ban đạo từ trong Lễ Bế Mạc Khóa Tu Học Phật Pháp Âu Châu kỳ 25 con cứ ngỡ là Hòa Thượng đã khỏe và về Pháp rồi chứ.” Hòa Thượng Như Điển nói: “Rất tội nghiệp Ông cụ, bệnh như vậy mà Ông cụ ráng xin Bác Sĩ cho ra vài tiếng để cùng vui với quí Thầy, Cô và Phật tử cho viên mãn. Hiện tại Hòa Thượng còn nằm bệnh viện ở Turku Phần Lan.” Tôi cùng HT Như Điển nói thêm vài câu nữa rồi cúp máy.
Tôi bấm số 0011. 33… thì gặp ngay Ni Sư Diệu Trạm, tôi mới nói vài câu thì Ni Sư nhận ra tôi, “Thượng Tọa từ Tu Viện Quảng Đức bên Úc phải không?” Tôi hỏi thăm vài chi tiết cần thiết chung quanh bệnh trạng sức khỏe của Hòa Thượng, thì Ni Sư cho biết: “Về tim thì hiện tại Sư Ông ổn định, nhưng còn về gan và phổi thì có vấn đề, hôm nay Bác sĩ sẽ cho mình biết kết quả, con cũng mới từ Pháp qua, mấy hôm nay có Thầy Pháp Quang, và quý Phật tử tại Phần Lan ở đây lo lắng cho Sư Ông rất chu đáo.”
Tôi hỏi Ni Sư nếu có thể cho tôi xin được hầu chuyện cùng Hòa Thượng vài câu. Ni Sư nói: “Để con mở Speaker lớn lên Thầy cứ nói cho Sư Ông nghe, rồi Sư Ông có nói được thì Sư Ông nói.”
Tôi nói: “Kính lạy Hòa Thượng, con là Tâm Phương đây Hòa Thượng, con mới vừa nhận điện thoại của Hòa Thượng Như Điển báo tin là Hòa Thượng yếu lắm, con liền điện qua thăm HT đây…” - “Cảm ơn Thầy Tâm Phương nhiều lắm…” Tôi nói: “Kính lạy Hòa Thượng, đang trong Mùa Vu Lan tất cả chúng con ở bên Úc và khắp nơi đều khai Kinh Vu Lan Báo Hiếu, chúng con sẽ cầu nguyện cho HT sớm được bình phục và trở về Pháp. Hòa Thượng Như Huệ và tất cả chúng con ở bên Úc hay tin Hòa Thượng bệnh, ai cũng lo lắng lắm…” HT nói: “Cho tôi gởi lời thăm hỏi tất cả”. -“Thôi con để HT nghỉ, con không dám nói lâu làm HT mệt…” và câu nói cuối cùng của Hòa Thượng là: “Cảm ơn Thầy Tâm Phương và quí Thầy bên đó”. Tôi chào Ni Sư Diệu Trạm và cúp máy. Đó là cuộc điện thoại sau cùng từ Tu Viện Quảng Đức, Úc Châu trước giờ HT viên tịch khoảng chừng nửa tiếng đến 45 phút. Sở dĩ tôi ghi lại đôi dòng sự thật đã diễn ra… là muốn nói sự tu hành của bậc chân tu Thiền gia thích tử, sự trải nghiệm của một bậc hành giả Phật gia nhận chân sinh tử vô thường, định tâm, an nhiên, tự tại cho đến giây phút cuối cùng…
Vừa cúp máy xong tôi điện cho Hòa Thượng Quảng Ba, tôi kể lại cuộc điện đàm cùng Hòa Thượng Khánh Anh vừa qua và tôi hỏi vài chi tiết vì HT Quảng Ba là người có mặt tại Khóa Học Phật Pháp Âu Châu kỳ 25 ở Phần Lan mới về. HT Quảng Ba cho biết: “Lần này tôi thấy Ông cụ yếu lắm rồi… Tội nghiệp cho ông Cụ gần 40 năm vất vả quá nhiều với Giáo Hội Âu Châu, bao nhiêu sự thăng trầm vinh nhục cay đắng, làm sao mà kể cho hết sự nhọc nhằn gian lao cực khổ của Ngài.” HT Quảng Ba vừa nói chuyện điện thoại với tôi, vừa làm việc giấy tờ với quí Sư Cô trong chùa nên tôi nói rằng: “Thôi Ngài bận quá tôi ngưng để tôi điện cho TT Nhật Tân”.
Cúp máy HT Quảng Ba thì tôi điện cho TT Nhật Tân liền. (Chúng tôi: HT Quảng Ba, HT Trường Sanh, TT Nhật Tân và TT Tâm Phương vẫn thường xuyên trao đổi những tin tức Phật sự chung trong thân tình Pháp hữu.) Tôi báo cho TT Nhật Tân biết là Hòa Thượng Minh Tâm bệnh cả tuần nay và hơi yếu rồi. TT Nhật Tân nói: “Tôi không hề hay biết”. Tôi nói: “Trong tuần qua tôi có biết tin từ HT Như Điển nhưng tôi chỉ mới vừa điện thoại thăm được Ngài cách đây 15 phút, đây là số điện thoại của Ni Sư Diệu Trạm và Thầy Pháp Quang đang làm thị giả cho Hòa Thượng tại bệnh viện bên Phần Lan”. Sau khi đọc số điện thoại cho TT Nhật Tân ghi, hai chúng tôi nói thêm vài câu nữa rồi cúp máy.
Tôi đi cúng thí thực (Cúng cháo chiều). Nghi thức này, Tu Viện Quảng Đức kể từ ngày 20.6.1990 khi tôi sáng lập ngôi Chùa nhỏ bé cho đến ngày nay, vâng theo lời dạy của Bổn Sư chúng tôi, Hòa Thượng thượng Như hạ Ý, chiều nào huynh đệ Thầy trò Tu Viện Quảng Đức cũng phải thay nhau cúng cháo cho Cô Hồn đều đặn suốt gần 30 năm qua.
Sau khi cúng cháo chiều, làm thêm vài công việc nhỏ, dùng tiểu thực, tôi về phòng. Đang bưng ly trà trên tay thì điện thoại reo lên, tôi đến nghe, đầu dây bên kia Thầy Nguyên Tạng, bào đệ của chúng tôi báo tin là Hòa Thượng Khánh Anh đã viên tịch rồi. Tôi sửng sốt bàng hoàng và theo phản ứng tôi hỏi với giọng rất lớn: “Thầy nói có lộn không? Tôi mới vừa nói chuyện với Hòa Thượng cách đây hơn nửa tiếng, Ngài có mệt nhưng không thể nhanh như vậy…” Tôi bỏ điện thoại chạy xuống văn phòng làm việc của Tu Viện, hỏi lại Thầy Nguyên Tạng là ai báo? Thầy Nguyên Tạng kể lại là đi công việc về thì nhận email của Hòa Thượng Như Điển báo tin và thỉnh cầu khắp nơi cầu nguyện cho HT Minh Tâm đang lâm trọng bịnh… có ghi số phone. Nguyên Tạng đã điện qua gặp Ni Sư Diệu Trạm nói chuyện với Ni Sư được vài câu… thì có Bác Sĩ vào thăm bệnh, Ni Sư xin phép cúp máy để tiếp chuyện Bác sĩ. Ba mươi phút sau đó thì nhận được email của HT Bảo Lạc báo tin là HT Minh Tâm đã viên tịch.
Để kiểm chứng, Thầy Nguyên Tạng lại gọi điện thoại qua NS Diệu Trạm lần nữa, Ni Sư nói trong nghẹn ngào: “Thầy của con tịch rồi Thầy ơi, quý Thầy cầu nguyện cho Thầy con với, xin tri ân cảm tạ quý Thầy trước. Ngài ra đi rất an lành lúc 10 giờ 29 phút sáng, giờ Phần Lan (9 giờ 29 Pháp Quốc)…”
Tin buồn này chỉ trong vòng vài phút, tôi mở máy thì thấy trang nhà Quangduc, Viengiac… và một số email cá nhân như từ Chùa Pháp Bảo, TT Nhật Tân, TT Giác Tín… đều gởi đi rất nhanh… Trong đó, TT Nhật Tân chuyển rộng rãi khẩn báo của HT Pháp Bảo với lời nhắn:
“Kính chuyển, kính mong Chư Sơn góp phần cầu nguyện Giác linh HT, phần Tang Lễ sẽ cập nhật sau”. Mẫu tin này ghi lúc 6:20 pm Úc Châu. Tôi nghĩ rằng tin buồn này lan tỏa cùng khắp, và mang theo sự kính mến tiếc thương bàng hoàng xúc động. Hòa Thượng Trường Sanh từ Tân Tây Lan cũng điện cho tôi liền ngay trong lúc đó, giọng nói của Ngài cũng ẩn chứa sự bàng hoàng đột ngột. Tôi nói: “Hung tin này Hòa Thượng Thích Tánh Thiệt từ Pháp Quốc điện qua báo… thì tin buồn chắc thật 100% rồi Hòa Thượng ơi!”
Hôm nay và giờ này là 3 giờ sáng ngày Chủ Nhật 18.8.13, tôi đang ngồi ghi lại câu chuyện của một buổi chiều đáng nhớ trong tôi với một nỗi buồn vời vợi trong lòng suốt đêm đó, tôi hồi tưởng lại 1 tô mì và một lời khen tặng của Hòa Thượng dành cho tôi. Chuyện xảy ra vào năm 2003 khi Tu Viện Quảng Đức cử hành Đại Lễ Khánh Thành và Đại Hội Bất Thường để Suy Tôn Hòa Thượng Thích Huyền Quang lên ngôi vị Đệ Tứ Tăng Thống. Tu Viện Quảng Đức năm đó đón gần 140 Chư Tôn Thiền Đức Tăng Ni khắp nơi trên thế giới, trong đó có Ngài (Hòa Thượng Thích Minh Tâm). Sau lễ Ngài còn ở lại vài hôm, tôi nhớ có một bữa tôi nấu cho Hòa Thượng 1 tô mì gói với nấm rơm khô từ quê nhà và thêm vài miếng đậu hũ, một dĩa rau cải ngoài vườn, tôi và Hòa Thượng cùng ăn. Hòa Thượng vừa ăn vừa nói: “Chưa bao giờ tôi ăn một tô mì ngon như vậy, Tâm Phương cũng khéo đó chứ!”
Kính thưa quí vị, bây giờ ngồi đây hồi tưởng một vài ký ức hoài niệm kính thương một bậc Cao Tăng kiệt xuất thạch trụ của Thiền gia… nói sao cho hết nguyện lực và hoài bão trên bước đường phụng sự Đạo pháp và Dân tộc của Ngài, từ khi rời quê hương năm 1967 đến nay chưa một lần trở về thăm lại quê nhà. Hòa Thượng Thích Minh Tâm, theo cảm nhận của tôi, Ngài ra đi trong một giai đoạn chưa hoàn thành như ý nguyện của Ngài, nhất là 4 Giáo Hội của 4 Châu: Úc Châu, Mỹ Quốc, Canada và Âu Châu còn đang trong giai đoạn gồng gánh lèo lái con thuyền Bát nhã Chánh Pháp của Như Lai, đã và đang không ngừng bị những người cũng xưng mình là con Phật cùng một số thành phần khác hợp lực, cổ xúy, đang tâm phá nát, trù dập, công kích một cách trầm trọng suốt hơn 7 năm qua.
Thật sự, hơn 7 năm qua nếu không có sự chịu đựng, kham nhẫn và sáng suốt của Hòa Thượng Minh Tâm, Hòa Thượng Như Huệ, Hòa Thượng Trí Chơn, HT Thắng Hoan, HT Bảo Lạc, HT Tín Nghĩa, HT Nguyên Trí, HT Nguyên An và nhiều vị khác nữa thì 4 Giáo Hội Hải Ngoại cũng khó mà đứng vững, trưởng dưỡng Đạo tâm trang nghiêm Giáo Hội đến ngày hôm nay.
Nghĩ đến công việc Phật sự của Ngài còn đang dang dở nhiều lắm… Mới 2 tuần lễ trước tại Tu Viện Quảng Đức chúng tôi đã lên kế hoạch - Năm tới Hòa Thượng khánh thành Khánh Anh phạm vũ đại tự thì Tu Viện Quảng Đức sẽ tổ chức phái đoàn đi tham dự và hành hương Âu Châu một chuyến - Rất nhiều đệ tử đã vui mừng và chuẩn bị rồi. Thế nhưng chỉ 2 tuần sau thì…
Tôi xúc động và vụng về thốt lên trong tôi một lời, như một nguyện thệ với Ngài:
Ngài về cõi Phật Tây Phương
Trang kinh Phật Sự chúng con nguyện thành.
Và làm thành tấm liễn “Thành Kính Đảnh Lễ Tân Viên Tịch Pháp Quốc Khánh Anh, Khai Sơn Đại Tự Hòa Thượng Phương Trượng thượng Minh hạ Tâm Thùy Từ Chứng Giám” để kính viếng Giác Linh Ngài. Sau khi Đại Lễ Vu Lan tại Tu Viện Quảng Đức xong vào ngày 18.8.2013, sáng thứ hai 19.8.13 tôi cùng Hòa Thượng Thích Trường Sanh sẽ đáp chuyến bay đến chùa Khánh Anh, Paris để trực tiếp đảnh lễ Ngài, đồng thời cùng với Chư Tôn Thiền Đức khắp nơi và những người con Phật tại Âu Châu chung lo tham dự Tang Lễ, thành kính tưởng niệm và cung tiễn Kim quan Ngài nhập Lễ Trà Tỳ, phụng thỉnh Giác Linh về Khánh Anh Tổ đường kim vị.
Tác giả tiếp đón HT Minh Tâm viếng thăm Tu Viện Quảng Đức trưa 14-11-2012
Văn Phòng Tu Viện Quảng Đức và trang nhà Quảng Đức của chúng tôi suốt hơn một tuần qua liên tục và dành trọn thời giờ để cập nhật tin tức và hình ảnh Tang Lễ của Ngài. Tính cho đến ngày cung tống kim quan của HT Minh Tâm đến nơi trà tỳ, đã có hơn 10.000 người đến viếng trang tưởng niệm Cố Giác Linh Hòa Thượng Minh Tâm, đó là một trong trang được xem nhiều nhất chỉ trong một thời gian ngắn.
Dù văn tự đơn sơ nhưng tôi muốn ghi lại đôi nét để nhớ về một buổi chiều, câu chuyện ghi đậm trong lòng tôi, nhắc nhở tôi mỗi khi gặp những thăng trầm trên bước đường phụng sự, và cuộc đời của Hòa Thượng Khánh Anh tại Pháp Quốc là một trong những ngọn đèn soi sáng cho tôi hành trì, học hỏi và chiêm nghiệm tự thân trên bước đường phụng sự Đạo Pháp và Dân Tộc.
Thành tâm đảnh lễ Hòa Thượng thượng Minh hạ Tâm thùy từ chứng giám.
Viết tại Tu Viện Quảng Đức, Mùa Báo Hiếu 18.8.2013 PL: 2557
Tỳ Kheo Thích Tâm Phương