Śrīmālā-siṃhanāda-sūtra-vyākhyā
TuệSỹdịch và giảng
GIẢNGLUẬN
THẮNGMAN, NHÂN CÁCH LÝ TƯỞNG
Bằngtấtcả kinh nghiệm phong phú về cuộc sống, bằng tất sựhiểu biết bao la mang đến từ chất liệu của cuộc sống,và với một trái tim luôn luôn rung động trước nỗi thốngkhổ của chúng sinh, bằng tất cả chứng nghiệm tâm linh ấy,cho đến lúc Bồ tát trực nhận ra rằng trong ta tồn tạibất biến Pháp thân của Như Lai; Pháp thân được nhận thứccùng với bốn phẩm tính siêu việt là thường ba-la-mật,lạc ba-la-mật, ngã ba-la-mật, tịnh ba-la-mật; thì cũng chínhlúc ấy Bồ tát tự xác nhận ta là con đích thực của NhưLai, là người thừa kế sự nghiệp của Như Lai.
Rồitừ đó, trở lại với nhận thức thường nghiệm của chúngsinh, Bồ tát cũng xác nhận rằng hạnh phúc là bản chất,là tự thể của Như Lai tạng. Ở đây quy chiếu Như Lai tạngvào tự tánh thanh tịnh. Nói một cách đơn giản tự tâm củamỗi chúng sanh là nguồn hạnh phúc vô biên cho chính đờisống của nó. Hạnh phúc không phải là những cảm nghiệmcó được do đuổi bắt các hưởng thụ từ thế giới bênngoài. Cứu cánh của nhất thừa, hay mục đích cao cả vàcuối cùng của mọi lẽ sống, là sự an lạc, là hạnh phúctuyệt đối chân thật, thì hạnh phúc ấy đã có sẵn tựtâm.
Nhưvậy, triết lý Nhất thừa và Như Lai tạng của Thắng Manđã được xác lập một cách cụ thể; phát xuất từ tâmtình dung tục, từ tâm tư còn vương mắc nhiều hệ lụy.Nhưng cũng chính từ những hệ lụy đó, từ những ràng buộccủa ân ái đời thường đó mà Thánh thai được gieo phôi,được nuôi dưỡng, được chăm sóc với vô cùng thận trọng,với vô cùng trân trọng và yêu thương.
Quátrình nuôi lớn Thánh thai của Bồ tát trải dài theo thờigian và những nhịp sóng trầm luân của sinh tử, và Thánhthai ấy chính là tự tâm của mỗi chúng sanh, được cưu nangngay chính trong tự tâm của mỗi chúng sinh, tự tâm vốn thanhtịnh không ô nhiễm. Với bản chất của tự tâm như vậy,sự ô nhiễm hay không ô nhiễm của nó là điều vượt ngoàikhả năng suy luận của trí tuệ. Nó chỉ có thể được cảmnghiệm bằng tình yêu chân thật, bằng tâm lượng bao dungcủa bà mẹ. Tình yêu đi liền với sự tin tưởng. Ngườicó thể thực hành Bồ tát đạo theo Thắng Man phải là hạngngười có đức tin nhiệt thành và vững chắc. Đức tin còndao động là vì tình yêu chưa sâu đậm. Nơi nào có gốc rễbền chắc của tín tâm, nơi đó được biết là có sự tácđộng của tình yêu.
Gốcrễ tín tâm càng lúc càng bền chặt; tình yêu càng lúc càngtỏa rộng bóng mát. Từ một tâm tư nhỏ hẹp, từ tâm thứcthường nghiệm đuổi bắt hình ảnh hư ảo của thực tại,dần dần được thăng hoa, được chuyển hóa. Thức tự biếnđổi bản chất, chuyển y thành trí tuệ vô phân biệt, thìtình yêu từ những rung động vị kỷ, tự lợi hẹp hòi,cũng được chuyển hóa để trở thành tâm đại bi rộng lớn,như tấm lòng bao dung của mẹ hiền ôm tất cả đàn con trẻdại vào lòng mình.
Nhâncách của Thắng Man, hay sự xác định hạng người có xu hướngnhư thế nào có thể thực hành trọn vẹn Bồ tát đạo theoThắng Man như thế được tìm thấy trong hai chương cuối cùngcủa kinh : «chương xiv. Con đích thực của Như Lai», và «chươngxv. Thắng Man phu nhân sư tử hống.» Chẳng khác nào sư tửcon bị mẹ sẩy thai vào giũa đàn nai; lớn lên cùng be-be vớiđàn nai ngơ ngác. Nhưng khi phát hiện ra nòi giống đích thựccủa mình, sư tử con bắt đầu cất tiếng rống, làm khiếpsợ đàn nai. Từ đó, sư tử con không còn cảm giác mơ hồnhư mất mẹ, tuy bấy giờ không còn mẹ bên cạnh; không còncảm giác mơ hồ như là lạc lõng bơ vơ giũa đàn nai tuy gầnnhưng xa lạ.
Chươngxiv là sự khẳng định của Phật về tín căn như là độnglực chủ yếu của Bồ tát đạo. Trong Chương xv Thắng Manphu nhân triển khai ý nghĩa đó. Phu nhân nói: «Hoặc có thiệnnam hay thiện nữ nào không thể tự mình thấu suốt được,nhưng ngưỡng mộ Thế tôn, tự nghĩ rằng: đây không phảilà cảnh giới của mình, chỉ Phật mới biết được. Đâygọi là những thiện nam hay thiện nữ ngưỡng mộ Như Lai.»
Nóimột cách khác, cảnh giới của Phật thừa vốn cao cả, tuyệtđối, vượt ngoài tầm mức trí tuệ của con người, nhưngbằng vào đức tin nhiệt thành thì có thể nương theo đứctin đó mà bước vào Bồ tát đạo. Thiếu tình yêu và đứctin thì mọi sự nghiệp trên thế gian dù hết sức nhỏ cũnglà điều khó khăn vượt ngòai khả năng, nhưng với một tìnhyêu rộng lớn, với một đức tin kiên cố, thì tất cả khôngcó gì là khó khăn và nặng nhọc cả.
Ýnghĩa này được khai triễn thực tế trong phần kết củakinh. Sau khi đức Phật biến mất khỏi hư không. Thắng Manphu nhân trở vào nội cung, bằng tình yêu mà cảm hóa đượcchồng mình là vua Hữu Xứng, và cũng bằng tình yêu ấy màcảm hóa nhân dân trong phạm vi lãnh thổ của mình, thậm chícon nít mới lên bảy cũng có thể thực hành Bồ tát đạo.
Thếgiới chưa bao giờ thiếu vắng tình mẹ. Nhưng có bao giờBà Mẹ Thắng Man xuất hiện trong đời thường giữa đàncon dại đang lạc đường trong sa mạc sinh tử nóng bỏng này?