05-Người tu Phật phải là kẻ chán đời chăng?

-05-

Người tu Phật phảilà kẻ chán đời chăng?

Có một số ngườimuốn lên án đạo Phật, không biết gì hơn, họ muợn danhtừ "chán đời" gán vào đạo Phật. Thế rồi họ oang oanglên rằng người tu là kẻ "chán đời", đạo Phật là đạo"chán đời"... Phản ứng lại, một số Phật tử nồng nhiệtbênh vực đạo, cực lực phản đối và đính chánh: "Ngườitu là yêu đời..." Chúng ta hãy gạt ngoài tình cảm, lấy lýtrí xét đoán thử người tu Phật phải là "chán đời" không?

Trước ta hãy định nghĩa "chánđời" là thế nào? - Theo nghĩa thông thường mọi người hiểu,"chán đời" là kẻ không bằng lòng xã hội thực tại.

Có hai hạng "chán đời". Một hạng,vì không thỏa mãn tham vọng, bất lực trước cảnh trái nghịchđâm ra chán ghét xã hội. Một hạng vì thấy sự mục nátcủa xã hội, đủ khả năng cải đổi, nên chán cái cũ, xâydựng cái mới. Tỷ dụ: Có một cái nhà mục nát hư ráchvà bẩn thỉu, nắng không có chỗ ẩn, mưa không chỗ đụt,lại hôi hám thối tha. Trong nhà ấy có ba người ở. Ngườithứ nhất thì luời biếng, cho rằng số kiếp đã định,phải sao chịu vậy, rồi cứ đùa giỡn say sưa với cảnhđen tối ấy. Người thứ nhì, mỗi khi bị gió lồng mưa lọtthì chắc lưỡi hít hà, đâm ra căm tức muốn xô cho ngã,đập cho tan cái nhà oan nghiệt này, mà trong tay không có mộtđồng xu, một cây tre, một miếng lá... Người thứ ba nhậnrõ sự khổ sở, sự bẩn thỉu, không cam chịu sống mãi trongcảnh tủi cực này, nhất định thay đổi cái nhà mục nátnhớp nhúa bằng cách dành dụm tiền, tìm vật liệu để xâydựng lại chắc chắn tốt đẹp, cho mình và anh em mình ởkhỏi khổ. Ba anh em trong nhà này, là đại biểu ba hạng ngườitrong xã hội. Người thứ nhất là hạng người chạy theodục lạc, không có một ý niệm gì về cuộc đời cả. Ngườithứ hai là hạng người chán đời, vì không thỏa mãn thamvọng và bất lực. Người thứ ba là hạng người tinh tấn,thấy sự mục nát của xã hội, chán cái cũ, xây dựng cáimới.

Hạng người chạy theo dục lạc:Họ nói là yêu đời, kỳ thật họ chỉ yêu dục lạcmà thôi. Vùi mình trong dục lạc, họ chỉ sống có ngày naymà không có ngày mai. Họ nhìn đời qua lớp sơn bên ngoài,nên say sưa mê mệt. Nếu ai nói cái gì khác hơn sự hưởngdục lạc, họ không ngần ngại gán cho danh từ "chán đờiyếm thế". Ai khuyên họ làm lành lánh dữ, họ chế nhạolà lên mặt "thầy đời". Thấy ai khổ sở khuôn mình trongđạo đức, họ cười là bọn "dại khờ"... Mục đích củahọ không ngoài thỏa mãn dục vọng nhất thời. Giá trị củahọ là hưởng được nhiều khoái lạc. Bởi thế, nên cáinhìn, cái nghĩ của họ không quá một tấc, một gang. Và suốtđời không làm gì khác hơn là lo cho thằng người của họ.Thế mà, gặp ai họ cũng vỗ ngực ta đây là yêu đời. Haitiếng "yêu đời" là cái bia danh dự nhất, để họ nêu lêntrước quần chúng.

Hạng người chán đời vì khôngthỏa mãn tham vọng và bất lực:Hạng người này nhìnđời bằng cặp mắt oán ghét, cuộc đời toàn xấu xa bỉổi, mọi người trong xã hội là kẻ thù của họ. Vì thế,họ muốn trốn một nơi nào, mà không có người bén mảngđến. Tại sao có quan niệm này? - Bởi vì:

- Hoặc họ là người đãđổ bạc vạn để mua chức quan (theo thời mua quan bán tước)mà không đắc cử. Tiền đã sạch, của đã không thì còngì mà không chán ghét xã hội.

- Hoặc họ là một quan chức bịthải hồi. Khi xưa ra đường có kẻ võng người hầu, mànay chỉ chiếc gậy quéo với cặp chân trần, thì tài nàohọ không chán đời khinh bạc.

- Hoặc họ là một thí sinh, baonhiêu sinh lực đều dồn vào sự học; đến năm thi, đặthết hy v?ng vào cái cấp bằng để có sở làm, được cơmno áo ấm, thế mà thi trượt! Trượt một lần, hai lần...mắt họ đã hoa, nhìn trước cả một bầu trời đen tối.

- Hoặc họ là người đang nặnglời biển hẹn non thề; bỗng không, ai đành ăn nguyền nuốthẹn, để họ sớm hờn duyên, chiều tủi phận. Lòng uấthận tràn trề, họ thiếu suy xét, lầm tưởng mọi ngườiđều xấu xa hèn mạt...

Tóm lại, vì không thỏa mãn dục vọng,công danh v.v... nên đâm ra chán ghét đời. Những người này,không phải sẵn lòng chán đời, bởi họ tham cầu những cáigì trên đời mà không được, nên sanh hờn ghét. Nếu nhữngđiều họ muốn mà được như ý, thì họ còn mê đời hơnai nữa.

Hạng người chán đời vì thấyxã hội mục nát, quyết thay cũ đổi mới:Hạng ngườinày lòng thương không bờ bến, nhìn thấy sự lầm than đentối của đồng bào, của nhân loại, quyết hy sinh đời mìnhđể khỏa bằng những hầm hố chông gai, đưa nhân loại đếnnơi vinh quang an lạc. Những vị điển hình của hạng ngườinày:

- Ðức Khổng Tử, vì cháncái xã hội mục nát của thời Xuân Thu nên quên nhọc nhằn,nay ở Lỗ mai về Vệ cho đến Tống, Trần... và chịu vấtvả ngồi dạy học trò, biên chép kinh sách để mong vãn hồiNhân đạo.

- Ðức Jésus Christ, vì chán sựcai trị khắc nghiệt của người La Mã, chế độ giai cấpbất công của đế quốc Do Thái, nên không nệ vào tử rasanh đi giảng đạo Bác ái.

- Ông Tôn Văn, vì chán cái xã hộihủ bại của nhà Thanh, nên mới vận động cách mạng khởinghĩa năm 1911 để thành lập Tam dân Chủ nghĩa.

- Ðức Thích-ca, vì chán giai cấpbất bình đẳng của Ấn Ðộ thời ấy, chán lòng sân hậnthù oán của loài người, chán cái si mê mù mịt của chúngsanh, nên vất bỏ cả ngai vàng ngôi báu, lìa vợ đẹp conyêu, ngót mười một năm tìm đạo trải qua nghìn vạn hiểmnguy. Sau khi đã thấy đạo, được phương pháp cứu khổ chúngsanh, Ngài dãi dầm sương nắng ngót bốn mươi chín năm, đemtinh thần bình đẳng thay cho giai cấp bất bình, lấy từ bithay cho sân hận oán thù, dùng trí tuệ thay cho si mê mù mịt.Thế là, Ngài đã cải thiện xã hội bất công đen tối củaloài người, trở thành xã hội lành mạnh tốt đẹp cho toànthể dân sinh.

Tóm lại, sống trong cảnh khổ màkhông tự biết, cứ say sưa theo dục lạc khói mây là kẻmù quáng. Ôm lòng tham trèo lên cây thang danh vọng, tài, sắc...rủi trượt chân đổ ngã, dập đầu toác trán, mới nhậnra nỗi khổ, nhưng chỉ biết kêu khóc, oán hờn là kẻ khiếpnhược. Nhận chân sự khổ rồi đem hết khả năng hoán cảixây dựng biến khổ trở thành lạc là bậc Thánh nhân, làngười giác ngộ. Như thế, ta ngại gì không dám thừa nhậnngười tu là "chán đời", đạo Phật là "đạo chán đời".Chán để xây dựng, để đem hạnh phúc cho chúng sanh; chớkhông phải chán để khóc than, thù hận như họ lầm hiểu.