Chương 5: Giữ Gìn Chánh Trí

1-2.

Giới là gìn giữ tâm căn ,
Voi say không hại bằng tâm si cuồng .
Tâm cuồng nếu cứ thả rông ,
A tỳ địa ngục sẽ trông đợi mình .

3.

Dây chính niệm buộc tâm điên dại ,
Ta đâu còn lo ngại điều chi .
Nếu làm được vậy thường khi ,
Thì công đức ấy không gì quý hơn .

4-5. 

Bao nhiêu thú dữ , cừu nhân ,
Ngục hình , la sát , quỷ thần .
Đều vô hiệu hóa nếu mà giử tâm ,
Thấm nhuần tất cả vì tâm đã thuần .

6-7. 

Phật từng dạy vô vàn thống khổ ,
Do tâm sinh tất cả không chừa .
Ngục hình ai đã tạo ra .
Nữ nhân địa ngục ấy là ai sinh.

8. 

Bao nhiêu hình cụ kể trên ,
Đều do tâm ác tà nên hiện hành .
Thế nên vật đáng sợ kinh ,
Trong ba cõi chỉ tâm mình đấy thôi .
9.

Nếu làm mọi chúng sinh hết khổ ,
Mới gọi là thí độ cao siêu .
Sao nay chúng vẫn khó nghèo ,
Khi xưa bố thí Phật theo cách nào .

10. 

Cái tâm hoan hỷ tặng trao ,
Thân, tài, thiện quả cho bao hữu tình .
Gọi là thí độ cao minh ,
Cho nên bố thí cốt hành từ tâm .

11. 

Lùa đâu các loại cá tôm ,
Cùng muôn thú vật tránh cơn săn tầm .
Hãy trừ diệt mọi ác tâm ,
Tức thành Giới độ việc làm không sai .

12. 

Trên thế gian dẫy đầy kẻ ác ,
Điều phục sao cho hết chúng đây .
Nhưng khi chấm dứt sân si ,
Cũng như tận diệt thù kia một lần .

13. 

Làm sao có đủ lượng da ,
Trải trên đại địa để mà êm chân .
Chỉ cần mảnh nhỏ dưới chân ,
Cũng như lót thảm toàn phần đất đai .

14-15

Kẻ thù ngoài không sao dẹp hết ,
Điều phục tâm cần diệt chi đâu .
Tâm minh quả báo cao siêu ,
Hơn hành động tốt tâm nhiều xấu xa .

16-17. 

Tụng kinh , khổ hạnh sa đà ,
Nhưng tâm tán loạn cũng là vô công . 
Phật đà cốt dạy tâm tông ,
Không tường lẽ ấy trầm luân ba đường .

18-19. 

Khéo giữ đạo tâm thường như thế ,
Thì đâu cần giữ các giới kia .
Giữa đời ác độc xấu xa ,
Nên xem Tâm ấy như là vết thương .

20. 

Ta lo chữa nhọt trên thân ,
Sợ khi phát tác khó phần ở yên .
A tỳ ngục khổ vô biên ,
Tâm này ung nhọt đáng nên kinh hoàng .

21-22. 

Dù ở giữa ác nhân , nữ sắc ,
Quyết giữ tâm chắc chắn không lui .
Thà ta mất hết thân , tài ,
Quyết không tổn hại tâm này được đâu .

23. 

Chắp tay thành khẩn khuyên nhau ,
Giữ tâm cốt yếu gồm thâu hai điều .
Một là chính niệm thường theo ,
Hai là tỉnh giác lúc nào tâm lung .

24. 

Kẻ thân bệnh thì không còn sức ,
Làm việc gì lợi ích cho ai .
Tâm mà phiền não sử sai ,
Thiện hành thật cũng không tài nào xong .

25. 

Người không tỉnh giác trong tâm ,
Thì không nhớ được pháp phần hay ho .
Những gì học bởi văn , tư ,
Như bình rò rỉ nước vô chảy dài .

26. 

Dù có tín , đa văn , tinh tấn ,
Tỉnh giác không, cũng chẳng ích chi .
Nghĩa là khi mất chính tri ,
Liền sa tội lỗi sân si đủ điều .

27. 

Lỗi không tỉnh giác thường theo ,
Sau đuôi thất niệm ngõ hầu hại ta .
Cướp bao công đức hà sa ,
Khiến xui ta đọa nẻo tà ác kia .

28. 

Bọn giặc bất chính tri , thất niệm ,
Luôn rắp ranh cướp thiện pháp mình .
Pháp thân huệ mạng tiêu dên ,
Lấp đường đến cõi nhân thiên tốt lành .

29. 

Vậy nên hành giả tu tâm ,
Không lơi chính niệm trong tâm ý mình .
Nhớ luôn tai họa voi điên ,
Tức thì chính niệm ở yên tâm này .

30. 

Nhờ sợ đọa , theo thầy học đạo ,
Nhớ những lời chỉ giáo đinh ninh .
Kẻ nào có đủ đức tin ,
Dễ làm chính niệm phát sinh nơi lòng .

31-32. 

Bằng tri kiến rất suốt thông ,
Phật và Bồ tát thấy trong tâm mình .
Đáng nên tàm quý sợ kinh ,
Tư duy như vậy ta liền chính tâm .

33. 

Do cửa ý không lơi chính niệm ,
Mà chính tri xuất hiện theo sau .
Những gì quên mất từ lâu ,
Cũng liền trở lại làu làu trong tâm .

34. 

Khi mầm ác mới manh nha ,
Biết ngay tai họa để mà giữ tâm .
Ở trong chính niệm bình an ,
Như cây bám vững trong lòng đất kia .

35-36. 

Chớ bao giờ ngó lia dáo dác ,
Luôn quyết tâm hạ mắt tầm trông .
Khi cần dưỡng mục nhìn mông ,
Thấy ai hãy cứ ôn tồn hỏi han .

37. 

Khi đi quan sát bốn phương ,
Đề phòng bất trắc trên đường ta đi .
Muốn xem sau có việc gì ,
Dừng chân rồi sẽ xoay người ngó lui .

38. 

Khi xem kỹ trước sau đường lối ,
Mới tiến lên hoặc thối quay về .
Ở vào tất cả mọi khi ,
Phải nên nhận thức hành vi đáng làm .

39-40. 

Mỗi khi đi đứng ngồi nằm ,
Hãy luôn rõ biết thân đang làm gì .
Cái tâm voi chúa cuồng si ,
Buộc nơi trụ Pháp hết khi chạy quàng .

41. 

Bậc hành giả tinh chuyên tập định ,
Không lúc nào quên tỉnh giác tâm .
Luôn luôn để ý canh chừng ,
Xem trong tâm ý hiện hành ra sao .

42. 

Gặp cơn nguy, dịp ăn khao ,
Không sao chuyên chú tâm vào chính tri .
Cũng nên trú xả an vi ,
Như khi bố thí khó bề trú tâm .

43. 

Khi làm một việc gì đã định ,
Nên chú tâm đừng tính lăng xăng .
Phải làm việc ấy cho xong ,
Tính qua việc khác cũng không hại gì .

44. 

Thế thì mọi việc thi vi ,
Sẽ nên thành tựu, chính tri cũng thành .
Tâm kia tán loạn không tăng .
Thói quên tỉnh giác không hằng lớn thêm.

45-46. 

Giữa đám người xem phim , tán chuyện ,
Hãy đoạn tâm tham luyến việc này .
Đừng vô cớ hại cỏ cây , 
Việc gì phạm giới bỏ ngay không làm .

47-48. 

Thân di động, miệng nói năng ,
Trước nên quán xét nên chăng sẽ làm . 
Khi tâm nổi giận hay tham ,
Như cây đứng lặng dứt làm, nói phô .

49-50. 

Khi tâm khởi lăng xăng tán loạn ,
Phê bình người , ngã mạn , dối , khinh .
Lời thô , ly gián , khen mình ,
Hãy như cây đứng , dứt dừng lời thô .

51-52. 

Khi tâm nghĩ đến lợi danh ,
Ham người cung kính muốn thành chủ ông .
Muốn điều ích kỷ hại nhân ,
Hãy như cây đứng , ở an không làm .

53.

Tâm không nhẫn, biếng làm, sợ hãi ,
Muốn thốt lời vô nghĩa linh tinh .
Hoặc sanh thiên ái không bình ,
Hãy như cây nọ đứng yên vững vàng .

54. 

Xét từng tâm lý nhiễm ô ,
Ưa làm những việc bá vơ chẳng cần .
Dùng phương pháp trị mỗi lần ,
Kiên trì quyết giữ định an tâm này .

55. 

Có tín đức sâu xa , cương quyết ,
Tâm an bình, cung kính, siêng năng .
Biết tàm quý, sợ gieo nhân ,
Luôn luôn mong muốn vui an cho người .

56. 

Đừng sinh chán ghét trong tâm ,
Thấy bao nhiêu kẻ thường hằng trái nhau .
Từ bi trải khắp một bầu ,
Thương thay sinh chúng xiết bao mê lầm .

57. 

Muốn cho lợi ích riêng mình ,
Và cho sinh chúng, khéo đừng trái sai .
Luôn luôn buộc chặt tâm đây ,
Quán đời như huyễn mây bay cuối trời .

58. 

Hãy luôn thấy thân người khó được ,
Được an nhàn vô bệnh khó thay .
Vậy nên cốt giữ tâm này ,
Ở yên bất động sánh tày non cao .

59-60. 

Này tâm, ngươi vẫn không sao ,
Lúc chim kên đến tranh nhau thân này .
Đừng xem nó chính tôi đây ,
Ngươi không phải nó , ôm thây ích gì .

61. 

Này tâm ý rất ngu si ,
Sao không giữ tịnh thân như cây rừng .
Giữ chi cái bộ máy thân ,
Chứa bao ô uế bại vong thế mà .

62-64. 

Trước dùng ý tách da khỏi thịt ,
Dùng tuệ đao lóc thịt khỏi xương .
Chẻ cho đến tận tủy gân ,
Thấy chi tinh diệu , mến thương nỗi gì .

65. 

Sao ngươi bám chặt thân này ,
Khi không ăn uống được gì nơi thân .
Máu phân mũi dãi ruột gan ,
Toàn là những thứ vô vàn uế dơ .

66. 

Cái thân này chỉ như thực phẩm ,
Cho quạ chồn thú vật ăn thây .
Chỉ nên ham thích thân này ,
Để khi hành thiện sử sai mọi điều .

67. 

Nếu ngươi tiếc giữ cái thân ,
Khi giờ chết đến liệu làm được chi .
Tử thần sẽ đoạt tử thi ,
Cho chim thú rỉa , chẳng gì xót thương .

68-69. 

Khi tôi tớ không đương nổi việc ,
Ông chủ thường dứt tiệt thù lao .
Nuôi thân mà nó tẩu đào .
Chẳng nên quý chuộng , tơ hào không cho .

70. 

Hãy nên xem cái thân đây ,
Như con thuyền tốt đưa người lại qua .
Chuyển thân trong cõi ta bà ,
Thành thân như ý Phật đà bảo ban .

71. 

Hãy tự chủ thân lời tâm ý ,
Hãy thường nên lộ vẻ vui tươi .
Chớ nên nhăn mặt nhíu mày ,
Luôn làm bạn tốt mọi loài chúng sinh .

72. 

Mỗi khi di chuyển ghế giường ,
Hoặc khi mở cửa, tránh ồn inh tai .
Nói năng hiền dịu hòa hài ,
Luật nghi Con Phật nhớ hay giữ gìn .

73. 

Chim bắt cá , mèo rình , trộm cắp ,
Hành động im phăng phắc, nín thinh .
Cho nên thành tựu việc mình ,
Phật hành cũng vậy , mới nên đạo mầu .

74. 

Sống chung hãy khéo khuyên nhau ,
Làm lành lánh dữ lời câu chân thành .
Ai khuyên điều lợi cho mình ,
Xem như thầy dạy , tận tình sửa sai .

75-76.

Hãy khen ngợi những lời khéo thuyết ,
Vui theo cùng việc phước của người .
Nếu ai ca tụng đức ngươi ,
Phản quan xem thử lời người đúng sai .

77. 

Hãy nên tùy hỉ thiện hành ,
Niềm vui khó được biến thành bao la .
Khi trong khắp cõi ta bà ,
Xiết bao thiện sự người ta hiển bày .

78. 

Vui theo chẳng có gì mất mát ,
Mà đời sau phúc lạc càng sâu .
Nếu do ganh tị phát rầu ,
Sẽ thêm thống khổ đớn đau nhiều bề .

79. 

Lời chân thật hãy nói ra ,
Nghĩa lời minh bạch nghe mà hân hoan .
Lìa bao động lực tham sân ,
Nhu hòa , thích đáng thêm phần an vui .

80. 

Hãy nhìn với từ tâm, thành thực ,
Mọi hữu tình, xem thật từ đây .
Tôi nhờ cậy chúng sinh này ,
Mà ngôi chính giác tương lai viên thành .

81. 

Nhiệt tâm khởi niệm làm lành ,
Hãy tu đối trị ác hành thường xuyên .
Như nơi ba thứ phước điền ,
Nếu gieo sẽ gặt vô biên phúc phần .

82. 

Trang bị đủ đức tin, trí sáng ,
Hãy thường nên hành thiện không lơ .
Bao nhiêu việc tốt chớ từ ,
Tự mình đương lấy chẳng nhờ cậy ai .

83. 

Tiến tu sáu độ đêm ngày ,
Chớ vì việc nhỏ mất ngay pháp lành .
Hãy thường thương tưởng chúng sinh ,
Sao cho tất cả hữu tình an vui .

84. 

Rõ đạo lý như Kinh vẫn dạy ,
Nên thường xuyên ích lợi hữu tình .
Như lai Thiện thệ cao minh ,
Khai vài giới cấm thanh văn phải gìn .

85. 

Lúc ăn san sẻ trước tiên ,
Cho ba ác đạo , bậc hiền , đơn côi .
Khi ăn vừa đủ nên thôi ,
Mặc thì nhớ giữ không ngoài ba y .

86. 

Cái thân để duy trì chính pháp ,
Chớ nên vì việc vặt hi sinh .
Nếu hay như vậy tu hành ,
Chóng nên ước nguyện chúng sinh mong chờ .

87. 

Chẳng nên thí xả mạng này ,
Nếu không bi nguyện sánh tày biển non .
Đời đời chỉ nguyện xả thân ,
Mưu cầu lợi ích muôn vàn chúng sinh .

88-89. 

Không nói pháp cho người thiếu lễ ,
Cầm gậy , dù , binh khí , trùm đầu .
Cho người nữ không bạn bầu .
Với người thiếu trí pháp sâu chớ bàn .

90. 

Nương theo kinh giáo tu hành ,
Không tuyên pháp tiểu cho trình độ cao .
Hạnh bồ tát chớ lãng xao ,
Không dùng chú thuật âm mưu dối người .

91. 

Khi vứt tăm xỉa và nhổ bọt ,
Đồ uế dơ hãy lấp đất lên .
Những gì phế thải linh tinh .
Nước trong , đất sạch không nên vứt vào .

92. 

Lúc ăn chớ ngậm cơm đầy ,
Không nhai ra tiếng miệng thì há to .
Khi ngồi không duỗi chân ra ,
Hai bàn tay chớ xoa chà vào nhau .

93. 

Ở những nơi xe, tàu hỗn tạp ,
Không cùng người khác phái kề bên .
Tránh điều dễ mất niềm tin ,
Thế gian dị nghị cơ hiềm dứt ngay .

94-95. 

Chớ ra hiệu bằng búng tay ,
Nên cung kính duỗi bàn tay chỉ đường .
Tỏ bày ý kiến nhẹ nhàng ,
Vung tay múa ngón thói thường chớ theo .

96. 

Khi nằm ngủ quay đầu phương Bắc ,
Hướng niết bàn của Phật Thế tôn .
Duy trì tỉnh giác quyết tâm .
Đến khi muốn thức phải choàng dậy ngay .

97. 

Giới điều bồ tát luật nghi ,
Không sao kể xiết những gì trong kinh .
Hãy nên dốc hết sức mình ,
Tu trì giới tịnh tâm hành như trên .

98-99. 

Kinh Ba tụ ngày đêm sáu buổi ,
Đọc cho thường , sám hối tội khiên .
Nương theo năng lực kể trên ,
Theo lời Phật dạy tinh chuyên tu hành .

100.

Giới nào có giới chẳng cần ,
Cho Con Phật muốn viên thành phước sơn .
Khéo hành như vậy luôn luôn ,
Quyết là phước đức tràn tuôn vô ngần .

101.

Dù trực tiếp hay là gián tiếp ,
Mỗi hành đều hướng nghiệp lợi tha .
Bao nhiêu công đức hà sa ,
Hướng về quả Giác cũng cho hữu tình .

102.

Dù cho mất tính mạng mình ,
Quyết không từ bỏ Bạn lành đáng ưa .
Tinh thông giáo nghĩa đại thừa ,
Thực hành viên mãn giới Bồ tát kia .

103.

Những phép tắc hầu thầy nên biết ,
Được nói trong hầu hết Luật, Kinh .
Như trong truyện Cát tường sinh .
Kinh Hoa nghiêm ấy hãy xem cho tường .

104.

Giới thường rải rác trong kinh ,
Vậy nên người học phải tinh Kinh tàng .
Trong Ba kho chứa lời vàng ,
Có kinh “ Thánh xử Không tàng ” đáng xem .

105.

Lại nên biết lý do tu tập ,
Những điều này phải đọc trong kinh .
Học xứ tập yếu là kinh ,
Kèm theo bộ luận trùng tên giải rành .

106-107. 

Xem Toát yếu tất cả kinh ,
Luận ngài Long thụ nên xem cho tường .
Những gì Luật chẳng cấm ngăn ,
Hãy nên tu học thế gian nương nhờ .

108-109.