TAM TẠNG THÁNH KINH PHẬT GIÁO
TẠNG KINH (NIKÀYA)
Thi Hóa
TRUNG BỘ KINH
( Majjhima Nikàya )
Tập I
Hòa Thượng THÍCH MINH CHÂU
Dịch sang tiếng Việt từ Tam Tạng Pàli
Chuyển thể Thơ :
Giới Lạc MAI LẠC HỒNG tự TUỆ NGHIÊM
( Huynh Trưởng Cấp Tấn - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )
Email : [email protected]
31. Tiểu Kinh RỪNG SỪNG BÒ
(Cùlagosinga sutta)
Như vậy, tôi nghe :
Một thời nọ, Thế Tôn Giác Giả
Trú tại Na-Đi-Ká(1) làng xa
Gin-Chá-Ká-Vá-Sá-Tha (2)
Lúc ấy tại Gô-Sinh-Ga (3) nơi này
‘Rừng Sừng Bò’, tên đây thường gọi
Có nhiều cây thuộc loại Sa-La
Tôn-giả A-Nú-Rút-Tha (4),
Nan-Đi-Dá, Kim-Bi-La (5) ba vì
Cùng trú ngụ, hành trì thiền định
Tại khu rừng Gô-Sính-Ga này.
Vào một buổi chiều trong ngày
Thế Tôn xuất định, đến ngay khu rừng.
Người giữ vườn bỗng dưng nhìn thấy
Đức Thế Tôn đi lại từ xa,
_________________________________
(1), (2) : Địa phương tên Nadika & Ginjakavasatha .
(3) : Khu rừng Gosinga , còn có tên Rừng Sừng Bò .
(4) :Anuruddha (còn có tên A-Nậu-Lâu-Đà , A-Nậu-Đà-La hay
A-Na-Luật ), một trong 7 vị vương-tử giòng Thích Ca xuất gia
theo Phật khi Ngài đã thành đạo và trở về Kapilavatthu .
Ngài có tật hay ngủ gật khi nghe Phật thuyết pháp,bị Phật quở
trách, nên ngài phát nguyện không ngủ cho tới khi nào đắc quả
Do sự cố gắng quá sức, nên hai mắt ngài bị mù . Sau đó ngài
đắc quả A-La-Hán vàđược liệt vào Thập Đại Đệ Tử của Phật ,
bậc Thiên Nhãn Đệ Nhất .
(5) : Hai vị Tôn-giả Thánh Tăng Nandiya và Kimbila .
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –462
Thưa rằng : “ Xin hãy dừng qua !
Sa-môn không thể vào ra nơi này
Có ba vị hiện nay thiền tọa
Rất ái luyến tự ngã như vầy
Chớ phiền nhiễu các vịđây !”.
Nghe tiếng người giữ vườn này cản ngăn
Vì không biết kim thân Phật Bảo,
Nên Tôn-giả A-Nậu-Lâu-Đà
(Tức ngài A-Nú-Rút-Tha)
Liền bảo người giữ vườn là : “ Không sao !
Chớ ngăn Thế Tôn vào thiền thất
Ngài là bậc Thầy của chúng tôi ”.
Ngài A-Na-Luật nói rồi
Bèn thân hành đến các nơi tức thì
Nơi tu trì của Nan-Đi-Dá,
Kim-Bi-Lá Tôn-giả hai ngài.
Đến nơi, Tôn-giả nói ngay :
“ Này chư Tôn-giả ! Lành thay ! Lúc này
Hãy đến ngay bìa rừng phía trước
Chúng ta được vinh dựđón mừng
Đức Thế Tôn đã đến rừng
Thăm chúng ta, việc chưa từng xảy ra ”.
Rồi cả ba vị Tôn-giảấy
Lễ Thế Tôn, đón lấy thượng y
Và bát của Ngài tức thì.
Soạn chỗ để Chánh Biến Tri Ngài ngồi.
Nước rửa chân đồng thời múc sẵn
Đấng Chánh Đẳng ngồi xuống, rửa chân
Rồi các Tôn-giảân cần
Cung kính đảnh lễ pháp thân Phật Đà.
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –463
Đoạn cả ba một bên ngồi xuống
Lòng mong muốn Phật thuyết pháp ra.
Đức Thế Tôn nhìn cả ba
(Nhưng tên A-Nú-Rút-Tha Ngài dùng)
– “ Này A-Nú-Rút-Tha ! Hãy tỏ
Các ông có an lạc mọi thời ?
Có được an vui thảnh thơi ?
Khất thực có được thuận thời, đủ không ?”
– “ Bạch Thế Tôn ! Chúng con đủ phước,
Cả sáu thời đều được an lành
Yên vui cùng sống tịnh thanh
Khất thực thuận tiện, đủ phần thức ăn ”.
– “ Này các ông ! Còn phần đời sống
Có cùng sống hòa hợp thanh cao
Như nước với sữa hòa nhau ?
Có cùng hoan hỷ với nhau không nào ?
Có tranh cãi, đối đầu gay gắt ?
Có cặp mắt thiện cảm nhìn nhau ? ”.
– “ Bạch đức Thế Tôn ! Trước sau
Chúng con hoan hỷ, cùng nhau hợp hòa
Tương nhượng, như nước hòa với sữa
Không tranh cãi, nương tựa vào nhau
Cặp mắt thiện cảm nhìn nhau
(Giữ gìn phạm hạnh thanh cao hài hòa)
– “ Này A-Nú-Rút-Tha ! Hãy kể
Thế nào để hòa hợp sống chung ?
Như nước với sữa hòa cùng ?
Nhìn nhau cặp mắt bao dung cảm tình ? ”.
– “ Bạch Thế Tôn cao minh từ mẫn !
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –464
Chúng con vẫn thường nghe nói ra :
‘Thật lợi ích thay cho ta !
Thật khéo lợi ích cho ta vô cùng !
Khi ta được sống chung hoan hỷ
Với các vị đồng phạm hạnh này’.
Bạch đức Thế Tôn ! Do vầy
Với đồng phạm hạnh ởđây các vì,
Con tức thì khởi từ thân nghiệp
Từ khẩu nghiệp, ý nghiệp nói chung,
Trước mặt và cả sau lưng
Do vậy nên chúng con từng nghĩ qua :
‘Hãy từ bỏ tâm ta vị kỷ
Sống thuận theo tâm ý thiện lành
Của những Tôn-giả chung quanh’.
Thế rồi con từ bỏ nhanh tâm mình.
Sống giữ gìn thuận theo tâm ý
Của những vị Tôn-giả quanh ta,
Chúng con tuy thân khác xa
Nhưng giống như thể đồng là một tâm ”.
Tại tịnh lâm, hai vì Thiền-giả
Nan-Đi-Dá và Kim-Bi-La
Nảy giờ chưa dịp nói ra
Đến đây, lần lượt thưa qua thật lòng
Cả hai vị tán đồng tất cả
Điều A-Nu-Rút-Thá trình bày.
Đức Phật tán dương : “ Lành thay !
A-Nu-Rút-Thá ! Lành thay điều này !
Nhưng hằng ngày các ông sống thật
Nhiệt tâm, không phóng dật, tinh cần ? ”.
– “ Chúng con thật sự tinh cần
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –465
Sống không phóng dật, nhiệt tâm làm đầu ”.
– “ Như thế nào sống không phóng dật ?
Sống chân thật, nhiệt tâm, tinh cần ? ”.
– “ Bạch Phật ! Chính nhờ tinh thần
Tất cả công việc chia phân hằng ngày
Ai khất thực đủ đầy, về trước
Thì sắp đặt sẵn nước các phần :
Nước để uống, nước rửa chân
Chỗ ngồi thọ thực được phân công bằng
Dành một bát thức ăn dư bỏ.
Đồăn thừa nếu có nhu cầu
Muốn ăn thì cứ dùng mau,
Không ăn thì phải bỏ vào nơi đâu
Không cỏ xanh hoặc vào giòng nước
Mà trong nước không có côn trùng.
Xếp dọn các chỗ ngồi chung
Cất đi nước uống , nước cùng rửa chân
Cất cái bát chứa phần tàn thực
Rồi lập tức quét dọn nhàăn.
Ai thấy ghè nước uống dần
Nước nhà cầu, nước rửa chân hết rồi
Thì người ấy tức thời lo liệu
Chẳng cần biểu, lấy nước đổ đầy,
Nếu không đủ sức bằng tay
Liền ra hiệu người thứ hai giúp mình
Cùng lo liệu tận tình việc ấy
Nhưng dù vậy, không gây tiếng ồn.
Thứ năm trong niềm kính tôn
Đàm luận đạo pháp ôn tồn cảđêm
Chúng con sống êm đềm, tinh tấn
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –466
Không phóng dật, kham nhẫn, nhiệt tâm ”.
– “ Lành thay ! Các ông âm thầm
Thực hành đời sống nhẫm kham, tinh cần
Không phóng dật, nhiệt tâm như vậy
Có chứng lấy được pháp thượng nhân
Tri kiến thù thắng chánh chân
Xứng đáng bậc Thánh lạc an hài hòa ? ”.
– “ Bạch Thế Tôn ! Đúng là như thế
Sao lại không có thể chứng vào
Các pháp thù thắng thanh cao ?
Chúng con ly dục, pháp nào phải ly
Tức là ly pháp gì bất thiện
Cứ tinh tiến, chứng trú Nhất Thiền
Trạng thái hỷ lạc đầu tiên
Sanh do ly dục, có nguyên tứ, tầm.
Bạch Thế Tôn ! Hành thâm như pháp
Với chúng con là pháp thượng nhân
Tri kiến thù thắng chánh chân
Xứng đáng bậc Thánh lạc an hài hòa,
Nhờ chúng con trải qua tinh tấn
Không phóng dật, kham nhẫn, nhiệt tâm ”.
– “ Lành thay ! Một pháp cao thâm
Nhưng các ông có vượt tầm trú an
Có làm cho khinh an trúấy
Và chứng lấy pháp khác thượng nhân
Tri kiến thù thắng chánh chân
Xứng đáng bậc Thánh lạc an hài hòa ? ”.
– “ Bạch Thế Tôn ! Trải qua thứ tự
Chúng con đã diệt tứ, diệt tầm
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –467
Chứng, trú Nhị Thiền âm thầm
Trạng thái hỷ lạc, không tầm, tứ trên
Định sinh nên nhất tâm nội tĩnh
Vượt qua chính sự an trú ngay
Làm khinh an an trú này
Chứng pháp thù thắng xứng tày Thánh nhân.
Rồi dần dần chúng con quán kỹ
Nên ly hỷ trú xảởđây
Chánh niệm, tỉnh giác từng giây
Thân cảm sự lạc thọ này vô biên
Mà các bậc Thánh hiền gọi đủ
Là ‘xả niệm lạc trú’ uyên nguyên
Chứng và trú Đệ Tam Thiền
Vượt qua an trú chứng liền chánh chân
Pháp thượng nhân, tri kiến thù thắng
Xứng bậc Thánh, vắng lặng lạc an ”.
– “ Lành thay ! Chứng đắc vẻ vang
A-Nú-Rút-Thá ! Con đàng tiếp đây
Các ông có vượt ngay an trú
Làm khinh an sự trú an này ?
Chứng pháp thượng nhân đủ đầy
Tri kiến thù thắng, xứng tày Thánh nhân,
Sống thoải mái, muôn phần an lạc ? ”.
– “ Bạch Thế Tôn ! Phải đạt cho xong,
Làm sao có thể là không ?
Khi đã mong muốn, một lòng sắt son
Rồi chúng con xả lạc, xả khổ
Diệt hỷưu cảm thọ trước đây
Chứng, trú Đệ Tứ Thiền ngay
Xả niệm thanh tịnh, không rày khổ, vui.
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –468
Bạch Thế Tôn ! Không lùi gian khó
Chúng con có vượt sự trú an
Làm cho an trú khinh an
Pháp thượng nhân khác hoàn toàn chứng tri :
* Rồi tức thì vượt mọi Sắc tưởng
Diệt mọi chướng-ngại-tưởng trước sau
Không tác ý dị tưởng nào
Nghĩ : ‘Hư không đó thuộc vào vô biên’
Chứng và trú Không Vô Biên Xứ.
* Vượt Không Vô Biên Xứđây liền
Nghĩ rằng : ‘Thức là vô biên’
Chứng và trú Thức Vô Biên Xứ miền.
* Thức Vô Biên Xứ mau vượt khỏi
Suy nghĩ : ‘Không có mọi vật chi’
Chứng và an trú tức thì
Vô Sở Hữu Xứ, chẳng gìởđây.
* Vượt qua ngay Vô Sở Hữu Xứ
Chứng và trú Phi Tưởng Phi Phi
Là một Tưởng Xứ thường tri
(Thuộc Vô-sắc-giới phạm vi cao vời)
Nhưng không phải là nơi mong ước
Chúng con vượt Phi Tưởng Phi Phi
Rồi chứng và trú tức thì
Diệt Thọ Tưởng Định uy nghi an từ
Nhờ trí tuệđoạn trừ lậu-hoặc.
Bạch Thế Tôn ! Quả thật rõ ràng
Chúng con vượt sự trú an,
Làm sự an trú khinh an mọi phần,
Chứng được pháp thượng nhân ưu đẳng
Một tri kiến thù thắng đạt vào
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –469
Xứng đáng bậc Thánh thanh cao
Và sống thoải mái, dạt dào lạc an.
Bạch Thế Tôn ! Chúng con không thấy
Lạc trú nào mà lại quý hơn
Cao thượng hơn, thù thắng hơn
Nên sự lạc trú này còn hơn xa ”.
* **
– “ Các A-Nú-Rút-Tha ! Sa-Thú ! (1)
Thật hoan hỷ ! Sa-Thú ! Lành thay !
Quả thật, ngoài lạc trú này
Không một lạc trú nào thay thế bằng
Cao thượng hơn các phần chứng thủ
Thù thắng hơn lạc trú như vầy ”.
Thế Tôn biện thuyết trình bày
Ba vị Tôn-giả nơi này nghe qua
Kim-Bi-La và Nan-Đi-Ká
Cùng A-Nú-Rút-Thá hân hoan
Được Phật khai thị rõ ràng
Làm cho phấn khởi, vô vàn kính tôn.
Đức Thế Tôn từ nơi bảo tọa
Đứng lên về trú xá tịnh hòa.
Sau khi đưa tiễn Phật Đà
Na-Đi-Dá, Kim-Bi-La hai ngài
Nói với ngài A-Nu-Rút-Thá
(Là Tôn-giả A-Nậu-Lâu-Đà) :
– “ Chúng tôi chưa hề nói qua
Với huynh, A-Nú-Rút-Tha như vầy :
‘Chúng tôi đây công phu hạ thủ
______________________________
(1) : Chữ Sàdhu là ‘Lành thay’ hay ‘Thiện tai! Thiện tai !’.
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –470
Đã chứng và an trú quả này’,
Nhưng trước mặt Thế Tôn Ngài
Tôn-giả nêu rõ, trình bày lớp lang
Các quả chứng rõ ràng, tuần tự
Cho đến sự lậu-hoặc đoạn trừ ”.
– “ Quả thật !
Dù chứng, trú quả riêng tư mình rồi
Không hề nói với tôi điều ấy
Nhưng với tâm, tôi thấy, biết ngay
Tâm của các Tôn-giảđây
Hiểu rằng hai vị sâu dày thiền-na
Đã chứng và trú an quảđó,
Chư Thiên cũng nói nhỏ với tôi :
‘Hai Tôn-giả chứng trú rồi !’
Chính nhờ thế, tôi trả lời Thế Tôn
Các câu hỏi Thế Tôn đã hỏi,
Thật viên mãn về mọi vấn đề”.
* * *
Nơi tịnh địa, khi đêm về
Có một Dắc-Khá (thuộc về Dạ-xoa)
Tên Đi-Gá Pa-Ra-Chá-Ná(1)
Đến hương-thất Giác Giả Phật Đà
Đảnh lễ, một bên đứng qua
Dạ-xoa Trường Quỷ thưa ra với Ngài :
– “ Bạch Thế Tôn ! Lành thay ! Ân tứ
Lợi ích thay cho xứ Vách-Chi !
Lợi ích dân chúng Bạt-Kỳ !
Đã được Đấng Chánh Biến Tri, Phật Đà
Và A-Nu-Rút-Tha Tôn-giả
______________________________
(1) : Yakkha – Dạ-xoa tên Digha Parajana .
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –471
Nan-Đi-Dá và Kim-Bí-La,
Ba vị Tôn-giả tịnh hòa
Cùng Phật an trú xứ xa Bạt-Kỳ ”.
Khi nghe tiếng Dạ-xoa Đi-Gá
Nói như thế, tất cảĐịa-thần
Làm cho tiếng này vang ngân
Khắp nơi nghe được, đến dần cõi Thiên
Tứ Thiên Vương (1),
Vang thấu tới Đâu-Suất-Đà Thiên (3)
Dạ-Ma Thiên (4), Hóa Lạc Thiên (5)
Cùng Tha-Hóa-Tự-Tại Thiên (6) cao vời
Phạm Chúng Thiên cung Trời cũng thấu
Nghe lời nói của Hảo Dạ-xoa :
“
Thật là lợi ích ! Thật là lành thay !
Thật tròn đầy Vách-Chi quả phước !
Dân Bạt-Kỳ có được đại duyên :
Đấng Chánh Đẳng Giác Cha Hiền
Cùng với ba vị hiện tiền Thánh Tăng
Kim-Bi-Lá và Nan-Đi-Dá
Cùng A-Nu-Rút-Thá - ba vì.
Phật cùng Thánh chúng uy nghi
______________________________
* Các cõi Trời Dục Giới :
(1) : Tứ Thiên Vương Thiên : Catumahàràjikà devà .
(2) : Đao-Lợi Thiên : Tàvatimsa devà .
(3) : Đâu-Suất-Đà Thiên (hay Đâu-Suất Thiên): Tusità devà .
(4) : Dạ-Ma Thiên : Yama devà .
(5) : Hóa-Lạc Thiên : Nimmànarati devà .
(6) : Tha-Hóa-Tự-Tại Thiên : Paranimmitavasavatti devà .
( Theo thứ tự từ thấp lên cao : Tứ Thiên Vương, Đao Lợi, Dạ-Ma, Đâu-Suất, Hóa-Lạc và Tha Hóa Tự Tại ; nhưng để tiện cho khổ thơ nên đã đểĐâu-Suất dưới Dạ-Ma Thiên ) .
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –472
Trú ngụ tại xứ Bạt-Kỳ nơi đây.
Giờ phút này, sát-na như vậy
Các vịấy đang được tôn xưng
Cho đến cõi Trời các từng
Chư Thiên các cõi vui mừng hân hoan
Cõi Phạm Thiên cũng đang tán thán
Xứ Bạt-Kỳ viên mãn phước dày ”.
– “ Sự việc đúng là như vầy !
Sự việc là như vậy, này Đi-Ga !
* Gia đình nào của ba vịấy
(Là người thấy biển khổ tử sinh
Xuất gia, từ bỏ gia đình)
Các gia đình ấy thân tình nghĩ ngay
Đến vị này, người mình tôn quý
Với tâm niệm hoan hỷ tràn đầy
Sẽ được hạnh phúc lâu dài
Sẽ được an lạc đêm ngày trải qua.
* Còn nếu là bà con quyến thuộc
Của ba vịđã được nêu danh,
Nghĩ đến ba vị tịnh thanh
Với tâm hoan hỷ, thiện lành chẳng sai
Thì họ sẽ lâu dài hạnh phúc
Được an lạc, hòa mục biết bao !
* Nếu làng xóm, xãấp nào
Thành phố hay quốc độđâu bất kỳ,
* Nếu tất cả các vì Phạm-chí(1)
Sát-Đế-Lỵ, Phệ-Xá, Thủ-Đà(1)
Thế giới Chư Thiên , Ác Ma
Phạm Thiên, cùng với Chúng Sa-môn tuyền
______ (1) : Xem chú thích ở trang kế .
Trung Bộ (Tập 1)Tiểu K. 31 : RỪNG SỪNG BÒ*MLH –473
Bà-la-môn , Chư Thiên , Nhân loại
Tất cả mọi cảnh giời như vầy
Nhớ đến ba Tôn-giả này
Tâm niệm hoan hỷ tràn đầy bao nhiêu
Thì tất cả được nhiều an lạc
Và sẽđạt hạnh phúc lâu dài.
Này Đi-Ga ! Quán sát ngay
Xem đời sống ba vị này bình sinh :
‘Vì hạnh phúc chúng sinh ba cõi,
Vì an lạc cho mọi chúng sinh,
Vì thương tưởng đời vô minh
Vì hạnh phúc, vì an lành Thiên, Nhân’.
Pháp âm Phật chánh chân diễn tả
Nên Đi-Gá Pa-Rá-Cha-Na
(Dắc-Khá - Trường quỷ Dạ-xoa)
Hoan hỷ, tín thọ gấm hoa lời Ngài ./-
*
* *
( Chấm dứt Kinh số 31 : Tiểu Kinh RỪNG SỪNG BÒ –
CÙLAGOSINGA Sutta )
__________________________________
* Phạm-Chí hay Bàn-Môn tức là Bà-La-Môn .
(1) : Theo Bà-La-Môn, xã hội chia ra 4 giai cấp bất di bất dịch : Bà-la-môn (Brahmana - giai cấp đứng đầu giữ phần nghi lễ, tế tự), Sát-Đế-Lỵ ( Khattiyà - giai cấp Vua chúa, quan quyền), giai cấp Phệ-Xá (Vessà - Thương gia) . Giai cấp cuối cùng bị áp chế, khinh rẻ nhất là Thủ-Đà-La ( Suddà ) hay Chiên-Đà-La ( Candala ) .
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D726194695.-%3B)