Chương 8

PHẦN II

NÓI CHUYỆN CÙNG PHỤ HUYNH VÀ GIÁO VIÊN

Chương 8

Thiền định không bao giờ là sự kiểm soát của thân thể. Không có sự phân chia thực sự giữa cơ quan thân thể và cái trí. Bộ não, hệ thần kinh và cái vật mà chúng ta gọi là cái trí, tất cả là một, không thể phân chia. Chính là hành động tự nhiên của thiền định mà tạo ra sự chuyển động hòa hợp của tổng thể. Phân chia thân thể khỏi cái trí và kiểm soát thân thể bằng những quyết định thuộc trí năng là tạo ra sự mâu thuẫn, từ đó nảy sinh vô số những hình thức khác nhau của đấu tranh, xung đột, và kháng cự.

Mọi quyết định để kiểm soát chỉ nuôi dưỡng kháng cự, thậm chí sự khẳng định để nhận biết. Thiền định là hiểu rõ về sự phân chia bị tạo ra bởi sự quyết định. Tự do không là hành động của quyết định nhưng hành động của nhận biết. Đang thấy là đang làm. Nó không là một khẳng định để thấy và sau đó hành động. Rốt cuộc, ý muốn là sự ham muốn cùng tất cả những mâu thuẫn của nó. Khi một ham muốn đảm đương uy quyền trên một ham muốn khác, ham muốn đó trở thành ý muốn. Trong điều này chắc chắn có sự phân chia. Và thiền định là hiểu rõ về ham muốn, không phải khuất phục một ham muốn bởi một ham muốn khác. Ham muốn là chuyển động của cảm giác, mà trở thành vui thú và sợ hãi. Điều này được duy trì bởi sự ngừng lại liên tục của sự suy nghĩ trên một suy nghĩ này hay một suy nghĩ kia. Thật ra, thiền định là làm trống không cái trí. Thế là, chỉ có đang vận hành của thân thể; chỉ có hoạt động của các cơ quan và không còn gì khác; thế là, sự suy nghĩ vận hành mà không có sự đồng hóa như cái tôi và cái-không tôi. Sự suy nghĩ là máy móc, giống như các cơ quan thân thể. Điều gì tạo ra xung đột là qua sự đồng hóa chính nó cùng một trong những bộ phận này mà trở thành cái tôi, cái ngã, và những phân chia khác nhau trong cái tôi đó. Không có sự cần thiết cho cái tôi tại bất kỳ thời điểm nào. Không có thứ gì khác ngoại trừ thân thể, và sự tự do của cái trí có thể xảy ra chỉ khi nào sự suy nghĩ không đang nuôi dưỡng cái tôi. Không có cái tôi cần phải hiểu rõ nhưng chỉ có sự suy nghĩ mà sáng chế cái tôi. Khi chỉ có cơ quan thân thể mà không có cái tôi, sự nhận biết, cả bằng mắt lẫn không bằng mắt, không bao giờ có thể bị biến dạng. Chỉ có đang thấy ‘cái gì là’ và chính sự nhận biết đó vượt khỏi cái gì là. Trống không của cái trí không là một hoạt động của sự suy nghĩ hay một qui trình thuộc trí năng. Đang thấy liên tục cái gì là mà không có bất kỳ loại biến dạng nào, tự nhiên làm trống không cái trí khỏi tất cả suy nghĩ và tuy nhiên chính cái trí đó có thể sử dụng sự suy nghĩ khi cần thiết. Sự suy nghĩ là máy móc và thiền định không là máy móc.

Còn rất sớm và trong ánh sáng buổi sáng, hai con cú mèo đang đậu trong cây me. Chúng là những con chim nhỏ và dường như luôn luôn đi cặp đôi. Chúng đã kêu gào suốt đêm, lúc có lúc không, và một con đến đậu trên cái bệ cửa sổ và gọi con còn lại bằng âm thanh chan chát. Hai con đang đậu trên cành cây có cái lỗ làm nhà của chúng trong cây me đó. Thường xuyên chúng ở đó trong buổi sáng trước khi chúng lẩn trốn khỏi ban ngày, ngồi bất động và ủ rũ ở đó. Chốc lát sau, một con sẽ nhẹ nhàng rút lui và biến mất vào cái lỗ và con còn lại sẽ theo sau, nhưng chúng không gây ồn ào. Chúng chỉ nói chuyện và nhặng xị vào ban đêm. Cây me không chỉ là nơi nghỉ ngơi cho những con cú nhưng còn cho nhiều con vẹt. Nó là một cái cây thật to trong ngôi vườn nhìn ra con sông. Đã có những con chim kền kền, những con quạ và những con chim bắt ruồi màu vàng xanh. Những con chim bắt ruồi thường đến bệ cửa sổ trên hàng hiên, nhưng bạn phải ngồi rất yên lặng và thậm chí không chuyển động đôi mắt của bạn. Chúng có đường bay uốn lượn lạ lùng và chúng tự chăm sóc, không giống những con quạ hay quấy nhiễu những con chim ưng. Buổi sáng đó cũng có những con khỉ. Chúng đã ở đó xa xa nhưng lúc này tất cả chúng đều tiến đến gần ngôi nhà hơn. Chúng còn ở lại vài ngày và sau đó bỏ đi, có một con chim đực cô đơn xuất hiện mỗi buổi sáng trên chỗ cao nhất của những cây me. Nó sẽ trèo lên cái cành cao nhất và ngồi ở đó nhìn xuống con sông, nơi những người dân làng đi qua và gia súc đang ăn cỏ. Khi mặt trời ấm áp hơn, nó sẽ từ từ leo xuống và biến mất, và sáng hôm sau nó lại ngồi ở đó khi mặt trời lên khỏi những cái cây, tạo thành con đường bằng vàng trên con sông. Suốt hai tuần lễ nó ngồi ở đó, cô đơn, cách biệt, nhìn ngắm. Nó không có bạn đồng hành và vào một buổi sáng nó biến mất.

Những em học sinh đã quay lại. Một trong những cậu trai hỏi, ‘Người ta không phải vâng lời cha mẹ, hay sao? Xét cho cùng, họ đã nuôi nấng tôi, họ đang giáo dục tôi. Nếu không có tiền bạc tôi không thể đến được ngôi trường này, vì vậy họ có trách nhiệm đối với tôi và tôi có trách nhiệm đối với họ. Do bởi cảm giác của trách nhiệm này khiến cho tôi cảm thấy tôi phải vâng lời họ. Rốt cuộc, họ có lẽ biết nhiều hơn tôi về điều gì tốt đẹp cho tôi. Họ muốn tôi trở thành một kỹ sư.’ Bạn muốn là một kỹ sư? Hay bạn chỉ đang học ngành kỹ sư bởi vì cha mẹ bạn muốn như thế?

‘Tôi không biết tôi muốn làm gì. Hầu hết chúng tôi trong phòng này đều không biết chúng tôi muốn làm gì. Chúng tôi có học bổng của chính phủ. Chúng tôi có thể học bất kỳ môn học nào chúng tôi thích nhưng cha mẹ chúng tôi và xã hội nói rằng ngành kỹ sư là một nghề nghiệp tốt. Họ cần những kỹ sư. Nhưng khi ông hỏi chúng tôi muốn làm gì, chúng tôi không chắc chắn lắm và điều này gây hoang mang và bối rối.’

Bạn đã nói rằng cha mẹ của bạn có trách nhiệm đối với bạn và bạn phải vâng lời họ. Bạn biết việc gì đang xảy ra ở phương Tây nơi không còn uy quyền của cha mẹ nữa. Ở đó những người trẻ không còn muốn có bất kỳ uy quyền nào, mặc dù họ có loại đặc biệt riêng của họ. Liệu sự trách nhiệm cần đến uy quyền, vâng lời, chấp nhận những mong ước của cha mẹ hay những đòi hỏi của xã hội? Trách nhiệm không có nghĩa rằng có khả năng để cư xử hợp lý, hay sao? Cha mẹ của bạn nghĩ rằng bạn không có khả năng về điều này và thế là họ cảm thấy có trách nhiệm phải dạy bảo cách cư xử của bạn, bạn làm gì, bạn học hành ra sao và bạn có lẽ trở thành loại người nào. Ý tưởng của cách cư xử theo luân lý của họ được đặt nền tảng trên tình trạng bị quy định của họ, trên giáo dục của họ, trên những niềm tin, những sợ hãi, những vui thú của họ. Thế hệ quá khứ đã dựng lên một cấu trúc xã hội và họ muốn bạn tuân phục vào cấu trúc đó. Họ nghĩ nó là luân lý và họ cảm thấy họ biết nhiều hơn bạn. Và luân phiên, nếu bạn tuân phục, bạn sẽ đòi hỏi rằng con cái của bạn cũng tuân phục. Thế là dần dần, uy quyền của sự tuân phục trở thành sự hoàn hảo của luân lý. Đó là điều gì bạn đang hỏi khi bạn thắc mắc liệu bạn nên vâng lời cha mẹ hay không?

Bạn thấy sự vâng lời này có nghĩa gì? Khi bạn còn rất nhỏ, bạn nghe lời điều gì cha mẹ dạy bảo bạn. Sự lặp lại liên tục của nghe lời điều gì họ dạy bảo của bạn hình thành hành động của vâng lời. Thế là, vâng lời trở thành máy móc. Giống như một người lính nghe một mệnh lệnh lặp đi lặp lại và tuân phục, trở thành phụ thuộc. Và đó là cách sống của hầu hết chúng ta. Đó là tuyên truyền, cả tôn giáo lẫn thế gian. Vì vậy bạn thấy, một thói quen đã được hình thành từ thời niên thiếu để nghe lời điều gì cha mẹ đã dạy bảo bạn, để nghe lời điều gì bạn đã đọc. Vì vậy nghe trở thành phương tiện của vâng lời. Và lúc này, bạn bị đối diện vấn đề của liệu bạn nên vâng lời hay không nên vâng lời: vâng lời điều gì những người khác đã nói hay vâng lời những thôi thúc riêng của bạn. Bạn muốn nghe điều gì những ham muốn của bạn nói, và chính nghe đó khiến cho bạn vâng lời những ham muốn của bạn. Từ điều này nảy sinh sự đối nghịch và sự kháng cự. Vì vậy, khi bạn hỏi liệu bạn nên vâng lời cha mẹ của bạn có một sợ hãi rằng nếu bạn không vâng lời, bạn có lẽ sai lầm và họ có lẽ không cho bạn tiền bạc để được giáo dục. Trong vâng lời luôn luôn có sợ hãi, và sợ hãi làm tối tăm cái trí.

Vì vậy thay vì đặt ra câu hỏi đó, liệu bạn có thể nói chuyện với cha mẹ bạn một cách hợp lý và cũng phải tìm ra nghe có nghĩa gì. Liệu bạn có thể nghe mà không có bất kỳ sợ hãi nào về điều gì họ nói? Và liệu bạn cũng có thể lắng nghe những ham muốn và những thôi thúc riêng của bạn mà không có sợ hãi của làm sai trái? Nếu bạn có thể yên lặng lắng nghe mà không sợ hãi, bạn sẽ tìm ra cho chính bạn liệu bạn nên vâng lời, không chỉ cha mẹ bạn, nhưng còn cả mọi hình thức của uy quyền. Bạn thấy, chúng ta đã được giáo dục trong một cách vô lý nhất. Chúng ta đã không bao giờ được giải thích về hành động của học hành. Nhiều thông tin được đổ vào những cái đầu của chúng ta và chúng ta phát triển một mảnh rất nhỏ của bộ não mà sẽ giúp đỡ chúng ta kiếm sống. Phần còn lại của bộ não bị bỏ quên. Nó giống như cày cấy một góc trong một cánh đồng rộng lớn và phần còn lại của cánh đồng vẫn còn đầy cỏ dại, bụi nhỏ và gai góc.

Vì vậy lúc này, bạn đang lắng nghe hay đang nghe điều gì chúng ta đang nói như thế nào? Liệu đang nghe này sẽ khiến cho bạn vâng lời hay nó sẽ khiến cho bạn thông minh, nhận biết không chỉ một góc nhỏ xíu nhưng còn cả toàn cánh đồng mênh mông? Những giáo viên của bạn cũng như cha mẹ của bạn đều không quan tâm đến cánh đồng mênh mông cùng tất cả nội dung của nó. Nhưng họ, mãnh liệt và dốt nát, lại quan tâm đến cái góc nhỏ xíu. Cái góc nhỏ xíu dường như trao tặng sự an toàn và đó là sự quan tâm của họ. Bạn có lẽ phản kháng chống lại nó – và con người đang làm điều này – nhưng lại nữa những người đang phản kháng chỉ quan tâm đến cái mảnh đất của họ trong cái góc nhỏ xíu đó. Và thế là nó tiếp tục. Vì vậy liệu bạn có thể nghe mà không có sự vâng lời, mà không có sự tuân theo? Nếu bạn có thể, sẽ có nhạy cảm và sự quan tâm đến toàn cánh đồng và sự quan tâm này sáng tạo thông minh. Chính thông minh này sẽ hành động thay vì thói quen máy móc của sự vâng lời.

‘Ồ,’ một em gái nói, ‘nhưng cha mẹ chúng tôi thương yêu chúng tôi. Họ không muốn bất kỳ tổn hại nào cho chúng tôi. Chính là từ tình yêu mà họ muốn chúng tôi vâng lời, dạy bảo cho chúng tôi điều gì chúng tôi phải học hành, định hình những sống của chúng tôi ra sao.’

Mỗi phụ huynh đều nói rằng anh ấy thương yêu con cái của anh ấy. Chỉ những người bất bình thường mới thù ghét con cái của họ hay đứa trẻ bất bình thường mới thực sự thù ghét cha mẹ của em. Mỗi phụ huynh khắp thế giới đều nói anh ấy thương yêu con cái anh ấy, nhưng thật vậy sao? Thương yêu hàm ý chăm sóc, quan tâm nhiều không chỉ khi chúng còn trẻ, nhưng còn thấy rằng chúng có được loại giáo dục đúng đắn nào đó, chúng không bị giết chết trong những chiến tranh, và đảm bảo một thay đổi trong toàn cấu trúc xã hội cùng luân lý vô lý của nó. Nếu phụ huynh có tình yêu cho con cái của họ, họ sẽ thấy rằng chúng không nên tuân phục; họ sẽ thấy rằng chúng nên học hành thay vì bắt chước. Nếu họ thực sự thương yêu chúng, họ sẽ tạo ra những thay đổi quan trọng để cho bạn có thể sống thông minh, hạnh phúc và an toàn. Không chỉ bạn trong căn phòng này nhưng tất cả mọi người khắp thế giới. Tình yêu không cần đến sự tuân phục. Tình yêu trao tặng sự tự do. Không phải việc gì bạn muốn làm mà thông thường rất nông cạn, nhỏ nhen và bần tiện, nhưng hiểu rõ, lắng nghe một cách tự do, lắng nghe mà không có thuốc độc của sự tuân phục. Nếu cha mẹ thương yêu con cái, bạn nghĩ sẽ có chiến tranh? Từ niên thiếu bạn đã được dạy bảo không ưa thích người hàng xóm của bạn, giảng giải cho bạn sự khác biệt với một người khác. Bạn được nuôi dưỡng trong thành kiến để cho khi bạn lớn lên bạn trở nên bạo lực, hung hăng, tự cho mình là trung tâm, và toàn cái vòng tròn được lặp đi lặp lại. Vì vậy, học hành nghe có nghĩa gì; học hành lắng nghe một cách tự do mà không chấp nhận hay phủ nhận, không tuân phục hay kháng cự. Vậy thì bạn sẽ biết phải làm gì. Vậy thì bạn sẽ tìm ra tốt lành là gì và nó nở hoa như thế nào. Và nó sẽ không bao giờ nở hoa trong bất kỳ ngõ ngách nào: nó nở hoa chỉ trong cánh đồng rộng lớn của sự sống, trong hành động của tổng thể cánh đồng.

_____________________________________________

Trích dẫn từ phần 2

NHỮNG KHỞI ĐẦU CỦA HỌC HÀNH

TRÍCH DẪN TỪ PHẦN II

hông phải rằng phải có một kết thúc cho sự tìm kiếm, nhưng trái lại sự khởi đầu của học hành. Học hành còn quan trọng hơn tìm ra.’

‘Chừng nào giáo dục còn quan tâm chỉ với văn hóa của phía bên ngoài…chuyển động phía bên trong cùng chiều sâu vô hạn của nó chắc chắc sẽ dành cho một ít người và trong đó có đau khổ vô cùng. Đau khổ không thể được giải quyết, không thể được hiểu rõ khi bạn đang vận hành cùng năng lượng lạ thường trên những giả tạo. Nếu bạn không giải quyết được điều này cùng sự hiểu rõ về chính mình bạn sẽ có phản kháng này tiếp nối phản kháng khác, những đổi mới mà cần đổi mới thêm nữa, và sự thù hận vô tận của con người chống lại con người sẽ tiếp tục.’

Mấu chốt của nghi vấn là sự giáo dục, nó là sự hiểu rõ tổng thể của con người và không phải một nhấn mạnh vào một mảnh thuộc sống của anh ấy…Tất cả những người hăng hái tìm kiếm sự thay đổi phía bên ngoài luôn luôn gạt đi những mấu chốt cơ bản hơn.’

_____________________________________

Ông Không đọc, ghi âm: tháng 9 năm 2010
Ông Q bắt đầu nghe, đánh vi tính: 30 tháng 10 năm 2010
Ông Q đánh máy xong: 10 tháng 4 năm 2011
Ông Không sửa xong: 15:00 ngày 5 tháng 6 năm 2011