Chương 3: Ngày 9 tháng 9 năm 1970

Phần 1 – Chương 3

NÓICHUYỆN TẠI BROCKWOOD PARK SCHOOL

Ngày 9 tháng 9 năm 1970

rishnamurti: Ngày hôm trước chúng ta đang bàn luận điều gì Brockwood Park đang cố gắng làm. Chúng ta đang nói rằng nó đã hiện diện vì mục đích sáng tạo thông minh, nếu điều đó có thể được. Từ ngữ ‘thông minh’ có nghĩa có khả năng hiểu rõ – hiểu rõ không chỉ lẫn nhau, nhưng còn cả đồng hợp tác có nghĩa gì, tự do có nghĩa gì, kỷ luật có nghĩa gì, và trật tự có nghĩa gì. Chúng ta đã nói thông minh hàm ý tự do. Tự do đó không là tự do của bạn hay tự do của tôi – nhưng tự do. Chúng ta hãy rất rõ ràng về mấu chốt này. Làm ơn ngừng tôi lại nếu bạn không hiểu rõ. Đừng yên lặng và sau đó nói, ‘Tôi không đồng ý với ông.’ Cùng nhau, chúng ta đang cố gắng tìm ra.

Bởi vì tình cờ chúng ta là một cộng đồng nhỏ, nó có nghĩa gì khi sống cùng nhau một cách thông minh? Chắc chắn, việc đầu tiên là phải có tự do giữa bạn và tôi và những người khác. Tự do không có nghĩa làm việc gì bạn muốn, bởi vì nếu mỗi người chúng ta làm việc gì anh ấy muốn sẽ có sự hỗn loạn ở đây. Hay một số người trong các bạn sẽ hình thành một nhóm đang suy nghĩ đây là việc gì chúng ta muốn làm trong tự do, đối nghịch với một nhóm người khác. Đó cũng không là tự do.

Bạn có lẽ nói, ‘Tôi nghĩ tự do là làm làm việc gì tôi thích, bởi vì ở nhà tôi làm việc gì tôi thích, không có người nào nói “đừng làm nó”, và nếu họ có nói tôi sẽ phản đối, tức giận, chạy đi.’ Thật ra, muốn làm việc gì người ta thích hoàn toàn không thể được. Bởi vì việc gì người ta thích có lẽ nhất thời, một ham muốn thoáng chốc, và nếu tất cả chúng ta làm việc gì chúng ta thích mà không suy nghĩ về những người khác, chúng ta không thể sống cùng nhau. Vì vậy, thông minh hàm ý tự do để tìm ra làm thế nào sống cùng nhau. Bạn không áp đặt tôi và tôi không áp đặt bạn. Làm ơn thấy những trách nhiệm. Và tự do còn có nghĩa rằng, cùng nhau chúng ta hiểu rõ những hàm ý của uy quyền là gì. Nếu tôi thức khuya và bạn bảo tôi đã đến giờ đi ngủ rồi, đừng gọi nó là độc đoán: đó sẽ không là thông minh. Bởi vì cả hai chúng ta đã tìm hiểu vấn đề của đi ngủ vào một giờ cố định nào đó, chúng ta đã đồng ý. Sự liên hệ của chúng ta vì vậy không thuộc độc đoán, không thuộc càu nhàu, nhưng qua thông minh. Chúng ta đã bàn luận thời gian đi ngủ và thông minh đang bảo chúng ta, không phải độc đoán. Nếu tôi phản ứng đến cách bạn nói với tôi một cách thân thiện hay bực bội – dù bạn nói với tôi một cách thô lỗ hay lịch sự – nó là không thông minh của tôi. Tôi không biết liệu bạn thấy điều đó.

Người hỏi: Cũng có không thông minh trong một người mà nói với tôi một cách gắt gỏng.

Krishnamurti: Dĩ nhiên, không một ai trong chúng ta thông minh hoàn toàn. Chúng ta đang học hành – học hành bản chất, chất lượng của thông minh. Tôi tức giận và nói những sự việc, và tôi nhận biết rằng tôi dốt nát, mà là bộ phận của thông minh. Lần sau tôi sẽ cẩn thận, tôi sẽ cảnh giác. Vì vậy bạn thấy, đồng hợp tác là một hiểu rõ của thông minh.

Người hỏi: Tôi thắc mắc ai đang thấy, ai đang nhìn ngắm?

Krishnamurti: Chính bạn. Tôi tức giận bạn, tôi nói, ‘Làm ơn đi ngủ lúc mười một giờ, tôi đã bảo bạn mười lần rồi.’ Tôi tức giận và tôi nói với chính mình, ‘Tôi thật dốt nát làm sao khi bị tức giận bởi một người không có thông minh để thấy và sau khi đã bàn luận nó rồi mà vẫn còn thức khuya.’ Tôi thấy tôi bị tức giận. Sự khó khăn là gì?

Người hỏi: Tôi đang tự hỏi liệu có thể quan sát mà không có tình trạng bị quy định – người quan sát vẫn còn trong tình trạng bị quy định.

Krishnamurti: Không, đừng thâm nhập vào vấn đề phức tạp của người quan sát. Chốc nữa chúng ta sẽ đến đó, tôi không phải không quan tâm đến điều gì bạn đang nói, nhưng lúc này tôi đang nói về chất lượng của thông minh mà đồng hợp tác.

Người hỏi: Nếu người nào đó nói ông độc đoán, dĩ nhiên đó là một phản ứng; nhưng nó cũng là một phản ứng khi bị tức giận. Vì vậy tại sao không nói, ‘Đừng tức giận.’

Krishnamurti: Dĩ nhiên. Chúng ta đang sống cùng nhau, chúng ta đang cố gắng để thấy, để giúp đỡ lẫn nhau, học hành lẫn nhau. Nếu bạn chối từ học hành bởi vì bạn nghĩ bạn giỏi hơn, chúng ta sẽ làm gì? Những người trẻ nghĩ rằng họ biết mọi thứ; bạn sẽ làm gì nếu họ nói, ‘Tôi không đồng ý với bạn’ và cố chấp nó.

Người hỏi: Chúng tôi sẽ tìm hiểu nó.

Krishnamurti: Nhưng nếu họ không đồng ý tìm hiểu nó.

Người hỏi: Đó là điều gì lúc này chúng ta đang làm, đặt nền tảng cho nó.

Krishnamurti: Đó chính xác là nó, chúng ta đang cố gắng đặt nền tảng để cho chúng ta có thể sống cùng nhau một cách thông minh. Không phải, bạn sống một cách thông minh và bạn bảo tôi; hay tôi bảo bạn, nhưng cùng nhau; nó là trách nhiệm của chúng ta để cùng nhau thông minh. Lúc này, từ ngữ đó có nghĩa gì? Theo tự điển nó có nghĩa hiểu rõ, có khả năng hiểu rõ.

Người hỏi: Theo tự điển nó có nghĩa chọn lựa giữa hai nguồn khác nhau.

Krishnamurti: Vâng, bạn phải có khả năng chọn lựa và khả năng đó phải là thông minh. Nếu tôi chọn lựa từ thành kiến, nó không là thông minh. Vì vậy, nếu chúng ta đang đặt những nền tảng của một môi trường sống mà trong đó sự quan tâm cơ bản của chúng ta là sống cùng nhau một cách thông minh, việc này đòi hỏi không chỉ tự do, nhưng còn cả sự nhận biết tự-phê bình. Tôi phải nhận biết việc gì tôi đang làm, tại sao tôi đang làm nó, kết quả của hành động đó; không bướng bỉnh và nói, ‘Điều này đúng! Đây là điều gì tôi suy nghĩ. Tôi sẽ bám chặt nó.’ Vậy thì bạn không còn học hành nữa, vậy thì chúng ta không có sự liên hệ.

Liệu bạn thấy điều này? Đừng đồng ý với tôi nếu bạn không thực sự thấy nó. Vấn đề của tôi là: ở đây tôi muốn sống hạnh phúc, tự do và thông minh, mà chúng ta không thể thực hiện trong thế giới, bởi vì thế giới đầy bạo lực, ích kỷ. Ở đây chúng ta muốn sáng tạo một bầu không khí, một môi trường sống, xây dựng một nền tảng nơi chúng ta sống cùng nhau, vui vẻ, thông minh, trong đồng hợp tác. Tôi đang giải thích sống thông minh cùng nhau là gì. Hãy tìm ra, đừng yên lặng và sau đó trôi nổi trong phương hướng riêng của bạn. Hãy bàn luận cùng tôi, để cho cả hai chúng ta học hành thông minh là gì và sống cùng nhau trong đồng hợp tác là gì. Thông minh hàm ý khả năng của hiểu rõ về tự do, và tất cả chúng ta đều muốn tự do. Chúng ta không muốn bị sự kiểm soát của bất kỳ uy quyền nào, dù là của gia đình hay người nào đó. Và chúng ta đang cố gắng tìm ra làm thế nào sống cùng nhau một cách tự do. Tôi có thể ở một mình trong sự cô độc của tôi, trong căn phòng của tôi, tách rời mọi người; nó có lẽ là điều gì tôi gọi là tự do của tôi, nhưng tôi không thể sống theo cách đó. Chúng ta là những con người trong liên hệ lẫn nhau, vì vậy chúng ta phải hiểu rõ sống cùng nhau trong tự do có nghĩa gì. Và điều đó đòi hỏi thông minh.

Lúc này, chúng ta sẽ thực hiện nó như thế nào? Bạn có lẽ có một ý tưởng về tự do và tôi có một ý tưởng khác về nó. Vì vậy, tôi tự nhủ, ‘Tôi không biết nó có nghĩa gì, tôi sẽ tìm ra.’ Bạn thấy sự khác biệt chứ? Nếu bạn bắt đầu bằng cách nói, ‘Tôi biết tự do có nghĩa gì’, nó chấm dứt – tôi không biết liệu bạn thấy điều đó? – vậy thì bạn không đủ thông minh để học hành nó.

Người hỏi: Vậy thì ông đang sống trong sự độc đoán riêng của ông.

Krishnamurti: Dĩ nhiên, bạn đang sống trong món canh riêng của bạn, mà không lý thú lắm. Vì vậy, cả hai chúng ta phải hiểu rõ tự do có nghĩa gì. Bạn muốn học hành nó? Hay bạn nói, ‘Đừng dạy bảo tôi, tôi biết tất cả về nó rồi.’ Khi bạn nói điều đó bạn đã không thông minh rồi, bởi vì bạn không đang học hành, bạn bị cố định trong ý tuởng của bạn về điều gì bạn nghĩ là tự do. Tôi muốn học hành nó có nghĩa gì để sống cùng nhau trong tự do; vì vậy, việc đầu tiên là đừng nói với chính tôi, ‘Tôi biết nó có nghĩa gì.’ Vậy là, liệu bạn muốn học hành tự do có nghĩa gì? Bởi vì đó là điều gì chúng ta mong muốn thực hiện tại Brockwood.

Tôi sẽ giải thích cho bạn tại sao. Trong tự do bạn có thể khám phá những sự việc mới mẻ. Trong thế giới khoa học, phải có tự do để khám phá những sự việc mới mẻ. Trong sự liên hệ của con người, ở đây, chúng ta đang khám phá, hay đang học hành, những sự việc mới mẻ về chính chúng ta. Nếu tôi cố định trong quan điểm của tôi, tôi không thể học hành. Vì vậy tôi phải rất cẩn thận, nhận biết những quan điểm hay những nhận xét cố định của tôi; bởi vì đây là điều gì thế giới đang làm và nó không đang học hành. Họ có những ý tưởng, những quan điểm, những kết luận cố định, và họ sẽ không chịu nhúc nhích khỏi nó. Và có những người trẻ phản kháng chống lại điều đó; tuy nhiên họ lại có những quan điểm riêng của họ, những thành kiến của họ, những kết luận cố định của họ, vì vậy họ cũng giống những người già nua.

Người hỏi: Vậy thì ông làm gì nếu con người có những quan điểm cố định của họ?

Krishnamurti: Những người có những quan điểm, những nhận xét, những kết luận mà họ bám chặt, không thể sống cùng nhau một cách tự do, thông minh. Vì vậy, liệu bạn có những quan điểm, những nhận xét, những kết luận, một truyền thống? Tôi có tất cả những sự việc này, nhưng tôi sẽ học hành. Bạn thấy sự khác biệt? Rốt cuộc, đây là một nơi trong đó chúng ta được giáo dục, không chỉ về địa lý và lịch sử, toán học và vân vân, nhưng chúng ta đang tự giáo dục chính chúng ta với sự trợ giúp lẫn nhau để có thông minh tột đỉnh khi chúng ta rời khỏi đây. Bạn có lẽ không bao giờ rời đây, bạn có lẽ muốn trở thành một giáo viên ở đây, điều đó tùy bạn.

Đây là một trung tâm giáo dục; một trung tâm giáo dục hàm ý sự vun quén của thông minh – mà là sự tinh tế của hiểu rõ, khả năng của chọn lựa. Muốn chọn lựa phương hướng đúng đắn cái trí phải được tự do khỏi mọi hình thức của thành kiến, mọi hình thức của kết luận. Liệu bạn muốn một nơi như thế này nơi bạn được giáo dục, một cách tự do, hạnh phúc, trong thông minh? Mà có nghĩa, thực sự, đồng hợp tác, đúng chứ? Tôi không thể đồng hợp tác cùng bạn nếu tôi nhấn mạnh vào những đặc điểm của tôi. Bạn hiểu chứ? Nếu tôi trao sự quan trọng vào mái tóc dài và biến điều đó thành biểu tượng của sự phản kháng, tuân theo những kết luận của nó. Tóc dài bây giờ là thời trang. Tóc dài là biểu tượng của sự phản kháng, một biểu tượng của làm điều gì người ta thích bởi vì thế hệ già nua có tóc ngắn: nó là một biểu tượng của sự hung hăng tự-khẳng định mình, một biểu tượng của vẻ đẹp. Tất cả điều này được hàm ý trong nó, đúng chứ? Một biểu tượng của sự phản kháng chống lại chiến tranh, của sự phản kháng chống lại trật tự được thiết lập. Liệu bạn nuôi tóc dài bởi vì nó đẹp?

Người hỏi: Nó giống như một cái bẫy. Có hai việc: tóc ngắn là giới có uy quyền, tóc dài là giới chống lại uy quyền.

Krishnamurti: Tôi không nói, ‘Tóc dài là đúng đắn’ hay ‘Tóc ngắn là đúng đắn’. Tôi đang hỏi bạn: bạn nuôi tóc dài bởi vì nó trông đẹp phải không?

Người hỏi: Ồ, chúng ta hãy nói nó giúp cho tôi cảm thấy thoải mái.

Krishnamurti: Bây giờ hãy tìm hiểu nó rất cẩn thận. Nó giúp cho bạn cảm thấy thoải mái. Giả sử bạn ngồi gần tôi, không tắm rửa, bẩn thỉu, bốc mùi và tôi nói tôi không muốn ngồi cạnh bạn. Nếu nó là dễ chịu đối với bạn nó cũng phải dễ chịu đối với tôi, người đang ngồi gần bạn tại cái bàn.

Người hỏi: Đúng rồi.

Krishnamurti: Mái tóc dài trông rất đẹp nếu được giữ gìn đúng cách – không phủ lỏa xỏa trên mặt – bạn làm nó vì lý do đó?

Người hỏi: Tôi không biết liệu tôi có làm nó đặc biệt vì lý do đó, để có một mái tóc óng ả.

Krishnamurti: Vậy thì tại sao bạn lại để tóc dài?

Người hỏi: Nó cảm thấy vui vui trong gió và cảm thấy vui vui trong nước.

Krishnamurti: Được rồi, nhưng bạn không luôn luôn ở trong gió. Bạn phải ngồi cạnh tôi. Bạn không đang sống một mình trong thế giới này. Chúng ta đang học hành sống cùng nhau bằng thông minh, trong tự do.

Người hỏi: Vâng, nhưng tôi có thể thấy liệu có một con rận đang bò ra khỏi mái tóc, liệu mái tóc sẽ ra sao nếu chỉ mọc tự nhiên, tôi có thể thấy lý do tại sao ông phản ứng nếu ông đang ngồi gần tôi.

Krishnamurti: Hãy chờ đã, tôi đã bảo bạn quan sát nó. Chừng nào nó còn sạch sẽ và trông còn đẹp đẽ, không bốc mùi, có gì sai trái với nó? Ở Ceylon những người đàn ông để tóc dài, họ đặt những cái lược cong trong nó để giữ nó ngăn nắp và nó trông rất đẹp. Liệu bạn sẽ đi loanh quanh như thế, với cái lược trong nó? (Tiếng cười) Có gì sai trái? Bạn thấy đó, bạn có thành kiến rồi, đó là điều gì tôi đang nhắm đến.

Người hỏi: Thực sự nó không là thành kiến. Tôi không có bất kỳ điều gì chống đối ông nếu ông đi loanh quanh với cái lược trong mái tóc của ông.

Krishnamurti: Bởi vì tôi phải sống cùng bạn, nếu bạn bốc mùi, nếu bạn không ngăn nắp, tôi phản kháng nó.

Người hỏi: Đúng rồi. Nhưng có một chút rối loạn cho tôi về từ ngữ ‘ngăn nắp’.

Krishnamurti: Vì vậy nếu bạn cảm thấy mái tóc dài là đúng đắn, vậy thì hãy để nó. Nhưng nó có nghĩa rằng bạn phải sạch sẽ. Hay, bạn để nó như một biểu tượng của sự phản kháng của bạn chống lại giới uy quyền? Và bởi vì tôi có mái tóc ngắn, liệu nó có nghĩa rằng tôi đang chấp nhận uy quyền? Hãy thấy sự nguy hiểm. Vì vậy tại sao bạn đang để tóc dài? Bạn đã không trả lời tôi. Bạn làm nó bởi vì mọi người làm nó? – mà là bắt chước, theo đuôi, không thông minh. Hãy biết điều gì bạn đang làm. Liệu nó là bộ phận của thông minh? Nếu bạn nói, ‘Nhìn kìa, tôi đang để mái tóc của tôi bởi vì tôi thích nó, nó trông đẹp, nó sạch sẽ’, tôi sẽ chấp nhận nó ngay tức khắc. Nhưng nếu bạn đang để nó như một biểu tượng, vậy thì tôi muốn biết biểu tượng đó là gì, bởi vì tôi phải sống cùng bạn. Biểu tượng của bạn có lẽ có nghĩa chết đối với tôi! Tôi muốn tìm ra.

Người hỏi: Nhưng liệu cũng không có bất kỳ sự liên hệ nào với thế hệ của ông, hay sao?

Krishnamurti: Nhưng biết tại sao bạn đang làm nó. Sự liên hệ với thế hệ của bạn – điều đó đúng chứ?

Người hỏi: Tình bằng hữu, có liên quan đến…

Krishnamurti: Nếu bạn cảm thấy có liên quan đến những người có mái tóc dài, và không đối với những người có mái tóc ngắn, bạn thấy bạn đang làm gì? Nó có nghĩa bạn đang tạo ra sự phân chia, mà thế hệ già nua đã tạo ra, và vì vậy bạn đang theo sau. Vì vậy bạn đang tạo ra nhiều hủy diệt như họ đã làm. Vì vậy, để biểu tượng của hòa bình trên áo sơ mi của bạn không có ý nghĩa gì cả. Vì vậy điều gì tôi đang nói là, nếu chúng ta sẽ sống cùng nhau trong thông minh và tự do, cả hai chúng ta phải biết chúng ta đang làm gì và tại sao chúng ta đang làm nó. Không phải che đậy nó bằng nhiều từ ngữ, bởi vì đó là không thông minh. Tại sao chúng ta ăn chay ở nơi này? Bạn hỏi điều đó? Bạn đưa ra từ ngữ ‘ngăn nắp’. Bạn biết trật tự có nghĩa gì? Bạn không biết, đúng chứ?

Người hỏi: Nếu tôi biết tôi đã không ở đây.

Krishnamurti: Chúng ta sẽ thâm nhập nó. Suy nghĩ trật tự, suy nghĩ rõ ràng, hành động rõ ràng. Không phải: suy nghĩ một việc và làm một việc khác; nhưng suy nghĩ rất rõ ràng, khách quan, thông minh, đó là trật tự, đúng chứ? Tôi sẽ mang từ ngữ ‘ngăn nắp’ vào điều này. Mặc quần áo gọn gàng là trật tự, đúng chứ?

Người hỏi: Tôi không chắc chắn.

Krishnamurti: Bạn không chắc chắn về điều gì? Bạn đến phòng ăn bằng đôi chân bẩn thỉu, không mang dép và tôi đang ngồi cạnh bạn. Tôi không thích nó bởi vì nó không sạch sẽ, tôi thích sạch sẽ. Và bạn nói, đó là một thành kiến? Thế sao? Mọi con thú đều muốn sạch sẽ.

Người hỏi: Mọi con thú đều cũng có bàn chân trần.

Krishnamurti: Nhưng nó sạch sẽ. Nó luôn luôn giữ gìn sạch sẽ, bạn đã thấy nó đang tự liếm thân thể. Hãy đến bằng đôi chân sạch sẽ! – mà có nghĩa giữ gìn cái nền nhà sạch sẽ.