ĐI TÌM HÌNH – TƯỢNG PHẬT SƠ SANH
Nhân dịp đi dự lễ Giỗ Tổ Hùng Vương vừa rồi (mùng 10 tháng 3 âm lịch – 25/4/2018), Các anh chị trong Ban Tổ chức (cấp Quận, Huyện) có giúp một chuyến xe đi và về, người viết tranh thủ nhờ bác tài chở dạo quanh các cửa hàng văn hóa phẩm Phật giáo, để xem năm nay có gì mới lạ được tung ta thị trường, phục vụ mùa Phật Đàn 2562-2018. Các cửa hàng lớn, nhất là có gắn mác siêu thịthì không dám vào vì khả năng tài chánh hạn hẹp. May mà ngồi bên là anh tài xế vui tính, rất tốt bụng, sẵn sàng cho xe tới nơi mình muốn đến dù chiếc xe rất xứng đáng đậu bên ngoài sảnh “siêu thị văn hòa Phật giáo” sang trọng , bề thế hơn. Nhưng đi với mình thì rất thiệt thòi cho thân phận chiếc xe và anh tài xế nhọc công để mắt trông giữa mỗi khi dừng đợi.
Đây là công việc lẽ ra của các quý vị cán bộ văn hóa Phật giáo vá các ban ngành liên quan, nhưng do nhiều năm qua, liên tục mình đã góp tiếng nói về những hình và tượng Phật sơ sanh , với đủ sắc thái và có xuất xứ nhiều nơi khác nhau. Chính vì tự cho mình cái trách nhiệm “vác tù và” ấy nên lần này, dù đuợc hổ trợ phương tiện tận tình, vẫn không đạt kết quà như mong muốn. Lại quay vế tay không , chỉ mua được vài ba thước cờ dây để về treo trước ngõ xóm đạo nhà mình với mấy cái lồng đèn năm cũ đem ra xài lại.Phật Đản mọi năm với mình chỉ có thế. Làm không ai biểu, đẹp không ai khen, cứ lặng lẽ âm thầm như xưa nay lạc lõng giữa rừng người gọi là hân hoan Kính Mừng Phật Đản .
Vẫn một số tượng theo mẫu mã cũ, lồng đèn thì chưa thấy có hình dạng mới, đẹp hơn. Trong khi giá cả thì cỡ như mình cũng ngại móc túi ra trước chủ cửa hàng đang thao thao giới thiệu sản phẩm…Phật ! Có một vài vị chủ cửa hàng nhận ra, đon đả mời chào uống nước để lắng nghe ý kiến. Khi mình hỏi sao nhiều năm qua mình không nhập về các mẩu tượng sơ sanh theo mô típ búp bê của Đài Loan hoặc Hồng Kông rất đẹp với đôi mắt sáng tròn dễ mến (ảnh 1); với mẫu tượng này ngay cả màu da cũng thuyết phục ánh mặt mọi người, chỉ tiếc là bộ tóc chưa hợp lý lắm. Mầu tượng thứ hai chấp nhận được – có lẽ là sản xuất tại Việt Nam của một cơ sở nào đó, mang dáng vẽ rất Á Đông với gương mặt gần gũi tạng người Việt Nam chúng ta. Mẫu tượng này có mái tóc rất thật ( ảnh 2). Các chủ cửa hàng khi được hỏi và đưa ý kiến như vậy đều trả lời chửa cháy rằng “Có , cửa Hàng chúng tôi có bán nhưng đã hết rồi”. Thú thật mình vốn không thích cái không thật lòng như vậy và cũng không muốn nói gì thêm vì biết chắc rằng hoàn toàn không có , lấy đâu mà bán, lấy đâu mà hết ! Một cửa hàng thuộc loại lớn, có quan người viết sau khi trả lời giá cả các loại lồng đèn thì nói “ Chưa có hàng, những cái treo đó là hàng mẫu”. các bạn thử nghĩ đi, hôm ấy đã là mùng mười tháng ba âm lịch rồi chứ nào còn xa xôi gì nữa mà vẫn chưa có động thái cồ xúy tinh thần hân hoan của mọi người. Có lẽ - nói như một vị nữ cửa hàng là “ Khách không mua cũng không ế, có đâu mà sợ !” Mình rút lui lẹ. Bà chủ này nói không sai vì khi đứng ra kinh doanh những mặt hàng văn hóa phẩm Phật giáo, thường không sợ lỗ, sợ ế vì trước hết khách háng phần lớn là tăng, ni và cỏn lại là Phật tử lẻ tẻ cỡ như mình. Cho nên họ không cần phải chạy theo mẫu mã hay thị hiếu của khách hàng đặc biệt này. Có gí bán nấy, không ai chết cả.
(Hình 1)
Tượng đã vậy thì thiệp cũng tương tự, cũng may mà vài năm trở lại đây nhiều nơi đã lấy mẫu tượng Phật sơ sanh dạng búp bê in thiệp chúc mừng Phật đản. Đây là điểu đáng mừng vì yếu tố mỹ thuật và hợi lý đã được chú ý. Như chúng ta đã thấy, ở hình tranh vẻ thí thú thật lộn xộn và tùy tiện hơn nhiều bên cạnh một vài mẩu tượng vẻ khá đẹp, chấp nhận được, như ảnh này (tuy lại cũng có bộ tóc Phật)(ảnh 4).Một mẫu tượng đối nghịch với cái đẹp này là “râu ông nọ cắm cằm bà kia” và cắm một cách hết sức vô lý, khó chấp nhận, đó là dùng photosop lấy chiếc đầu của một em bá Ấn Độ, ghép vào thân hình của mẫu tượng số 4 ) mà chúng ta mới vừa khen đẹp đây! Vô lý ở chỗ này : nếu mái tóc Phật đã gây nên sự vô lý ở mẫu tượng ( số 1) nhưng vẫn chấp nhận được vì khoảng cách từ sơ sanh đến thành đạo cũng vẫn là một chiều dài cuộc đời đức Phật; còn ở đây, lầy từ góc độ một em bé sơ sanh, cho dẫu là con nhà quyền quý đi chăng thì việc trang điểm mái tóc cầu kỳ với nhiều trang sức rối rắm như vậy liệu có kịp trong khoảnh khắc ra đời ấy không ? (ảnh 5).
Có thể tạm nêu lên vài quan điểm mỹ thuật vá ý nghĩa như trên để hy vọng con đường chúng ta tìm đến nét đẹp chung của hình và tượng Phật sơ sanh được tương đối hợp lý hơn, dễ chấp nhận hơn và dễ gần gũi với đời thường mà trong đó trẻ con là đối tượng trước tiên phải được hưởng sự gần gũi ấy bên cạnh tượng sơ sánh , mỗi lần tắm tưởng như mình đang tắm cùng Phật !Không còn sợ sệt Phật “trừng phạt” vì dám gần gũi và bất kính theo ý người lớn ! Chúng ta thấy rồi đấy, dường như bây giở các tượng thờ được sơn phết mà mè, sặc sở nhiều hơn, bất chấp ý nghĩa ya áo ra sao. Đây cũng là xu hướng mỹ thuật nhưng không ai dám đàm bào rằng đó là xu hướng tử tế và đàng hoàng trong sự tôn kính đức Phật, và cái xu hướng đó đang xé toạt chiếc ý đơn giản trên mình tượng Phật để hở ngực, “hở body” vòng một cho giống thế tục và nói theo vài ý kiến bức xúc khác là để “quyến rũ” trần thế hơn ! ? Mình chỉ biết ngậm ngùi lặng lẽ đứng nhìn mà buồn cho đạo Phật mình ngày càng sặc sở nhưng chẳng dám nhìn lâu !
Năm sau, Việt nam chúng ta lại được nhà nước chấp thuận cho đăng cai đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc, liệu những dòng này có góp được phần nào thanh âm nghe được, để hướng vọng đến chư thiên, chư hộ pháp tuyệt vời nhất của Phật giáo Việt Nam hai ngàn năm ?
Mùa Phật đản 2642 – PL 2562
DƯƠNG KINH THÀNH
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D662697012.-%3B)
