QUYỂN THỨ MƯỜI HAI

I. PHÁP Y CHỈ

Phần thứhai1thuyết minh:

Lúc bấy giờ, có các vịTỳ-kheo mới thọgiới, Hòa thượng viên tịch, không người dạy bảo, cho nên không biết giữgìn oai nghi... cho đến giống nhưBà-la-môn nhóm họp.

Các Tỳ-kheo bạch Phật, Phật cho phép trường hợp nhưvậy nên thỉnh A-xà-lê, nhưtrong vấn đề“Hòa thượng” đã trình bày. Thưa thỉnh nhưsau:

“Xin Ðại đức một lòng nhớnghĩ! Con Tỳ-kheo tên là... nay cần cầu Ðại đức làm người y chỉ. Xin Ðại đức cho con được y chỉ. Con y chỉnơi Ðại đức đểsống.”(thưa 3 lần).

Vịđược thỉnh cầu nói:

“Ðược, tôi cho ông nương tựa, ông chớbuông lung.”

Trường hợp vịTỳ-kheo mới thọgiới muốn ởchỗnhàn tịnh, cho phép y chỉnơi chỗkhác, nếu trong ngày trởvềkịp.

Không nên sai người nhận y chỉhay trao y chỉngười khác.

Không nên không lựa chọn người thọy chỉ, hay (lựa chọn) người cho y chỉ.

Bệnh hay là trông nom bệnh không y chỉ, được ởriêng.

Luật Tăng kỳnói rõ:

Thỉnh y chỉcó 5 pháp:

1) Quí mến. 

2) Cung kính.

3) Biết xấu. 

4) Biết hổthẹn.

5) Ưa sống với nhau.

A-xà-lê có 4 hạng:

1) Không cung cấp lương thực mà cũng không dạy dỗChánh pháp. Hạng người này không phiền thưa, cứbỏđi.

2) Có cung cấp lương thực mà không dạy dỗChánh pháp. Hạng người này nên thưa mà đi.

3) Không cung cấp lương thực mà có dạy dỗgiáo lý. Hạng này tuy khổ, trọn đời không nên đi.

4) Có cung cấp lương thực mà cũng có dạy dỗgiáo lý. Hạng này tuy xua đuổi, trọn đời không nên đi.

Nếu đệtửkhông nghe lời dạy bảo nên nói với người trông coi vềgiường mền, đừng cung cấp giường mền, nói với người trịnhật, không phân phối phần ăn. Nếu người đó hung ác có thếlực, có thểtạo việc bất lợi, Hòa thượng nên tránh đi. Thầy y chỉnên xếp y bát ra ngoài cương giới một đêm, tức là cắt đứt sựy chỉvới người không nghe lời dạy bảo ấy.

Nếu Hòa thượng, A-xà-lê có lỗi, đệtửnên can gián không nên dùng lời thô mà khuyên can. Y nhưpháp giáo giới, nên nói lời nhã nhặn đểthầy đừng làm việc ấy. Thầy thuận nghe thì tốt, nếu ngược lại thầy tạo thêm tội lỗi chê trách bác bỏlời khuyên can thì nên tránh xa. Nếu là bậc A-xà-lê thì mình ôm y bát ra ngoài giới ởmột đêm rồi trởlại y chỉnơi vịkhác... Nếu người ấy có thếlực thì nên tránh xa họđi.

Trường hợp y chỉvới người có đức hạnh mà vịHòa thượng ấy mạng chung hay thôi tu, hay bịcửtội, hay ra ngoài cương giới ngủ, hoặc đệtửtựra ngoài cương giới ngủ, nhưvậy gọi là không y chỉ.

Nếu A-xà-lê mạng chung, thôi tu, bịcửtội, ra ngoài cương giới ngủ, hoặc đệtửra ngoài giới ngủ, cũng vậy.

Nếu đủ5 hạ, biết rõ pháp, biết rõ luật thì được phép lìa y chỉ, gọi là xảy chỉ.

Nếu Tỳ-kheo không biết rõ pháp, không biết luật, không thểtựlập, không thểhướng dẫn kẻkhác thì trọn đời không được ly y chỉđểsống.

Nếu đủ10 hạ, biết rõ pháp, biết rõ luật, có khảnăng tựlập, có khảnăng dựng lập cho kẻkhác, Tỳ-kheo nhưvậy được nhận người khác y chỉ.

Luật Ngũphần nói rõ:

Cho phép không nhận y chỉcho đến sáu đêm.

Ðệtửmuốn đến chỗkhác, việc cần yếu là phải thưa với thầy trước khi đi hai đến ba ngày. Vịthầy nên trù tính nơi chỗđệtửmình xin dơøi đến đó có người đểhọy chỉthì mới cho đi.

Mỗi khi đến trú xứnào, trước hết phải lễTháp, lễThượng toạ. Kếđó xin phòng ở, vậy sau mới cầu y chỉ. Vịđược cầu làm y chỉnên hỏi: “Nhịsư(Hòa thượng, A-xà-lê) của ông là ai? Trước đây ông ởđâu? Ông thường tụng kinh gì?” Nếu người cầu y chỉtrảlời đúng pháp thì nhận cho y chỉ. Nếu trảlời không đúng pháp thì nên nói rằng: “Ông không biết tôi, tôi không biết ông, ông nên đến người có sựquen biết đểcầu y chỉ.” Trường hợp có sựnghi ngờ, nên nói chờthời gian. Thời gian người ấy chờcho đến 6 đêm, xem xét họ, nếu hợp ý thì nên cho y chỉ. Nếu không hợp ý thì nên trảlời nhưtrên đã trình bày.

Không nên y chỉTăng hay Tháp mà nên y chỉvới bậc Thượng tọa, Tỳ-kheo nhưpháp, người có khảnăng giáo giới.

Luật Thập tụng nói rõ:

Phải thành tựu 5 pháp, cùng 5 hạđầy đủthì khỏi cần cầu y chỉ. Năm pháp ấy là:

1) Biết phạm. 

2) Biết không phạm.

3) Biết tội nhẹ. 

4) Biết tội nặng.

5) Tụng Ba-la-đề-mộc-xoa, học rộng, khéo nói.

Trường hợp thọTỳ-kheo giới lâu năm mà không biết 5 pháp trên thì trọn đời nên y chỉvới người khác.

Ðại Tỳ-kheo cũng nên theo tiểu Tỳ-kheo cầu thọy chỉ, nếu mình chưa đủ5 pháp trên. Trường hợp này vẫn phải thừa sựcúng dường tiểu Tỳ-kheo, trừvấn đềlễlạy.

Cho phép năm, sáu đêm không y chỉthì không phạm. Nếu có vịY chỉsưtốt mà không y chỉdù chỉmột đêm vẫn phạm Ðột-kiết-la, thậm chí cũng không được lấy nước rửa chân của Tăng đểdùng.

Trường hợp gặp lúc đói khát, có thểđược thì hằng ngày đến thăm Hòa thượng và cho phép ởlại đó, nếu không thểđược thì năm ngày đến một lần. Trường hợp mỗi năm ngày không đến được thì lúc Bố-tát cần đến. Nếu Bố-tát không theå đến được cho đến xa hai do-tuần rưỡi, đến ngày Tựtứcũng nên đến thăm Hòa thượng.

BộCăn bản ni-đà-na nói rõ:

Chưa đủ5 hạ, tuy thành tựu 5 pháp, cho đến khéo biết rõ Tam tạng, Tam minh chứng đủ, trừhết 3 cấu, nhưng cũng phải y chỉ. Nếu đủ5 hạ, cho lìa y chỉđểdu hóa, nhưng đến bất cứchỗnào cũng phải y chỉ.

Nếu có tâm cầu Y chỉsưthì được ly y chỉnăm đêm. Nếu không có tâm cầu Y chỉsưthì lìa y chỉmột đêm cũng không được.

Trường hợp không có y chỉmà ởtrong chúng Tăng thọdụng ẩm thực... đều chẳng hợp lệ. Cho đến trong vòng 10 hạđều nhưvậy.

BộBách nhất yết-ma nói rõ:

Cho dù đã thọTỳ-kheo, đến 60 tuổi hạ, và 80 tuổi đời, mà đối với kinh Biệt giải thoátchưa từng đọc tụng, không rõ nghĩa nó, thì cũng phải y chỉnơi bậc Trưởng lão. Trường hợp không có vịTrưởng lão thì y chỉnơi vịniên thiếu Tỳ-kheo cũng được. Trường hợp nhưvậy chỉtrừlễbái, còn bao nhiêu việc khác cần phải phục vụnhưtrò đối với thầy. Hạng người này cần được gọi là Tỳ-kheo già mà là trẻvậy.

BộTạp sựnói rằng:

Có duyên sựcần phải tạm đi xa nhưng chắc chắn sẽtrởvềlại, nên tâm niệm nương theo cựu sư(thầy cũ) khỏi phiền phải thọy chỉlại.

Người y chỉ, người dạy dỗđọc tụng đều phải cung phụng hầu hạ. Trường hợp hai vịđều lâm bệnh, nếu có khảnăng thì chăm sóc cảhai. Nếu không có khảnăng thì cung phụng vịy chỉ. Nếu không có thầy dạy dỗđọc tụng thì tùy đó có thểtạm ởđược. Nhưng nếu không có vịy chỉsưmà tạm ởlà không hợp lệ. Có một vịBí-sô, ởmột trú xứ, làm y chỉcho nhiều môn nhơn. Nhưng khi vịBí-sô ấy mạng chung, không có người đểy chỉ. Phật dạy: “Tìm một vịcó đức, nên cung cấp phòng ởtốt, miễn các công tác, cung phụng hầu hạ, ngọa cụvật dụng không thiếu thốn cái chi, tất cảđều đầy đủ. Nếu không có vịấy thì không được ởnơi đó đến kỳBố-tát thứhai”.

Lại có trường hợp tiền an cư, vịy chỉviên tịch, Phật bảo phải cầu y chỉsưgiống nhưtrường hợp trên. Nếu không có vịnào thì nên đến trú xứkhác cầu vịY chỉsư, rồi thọhậu an cư.

Có trường hợp hậu an cư, thầy qua đời, Phật bảo trong thời gian tháng mưa kiểm tra lẫn nhau, nhắc nhởlẫn nhau, cẩn thận cùng nhau sống. Qua tháng mưa rồi, có người y chỉ, và cung cấp đầy đủtất cảnhưtrước đã trình bày. Trường hợp không có thì không được quá lần Trưởng tịnh thứhai.

Có thểđến các trú xứkhác cần cầu Y chỉsư. Nếu Bổn sưviên tịch v.v... đều cũng nhưtrước mà giải quyết.

Kinh Tỳ-ni mẫu nói rõ:

Thọy chỉrồi, xin phép ra ngoài giới bảy ngày, đủbảy ngày trởlại chùa, không mất y chỉ.

II. TƯ CÁCH ÔNG THẦY

Phần thứhai2nói rõ:

Tôn giảHòa-tiên mới vừa 2 tuổi hạ, dẫn một người đệtử1 tuổi hạ, đến chỗđức ThếTôn. Ðức ThếTôn tuy biết mà vẫn chỉnơi người đệtửhỏi:

- Ðây là vịTỳ-kheo nào?

Tôn giảHòa-tiên thưa:

- Ðệtửcủa con.

Ðức phật hỏi Tôn giảHòa-tiên:

- Hiện ông bao nhiêu tuổi (hạ)?

Tôn giảHòa Tiên thưa:

- Con 2 tuổi.

Ðức Phật lại hỏi:

- Ðệtửông bao nhiêu tuổi?

Tôn giảHòa-tiên thưa:

- Ðệtửcon 1 tuổi.

Lúc bấy giờ, đức ThếTôn bằng mọi cách quởtrách:

- Việc làm của ông là quấy, không phải oai nghi, không phải pháp của Sa-môn, không phải tịnh hạnh, không phải hạnh tùy thuận. Ông làm việc không nên làm. Này ông Hòa-tiên! Ông chưa hết bú sữa mà nhận dạy dỗcho người khác, làm sao ông dạy được.

Từnay cho phép Tỳ-kheo nào đủ10 hạ, có trí tuệmới trao truyền giới Cụtúc cho người, cho người y chỉ. Cần thi hành pháp Hòa thươïng, A-xà-lê nhưsau:

Nếu chúng Tăng vì người đệtửmình tác Yết-ma, tác ha trách, tác tẫn, tác y chỉ, tác Yết-ma không cho đến nhà bạch y, tác bất kiến tội cử, bất sám hối cử, bất xảác kiến cửthì Hòa thượng nhưpháp liệu lý, hoặc giảbằng cách nào đểcho chúng Tăng đừng tác pháp Yết-ma cho đệtử. Trường hợp chúng Tăng tác pháp, bằng cách làm sao khiến cho hợp pháp và nhưpháp mà liệu lý, dạy bảo đệtửmình thuận tùng đối với Tăng, không trái nghịch, cầu mong trừtội lỗi đểTăng sớm giải pháp Yết-ma.

Nếu đệtửphạm Tăng tàn, Hòa thượng nên nhưpháp liệu lý, hoặc nên áp dụng Ba-lợi-bà-sa, hoặc nên áp dụng Bổn nhật trị, hoặc nên áp dụng Ma-na-đỏa, hoặc nên xuất tội đều tùy theo đó mà áp dụng.

Lại nữa, nếu đệtửlâm bệnh, Hòa thượng nên chăm sóc hoặc sai bảo người chăm sóc, cho đến lành bệnh hay mạng chung.

Nếu đệtửkhông vui ởchỗnày tu hành, thì hoặc tựđưa đi chỗkhác, hoặc bảo người khác đưa đi.

Nếu đệtửcó chỗnghi ngờnên dùng pháp, dùng luật, nhưlời Phật dạy, nhưpháp giải trừ.

BộYết-ma ngài Ðàm-đếsoạn tập3nói rõ:

- PHÁP: Chỉcó 5 món viễn ly hành:

1) Xuất ly phi thếpháp.

2) Việc độphi thọpháp.

3) Vô dục phi hữu dục.

4) Vô kết phi hữu kết.

5) Bất thân cận sanh tửphi thân cận. 

- LUẬT: Tức là 5 món xuất yếu hành:

1) Thiểu dục phi đa dục.

2) Tri túc phi vô yểm.

3) Dị hộ phi nan hộ. 

4) Dị dưỡng phi nan dưỡng.

5) Trí tuệ phi ngu si.

- PHẬT SỞGIÁO: Tưùc là 5 món giáo giới hành:

1) Hữu tội giả chế.

2) Vô tội giả thính.

3) Nhược chế, nhược thính, pháp hữu giảm khuyết giả như pháp cử chi.

4) Số số vi phạm chiết phục dữ niệm.

5) Chơn thật công đức, ái niệm xưng tán.

(Tạm dịch:

Pháp là những gì hướng dẫn chúng ta ra khỏi đời đau khổ, vượt lên trên vấn đềchấp thọ, không ái dục, không bịbuộc ràng.

Luật là phương pháp đểra khỏi luân hồi: phải thiểu dục, tri túc, yểm ly, phòng hộ, phương tiện sống hết sức đơn giản và dễdàng, cần có trí tuệđểtuyển trạch.

Những điều Phật dạy: Việc sai quấy thì cấm, việc có ích không tổn hại thì cho làm. Cấm làm mà làm thì phạm, cho làm mà không làm là phạm, ‘chỉmà tác là phạm, tác mà chỉlà phạm’. Kẻphạm thường xuyên phải bắt buộc nhiếp niệm. Công đức thật sựthì khen ngợi)4.

Trường hợp đệtửmình sanh ác kiến, phải dạy bảo họbỏác kiến, trụnơi thiệân kiến, phải dùng pháp và y thực nhiếp hộhọ, dạy họtăng giới, tăng tâm, tăng huệ. Dạy họhọc hỏi tụng kinh. Phải giải quyết vấn đềy thực, ngoạcụ, y dược cho họtheo khảnăng của mình.

Có 5 phương pháp đểkhiển trách đệtử:

1) Bảo họđi đi (đi đâu thì đi).

2) Ông đừng vào phòng tôi.

3) Ông đừng hầu hạtôi nữa.

4) Ông đừng đến chỗtôi.

5) Tôi không nói với ông nữa đâu.

(Nếu là bậc A-xà-lê thì điều 4 đổi lại là: Ông đừng y chỉnơi tôi nữa).

Ðệtửcó 5 việc nên quởtrách:

1) Không biết xấu.
2) Không biết hổthẹn.
3) Không thọgiáo.
4) Mất oai nghi.
5) Không cung kính.

Laïi có 5 việc cần quởtrách:

1) Không biết xấu.
2) Không biết hổthẹn.
3) Nói không nghe tức không nghe lời dạy.
4) Ưa làm bạn với kẻdữ.
5) Ưa đến nhà dâm nữ.

Lại ưa đến nhà phụnữ, nhà con gái chưa có chồng, nhà huỳnh môn, tịnh xá Tỳ-kheo-ni, tịnh xá Thức-xoa, Sa-di-ni, ưa đến những chỗmại dâm. Những việc nhưvậy cần quởtrách.

- Không nên quởtrách luôn luôn.

- Không nên an cưxong quởtrách.

- Khi bệnh không nên quởtrách.

- Không nên quởtrách khi vắng mặt.

- Không nên không nói rõ tội mà quởtrách.

- Quởtrách rồi không nên liền nhận sựcung cấp hay sai khiến. Không nên cho y chỉ.

- Cho phép người khác hướng dẫn họ, vì hai thầy, nhưpháp sám hối đểđem lại sựhòa hợp.

- Không nên dẫn dụđệtửngười khác vềnuôi.

- Trường hợp hai thầy của họphá giới v.v... làm nhưvậy với ý nghĩ: Dẫn đệtửhọđi đểđem lại pháp Sa-môn được tăng ích, tức là kỉnh giác hai thầy của họ... thì được.

- Ðệtửsám hối đúng pháp, thầy nên chấp nhận.

- Ðệtửxin phép hai thầy đi xa, nên hỏi đi có việc gì? Ai là bạn, đến chỗnào? Có vấn đềnào xét thấy không tốt thì nên ngăn ngừa đừng cho đi.

Phần thứtư5nói rằng:

Không được nuôi hai Sa-di. Trường hợp nếu có khảnăng dạy dỗ, giữgiới, tăng tâm, tăng huệ, tăng học vấn, phúng tụng thì cho phép nuôi.

Luật Tăng kỳnói rằng:

Không được nghĩrằng nuôi Ðiệu đểnó phục vụcho mình. Nên nghĩrằng mình độhọđểhọnhờmình mà tu các thieän pháp, đắc thành đạo quả.

Không thểhàng phục được mình, mà đòi hàng phục người là điều không có được.

Không thểđiều phục được mình mà đòi điều phục người; không thểtựđộmà đòi độtha, mình chưa giải thoát mà muốn giải thoát cho người khác. Tất cảnhững việc này đều không có được.

Phải thành tựu 10 pháp sau đây mới cho độngười xuất gia thọCụtúc giới:

1) Giữgiới.

2) Học nhiều Luận (thông suốt luận).

3) Học nhiều Luật (thông suốt luật).

4) Học giới điều.

5) Học thiền định.

6) Học trí tuệ.

7) Có thểxuất tội, có khảnăng dạy người xuất tội.

8) Có khảnăng chăm sóc bệnh, có khảnăng dạy người chăm sóc bệnh.

9) Ðệtửgặp khó khăn, có khảnăng giải quyết vấn đềkhó khăn đó mau chóng, và có khảnăng khiến người giải thoát mau chóng.

10) Ðủ10 hạ. Vừa đủ10 hạmà biết 2 bộluật cũng được độngười. Nhận cho người y chỉcũng vậy.

Không nên nuôi nhiều Sa-di. Chỉnên nuôi nhiều lắm là ba Sa-di mà thôi. Trường hợp vịTỳ-kheo có đức lớn, nhiều người tôn trọng xin tu, thì nên nói với một vịTôn túc khác rằng: “Tôi biết có người chỉmuốn sống gần bên thầy đểtập kinh pháp, hầu tăng trưởng đạo nghiệp”. Rồi mới tựmình dạy dỗhọ.

BộLuật nhiếp nói:

Ðủ10 hạ, ởvào vịtrí bậc thầy, nhưng phải thành tựu 5 pháp:

1) Biết có phạm tội.

2) Biết không phạm tội.

3) Biết phạm nhẹ.

4) Biết phạm nặng.

5) Ðối với kinh Biệt giải thoátphải thấu hiểu thâm nghĩa, đối với các học xứnên hiểu rõ duyên khởi kiết giới, tùy khai nhưthếnào? Nếu gặp nạn duyên khác biết vận dụng. Thường tụng Giới bổn, có thểgiải quyết lòng nghi của người khác. Hiểu nhiều vềgiới luật; mình, người đều được lợi. Oai nghi, hành pháp không hềtrái phạm. Ðầy đủđức độnhưvậy, gọi là Thân giáo sư, chỉnhờvịThân giáo sưmới có khảnăng dạy pháp xuất ly. Tuy là Tỳ-kheo, nhưng đối với các học xứkhông biết giới nào trọng, giới nào khinh, thì dầu 60 tuổi hạ, vẫn phải y chỉnơi vịminh đức mà sống. Nếu vịminh đức đó còn nhỏ, chỉtrừlễbái, còn bao nhiêu việc khác đều phải phục dịch, trường hợp này gọi là Lão thiểu Tỳ-kheokhông được cho người khác xuất gia, và thọgiới Cụtúc vậy.

Thà là làm tên đồtểtạo nghiệp sát hại, chứđừng cho người xuất gia thọTỳ-kheo rồi buông trôi không dạy dỗ, khiến Chánh pháp của Ta sớm hoại diệt.

Trường hợp đáng quởtrách lại không quởtrách, không đáng quởtrách lại quởtrách. Trường hợp nên tha thứlại không tha thứ, không nên tha thứlại tha thứđều mắc tội ác.

Nếu người đã thọgiới cận viên (Tỳ-kheo) không hành pháp cung kính, không nghe lời dạy dỗ, nên cho họsáu vật (ba y, bát, ngọa cụ, đãy lọc nước) rồi đuổi, bảo họđi chỗkhác. Nếu là cầu tịch (Sa-di) cho họhai y (nội y và y vai trái) cũng đuổi, bảo họđi đâu thì đi.

Trường hợp cha mẹcó lòng tin, đem đứa con nhỏđến cho Bí-sô thì Bí-sô nên nhận. Sau đó, nếu họđòi thì trảlại cho họ. Trường hợp họlấy tiền, nhiều ít, tùy theo đó mà đưa cho họ, không phạm. Ðứa trẻnày ởbên Bí-sô, Bí-sô dùng mảnh cà-sa quấn nơi cổnó, tùy thời nuôi dạy nó. Sau khi nó lớn khôn, cha mẹnó nghĩviệc trảơn đem phẩm vật cúng dường, tùy ý nên nhận.

Luật Ngũphần nói rằng :

Khi độngười nên hỏi: “Ông vì cái gì xin xuất gia?” Nếu họnói là: Vì cơm áo, thì không nên độ. Nếu họnói: Vì cầu pháp lành, nhàm chán sanh, tử, lão, bệnh, ưu bi khổnão, thì nên độ.

BộCăn bản tạp sựnói:

Muốn cho người xuất gia, trước phải sắm sửa 6 vật, ba y, phu cụ, bát và đãy lọc nước.

BộNi-đà-na nói:

Muốn độSa-di cũng cho bình bát và bát nhỏ, chén đầy đủ, không được thiếu thốn.

Kinh Tỳ-ni mẫu nói rằng:

Truyền giao giới Cụtúc rồi, thời gian một năm, dạy dỗtất cảnhững việc làm của vịTỳ-kheo. Sau đó, có người cầu xin thọgiới Cụtúc thì nên trao truyền. Chưa đủnăm thì không nên chấp thuận trao truyền. Sau khi ông Sa-di thọÐại giới rồi được nhận độmột Sa-di khác. Pháp y chỉ, cũng sau một năm lại được nhận người khác y chỉ. Không được thọmột lúc hai người y chỉ.

Luật Thiện kiến nói:

Danh từHòa thượng theo đời Hán dịch nghĩa là: Biết có tội, biết không có tội thì gọi là Hòa thượng.

Luận Tát-bà-đa nói rằng:

Khi truyền trao giới pháp, trước đó phải thuyết pháp, hướng dẫn tâm họlãnh hội rõ ràng, khiến cho họđối với tất cảchúng sanh, khởi tâm bi mẫn. Khi họđã được tâm tăng thượng thì được giới tăng thượng.

(Việc làm này ‘việc khai đạo giới tử’ nên thực hiện trước khi đăng đàn, khéo léo khai thị, chủyếu là cho họlãnh hội rõ ràng. Ðâu được phép sau khi chưTăng ‘Thập sư’ tập hợp, sắp tác pháp Yết-ma, khi đó mới đem ra tuyên đọc dài dòng văn tự? Ðại chúng ngồi lâu thì mỏi mệt, giới tửmọp lạy thì mờmịt không hiểu gì, trởthành vô nghĩa).

BộNam hải ký qui nói:

Người cưsĩđến chỗởcủa Bí-sô, chuyên tụng kinh Phật, cạo bỏrâu tóc, mặc áo nâu sồng, gọi là đồng tử. Hoặc tìm cầu ngoại điển, không có tâm xuất ly, gọi là học sinh. Hai hạng người này đều phải tựtúc, nếu thọdụng của thường trụ, Thánh giáo hoàn toàn cấm ngăn. Nếu có công lao với chúng Tăng thì theo công lao có thểthọdụng vậy. Hoặc bữa cơm thường hay là thí chủcó tâm dựđịnh trước thì thọdụng không can gì. Chùa Tăng bên Tây quốc, phần nhiều học sinh đến chưTăng học tập ngoại điển; một là đểchưTăng sai bảo lặt vặt, hai là dạy họphát khởi lòng tốt, có lợi mình, lợi người thì nuôi dưỡng không sao. Một bát cơm khất thực, theo lý thì chẳng nhọc nhằn, nếu họcó phục vụchút ít thì cũng là điều cần thiết. Bảo họđưa một cây tăm xỉa răng mà cho họăn uống, trong lúc đúng thời, thì không làm hại đến đạo từbi vậy.

Kinh Bồ-tát thiện giới nói rằng:

Từnhững kẻChiên-đà-la cho đến hạng đồtể, tuy làm nghiệp ác, nhưng không phá hoại Chánh pháp NhưLai, thì không hẳn sẽđọa vào trong đường ác. Nhưng làm thầy mà không thểdạy bảo la rầy đệtử, thì đó là phá pháp của Phật, chắc chắn đọa vào địa ngục.

Kinh Ưu-bà-tắc giới nói rằng:

Thà thọác giới, trong một ngày mà đoạn vô lượng mạng căn, chứnhất quyết không nuôi dưỡng đệtửtệác, không thểđiều phục. Vì sao vậy? Bởi ác luật nghi chỉđem lại sựtác hại cho thân mình thôi, còn nuôi đệtửtệác, không thểdạy dỗthì làm cho vô lượng chúng sanh tạo ác. Chúng có thểhủy báng vô lượng pháp tốt đẹp huyền diệu, và phá hòa hợp Tăng, khiến cho nhiều chúng sanh tác ngũvô gián tội. Cho nên tai hại hơn ác luật nghi là vậy.

III. PHÁP ÐỆ TỬ THỜ THẦY

Phần thứba (luật Tứphần)nói rằng:

Hòa thượng: Là vịthầy từnơi ngài mà chúng ta nhận được giới.

Ðồng đẳng Hòa thượng: Là những vịthầy, phần lớn đã đủ10 tuổi hạ.

A-xà-lê có 5 hạng6:

1) Xuất gia A-xà-lê, là vịthầy chúng ta nương vào đểđược xuất gia.

2) Thọgiới (Yết-ma) A-xà-lê, là vịthầy tác pháp Yết-ma. khi thọgiới.

3) Giáo thọA-xà-lê, là vịthầy dạy dỗoai nghi giới hạnh.

4) Thọkinh A-xà-lê, là vịThầy từnơi ngài ta học kinh, thuyết nghĩa.

5) Y chỉA-xà-lê, là vịthầy từnơi ngài chúng ta nương vào đểsống đời đạo hạnh, cho đến một đêm.

Những vịA-xà-lê nhưvậy phần nhiều đã trên 5 tuổi hạ.

Phần thứhai7thuyết minh:

Trường hợp Tăng vì thầy mình tác pháp Yết-ma... đệtửnên nhưpháp liệu lý, khiến cho Thầy thuận tùng đối với Tăng, mong cầu trừhết tội, mau giải pháp Yết-ma.

Trường hợp thầy phạm Tăng tàn, hoặc bệnh, hoặc không muốn ởnơi trú xứnày, hoặc có việc nghi ngờ, tất cảđều nhưtrong pháp làmtThầy đã nói. Trường hợp Thầy sanh ác kiến, nên khuyên từbỏ. Nên dùng hai việc (pháp và thực) đểnhiếp hộ, cũng nhưtrong pháp làm thầy đã nói.

Ðệtửkhông thưa với thầy, không được vào xóm, không được vào nhà người khác, không được theo các Tỳ-kheo khác, hoặc làm bạn với các Tỳ-kheo khác, không được cho, không được nhận, không được giúp đỡcác việc, không được nhận sựgiúp đỡmọi việc của người khác. Không được cùng người khác cạo tóc, không được nhờngười khác cạo tóc. Không được vào trong nhà tắm, không được lau chùi xoa thân cho người, không được nhận sựlau chùi xoa thân của người khác. Không được ban ngày đến nơi phòng khác của trú xứ, không được đến nơi gò mả, không được ra ngoài cương giới, không được đi phương khác.

Mỗi sáng sớm nên vào phòng thầy thưa hỏi nghĩa kinh, đổbỏđồtiểu tiện. Ðến giờrửa tay phải thưa thầy và đưa bột đậu, tro... đểthầy rửa. Nếu có khẩu phần của thầy nên nhận. Tăng có lợi dưỡng gì vềphần thầy, nên nhận.

Nên thưa thầy: - Cần vào thôn (khất thực) không? Nếu thầy nói: - Không cần. Nên thưa thầy: - Nhận đồăn ởđâu? Nếu thầy cho biết nhận chỗnào thì đến nơi đó nhận.

Nếu thầy cần vào thôn, nên rửa tay sạch lấy y An-đà-hội, giây lưng, Tăng-kỳ-chi, y Uất-đa-la-tăng, từtrên sào tre giũsạch, trao cho thầy, nên vắt Tăng-già-lê nơi vai. Kếđến lấy bình bát, lấy đãy đựng bát, lấy áo choàng (phú kiên) trao cho thầy. Lại lấy vật rửa chân, áo lông dùng đểnằm, trao cho thầy. Khi thầy xuất hành nên xách guốc dép đi đường đến cho thầy. Khi ra khỏi phòng phải ngó lại xem cửa đóng chưa, nên vặn thử, có chắc không. Nếu không chắc phải đóng lại, nên cất chìa khóa nơi kín đáo.

Khi đi, thầy đi trước. Trên đường gặp người quen, nên khéo nói, khéo nhiếp niệm. Khi đi nên tránhđường người đi, nếu muốn vào thôn, nên đứng bên đường đểbát xuống một bên, lấy Tăng-già-lê trao cho thầy. Nếu ngoài thôn có quán khách, quán bán, nơi chếtạo sản xuất... nên cầm guốc dép đi đường gởi vào trong đó. Nên thưa thầy: - Con được phép cùng đi với thầy không? Nếu thầy nói: - Ðược. Mình nên đi theo. Nếu Thầy nói: - Không cần đi theo... đợi nơi nào... thì đợi nơi chỗthầy chỉđịnh. Khi ra khỏi thôn nên lấy lại guốc dép, đểbát nơi bên đường nhận lại Tăng-già-lê, vắt nơi vai. Khi đến chỗthầy dùng cơm, nên quét sạch nơi đó, trải tọa cụ, sửa soạn bình tịnh thủy, đồđểtắm, đồđựng vật thực. Lại an trí ghếngồi tắm, đá rửa chân, khăn lau chân... Nếu thấy thầy đến liền đứng dậy nghinh đón, rước bình bát nơi tay thầy đểchỗcẩn thận, xếp Tăng-già-lê, đừng đểdơnhớp, nếu có dơnhớp phải giặt tẩy. Thầy rửa chân rồi, phải đổbỏnước dơnơi chậu, đem đá rửa chân, lấy khăn lau chân đểlại chỗcũ. Kếđó mình rửa tay cho sạch rồi trao nước sạch cho thầy rửa tay. Mình có thức ăn gì đem dâng lên thầy. Thưa rằng: - Ðây là thức ăn phần của con, mời thầy dùng. Thầy cần gì nên đáp ứng. Thầy dùng cơm nên đứng hầu, cung cấp những gì thầy cần. Nếu giờngọgần qua, nên cùng thầy dùng một lượt. Thầy dùng xong nên rước bát nơi tay thầy, dâng nước súc miệng cho thầy, mình ăn xong, đồăn còn dưnên cho người hay cho phi nhơn, hoặc đổtrên đất chỗkhông có cỏ, hoặc đổtrong nước, chỗkhông có trùng. Rửa sạch những đồđựng thức ăn, đểlại chỗcũ, xếp tọa cụ, dẹp đồrửa chân, bình nước sạch, bình súc miệng đểlại chỗcũ, quét sạch đất chỗvừa ăn. Kếđó vào phòng thầy, nếu thấy dơthì quét, giường dây, đồtrải đất, đểy lại chỗcũ. Sau khi lau quét xong, đất bụi quét phòng thầy... khi đổ, cần đểý xem nếu có kim, chỉ, dao nhỏ, cho đến một, hai viên thuốc cũng lượm đểchỗdễtrông thấy, cho người chủcủa vật ấy thấy, nhận lại. Lại phải nhìn lên trên cái giá y, cái móc áo, hay là nơi phòng có chỗnào hưhoại hang ổ, ổchuột, chỗnào cần trét thì trét, chỗnào cần nện thì nện, chỗnào cần làm cho bằng thì làm cho bằng, làm thếnào cho hết sức sạch sẽ. Nếu cái ghếngồi không tềchỉnh, phải sửa lại cho tềchỉnh, nếu vốn đã tềchỉnh thì nên nhưcũmà sắp xếp vật nào chỗấy đâu đó đàng hoàng. Trước sân đất bụi liền nên quét dọn. Bình nước rửa hết rồi nên múc bình nước sạch khác đểlại chỗcũ. Nước uống, nước nhà tắm đều nhưvậy. Thầy cần tắm nên đến nhà tắm xem coi, cần lau thì lau, cần quét thì quét, cần thay nước thì thay, cần chẻcủi thì chẻ, cần nấu nước tắm thì nấu. Những gì cần khi tắm nên sửa soạn đầy đủ. Nên thưa thầy trước khi nấu nước, nấu xong nên thưa đểthầy biết. Nếu thầy ốm yếu, cần đỡvào nhà tắm thì đỡ. Thầy cần xoa, kỳ, chà lưng, thì xoa kỳ, chà lưng, nhưng phải đứng sau lưng thầy. Nếu cần nhờngười chà lưng hay chà lưng cho người khác, cần phải thưa với thầy. Thầy tắm xong mình rửa sạch sẽ. Nếu thầy ốm yếu vì già cần dìu ra khỏi nhà tắm, vềlại phòng xong, mình nên trởlại nhà tắm, xem khắp mọi chỗ, cái gì cần xếp lại chỗcũthì xếp. Mỗi ngày nên ba lần, mai, trưa, chiều đến thăm hỏi thầy. Nên vì thầy phục vụhai việc nhọc cho thầy. Không neân từchối. Hai việc đó là: Sửa chữa phòng ốc và giặt vá y áo.

Những gì thầy dạy nhưpháp đều phải phụng hành không được từchối những điều sai bảo, nếu có. Khi bịla rầy, quởtrách rồi nên đến thầy xin sám hối.

Phương thức sám hối: mặc y trống vai bên hữu, không mang guốc, quỳgối, chắp tay thưa rằng:

- Thưa thầy! Nay con xin sám hối, con không dám tái phạm.

Trường hợp thầy cho sám hối thì tốt; nếu không cho sám hối, cần phải nhỏnhẹ, tùy thuận khéo léo tìm cách trình bày vấn đềphạm tội.

Có 5 việc phi pháp của thầy, đệtửnên sám hối mà đi8. Nên trình bày 5 việc ấy với thầy là:

1) Con sống nhưpháp, thầy không biết.

2) Con sống không nhưpháp, thầy cũng không biết.

3) Con phạm tội, thầy không quởtrách dạy dỗ.

4) Con phạm tội, thầy cũng không biết.

5) Con phạm tội mà sám hối, thầy cũng không biết.

BộCăn bản tạp sựthuyết minh:

Có người nương tựa nơi thầy, xuất gia trong giáo pháp của Phật, cạo bỏrâu tóc, mặc áo pháp của Phật, tâm hồn trong trắng đầy đủlòng tin, gọi là xuất gia nhưpháp. Người ấy đối với thầy, cho đến trọn đời tứsựcúng dường, cũng chưa có thểtrảơn hết được.

BộLuật nhiếp nói rằng:

Trường hợp cha mẹvà hai thầy (Hòa thượng, A-xà-lê), bốn hạng người này có phá giới, vẫn nên cúng dường, không nên khinh mạn.

Luật Thiện kiến thuyết minh:

Người có trí tuệ, khi đến nơi vịTúc đức (đức cao vọng trọng), cần tránh sáu pháp không nên phạm, sau đó mới ngồi:

1) Quá cách xa.

2) Quá áp gần.

3) Trên đầu gió.

4) Chỗcao hơn.

5) Sát trước mặt.

6) Ởsau lưng.

Trường hợp đệtửđi theo hầu thầy, giữa đường gặp thuyết pháp, vì ham nghe pháp suốt đêm, đến tướng ban ngày hôm sau xuất hiện, thì không phạm tội lìa thầy. Vì không quyết tâm xa lìa thầy vậy.

GIẢI THÍCH:

Hỏi:Trong 5 hạng A-xà-lê, 4 hạng quyết định là bậc Thượng tọa, chỉcó hạng dạy bảo đọc tụng, hoặc có thểlà bậc Hạtọa. Nhưvậy vấn đềhầu hạ, cung phụng nên nhưthếnào?

Ðáp:Chỉtrừvấn đềlễbái, còn tất cảđều nhưpháp phụng sựthầy.

Hỏi:Tỳ-kheo ăn dư, nên cho người hay phi nhơn,
hoặc đổnơi đất sạch, cho các chim chóc, hoặc là đổtrong nước thí cho loài cá trạch. Nay tại sao nói nên đổtrong nước không có trùng?

Ðáp:Trong luật Tăng kỳnói: “Trùng không phải là loài cá trạch mà là một loại ởdưới nước rất là nhỏ. Vì loài ấy quá nhỏnên sợtrong đồăn có chất muối và nhơbẩn, khiến cho tổn đến sinh mạng của chúng nó.”

IV. PHÁP THƯỢNG TỌA

Luận Tỳ-bà-sa thuyết minh:

Có 3 hạng Thượng tọa:

1) Sanh niên Thượng tọa, giới lạp tối cao.

2) Thếtục Thượng tọa, bậc đại phước đại huệ, tuy tuổi chỉ20, nên cùng nhau suy tôn lên bậc Thượng tọa.

3) Pháp tánh Thượng tọa, tức bậc A-la-hán.

Âm tiếng Phạn gọi là Tất-thế-na, Hoa dịch là Thượng tọa, cũng gọi là Thượng sĩ. Còn hạng người không tựlợi mà cũng không lợi tha gọi là Hạsĩ. Chỉcó tựlợi gọi là Trung sĩ. Cảhai đều lợi gọi là Thượng sĩ.

GIẢI THÍCH:

Hỏi:KẻTỳ-kheo mới học, dầu thông kinh, luận, chưa thuộc luật pháp, cần phải y chỉ5 hạ. Dầu là
bậc đại phước, đại huệ, tại sao suy tôn lên bậc Thượng tọa, mà không y chỉ5 hạư?

Ðáp:Suy tôn lên bậc Thượng tọa trong vấn đềgiảng kinh, giảng luận, mởmang phước nghiệp, chứ
chẳng phải lìa y chỉ.

Kinh Tỳ-ni mẫu thuyết minh:

Từkhông hạđến 9 hạgọi là Hạtọa. Từ10 đến 19 hạgọi là Trung tọa. Từ20 đến 49 hạgọi là Thượng tọa. Từ50 trởlên gọi là kỳcựu Trưởng túc.

Phần thứtư(luật Tứphần) nói:

Phật dạy các Thầy Tỳ-kheo: Trường hợp có những vịThượng tọa đã không học giới, cũng không khen ngợi giới, mà có các Tỳ-kheo vui học giới, ưa khen ngợi giới, cũng không lúc nào Thượng tọa đó khuyên lơn khen ngợi các Tỳ-kheo ấy. Hạng Thượng tọa nhưvậy không nên gần gũi, không nên học theo nếp sống của Thượng tọa đó. Nếu học theo nếp sống nhưvậy thì thọkhổnhiều đời.

Luật Thập tụng thuyết minh:

Có 5 pháp làm cho Chánh pháp diệt vong, mai một:

1) Không ưa thích cảnh niết-bàn (Vô dục).

2) Ðộn căn.

3) Ðọc tụng mà không lãnh thọmột cách chơn
chánh, cũng không khiến người khác hiểu rõ.

4) Không có khảnăng khiến cho người lãnh thọkhông có oai nghi cung kính, không có thuyết pháp, không có khảnăng dạy dỗnhưpháp.

5) Ðấu tranh với nhau, không ởnơi A-lan-nhã,
cũng không ái kính người ởA-lan-nhã.

Trái với 5 pháp trên thì Chánh pháp không diệt vong, không mai một.

Lại có 5 pháp làm cho Chánh pháp diệt vong, mai một:

1) Không dạy theo Chánh pháp mà dạy theo
phi pháp.

2) Không theo pháp nhẫn mà theo pháp không
nhẫn.

3) Không cung kính Thượng tọa, không có
oai nghi.

4) Thượng tọa không dùng Chánh pháp dạy dỗ.

5) Khi Thượng tọa nói pháp thì sầu não, làm cho
hậu sanh không được thọhọc Tam tạng. Sau khi mạng chung Tỳ-kheo phóng dật, học tập phi pháp, mất các pháp lành.

Trái với 5 pháp trên thì Chánh pháp không diệt vong, không mai một.

Lại có 7 pháp làm cho Chánh pháp diệt vong, mai một:

1) Không chánh tín.

2) Lười biếng.

3) Không biết xấu.

4) Không biết hổthẹn.

5) Dễquên.

6) Không định.

7) Ít trí tuệ.

Thời kỳChánh pháp diệt rồi, thời kỳTượng pháp xuất hiện 5 phi pháp:

1) Có hạng Tỳ-kheo, tâm hồn có được một chút định, bèn nói rằng mình được Thánh pháp.

2) Hàng cưsĩthì được sanh lên cõi trời, còn hàng xuất gia lại đọa vào trong đường dữ.

3) Có người từbỏđời sống thếtục đểxuất gia mà
lại phá giới.

4) Có trường hợp người phá giới lại có nhiều người ủng hộ, kẻtrì giới lại không ai giúp đỡ.

5) Người tu hành bịmạnhục, cho đến bậc A-la-
hán cũng bịmạnhục.

Phật bảo ngài Ưu-ba-ly: Sau này có 5 việc đáng sợ, nhưng hiện tại thì chưa xảy ra, ông nên biết đểtìm cách tiêu diệt:

1) Có hàng Tỳ-kheo không tu thân, không tu giới không tu tâm, không tu trí, mà độngười xuất gia thọgiới. Họkhông có khảnăng dạy chúng tu thân, giới, tâm, trí. Ðó là hạng người đáng sợthứnhất.

2) và 3) Có hàng Tỳ-kheo không tu thân, giới, tâm, trí mà cho người khác y chỉ. Họnuôi Sa-di không có khảnăng dạy chúng tu thân, giới, tâm, trí. Ðó là hạng người đáng sợthứhai, thứba.

4) Có hàng Tỳ-kheo không tu thân, giới, tâm, trí mà cho người tịnh nhơn, Sa-di, cùng ởgần, không biết ba tướng: Cuốc đất, đốn cây, dùng nước có trùng đểtưới rửa. Ðó là hạng người đáng sợthứtư.

5) Có hàng Tỳ-kheo không tu thân, giới, tâm, trí cùng nhau tụng Tu-đa-la, Tỳ-ni, A-tỳ-đàm, đem trước sau vô giữa, đem giữa làm trước sau, trước mắt không thấy được bạch pháp, phạm hay là không phạm. Ðó là hạng người đáng sợthứnăm.

Lại có 5 việc đáng sợ, hiện tại chưa có, đời sau mới có, nên biết đểkhéo léo tìm cách tiêu diệt:

1) Tỳ-kheo đời tương lai không tu thân, giới, tâm, trí, không ưa thích cảnh niết-bàn (vô dục), căn độn, tuy tụng cú nghĩa mà không lãnh thọmột cách chơn chánh. Ðó là điều thứnhất đáng sợ.

2) Có hạng Tỳ-kheo không tu thân, giới, tâm, trí, cho Ni cùng ởgần, hoặc phạm việc “tày trời”, xảgiới hoàn tục. Ðó là điều đáng sợthứhai.

3) Có hạng Tỳ-kheo không tu thân, giới, tâm, trí những gì đức NhưLai dạy, nhưTu-đa-la thậm thâm, Không, Vô tướng, Vô nguyện, 12 nhân duyên, các pháp thâm yếu, không khảnăng tin ưa thọtrì, dù có thọtrì nhưng không có khảnăng thông lợi. Khi cần nói hay dạy dỗthì không có tâm lân mẫn, không có tâm ái lạc, ưa sáng tác văn tụng, làm đẹp chương cú, ưa pháp thếtục, muốn cái muốn của đời, khi nói pháp thếtục, có lòng tin ưa, có lòng thích muốn. Cho nên những pháp đức NhưLai đã nói ra nhưTu-đa-la thậm thâm, Không, Vô tướng, Vô nguyện, 12 nhân duyên, các pháp thâm yếu, đều bịtiêu diệt. Ðó là điều đáng sợthứba.

4 và 5) Có hàng Tỳ-kheo không tu thân, giới, tâm, trí, vì vấn đềăn mặc bỏchốn A-lan-nhã, bỏđời sống dưới gốc cây trong rừng vào xóm làng. Vì vấn đềăn mặc, mà tìm cầu khắp nơi, khi đã tìm cầu thì nhiễu loạn. Ðó là hạng đáng sợthứtưvà thứnăm.

(Pháp môn đáng sợnày là trách nhiệm của người lớn tuổi, nên ghi chép ra đây đểnhắc nhởcảnh giác vậy).

V. PHÁP ÐỒNG HỌC

Phần thứtư9thuyết minh:

Tỳ-kheo có 5 pháp, không nên kết làm bạn thân.

1) Người ưa đấu tranh.

2) Người ưa tác nghiệp.

3) Ưa cãi lộn cho hơn người.

4) Ưa ngao du đây đó.

5) Không vì người nói pháp, không dạy điều hay
lẽphải.

Lại có 5 pháp không nên làm bạn cùng đi10:

1) Ưa đi trước quá xa.

2) Ưa đi sau quá xa.

3) Ưa nhại theo lời nói của đoán nhơn.

4) Không phân biệt lời lành lời dữ, không khen
lời lành, lại khen lời dữ.

5) Ðược lợi dưỡng nhưpháp, không vì người kia thọđúng thời.

BộCăn bản tạp sựnói:

Ngài A-nan bạch Phật: - Người Thiện tri thức chỉcó nửa phạm hạnh phải không? Phật dạy ngài A-nan: - Bậc Thiện tri thức là toàn phạm hạnh chưù không phải nửa phạm hạnh.

Luật Tăng kỳthuyết minh:

Tỳ-kheo có 10 việc làm cho người không ưa thích:

1) Không cùng nhau gần gũi.

2) Coi nhẹviệc gần gũi.

3) Vì lợi mà gần gũi.

4) Người đáng ưa lại không ưa.

5) Người không đáng ưa lại ưa.

6) Nói thật lại không ưa tin.

7) Ưa dựvào việc người.

8) Thật không oai đức, lại muốn thụhưởng.

9) Ưa giấu việc riêng.

10) Nhiều ham muốn.

VịTỳ-kheo ởnơi A-lan-nhã không nên khinh vịTỳ-kheo ởnơi tụlạc, nói: “Ngài ởđây nếm đủmùi vị, đâu thiếu thứgì” Mà nên khen rằng: “Ngài ởtụlạc đểthuyết pháp giáo hóa, bảo vệChánh pháp, thay thếcho chúng tôi”.

VịTỳ-kheo ởnơi tụlạc không nên khinh chê vịTỳ-kheo ởnơi A-lan-nhã, nói: “Ngài ởnơi A-lan-nhã này, hy vọng danh lợi, các loài cầm thú cũng ởnơi A-lan-nhã này. Ngài chỉsống cho qua ngày đoạn tháng mà thôi!” Mà nên khen rằng: “Ngài tránh xa tụlạc, nhàn tịnh tưduy, tôn sùng thượng nghiệp. Ðây là việc khó làm. Ngài ởnơi đây đểchấm dứt vọng tâm. Không có tranh luận cùng nhau giành phần hơn”.

VI. PHÁP LỄ KÍNH

Luật Nhiếp thuyết minh:

Có 4 hạng người nên lễ:

1) Ðức NhưLai, tất cảngười, trời, đều nên hết
lòng kính lễ.

2) Người xuất gia không lễngười thếtục. Người
này đáng được kính lễ.

3) Nên kính lễvịthọcận viên trước, trừcận
viên Ni.

4) Người chưa thọcận viên nên lễngười cận viên.

Có 10 hạng người không nên lễ: 4 hạng người hành biệt trụ– Người thọhọc pháp – 3 hạng người bịxảtrí (bịgạt sang một bên) – Các cưsĩ– Người chưa cận viên.

Nghi lễkính có 2 cách khác nhau:

1) Năm vóc gieo sát đất.

2) Ðầu mặt sát chân.

Miệng nói: - Bạn-đệ畔睇(Bạn-đệlà danh từchí kính bên Tây Trúc, chưa thấy phiên dịch. Có thểlà “Bàn-na-mị” hoặc là “Bàn-đàm” nói sai ra là “Hòa nam”, dịch là: Tôi lễlạy).

Nếu biết thân người khác có uếtrược mà lễkính, hoặc thân mình có uếtrược mà lễkính người đều mắc tội ác tác.

Có hai thứuếtrược:

1) Ăn xong chưa súc miệng.

2) Ðại tiểu tiện xong chưa rửa sạch.

Lễbái nơi chỗtối, không nên lễsát đất. Miệng nói: - Bạn-đệ. Nghĩa là hết lòng cung kính.

Phần thứtư(luật Tứphần) thuyết minh:

Có 10 oai nghi của Tỳ-kheo không nên lễ: - Ðại tiện – Tiểu tiện – Chưa mặc đồ– Ðang cạo tóc – Khi nói pháp – Lúc xỉa răng – Lúc súc miệng – Lúc uống – Lúc ăn cơm – Lúc nhai trái cây.

BộCăn bản tạp sựnói:

Không nên mặc một y mà lễngười, cũng không nên mặc một y mà nhận người lễ.

VII. PHÁP HIẾU KÍNH CHA MẸ

Luật Ngũphần thuyết minh:

Ngài Tất-lăng-già-bà-ta, cha mẹbần cùng, muốn lấy tấm y đểcúng dường cha mẹmà không dám. Ngài đem vấn đềaáy bạch với Phật. Phật dạy:

- Này các Tỳ-kheo! Nếu có người tròn 100 năm, vai mặt cõng cha, vai trái cõng mẹ. Cha mẹcảđại lẫn tiểu tiện luôn ởtrên vai, dùng tất cảmón ăn mặc cao đẹp nhất đểcúng dường. Hiếu đễnhưthếcũng vẫn không thểtrảơn cha mẹđược, dù chỉnói đến công ơn trong chốc lát. Từnay cho phép các thầy Tỳ-kheo, hết lòng suốt đời cúng dường cha mẹ. Nếu không cúng dường thì mắc tội rất nặng.

BộCăn bản ni-đà-na nói rằng:

Cha mẹđối với con, hay làm những việc khó nhọc, gánh vác việc khổ. Giảnhưxuất gia, đối với cha mẹ, nên phải cung cấp. Chỉtrừy và bát, còn bao nhiêu vật khác có thểcung phụng. Nếu không có vật khác, có thểđến nhà thí chủ, tùy theo đó mà cầu xin. Nếu trường hợp xin mà khó được, nên dùng những vật thường nhận lãnh được nơi Tăng, nên dùng phần ăn mà Tăng chia cho mình, giảm lấy phân nửa đểmà cứu giúp cung phụng cha mẹ. Hoặc là phần ăn do khất thực mà được, truất lấy một nửa của mình đểmà cung phụng cha mẹ.

VIII. PHÁP AN CƯ11

Không nên suốt năm đi du hóa trong nhân gian. Cho phép 3 tháng mùa hạphải an cư. Thưa với vịy chỉcủa ta, nơi an cưnhưsau:

- Trưởng lão một lòng nghĩ! Tôi là Tỳ-kheo... nương nơi tụlạc tên là... hoặc Già-lam tên là... hoặc phòng nhà số... ba tháng trước mùa hạan cư. Phòng xá nếu có hưxin được sửa chữa. (Thưa nhưvậy 3 lần thì thành lễan cư).

Pháp hậu an cưcũng nhưvậy, chỉđổi chữ“trước” thành chữ“sau” mà thôi. Nếu không có người Y chỉthì tâm niệm an cư. Vì vấn đềan cưmà đến, liền thành an cư.

Ðã vào an cưrồi, khách Tỳ-kheo đến, không nên dời chỗ, cũng không nên bỏđi.

Nếu muốn an cư, trước hết tựmình đến, xem phòng xá, ngọa cụ, sau đó mới thọan cư.

Nên Bạch nhịyết-ma đểsai người phân phối phòng xá, ngọa cụ. Vịđược sai, nên tính bao nhiêu Tỳ-kheo, bao nhiêu phòng, bao nhiêu ngọa cụ, cho đến có bao nhiêu vịcó phước đức nhiều, ít v.v... đâu đó xong. Ðến trước bậc Thượng tọa thưa:

“Thưa Ðại đức Thượng tọa, hiện có bao nhiêu phòng xá, bao nhiêu ngọa cụnhưvậy, Thượng tọa cần nhận phòng nào, ngọa cụnào, xin tùy ý nhận.” (Phân phối Thượng tọa xong, thứđến Trung tọa, lần lượt đến Hạtọa).

Nhận phòng rồi, tùy theo khảnăng mà sửa chữa, bài trí, trang hoàng.

Không nên phân chia bằng cách tập trung Tăng vào mộchỗ.

Muốn an cưchỗnào thì trước tiên phải làm dấu, sau khi đi phải xóa mà đi.

Không nên dời giường, nệm, ngọa cụcủa phòng này sang phòng khác. Nếu cần, phải báo cáo với vịcựu trú Tỳ-kheo, sau đó mới dời. Trước khi đi phải hoàn lại chỗcũ. Nếu phòng xá bịhưhoại, nên dời đến phòng khác, sửa chữa xong hoàn lại nhưcũ. Ðối với các chùa khác cũng vậy. Nếu có loại ngọa cụkhông cốđịnh, cho đến gậy, quạt... trong phòng nào không có thì phân phối. Trường hợp dưthì phân phối lại từThượng tọa lần xuống.

An cưcó tiền an cư, hậu an cư. Dù tiền hay hậu, cũng phải đủ3 tháng mới được. Hậu an cưcũng cho phép thọTựtứ. Cho phép nhận phẩm vật cúng dường, cho phép nhận ngọa cụ... tín thí cúng trong mùa an cư. Không nên chưa đủ3 tháng mà tính một tuổi, phải đợi đủ3 tháng mới được.

Không được an cưnơi đất trống, cho phép an cưdưới gốc cây. An cưtrong một căn phòng nhỏ, an cưtrong hang núi, an cưtrong tàng bóng mát của cây.

Trong khi an cư, nếu có việc cần nhưpháp, cho phép xin đi bảy ngày. Ðủbảy ngày phải trởvề. Trường hợp bảy ngày mà công việc chưa xong thì phải Bạch nhịyết-ma, xin phép đi quá bảy ngày, hoặc nửa tháng, hay một tháng rồi vềlại.

Trường hợp có mạng nạn, phạm hạnh nạn thì tránh đi. Nếu có trường hợp bịphá Tăng thì nên tránh đi. Nếu vì ngăn chặn việc phá Tăng thì nên đi. Nếu vì vấn đềhòa hợp Tăng của trú xứthì nên đi.

Thọpháp bảy ngày ra khỏi giới, có nạn lưu lại, không trởvềkịp, không mất hạ.

Tiền an cưởtrú xứnày, nghe trú xứkia được nhiều lợi dưỡng, liền đến trú xứkia thì không được dựa vào trú xứtrước mà tính tuổi hạ, trái với vấn đềcơbản thì mắc tội. Hoặc không có việc nhưpháp mà đi, hoặc thọpháp bảy ngày ra ngoài giới mà quá bảy ngày trái với vấn đềcơbản thì mắc tội. Trong vòng bảy ngày vềkịp thì vô tội. Cuối hạ, thọpháp ra ngoài giới bảy ngày, trởlại, hay không trởlại thì không có tội. Hậu an cưcũng nhưvậy.

Nhận sựmời an cưcủa người khác, có mạng nạn, phạm hạnh nạn, nên đến nói cho Ðàn-việt biết đểdời đi. Ðàn-việt đồng ý thì tốt, nếu không đồng ý cũng đi.

Phần thứtư(luật Tứphần) thuyết minh:

Nếu an cưởtrú xứnày, nghe Tăng ởtrú xứkia được nhiều y vật, bèn bỏtrú xứnày đến trú xứkia, liền mất pháp an cưnơi trú xứnày. Ởnơi trú xứkia một thời gian ngắn rồi trởlại trú xứnày, lại mất pháp an cưnơi trú xứkia.

Luật Tăng kỳthuyết minh:

Nếu trên đường hành đạo, ngày an cưđến mà chưa đến trú xứ, nên ởbên đường, hoặc nơi gốc cây, hoặc nơi xe, nên thọan cư. Ðến khi minh tướng xuất hiện mới đến trú xứ. Ðến ngày hậu an cư, mặc áo trống vai, quỳgối, chắp tay, thưa:

- Trưởng lão ức niệm, tôi Tỳ-kheo tên... tại Tăng-già-lam này, xin vũan cư3 tháng sau (nói 3 lần). (Tháng mùa Hạcũng gọi là thời kỳmưa, nên gọi là vũan cưvậy).

Nếu Tỳ-kheo hành đạo, mà không thọtiền an cư, thì mắc tội Việt tỳ-ni. Khi đến trú xứ, mà không thọhậu an cưmắc hai tội Việt tỳ-ni. Người nhưvậy là người phá an cư, không được nhận y dâng cúng trong kỳan cưcủa Tăng.

Mùa Xuân và mùa Ðông, sau khi phân phối phòng xá, có Thượng tọa đến, theo thứtựmà sắp xếp lại đểở. Nhưng sau khi đã vào an cư, phân phối phòng xá xong rồi, có Thượng tọa đến, không nên thay đổi những vịđã phân phối, có nghĩa là nếu cần, vẫn không theo thứtựmà sắp xếp. Nếu khi an cưmà đuổi người khác ra khỏi phòng là phạm tội Việt tỳ-ni.

Không cho phép, không cùng nhau nói chuyện (cùng im lặng). Muốn tạo phương tiện đểbớt mất thì giờvà nhiều chuyện có thểxảy ra thì trong vòng nửa tháng cho phép không nói chuyện với nhau. Nhưng đến ngày Bố-tát phải nói chuyện với nhau, trao đổi lẫn nhau, cầu nguyện chúc tụng cho nhau. Qua ngày Bố-tát rồi, trởlại nhưtrước.

Luật Ngũphần nói:

Cho phép an cưchỗvừa đủngồi kiết già và đủchỗđểy bát mà mưa không dột tới.

Không có việc gì thì nên tiền an cư. Có việc thì cho phép hậu an cư.

Muốn an cư, trước hết phải tính toán, nơi đó có nạn hay không nạn.