BÀN VỀ SỐNG VÀ CHẾT (ON LIVING and DYING)
Lời dịch: Ông Không 2009
Gstadd, 31 tháng tám 1961
Thiền định không một công thức sắp đặt trước, không một nguyên nhân và lý do, không kết thúc và mục đích là một sự kiện không thể tin được. Nó không chỉ là một bùng nổ dữ dội để làm tinh khiết nhưng nó cũng là chết, mà không có ngày mai. Tinh khiết của nó tàn phá; không để lại một ngõ ngách ẩn nấp nào cho tư tưởng có thể mai phục trong những cái bóng tối tăm riêng của nó. Tinh khiết của nó mong manh rất dễ tổn thương; nó không là một đức hạnh có được do chế ngự. Nó tinh khiết vì nó không chế ngự, giống như tình yêu. Không có ngày mai trong thiền định, không có tranh luận với chết. Chết của ngày hôm qua và của ngày mai không để lại sự hiện diện tầm thường của thời gian, và thời gian luôn luôn tầm thường, nhưng một hủy diệt là cái mới mẻ. Thiền định là cái này, không là những tính toán xuẩn ngốc của bộ não tìm kiếm sự an toàn. Thiền định là hủy diệt sự an toàn và có vẻ đẹp vô hạn trong thiền định, không là vẻ đẹp của những sự vật được xếp đặt bởi con người hoặc bởi thiên nhiên nhưng của tĩnh lặng. Tĩnh lặng này là trống không mà trong đó và từ đó tất cả mọi sự vật trôi chảy và có sự hiện diện của chúng. Nó không thể biết được, cũng không phải trí năng hay cảm thấy có thể vạch lối vào nó; không có lối vào nó và một phương pháp để vào nó là sự sáng chế của một bộ não tham lam. Tất cả những phương cách và phương tiện của cái tôi tính toán phải bị hủy diệt hoàn toàn; tất cả cái đang tiến tới hoặc lùi lại, cách thức của thời gian, phải kết thúc, không có ngày mai. Thiền định là hủy diệt; nó là một hiểm họa cho những người ước ao sống một cuộc sống giả tạo và một cuộc sống của tưởng tượng và hoang đường.
Các vì sao rất sáng, rực rỡ thật sớm vào buổi sáng. Bình minh còn rất lâu mới đến; tĩnh lặng đáng ngạc nhiên, ngay cả con suối náo nhiệt cũng im tiếng và những quả đồi cũng lặng yên. Nguyên một tiếng đồng hồ đã trôi qua trong trạng thái đó khi bộ não không ngủ nhưng thức, thật nhạy và chỉ đang nhìn; trong suốt trạng thái đó tổng thể của cái trí có thể vượt khỏi nó, không có những phương hướng vì không có người định hướng. Thiền định là một cơn bão, đang hủy diệt và đang súc sạch. Sau đó, xa xa, bình minh đã đến. Ở phía đông, có một ánh sáng đang lan tràn, thật non dại và yếu ớt, lặng như tờ và e thẹn; ánh sáng đó đến và đi qua những quả đồi xa xôi và nó sờ vào những hòn núi hùng vĩ và những đỉnh cao. Trong từng nhóm hoặc đơn chiếc, cây cối đứng yên, cây dương bắt đầu thức giấc và con suối reo hò vui vẻ. Bức tường trắng đó của một ngôi nhà nông trại, hướng về phía tây, trở nên trắng xóa. Chầm chậm, thanh bình, gần như nài nỉ nó đến và tràn đầy đất đai. Sau đó những đỉnh núi tuyết bắt đầu bừng sáng, màu hoa hồng rực rỡ và những tiếng ồn của buổi sáng sớm bắt đầu. Ba con quạ bay ngang bầu trời, yên lặng, tất cả cùng một hướng bay; từ xa vọng lại âm thanh của một cái chuông trên cổ một con bò và vẫn vậy có tĩnh lặng. Tiếp theo một chiếc xe hơi đang chạy thẳng lên quả đồi và ngày bắt đầu.
Trên con đường đó trong cánh rừng, một chiếc lá vàng rơi; vì đối với một số cây mùa thu đây rồi. Nó là một chiếc lá cô đơn, không một tì vết trên nó, không đốm, sạch sẽ. Nó là màu vàng của mùa thu, chiếc lá vẫn còn dễ thương trong cái chết của nó, không bệnh tật nào ảnh hưởng đến nó. Chiếc lá vẫn còn sự no đủ của mùa xuân và mùa hạ và vẫn vậy tất cả những chiếc lá của cây đó xanh tươi. Nó là chết của vinh quang. Chết ở đó, không phải trong chiếc lá vàng úa, nhưng thực sự ở đó, không là một cái chết thông thường không tránh khỏi nhưng là chết đó luôn luôn có mặt. Nó không là một tưởng tượng nhưng là một thực tại không thể bị che lấp. Nó luôn luôn ở đó quanh mọi khúc quẹo của một con đường, trong mọi ngôi nhà, với mọi thần thánh. Chết ở đó cùng tất cả sức mạnh và vẻ đẹp của nó.
Bạn không thể lẩn tránh chết; bạn có lẽ quên nó, bạn có lẽ giải thích nó hoặc tin rằng bạn sẽ đầu thai hoặc phục sinh. Dù làm việc gì bạn muốn, đi đến bất kỳ đền thờ hoặc quyển sách nào nó luôn luôn ở đó, trong hân hoan và trong tràn trề. Bạn phải sống cùng chết để biết nó; bạn không thể biết nó nếu bạn khiếp sợ nó; sợ hãi chỉ làm tối tăm nó. Muốn biết nó bạn phải yêu nó. Muốn sống cùng nó bạn phải yêu nó. Hiểu biết về nó không là kết thúc của nó. Nó là kết thúc của hiểu biết nhưng không phải của chết. Muốn thương yêu nó không là quen thuộc với nó; bạn không thể quen thuộc với hủy diệt. Bạn không thể thương yêu một cái gì đó mà bạn không biết nhưng bạn không biết một cái gì cả, ngay cả người vợ của bạn hay ông chủ của bạn, huống chi là một người khách lạ hoàn toàn. Nhưng tuy vậy bạn phải thương yêu nó, cái khác lạ, cái không biết được. Bạn chỉ thương yêu cái mà cho bạn chắc chắn, cái mà cho bạn thanh thản, an toàn. Bạn không thương yêu cái không chắc chắn, cái không biết được; bạn có lẽ thương yêu sự hiểm nguy, dâng tặng cuộc đời bạn cho người khác hoặc giết người khác vì quốc gia của bạn, nhưng đây không là tình yêu; những sự việc này có phần thưởng và lợi lộc riêng của nó; bạn thương yêu điều đạt được và thành công dù rằng có đau khổ trong chúng. Không có lợi lộc nào khi biết chết nhưng lạ lùng thay chết và tình yêu luôn luôn theo cùng nhau; chúng không bao giờ phân ly. Bạn không thể thương yêu mà không có chết; bạn không thể ôm ấp mà không có chết hiện hữu ở đó. Nơi nào có tình yêu thì nơi đó cũng có chết, chúng không thể phân ly.
Nhưng chúng ta có biết tình yêu là gì không? Bạn biết cảm xúc, cảm động, ham muốn, cảm tình và cơ cấu của tư tưởng nhưng tất cả những sự việc này không là tình yêu. Bạn thương yêu người chồng của bạn, con cái của bạn; bạn căm ghét chiến tranh nhưng bạn lại thực hiện chiến tranh. Tình yêu của bạn biết hận thù, ganh tị, tham vọng, sợ hãi; khói của những việc này không là tình yêu. Quyền lực và thanh danh bạn thương yêu, nhưng quyền lực và thanh danh là tội lỗi, gây thối nát. Bạn có biết tình yêu là gì không? Không bao giờ biết nó là điều kỳ diệu của nó, vẻ đẹp của nó. Không bao giờ biết, mà không có nghĩa là vẫn còn nghi ngờ cũng không có nghĩa là tuyệt vọng; nó là chết của ngày hôm qua và vì vậy là không chắc chắn hoàn toàn của ngày mai. Tình yêu không tiếp tục, chết cũng không tiếp tục. Chỉ có ký ức và hình ảnh trong khung có sự tiếp tục nhưng những thứ này là máy móc và thậm chí máy móc mòn rồi, cũng nhường chỗ cho những hình ảnh mới, những ký ức mới. Cái gì có sự tiếp tục luôn luôn đang thối rữa và cái gì thối rữa không là chết. Tình yêu và chết không thể tách rời và nơi nào có chúng luôn luôn có hủy diệt.