Trong một cuộc phỏng vấn hiếm có, Thiền sư Thích Nhất Hạnh cảnh báo về nguy cơ hủy diệt nền văn minh hiện nay bởi sự thay đổi khí hậu và để đảo ngược lại quá trình đó, ta cần phải khôi phục niềm tin tâm linh.
Đây không chính xác là buổi đi bộ truyền thống ở miền quê nước Anh khi vị thiền sư Việt Nam 84 tuổi - Thích Nhất Hạnh dẫn gần một ngàn người thiền hành qua những ngọn đồi uốn lượn của Nottinghamshire. Đoàn người im lặng đi như một con rắn khổng lồ đang lướt qua cánh rừng và vườn táo im mát. Mọi người được dạy tiếp xúc sâu sắc với mỗi bước chân đặt trên mặt đất để duy trì chánh niệm ngay trong giây phút hiện tại. Thầy, như mọi người thường gọi Thiền Sư Thích Nhất Hạnh, rời con đường đang thiền hành bước vào đồng cỏ xanh tốt và tĩnh tọa. Nơi Thầy tỏa ra một sự an bình kỳ lạ, đó là hoa trái của 68 năm thực tập.
Mặc dù có hàng trăm ngàn đệ tử trên toàn thế giới và được tôn sùng như Ngài Đạt Lai Lạt Ma, nhưng công chúng ít biết đến Thầy. Bởi Thầy đã chọn cách tránh xa ánh sáng chói lòa của người nổi tiếng để tập trung vào việc xây dựng Tăng thân trên khắp thế giới - những Tăng thân có thể đưa lời Thầy dạy vào thực tế cuộc sống. Có nhiều tu viện ở Pháp, Mỹ và Đức cũng như những Tăng thân như thế trên toàn thế giới, như ở Anh đã có tới hơn 20 mươi Tăng thân. Thầy đang tìm cách chấn hưng lại con đường tâm linh. Một con đường có thể thay thế cuộc sống tiêu thụ hiện nay giúp con người trở về lối sống đơn giản và hiền hòa hơn. Lối sống này dựa trên sự tôn trọng thương yêu nhau và đồng thời cũng tôn trọng môi trường xung quanh.
Hiếm khi cho phỏng vấn nhưng khi nhận thấy thế giới đang đối mặt với những thách thức lớn, tuổi càng ngày càng cao, sức khỏe càng ngày càng yếu ,Thầy muốn dùng tất cả thời gian và năng lượng còn lại của mình làm những gì Thầy có thể để giúp xã hội và bảo vệ hành tinh thân yêu này. Ở tuổi 84 rồi, mà Thầy vẫn có chương trình giảng dạy khá dày. Sau buổi pháp thoại cho hàng ngàn người ở London’s Hammersmith Apollo, Thầy đến Nottingham cho khóa tu 5 ngày, rồi đi hoằng pháp 3 tháng ở Châu Á, sau đó Thầy về lại Làng Mai- nơi Thầy đã sống hơn 40 năm kể từ khi bị biệt xứ, để an cư kiết đông 3 tháng. Thầy, một tác giả với hơn 85 đầu sách, đặc biệt quan tâm đến sự thay đổi khí hậu. Cuốn “Thế giới chúng ta đang có” (The World we have) mới xuất bản gần đây của Thầy hiện đang là sách bàn chạy nhất.
Khỏa lấp bằng sự tiêu thụ quá mức
Trong cuốn “Thế giới chúng ta đang có” (The World we have), Thầy viết: “Đất mẹ trong tình trạng như hiện nay là hậu quả của việc sản xuất và tiêu thụ không chánh niệm. Chúng ta tiêu thụ để quên đi những lo lắng và muộn phiền của mình. Khỏa lấp bằng việc tiêu thụ quá mức không phải là cách.”
Trong cuộc phỏng vấn duy nhất tại Anh, Thầy kêu gọi những nhà báo hãy đóng vai trò của họ trong việc ngăn chặn sự hủy diệt nền văn minh này. Đồng thời, Thầy cũng kêu gọi những người có thẩm quyền hãy chuyển đầu tư cho lợi nhuận sang việc đầu tư cho một xã hội lành mạnh.
Thầy nói rằng giải pháp cho vấn đề hâm nóng Trái Đất dựa vào sự thành tựu công nghệ là một cái thấy sai lầm. Khoa học quan trọng thật nhưng làm việc với cái gốc của những hành xử gây tàn phá của mình còn quan trọng hơn. “Sự khủng hoảng tâm linh ở phương Tây là nguyên nhân của những khổ đau hiện nay. Bởi cái nhìn nhị nguyên mà ta cho rằng Chúa và nước Nước Chúa ở ngoài mình, ở trong tương lai - Ta không biết rằng tính Chúa nằm ngay trong mỗi chúng ta. Ta cần phải đặt Chúa về lại đúng vị trí, trong bản thân mình. Điều đó cũng giống như khi sóng biết rằng nước không ở ngoài nó.”
“Những gì ta tiếp xúc hằng ngày, kể cả thân thể này, đều là phép lạ. Chỉ cần đặt Nước Chúa về đúng vị trí, thì chúng ta có thể sống hạnh phúc ngay bây giờ và ở đây. Nếu thức tỉnh được điều này thì ta không cần phải chạy theo những thứ mình tin rằng nó cần thiết cho hạnh phúc của mình như danh vọng, quyền lực và sắc dục. Một khi dừng việc tạo ra tuyệt vọng và giận hờn, ta sẽ giúp cho bầu khí quyển lành mạnh trở lại.”
“Có thể có đủ công nghệ để cứu hành tinh này nhưng điều đó thôi thì chưa đủ bởi vì loài người chưa thực sự sẵn sàng. Đó là lý do tại sao chúng ta cần tập trung vào khía cạnh còn lại của vấn đề. Sự ô nhiễm môi trường không phải là do khí CO2 mà môi trường bị nhiễm độc bởi cách chúng ta sống; có quá nhiều người đang trở nên bệnh hoạn, nhiều đứa trẻ phải đối mặt với bạo động, tuyệt vọng và tự tử.
Ô nhiễm tâm linh
“Chúng ta nên nói nhiều hơn về vấn đề ô nhiễm tâm linh. Khi chúng ta ngồi lại với nhau và lắng nghe chuông, ta làm lắng dịu thân và tâm mình. Chúng ta cùng tạo ra 1 năng lượng lành và bình an thẩm thấu trong mỗi người. Điều tương tự cũng xảy ra với năng lượng tiêu cực. Khi tạo tác năng lượng sợ hãi, giận dữ và tuyệt vọng ta tạo ra một bầu khí quyển và môi trường tàn phá tất cả chúng ta. Ta chưa nghĩ thấu đáo về điều này mà chỉ nghĩ về môi trường vật lý.
Cách sống của chúng ta là nguyên nhân. Ta tìm kiếm hạnh phúc và chạy theo hạnh phúc theo cái cách tạo ra giận hờn, sợ hãi và kỳ thị. Chính vì vậy, khi tham dự một khóa tu, bạn có cơ hội nhìn sâu vào gốc rễ sự ô nhiễm này- sự ô nhiễm được tạo ra bởi năng lượng không lành mạnh. “Làm sao ta có thể thay đổi được bầu khí quyển để có năng lượng chuyển hóa và trị liệu cho chính mình và cho con cháu mình? Khi đến khóa tu, trẻ em thư giãn được bởi vì người lớn đến đây cũng thư giãn. Ở đây, trong khóa tu này, cùng với nhau, ta tạo ra một môi trường lành mạnh và đó chính là năng lượng tập thể.”
Chủ nghĩa Tư Bản - một bệnh dịch
Thầy nói chủ nghĩa tư bản như một căn bệnh hiện đang lan ra toàn thế giới, mang theo ngọn gió toàn cầu hóa: “Chúng ta xây dựng một hệ thống mà không thể kiểm soát được. Nó thống trị ta, ta trở thành những nạn nhân và nô lệ của nó” Thầy thấy những nước đã từng là quê hương của đạo Bụt như Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, đang đi theo chủ nghĩa tiêu thụ như phương Tây: “Sức cuốn hút của khoa học và công nghệ khiến người ta từ bỏ những giá trị văn hóa đã từng là nền tảng căn bản cho nếp sống tâm linh của họ trong quá khứ”. “Bởi học đòi theo những nước phương Tây nên họ bắt đầu có những khổ đau tương tự. Khủng hoảng trên thế giới tăng lên và gốc của vấn đề chính là quá trình toàn cầu hóa. Họ cũng mất luôn cái nhìn bất nhị. Nhiều Phật tử cho rằng Bụt ở ngoài mình và chỉ khi nào chết đi mới đến được cõi Tịnh Độ.
“Trong quá khứ, có nhiều người không giàu nhưng họ cảm thấy thỏa mãn với đời sống của họ, họ cười và hạnh phúc cả ngày. Nhưng khi có nguời bắt đầu giàu lên, nhiều người nhìn vào những người đó và tự hỏi tại sao tôi không có một cuộc sống như vậy- một căn nhà đẹp, xe đẹp, một khu vườn đẹp và rồi họ từ bỏ những giá trị tốt đẹp vốn có của mình để lao theo vật chất.”
Bên cạnh niềm tin về sự chuyển hóa có thể xảy ra, Thầy cũng chấp nhận khả năng nền văn minh này sẽ biến mất. Thầy đề cập đến nguyên tắc tâm linh “buông bỏ’- chỉ khi nào mình thực sự buông bỏ cái ý “muốn” cứu hành tinh này khoát khỏi việc thay đổi khí hậu thì khi ấy nó lại có thể sẽ thay đổi được tình trạng hiện nay.
Thảm họa xảy ra
“Không có sự thức tỉnh tập thể, thảm họa sẽ xảy ra.”, Thầy cảnh báo như vậy. “Văn minh nhân loại đã bị hủy diệt nhiều lần và nền văn minh này cũng không ngoại lệ. Nó có thể bị hủy diệt. Và rồi sự sống sẽ dần dần hồi phục sau hàng triệu năm sau. Vũ trụ hoạt động rất khẩn trương nhưng thời gian địa chất thì khác hẳn.”
“Nếu thiền quán về điều đó thì bạn sẽ không lo lắng quá đến nỗi trở nên hóa cuồng. Bạn chấp nhận được rằng nền văn minh này có thể sẽ trở thành tro bụi và sự sống sẽ bắt đầu lại vài ngàn năm sau đó. Điều tương tự cũng từng xảy ra trong lịch sử hành tinh này rồi. Khi có bình an trong tâm và chấp nhận sự thực, bạn sẽ đủ bình tĩnh để làm một cái gì đó. Nếu không bạn sẽ bị tuyệt vọng cuốn đi và không còn hy vọng làm được gì nữa.
Giống như khi một người mắc bệnh ung thư hoặc Sida (AIDS), họ biết rằng chỉ còn sống một năm hay 6 tháng nữa. Họ khổ đau và phản kháng. Nhưng nếu họ chấp nhận sự thật mình sẽ chết và tận hưởng mỗi phút giây có được, tình trạng có thể thay đổi, bệnh tật từ từ biến mất. Điều đó đã xảy ra với nhiều người”.
Thầy nói, những Tăng thân tiếp hiện đang được xây dựng trên khắp thế giới đã cho thấy ta có thể “sống đơn giản và hạnh phúc, để có thời gian thương yêu và giúp đỡ những người xung quanh. Đó là lý do chúng tôi tin rằng nếu có nhiều tăng thân như thế trên khắp thế giới, chúng ta có thể thức tỉnh mọi người rằng con người có thể từ bỏ được những nhu yếu vật chất. Nếu cùng tạo ra một sự thức tỉnh chung, chúng ta có thể giải quyết được vấn đề hâm nóng địa cầu. Cùng với nhau, chúng ta tạo nên sự tỉnh thức đó.”
Một vị Bụt chưa đủ
Thầy dừng lại một chút rồi nói tiếp một cách nhỏ nhẹ: “một vị Bụt chưa đủ, ta cần nhiều vị Bụt”. Thầy sống một cuộc đời phi thường. Trong suốt chiến tranh Việt Nam, Thầy suýt chết vài lần vì giúp những người dân đang khổ đau do bom đạn. Khi đến Mỹ, Thầy thuyết phục mục sư Martin Luther King công khai phản đối chiến tranh và Thầy là nguồn cảm hứng cho phong trào hòa bình. Vào năm 1968, mục sư King đề cử Thầy cho giải Nobel hòa bình. Trong thập niên sau đó, nhiều tháng Thầy lênh đênh trên biển Đông Dương tìm cách cứu những người tị nạn Việt Nam và Cam-pu-chia trên những chiếc thuyền quá tải. Những năm gần đây, Thầy mở khóa tu 2 ngày cho thành viên quốc hội Mỹ và những khóa tu hòa giải cho người Israel và Palestin tại Làng Mai.
Những giáo lý Thầy dạy dựa trên sự thực tập theo dõi hơi thở và thiền hành để an trú trong giây phút hiện tại, không đắm mình trong quá khứ hay lo lắng cho tương lai. Thầy nói, trong mỗi người đều có những hạt giống thương yêu và hiểu biết cũng như những hạt giống giận hờn và kỳ thị. Cuộc sống của chúng ta như thế nào phụ thuộc vào cách chúng ta chọn những hạt giống nào để tuới. Để giúp tạo nên 1 nền đạo đức toàn cầu mới và duy trì những hạt giống tốt, những học trò Tiếp Hiện của Thầy đã chắt lọc những tinh hoa đạo Bụt về Tứ Diệu Đế và Bát Chánh Đạo thành năm nguyên tắc cốt lõi - Năm giới.
Năm giới, được làm mới vào năm ngoái (2009) để phù hợp với tình trạng thế giới đang thay đổi một cách nhanh chóng. Năm giới không phải là những nguyên tắc buộc chúng ta phải theo mà đó là hướng để chúng ta vươn tới. Bên cạnh kêu gọi chúng ta tiêu thụ trong chánh niệm, Năm giới còn khuyến khích ta chấm dứt thói tà dâm cũng như quyết tâm “không uống rượu, không sử dụng ma túy hoặc tiêu thụ bất cứ một sản phẩm nào có chứa độc tố, trong đó có mạng lưới toàn cầu (Internet), phim ảnh, truyền thanh truyền hình, sách báo và chuyện trò chứa đựng nội dung thiếu lành mạnh”.
____________
Zen and the art of protecting the planet
In a rare interview, zen buddhist master Thich Nhat Hanh
warns of the threat to civilisation from climate change and the spiritual revival that is needed to avert catastrophe
Jo Confino
guardian.co.uk
Gửi ý kiến của bạn
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D919434570.-%3B)