Kỷ niệm 20 năm
tượng Phật Khổng lồ tại Bamiyan, Afghanistan bị Phá hủy
(Commemorating 20 years since the destruction of two Buddhas of Bamiyan, Afghanistan)
Sự tàn phá bi thảm của các tượng Phật khổng lồ trên vách đá vùng Bamiyan, Afghanistan, được bảo tồn hơn 15 thế kỷ, được phát sóng trên toàn cầu, đã dẫn đến sự công nhận toàn cầu về sự cần thiết phải bảo vệ các di sản văn hóa đang bị đe dọa.
Các hốc trống của các tượng Phật khổng lồ ở thung lũng Bamiyan, Afghanistan là lời nhắc nhở mãi mãi về nhiệm vụ của chúng ta trong việc bảo vệ di sản văn hóa, và những thế hệ tương lai sẽ mất đi nếu chúng ta không làm như thế. Ngày nay, những hốc đá này được ghi vào Danh sách Di sản Thế giới như một phần của Di sản Thế giới “Cảnh quan văn hóa và các di tích khảo cổ học tại Thung lũng Bamiyan” (Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley)
Mặc dù việc phá hủy di sản và cướp bóc các đồ tạo tác đã diễn ra từ thời cổ đại, sự kiện hai pho tượng Phật vùng thung lũng Bamiyan bị phá hủy, đại diện cho một bước ngoặt quan trọng đối với cộng đồng quốc tế. Một hành động phá hoại có chủ ý, được thúc đẩy bởi một hệ tư tưởng cực đoan nhằm phá hủy văn hóa, bản sắc và lịch sử, việc hai tượng Phật khổng lồ bị mất tích đã tiết lộ cách thức mà việc phá hủy di sản có thể được sử dụng như một vũ khí chống lại người dân địa phương. Nó nêu bật mối liên hệ chặt chẽ giữa việc bảo vệ di sản và hạnh phúc của con người và cộng đồng. Nó nhắc nhở chúng ta rằng bảo vệ đa dạng văn hóa không phải là điều xa xỉ, mà là cơ bản để xây dựng các xã hội hòa bình hơn.
Kể từ khi hai pho tượng Phật ở thung lũng Bamiyan bị phá hủy, chính phủ Afghanistan và cộng đồng quốc tế, bao gồm cả UNESCO, đã miệt mài trong công việc không mệt mõi để bảo vệ di sản văn hóa và thiên nhiên phong phú của Afghanistan, minh chứng cho việc giao lưu giữa các nền văn hóa và dân tộc khác nhau trải qua thiên niên kỷ.
Năm 2003, “Cảnh quan văn hóa và các di tích khảo cổ học tại Thung lũng Bamiyan” (Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley) đã được ghi vào Danh sách Di sản Thế giới và Danh sách Di sản Thế giới đang bị đe dọa, do sự vô cùng mong manh của các hốc đá, thiếu khung quản lý và những lo ngại về sự an toàn và bảo tồn.
Kể từ đó, nhờ sự hợp tác quốc tế bền vững và lâu dài, hơn 27 triệu USD đã được đầu tư vào việc bảo tồn và ổn định tài sản Di sản Thế giới, trao quyền cho cộng đồng địa phương vùng Bamiya, phục hồi di sản văn hóa phi vật thể, trong số các hoạt động khác dành riêng cho sự sáng tạo, và xây dựng Trung tâm Văn hóa Bamiyan. Các đối tác quốc tế vẫn nỗ lực tham gia vào thông qua các dự án hoạt động này, đặc biệt là sáu giai đoạn kế tiếp của dự án, nhằm ổn định các hốc đá có nguy cơ sụp đổ. Sau hơn 15 năm, việc củng cố ngách đá phía Đông đã hoàn thành, trong khi công việc khẩn cấp đang được tiến hành để bảo vệ ngách phía Tây, nhờ nguồn vốn từ Nhật Bản. Sự hợp tác này cũng đã được mở rộng thành phần khác đến bảy địa điểm trong Thung lũng Bamiyan, bao gồm các hang động được bao phủ bởi các bức tranh tường, những biểu hiện đáng chú ý bởi ảnh hưởng của Ấn Độ và Trung Quốc dọc theo Con đường Tơ lụa, và Pháo đài Shahr-e Gholghola, nơi đánh dấu nguồn gốc của sự định cư vùng Bamiyan. Những nỗ lực này được Nhật Bản và Ý hỗ trợ về mặt tài chính và kỹ thuật. UNESCO rất hân hạnh được hợp tác với Liên minh Châu Âu, Đức, Hàn Quốc, Thụy Sĩ và các quốc gia khác trong công việc tại thung lũng Bamiyan.
Một hội thảo quốc tế vào năm 2017, đã nhấn mạnh sự cần thiết của các nghiên cứu sâu hơn về bất kỳ sự tái thiết nào có thể xảy ra đối với các tượng Phật. Gần đây, UNESCO và Springer đã xuất bản “The Future of the Bamiyan Buddha Statues: Heritage Reconstruction in Theory and Practice” (Tương lai của những pho tượng Phật ở Bamiyan: Tái tạo Di sản trong Lý thuyết và Thực hành), một bộ sưu tập các bài báo khoa học về vấn đề cực kỳ phức tạp này. Khi chúng tôi xem xét việc tái tạo di sản, là duy nhất mỗi trường trường hợp, và tình huống này đòi hỏi một cách tiếp cận với sự tôn trọng sâu sắc đối với các cộng đồng địa phương. UNESCO và các đối tác đã tiếp tục làm việc về chủ đề này, đặc biệt là thông qua “Hội thảo Quốc tế về việc Tái thiết: Những thách thức của việc Phục hồi Di sản Thế giới” (International Conference on Reconstruction: The Challenges of World Heritage Recovery) được tổ chức vào tháng 5 năm 2018 tại Warsaw, thủ đô của Ba Lan và cũng là một trong những thành phố lớn nhất ở Châu Âu, dẫn đến Khuyến nghị Warsaw về việc Phục hồi và Tái tạo Di sản Văn hóa.
Thật bi thảm, bắt đầu từ vùng thung lũng Bamiyan, chúng ta đã chứng kiến sự tàn phá có chủ đích, hơn nữa đối với di sản văn hóa ở Syria, Iraq, Libya, Mali và những nơi khác. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế đã không im lặng trước những hành động bạo lực này. Sau sự cố tại Bamiyan, các quốc gia thành viên của UNESCO đã thông qua Tuyên bố về việc cố ý phá hủy di sản văn hóa vào ngày 17 tháng 10 năm 2003. vào năm 2012, sau việc phá hủy các di sản văn hóa ở Timbuktu, một thành phố cổ ở vùng Tombouctou, Mali, việc cố ý phá hủy di sản văn hóa đã được cộng đồng quốc tế lên án là tội ác chiến tranh. Năm 2016, Tòa án Hình sự Quốc tế đã kết luận một bị cáo phạm tội ác chiến tranh vì đã chỉ đạo việc phá hủy các lăng mộ vào năm 2012 ở Timbuktu, Tòa án đã phán quyết đầu tiên như vậy. Trong những năm gần đây, UNESCO, bao gồm cả thông qua Quỹ Khẩn cấp Di sản, đã hỗ trợ các nỗ lực tái thiết, chuẩn bị và ứng phó khẩn cấp ở hơn 60 quốc gia.
Khi đánh dấu 20 năm kể từ khi lượng Taliban ở Afghanistan đã đặt mìn làm nổ tung hai tượng Phật khổng lồ trên vách đá vùng Bamiyan, có tuổi đời hơn 15 thế kỉ, tại UNESCO, chúng tôi nhắc lại sự ủng hộ của chúng tôi đối với người dân Afghanistan và củng cố cam kết sát cánh cùng mọi người ở khắp mọi nơi để bảo vệ di sản văn hóa như một hiện thân của nhân loại chung của chúng ta.
Ernesto Ottone R.
Trợ lý Tổng Giám đốc UNESCO phụ trách Văn hóa
Thích Vân Phong biên dịch
(Nguồn: UNESCO World Heritage Centre)
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D889307441.-%3B)