6. Ý nghĩa việc tự thiêu của HT. Quảng Đức

Mỗi quốc gia có một lãnh thổ riêng, có một truyền thống văn hoá riêng, một ngôn ngữ riêng, có một tình cảm và một niềm tin riêng. Sự khác biệt này, nói lên tính đặc thù biểu tượng của nền văn hóa của một dân tộc. Văn hóa đó là con thân yêu, được dân tộc đó nuôi nấng vun bồi từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nó đẹp hay xấu đúng hay sai, chúng ta không thể đứng từ góc độ của một dân tộc khác đánh giá về nó, và thật sự cũng không cần ai khen hay chê, xấu hay tốt cũng là văn hóa của dân tộc, không thể thay đi được. Ai là đứa con từ nền văn háo đó sinh ra thì mới cảm nhận hết cái cảm giác thân thương của nó, là người mẹ sinh ra mình, mình mới thấy người mẹ mình thật dễ thương, tất nhiên không ai chấp nhập thay người mẹ của mình bằng người mẹ khác, thay văn hóa dân tộc của mình bằng loại văn hóa khác. Cũng vậy, Việt nam là một nước độc lập tự chủ, có một nền văn hóa riêng, có niềm tin tín ngưỡng riêng, không ai có quyền thay đổi văn hóa , niềm tin của dân tộc Việt nam. Thế mà gia đình Ngô Đình Diệm lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình, cấu kết với ngoại xâm, thông đồng với Vatican với ý đồ đen tối bành trướng thế lực chính trị, cũng cố địa vị cho gia đình, biến Việt nam thành một nước của Chúa, dùng quyền lực của mình đã thực thi nhiều chính sách đàn áp Phật giáo, là một tôn giáo chính của dân tộc. Đó là nguyên nhân tại sao có phong trào đấu tranh vào năm 1963, bắt nguồn từ ngọn đuốc tự thiêu của Hòa thượng Quảng Đức. Dẫu rằng cuộc đấu tranh này dưới ngọn cờ của Phật giáo, nhưng thật chất nó là cuộc đấu tranh của dân tộc, vì mục đích muốn bảo vệ Phật giáo, bảo vệ nền văn hóa truyền thống của dân tộc.

Như chúng ta đã biết Phật giáo đã cùng dân tộc Việt nam chung sống trong mái ấm Tổ quốc gần 2000 năm lịch sử. Trong thời gian cộng tồn chung sống đó, Phật giáo và dân tộc hòa quyện với nhau như nước với sữa, cùng cam cộng khổ, nhĩa tình khắn khít…trang sử văn hóa dân tộc Việt nam có biết bao công trình văn hóa góp phần xây dựng nền văn hóa chung cho đất nước cho dân tộc, bao gồm cả mặt văn học, nghệ thuật, kiến trúc, hội hoạ … ngay cả mặt đấu tranh chống ngoại xâm bảo vệ tổ quốc. Không những chỉ có thế, ngay cả mặt giáo dục đạo đức, cách suy nghĩ trong đời sống sinh hoạt thường ngày của người dân cũng đã chịu ảnh hưởng từ văn hóa Phật giáo. Có thể nói tình cảm đó, sự đóng góp đó, nếu là một người dân Việt nam, yêu văn hóa dân tộc, thì không ai lại chấp nhận thay thế Phật giáo bằng một bất cứ một tôn giáo nào khác, vì văn hóa Phật giáo và văn hóa dân tộc quyện chặt với nhau. Loại khỏi Phật giáo ra khỏi dân tộc Việt nam, điều đó có nghĩa là phủ nhận văn hóa truyền thống của dân tộc. Nói đến văn hóa truyền thống của dân tộc, chúng ta không thể thay thế chùa Một cột bằng nhà thờ Đức Bà, chúng ta cũng không thể thay thế nhà thơ Nguyên Du bằng một nhà thơ nào đó…Chùa Một cột tuy nhỏ hơn nhà thờ Đức Bà nhưng đó là kiến trúc đặc thù đại diện cho kiến trúc cổ Việt nam…

Sự kiện đạo Thiên Chúa đến Việt nam, không chỉ là việc đơn đơn thuần đem đạo Thiên chúa truyền đến Việt nam, bên sau đó mang cả ý đồ chính trị muốn thôn tính Việt nam, phá hoại nền văn háo truyền thống dân tộc, tiêu diệt Phật giáo. Đây là điều không một người dân yêu nước yêu dân tộc nào chấp nhận và tha thứ.

Sự kiện HT. Quảng Đức tự thiêu chỉ là một giọt nước tràng của ly nước, mang tính đại diện không chỉ có Phật giáo mà cả dân tộc, nhằm mục đích đánh tiếng chuông báo động, thức tỉnh giòng họ Ngô, chấm dứt hành vi tàn bạo vong bản, đi ngược lại truyền thống văn hóa dân tộc, đồng thời là tiêng chuông hiệu triệu toàn dân cùng nắm tay nhau bảo vệ văn hoá truyền thống của dân tộc, lời kêu gọi tất cả những người con Phật đồng lòng bảo vệ chánh Pháp, bảo vệ một Tôn giáo lớn của dân tộc.

Thật ra, người dân Việt nam không phải là hạng người bảo thủ và cố chấp, ngược lại rất hiền hòa và giàu lòng bao dung, sẵn sàng đón nhận những văn hóa khác, tôn giáo khác, nhưng điều đó không đồng nghĩa, dân tộc Việt nam cũng sẽ chấp nhận sự kỳ thị chà đạp lên nền văn hóa của dân tộc. Ngô đình Điệm hay nói đúng hơn đạo Thiên Chúa đến Việt nam đã vấp phải sự sai lầm này. Cứ tưởng rằng, với sức mạnh của quyền lực và vũ lực có thể làm tất cả những gì mình muốn. Thế nhưng từ thực tế cho thấy, Phật giáo không một tất sắc, dân tộc Việt nam rất hiền, nhưng sức mạnh của chính nghĩa và lòng đoàn kết của toàn dân đã làm sụp đổ chế độc độc tài Ngô đình Diệm. Không chỉ có sự kiện năm 1963 mà cả quá trình đấu tranh cống ngoại xâm của dân tộc, đều có chung một đáp số này. Đây là một bài học đáng quí mà các nhà lãnh đạo cần nên rút kinh nghiệm.