27. Tiểu Kinh Ví Dụ Dấu Chân Voi

( Majjhima  Nikàya )

Chuyển thể Thơ :

Giới Lạc  MAI LẠC HỒNG  tự TUỆ NGHIÊM

 ( Huynh Trưởng Cấp Tấn  - GĐPTVN tại Hoa Kỳ )

Email : honglacmai1@yahoo.com

27. Tiểu Kinh DỤ DẤU CHÂN VOI

(Cùlahatthipadopama sutta)

Như vậy, tôi nghe :

          Một thời nọ, Thế Tôn an trụ

          Kỳ Viên Tự  – Chê-Tá-Va-Na 

              Do Cấp-Cô-Độc  tín-gia

A-Na-Thá-Pin-Đi-Ka cúng dường 

          Lúc bấy giờ, ánh dương vừa ló

          Bàn-môn nọ  – Cha-Nút-Sô-Ni  (1)

              Với cỗ xe trắng uy nghi

       Do ngựa cái kéo đểđi ra thành

          Sa-Vát-Thi  (2) hay thành Xá-Vệ

          Như thường lệ, ông muốn dạo qua.

              Bỗng thấy Pi-Lô-Ti-Ka  (3)

       Là một Du-sĩ, từ xa đi vào

          Sau khi gặp, ông chào vồn vã :

       “ Này Tôn-giả Vách-Chá-Da-Na ! (3)

Đi đâu về sớm từ xa ? ”.

       Pi-Lô-Ti-Ká  Vách-Cha-Da-Nà(3)

          Trả lời là : “ Tôi từ Tinh-xá

          Kỳ Viên Tự  – Chê-Tá-Va-Na  (4)

              Chỗ Sa-môn Gô-Ta-Ma

       Sau khi nghe pháp, dần dà vềđây ”.

     _____________________________

(1) : Vị Bà-la-môn tên Janussoni  ( Bàn-môn hay Phạm-chí

       tức là Bà-la-môn ).  (2) : Thành Savatthi ( Xá-Vệ ).

   (3) : Tên vị Du-sĩ Pilotika , còn gọi Vacchàyana .

   (4) : Tinh-Xá Kỳ Viên ( Jetavana hay  Jetavanàvihàra ).

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –402  

     – “ Tôn-giả này ! Nghĩ sao chuyện ấy ?

          Gô-Ta-Ma vịấy vẫn hằng

              Có trí tuệ sáng suốt chăng ?

       Ngài xem vịấy tuyệt trần trí tri ? ”. 

    – “ Này Cha-Nút-Sô-Ni Tôn-giả ! 

          Tôi là ai màđã biết là

              Ngài Sa-môn Gô-Ta-Ma

       Có trí sáng suốt hải hà viên thông ?

          Chỉ tựĐại-Sa-Môn ấy biết

          Mình có trí siêu việt hay không ? ”.

         – “ Tôn-giả thật sự tán đồng  

       Tán thán vịấy với lòng kính tôn ? ”.

     – “ Tôn-giả ! Đại Sa-môn viên mãn  

          Tôi là ai, tán thán những lời

              Đến bậc tối thượng trên đời

       Được sự tán thán Người Trời biết bao ! ”.

    – “ Nhưng Tôn-giảđiều nào căn cứ

          Lý do gì cóđủ lòng tin

              LàĐại Sa-môn trí minh ? ”.

 – “ Tôn-giả ! Như cuộc hành trình săn voi

          Người thợ săn vốn nòi thiện xảo

          Vào khu rừng để khảo cứu coi

              Biết là rừng ấy có voi

       Và thấy một dấu chân voi to dày

          Dài bề dài, bề ngang cũng rộng

          Người ấy đã kết luận như sau :

            ‘Đây là con voi lớn cao !’.

       Cũng vậy, tôi đã thấy vào dấu chân 

Đại Sa-môn bốn phần đáng kính

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –403  

          Tôi kết luận : ‘Ngài chính là vì

              Chánh Đẳng Giác, Chánh Biến Tri

       Pháp được khéo giảng thuận tùy, huyền vi

          Tăng Chúng khéo hành trì tự tại.

          Thế nào gọi là bốn dấu chân ?  

              Tôi thấy ởđây điều rằng :

       Các Sát-Đế-Lỵ, thành phần tinh hoa

          Họ đều là học nhiều, tế nhị

          Tài luận nghị, biện bác đại tài

              Như chẻ sợi tóc làm hai

       Những vịấy đến chỗ này chỗ kia

          Muốn đả phá, đoạn lìa tà kiến

          Với trí tuệ toàn diện của mình.

              Những vị này nghe phong thinh :

     ‘Sa-môn giòng Thích hành trình đến đây

          Thăm làng này, hay thăm trị trấn’.   

          Họ sắp sẵn câu hỏi thật gay :

             ‘Chúng ta sau khi đến đây

       Sẽ hỏi vịấy về câu hỏi này,

          Nếu trả lời đúng ngay, nghiêm cẩn

          Chúng ta lại chất vấn thế kia,

              Nếu vịấy đáp thế kia

        Ta sẽ chất vấn chẻ chia thế này’.

          Thế rồi các vịđây khi gặp

          Và được nghe buổi pháp thoại hay

              Khích lệ, phấn khởi bởi Ngài

       Làm cho hoan hỷ, lòng đầy kính tôn.

          Họ không hỏi Sa-môn chi cả

          Câu hỏi mà họđãđịnh rồi

              Huống là chất vấn lôi thôi.

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –404  

       Trái lại, họđã nương nơi Phật Đà

          Thành đệ tửĐại Sa-môn ấy

          Do như vậy, tôi kết luận là :

             ‘Đại Sa-môn Gô-Ta-Ma

       Bậc Chánh Đẳng Giác, Phật Đà, Thế Tôn

          Pháp đã được Thế Tôn khéo giảng

          Tăng Chúng khéo viên mãn hành trì’.

          *  Lại nữa, tôi thấy các vì

Bàn-môn bác học, tế vi, biện tài

          Tài nghị luận chẻ hai sợi tóc.

      *  Các Gia-chủ bác học, biện tài

              Nghị luận, biện bác thật hay.

   *  Hoặc là một số các ngài Sa-môn

          Tài bác học đáng tôn, tế nhị

          Giỏi luận nghị, biện bác,biện tài

              Chia chẻ sợi tóc làm hai.

       Tất cả vịấy thường hay du hành 

Đi khắp chỗ : thị thành, thôn ấp

          Từ nơi gần đến khắp nơi xa

              Họ muốn đả phá kiến tà

       Với trí tuệ, họ cho là tối tôn.

          Họ nghe rằng Sa-môn Thích-thị

          Sẽ thăm thị-trấn nọ, làng này.

              Họ sắp câu hỏi thật gay :

     ‘Chúng ta sẽ đến, hỏi ngay câu này,

          Nếu trả lời đúng ngay, nghiêm cẩn   

          Chúng ta lại chất vấn thế kia,

              Nếu vịấy đáp thế kia

        Ta sẽ chất vấn chẻ chia thế này’.

          Thế rồi các vịđây khi gặp

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –405  

          Và được nghe buổi pháp thoại hay

              Khích lệ, phấn khởi bởi Ngài

       Làm cho hoan hỷ, lòng đầy kính tôn.

          Họ không hỏi Sa-môn chi cả

          Câu hỏi mà họđãđịnh rồi

              Huống là chất vấn lôi thôi.

       Trái lại, họđã nương nơi Phật Đà

          Thành đệ tửĐại Sa-môn ấy

          Do như vậy, tôi kết luận là :

             ‘Đại Sa-môn Gô-Ta-Ma

       Bậc Chánh Đẳng Giác, Phật Đà, Thế Tôn

          Pháp đã được Thế Tôn khéo giảng

          Tăng Chúng khéo viên mãn hành trì’.

              Riêng phần Sa-môn các vì

       Hoan hỷ vô hạn, tức thì cầu xin

          Được xuất gia, gia đình từ bỏ

          Sống độc cư, không có cửa nhà,

              Được Sa-môn Gô-Ta-Ma 

       Cho phép các vị xuất gia thuận lòng,

          Các vịấy sống không phóng dật

          Luôn nỗ lực và rất tinh cần

              Không lâu, tự tri mọi phần

       Tự chứng, tựđạt và dần trú an

          Ngay hiện tại, minh quang toàn bích

Đạt mục đích phạm hạnh tối cao

              Mà những Thiện-nam-tử nào

       Xuất gia chân chánh, hướng vào thiết tha.

          Họ tự thán, nói ra cảm nghĩ :

         ‘Suy xét kỹ, ta thật dối lòng

              Gần bị hoại diệt, hoại vong,

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –406  

       Xưa, chúng ta chẳng phải trong hạng này :

          Sa-môn hay Bàn-môn đích thị

          Mà tự nghĩ mình là Sa-môn

              Hay chính là Bà-la-môn.

       Không phải La-Hán đáng tôn, tịnh hòa,

          Lại tự xem là A-La-Hán. 

          Nay mới thật viên mãn nguồn cơn

              Là Sa-môn, Bà-la-môn

       Là A-La-Hán chánh chơn trên đời’.

          Khi tôi thấy ở nơi Ngài ấy

          Bốn dấu chân như vậy, nghĩ là :

            ‘Đại Sa-môn Gô-Ta-Ma

       Bậc Chánh Đẳng Giác, Phật Đà, Thế Tôn

          Pháp đã được Thế Tôn khéo giảng             

          Tăng Chúng khéo viên mãn hành trì ”.

              Khi được nghe rõ thông tri

       Cõi lòng Cha-Nút-Sô-Ni tràn trề

          Từ cỗ xe kéo do ngựa cái

          Đắp thượng y vai trái cho ngay

              Bước xuống xe, đứng chắp tay

       Hướng về phía Thế Tôn Ngài ở xa

          Vái lạy và thốt lời cảm hứng :

       “ Đảnh lễ Đấng Vô Thượng Phật Đà

Đại A-La-Hán từ hòa

       Chánh Đẳng Chánh Giác, cũng là Thế Tôn ”.

          Bà-la-môn Cha-Nút-Sô-Ní

Đọc ba lần, tâm ý chí thành.

              Rồi nói : “ Nếu có duyên lành

       Ta quyết yết kiến tịnh thanh Phật Đà

          Gô-Ta-Ma Sa-môn Thiện Thệ

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –407  

          Rất có thểđàm luận với Ngài ”.

              Thế rồi cũng có một ngày   

       Bàn-môn diện kiến bậc Thầy Nhân Thiên

          Nói lời tuyền xã giao, thăm viếng

          Ngồi một bên, đem chuyện vừa qua

              Do chính Pi-Lô-Ti-Ka

Đã kể về chuyện thật là thiết thân

          Bốn dấu chân của voi, tương ứng

          Với lời dạy cao thượng, sâu xa

              Của Đấng Thế Tôn, Phật Đà.

       Nghe vậy, Đức Phật từ hòa uy nghi  

          Nhìn Cha-Nút-Sô-Ni Phạm-chí

          Nói với vị Bàn-môn như vầy :     

        – “ Này Bà-la-môn ! Ởđây

       Ví dụ dấu chân voi này chưa hay

          Chưa đủ đầy nghĩa cho rộng rãi

          Tầm mức phải ra sao đúng thời

              Để ví dụ dấu chân voi

       Đầy đủ rộng rãi ở nơi chuyện này ?

          Hãy nghe đây ! Khéo nên tác ý !

          Ta nói kỹ về vấn đề này ”.

        – “ Thưa Tôn-giả ! Xin vâng Ngài ”.

       Bàn-môn vâng đáp, ngồi ngay hiện tiền.  

     – “ Này Bàn-môn ! Có liền ví dụ :

          Người săn voi đã tựđi vào

              Một khu rừng nọ rậm sâu

       Có voi trú ngụ từ lâu nơi này

          Y thấy ngay dấu chân voi lớn

          Dài bề dài, rộng lớn bề ngang.

              Là người thiện xảo giỏi giang

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –408  

       Người ấy kết luận : ‘Dấu đang như vầy

          Không chắc là voi này cao lớn’.

          Vì sao vậy ? Vì chốn lâm trung

              Có loại voi cái thấp lùn

       Có dấu chân lớn ở vùng rừng đây

          Có thể thuộc loài này để dấu.

          Người ấy đi theo dấu chân này,

              Thấy dấu chân nữa rộng, dài

       Cành cao bị cọ xát đầy nơi ni.

          Cũng nghĩ là chắc gì voi lớn.

          Vì sao vậy ? Vì chốn rừng xa

               Có loại voi cái có ngà

       Có dấu chân lớn. Hay là chúng đây ?

          Những vật cao bị dày, cọ xát

          Vì ngà voi chém phạt lá cành.

              Rồi y theo dấu, đi nhanh

       Lại thấy một dấu chân bành, dài, to

          Lá cành do ngà voi cọ xát

          Các cành gãy tan tác khắp nơi

              Người ấy thấy ở ngoài trời

       Hay dưới cây lớn, thảnh thơi một mình

          Con voi đực thân hình cao lớn

          Đứng hay nằm ở chốn rừng đây.

              Y kết luận : ‘Voi đực này

Đích thực cao lớn , trú ngay rừng dày’.

          Bà-la-môn ! Ởđây cũng vậy

          Hãy bén nhạy suy gẫm vấn đề :

Cõi trần phiền não nặng nề

Vô minh triền phược mọi bề phủ vây

Bỗng xuất hiện bậc Thầy quảng đại

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –409  

Thế Gian Giải , Điều Ngự Trượng Phu(1)

Phật , Thế Tôn , Thiên Nhân Sư(1)

Chánh Đẳng Chánh Giác (1), đại từ uy linh

Vô Thượng Sĩ  hay  Minh Hạnh Túc(1)

Bậc Thiện Thệ , Ứng Cúng (1), Như Lai

Do sự chứng ngộ tự Ngài

Rồi lại tuyên thuyết, hoằng khai Pháp mầu

Thuyết Sơ Thiện rồi sau, Trung Thiện

Thuyết Hậu Thiện , văn nghĩa đủ đầy

Truyền dạy Phạm hạnh từ đây

Pháp thân thanh tịnh, bậc Thầy Nhân Thiên

Có gia trưởng trong miền thôn ấp

Hoặc một người giai cấp tiện dân

Duyên lành nghe pháp thậm thâm

Sinh lòng ngưỡng mộ, kiếm tầm chân như

Tự suy nghĩ : Đời như cát bụi

Sống dẫy đầy trói buộc não phiền

Luân hồi sinh tử triền miên

Đời sống xuất thế lụy phiền tránh xa

Ta nay phải xuất gia viên mãn

Đời xuất gia phóng khoáng hư không

Cuộc sống thế gian chất chồng

Phạm hạnh thanh tịnh thật không dễ gìn..

Y trưởng dưỡng đức tin vững chắc

    ______________________________

(1) : Mười danh hiệu người đời xưng tụng Đức Phật : Araham (Ứng Cúng), Sammàsambuddho (Chánh Biến Tri hay Chánh Đẳng Chánh Giác) , Vijjàcaranasampanno (Minh Hạnh Túc) , Sugato (Thiện Thệ), Lokavidù (Thế Gian Giải), Anuttaro (Vô Thượng Sĩ), Purisadammasàrathi (Điều Ngự Trượng Phu), Satthàdevamanus-sànam (Thiên Nhân Sư), Buddho (Phật hay Phật-Đà), Bhagavà (Thế Tôn) .

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –410  

Cạo râu tóc, thân đắp ca-sa

Biệt gia quyến, bỏ cửa nhà

Ba y một bát, xuất gia tu hành.

Sống chế ngự, thực hành phạm hạnh

Giữ oai nghi, tự tánh sáng lòa

Giới bổn Pa-Tí-Mốc-Kha  (1)

Thọ trì nghiêm mật, tránh xa điều tà

Thân, khẩu, ý  từ hòa thanh tịnh

Giới cụ túc, thức tĩnh nhiếp tâm

Biết tri túc, giữ các căn

Là Sa-môn hạnh, pháp đăng soi đường

  Này Bàn-môn ! thế nào thuần thục

Là Tỷ Kheo cụ túc giới điều ?

Phải thấy nguy hiểm mọi chiều

Lỗi lầm nhỏ nhặt triệt tiêu dần dần

Bỏ trượng kiếm, sát sanh tránh hẳn      

Đại từ tâm, bình đẳng, nhẫn kham

Có tâm hổ thẹn là Tàm(2)

Ghê sợ là Quý (2), không làm nghiệp sai

Hành phạm hạnh, bản lai thanh tịnh

Không trộm cướp, chẳng tính so đo

Quyết không lấy của không cho

Đó là giới hạnh, thước đo Giới điều.

Vị Tỷ Kheo mong điều giải thoát

Không tà hạnh. dâm ác thấp hèn

Không nói dối trá đua chen

    _______________________________

(1) : Patimokkhasanvarasìla : Biệt biệt giải thoát thu thúc giới .

       ( Trong Tứ Thanh Tịnh Giới của hàng Tỷ Kheo ).

  (2) : Hiri (Tàm – sự hổ thẹn tội lỗi) và Ottapa (Quý – sự ghê sợ

         tội lỗi ).

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –411  

Không nói hai lưỡi chê khen dối lòng

Không lường gạt cũng không ly gián

Sống hòa hợp giữa nạn rẽ chia

Sống đời chân thật sớm khuya

Tránh lời độc ác nọ kia lỗi lầm.

              Là giới hạnh trong tầm Giới Luật

              Vị Tỷ Kheo thuần thục thọ trì

Cả đến hạt giống, cỏ cây

Cũng đều thấm nhuận đức dày Sa-Môn

Chỉ ăn ngọ, sống tồn tri túc

Không múa hát, trang sức, kịch ca

Sống thanh đạm, tránh xa hoa

Không dùng hương liệu, dầu thoa thơm nồng

Lại cũng không giường nằm cao rộng    

Cũng không nhận thịt sống, bạc vàng

Nô tỳ trai, gái – từ nan

Đàn bà, con gái – không màng lưu tâm

Cừu, dê, heo, gia cầm, voi, ngựa

Ruộng, đất, vườn, nhà cửa không cần

Từ bỏ gian lận bằng cân

Từ bỏ môi giới, không phần gian tham

Không áp bức, không làm thương tổn

Không câu thúc, vây khổn, cừu thù

              Đó là giới hạnh đặc thù

Nằm trong Giới Luật chân tu giữ gìn.           

         Giới Luật ấy quang minh cao quý

         Vịấy được hoan hỷ nội tâm.

             Bà-la-môn ! Hãy lắng tâm

       Tỷ Kheo bảo hộ các căn thế nào ?

Mắt thấy sắc nhưng nào giữ tướng

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –412  

Tướng chung, riêng chẳng nắm giữ gì

Mắt không chế ngự tại chi

Khiến bất thiện pháp ưu bi khởi vào

Nên tham ái dâng trào đủ thứ

Vị Tỷ Kheo chế ngự nguyên nhân

Hộ trì tích cực nhãn căn

    Hoặc như hộ trợ nhĩ căn cũng cần

Tai nghe tiếng hay thân cảm xúc

    Mũi ngửi hương, nhận thức : ý căn

Tỷ Kheo hộ trì các căn

Nên hưởng lạc thọ, nội tâm sáng ngời

      Này Bàn-môn ! Thời thời tỉnh giác

Giữ chánh niệm, an lạc tự tâm

Tỷ Kheo đi, đứng, ngồi, nằm

       Đều giữ tỉnh giác, trong tâm biết liền

Khi tới, lui ; biết mình lui, tới

Khi nhìn quanh, biết bởi mình làm

Hay khi co duỗi tay chân

Mặc y, đi bát  hay cần uống ăn

     Khi nhai, nuốt, nói năng – tỉnh giác

      Đại, tiểu tiện, nhổ khạc – biết mình

Như vậy Tỷ Kheo tâm minh

       Chánh niệm tỉnh giác, an bình, thanh cao.

Này Bàn-môn ! Thế nào biết đủ ?

Hạnh Tri Túc luôn giữ chỉnh tề

Bằng lòng ba  y  để che

Bình bát khất thực dễ bề cúng dâng

Y và bát  luôn gần bên cạnh

Cũng như chim, đôi cánh luôn mang

Đó là Tỷ Kheo giới toàn

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –413  

Giữ hạnh Biết Đủ, không màng nhiều hơn

Với Giới uẩn chánh chơn cao quý

Với các căn nhiếp kỹ, hộ trì

             Chánh niệm tỉnh giác trí tri

Thêm hạnh tri túc, còn gì quý hơn.

Trang bị đủ những gì cao quý

Vị ấy lựa vị trí lặng yên

Như rừng tĩnh mịch, lâm viên

Gốc cây, khe núi hoặc liền tha ma

Thời ngọ thực đã qua, rửa bát

Ngồi kiết già, an lạc, thẳng lưng

An trú chánh niệm, lâng lâng

Tham ái từ bỏ, thoát dần ái tham

Bỏ sân hận, từ tâm thương xót

Chúng hữu tình mỗi một cảnh riêng

Từ bỏ hôn trầm, thụy miên

Thoát ly khỏi chướng thụy miên, hôn trầm

Giữ tịnh tâm, hướng về ánh sáng

          Cùng chánh niệm, tỉnh giác, tâm yên

Gột rửa chúng, được an nhiên

Từ bỏ  trạo cử  thì liền tịnh thân

Hết nghi ngờ, phân vân lưỡng lự

Gột rửa hết trạo cử, hôn trầm

Gột rửa tham ái, hận sân

       Đối với thiện pháp, vô ngần thanh cao.

Năm  triền cái  chừng nào chưa diệt

Vị Tỷ Kheo mãi miết tinh cần,

Chừng nào khi quán tự thân

    Với năm triền cái  đã cần xả ly

          Do xả ly, tức thì hoan hỷ

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –414  

Do hoan hỷ, tâm được khinh an

Lạc thọ sinh do khinh an

Đạt được như thế, tâm an định liền

      *  Ly ác pháp, Tỷ Kheo ly dục

Chứng và trú vào mục Nhất Thiền

Trạng thái hỷ lạc tự tâm

Sinh do ly dục , với Tầm, Tứ chuyên

Đệ Nhất Thiền, Tỷ Kheo thấm nhuận

Như tẩm ướt, sung mãn, tràn nhanh

Hỷ lạc do ly dục sanh

Với Tầm, với Tứ thấm quanh đủđầy.

          Này Bàn-môn ! Như vầy được gọi

          Là dấu chân thuộc loại đầu tiên

              Của Như Lai, thấy hiện tiền

       Là dấu cọ xát, chém trên lá cành.

          Nhưng tịnh thanh vị Thánh đệ tử

          Không kết luận : ‘Điều Ngự là Ngài

              Chánh Đẳng Chánh Giác chứng ngay,

       Pháp được khéo giảng do Ngài Thế Tôn

          Chúng Sa-môn hành trì tinh tấn’.

* Tỷ Kheo vẫn tiếp tục định thiền       

Diệt Tầm, diệt Tứ được yên

Thì chứng và trú vào Thiền thứ Hai

Một trạng thái ra ngoài Tầm, Tứ

          Do Định sinh, nội tỉnh nhất tâm.

              Này Bàn-môn ! Hãy lắng tâm,

       Như vậy là dấu chân trầm Như Lai

          Dấu cọ xát thứ hai còn giữ

          Nhưng vị Thánh đệ tửởđây  

              Không đi đến kết luận ngay :   

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –415  

      ‘Thế Tôn là bậc chứng ngay Phật Đà

          Chánh Đẳng Giác sâu xa viên mãn,

          Pháp được Ngài thuyết giảng huyền vi,

              Chúng Tăng lại khéo hành trì’.

   *  Tỷ Kheo tiếp tục mọi thì cần chuyên

          Khi vịấy Nhị Thiền đãđạt

          Lại an lạc tinh tấn hành thâm

             Ly hỷ trú xả , nhất tâm

       Chánh niệm tỉnh giác, thì thân cảm liền

    Sự lạc thọ, thánh hiền gọi đủ

          Là “ xả niệm lạc trú ” tâm chuyên

Chứng và an trú Tam Thiền.

Đây gọi là dấu chân nguyên Phật Đà

          Dấu cọ xát thứ ba còn giữ

          Nhưng vị Thánh đệ tửởđây  

              Không đi đến kết luận ngay :   

      ‘Thế Tôn là bậc chứng ngay Phật Đà

          Chánh Đẳng Giác sâu xa viên mãn,

          Pháp được Ngài thuyết giảng huyền vi,

              Chúng Tăng lại khéo hành trì’.

   *  Lại nữa, tiếp tục vị Tỳ Kheo đây

          Xả lạc ngay rồi thì xả khổ

          Diệt hỷưu cảm thọ trước đây

              Chứng và trú Tứ Thiền ngay

       Xả niệm thanh tịnh, không rày khổ, vui.

          Bà-la-môn ! Tới lui cọ xát   

          Để dấu khác cắt chém đóđây,

              Gọi là dấu chân Như Lai.

       Nhưng Thánh-đệ-tử vị này – Sa-môn

          Không kết luận : ‘Thế Tôn là bậc

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –416  

          Chánh Đẳng Giác, là Phật-Đà-Da

              Pháp do Ngài khéo giảng ra

       Chúng Tăng lại khéo trải qua hành trì’.

          Vị Tỷ Kheo uy nghi, thuần tịnh

          Tâm định tỉnh, không nhiễm não phiền

Nhu nhuyến, vững chắc – theo thiền

Bình thản như vậy, chẳng phiền chẳng ưu.

Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với

  Túc Mạng Minh, nhớ tới nhiều đời

Quá khứ với một, hai đời

Năm chục, ba bốn trăm đời đã qua

Một ngàn đời hay là hơn nữa

Một trăm ngàn đời thuở lâu xa

Hoại kiếp, thành kiếp trải qua

Vị ấy nhớ lại như là mới đây.

Tại nơi ấy, tên này ta có

Thuộc giai cấp, giòng họ thế này

Uống, ăn, thọ khổ, lạc  rày

Tuổi thọ như thế, chết ngày ra sao

Ta tái sinh, nhằm vào làng đó

Có tên tuổi, giòng họ thế nào

Cứ thế, nhớ lại biết bao

Tiền kiếp, tái kiếp không sao đo lường

          Nhớ tiền kiếp đại cương, chi tiết.

          Này Bàn-môn ! Nên biết như vầy

              Gọi là dấu chân Như Lai

       Là dấu chém cắt, cọ trầy Như Lai

          Thánh đệ tửý này không chuyển

          Không đi đến kết luận như là :

             ‘Thế Tôn là bậc Phật Đà

       Chánh Đẳng Chánh Giác, từ hòa Như Lai,

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –417  

          Pháp được Ngài khéo bề thuyết giảng,

          Chúng Tăng khéo viên mãn hành trì ’.

              Nhu nhuyến, vững chắc, từ bi

       Bình thản như vậy, chẳng gì phiền ưu.

Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với

  Thiên Nhãn Thông, dẫn tới tuệ minh

Xét về sinh tử chúng sinh

Thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy liền

Vị ấy biết mối giềng Nghiệp quả

Người hạ liệt, kẻ cả giàu sang

Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn

Đều do hạnh nghiệp trắng đen họ làm

Gieo ác hạnh về thân, khẩu, ý

Hoặc phỉ báng các vị Thánh Hiền

Người này thân hoại, tận duyên     

Do nghiệp tà kiến, đọa liền súc sinh

Các cõi dữ, như sinh địa ngục

Hoặc đọa xứ, thằng thúc nạn tai.

             Còn bậc hiền giả, những ai

Làm những thiện hạnh ý và lời, thân

Không phỉ báng Hiền nhân, Thánh hiển

Tạo nghiệp lành, chánh kiến vô cùng

Sau khi thân hoại mạng chung 

Được sinh thiện thú, nhân trung, cõi trời

Do thiên nhãn, biết đời sống chết

Người hạ liệt hay kẻ giàu sang

Người đẹp đẽ, kẻ thô hèn

Người này bất hạnh, kẻ bèn gặp may

Do hạnh nghiệp kẻ này hành động

          Có kết quả chẳng giống nhau này.

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –418  

Đây gọi dấu chân Như Lai

       Là dấu chém cắt, cọ trầy Như Lai

          Thánh đệ tửý này không chuyển

          Không đi đến kết luận như là :

             ‘Thế Tôn là bậc Phật Đà

       Chánh Đẳng Chánh Giác, từ hòa Như Lai,

          Pháp được Ngài khéo bề thuyết giảng,

          Chúng Tăng khéo viên mãn hành trì ’.

              Nhu nhuyến, vững chắc, từ bi

       Bình thản như vậy, chẳng gì phiền ưu.

Vị Tỷ Khưu hướng tâm đến với

Lậu Tận Thông, dẫn tới biết rành

Lậu Tận Trí, biết ngọn ngành

Đây là sự Khổ, nguyên nhân đưa vào

Đây Khổ Diệt, đường nào diệt khổ

  Biết như thật lậu-hoặc loại này

     Nguyên nhân lậu-hoặc là đây

       Diệt trừ lậu-hoặc, biết ngay đường này.

          Này Bàn-môn ! Như vầy được gọi

          Dấu cọ xát hay gọi dấu chân

              Của Đấng Như Lai siêu trần

       Nhưng Thánh đệ tử tự thân bảo tồn    

          Không kết luận : ‘Thế Tôn là bậc

          Chánh Đẳng Giác, là Phật-Đà-Da

              Pháp do Ngài khéo giảng ra

       Chúng Tăng lại khéo trải qua hành trì’.

Nhờ hiểu biết, tận tường nhận thức

Tâm vị ấy rất mực sáng trong

Dục-lậu, hữu-lậu  thoát xong

Thoát vô-minh-lậu, khỏi vòng trói trăn

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –419  

Liền hiểu rõ : Tự thân giải thoát

Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành

Việc cần làm đã thực hành

Sau đời hiện tại, Vô sanh hiển bày.

          Này Bàn-môn ! Như vầy được gọi

          Dấu cọ xát hay gọi dấu chân

              Của Đấng Như Lai siêu trần

       Đến mức độ vậy, muôn phần mãn viên

          Thánh đệ tử có liền kết luận :

         ‘Thế Tôn chính là Đấng Phật Đà

              Chánh Đẳng Chánh Giác từ hòa,

       Pháp được Ngài giảng thật là huyền vi,

          Chúng Tăng khéo hành trì tuân thủ’.

          Tới mức này, ví dụ nêu ra 

              Dấu chân voi, đã trải qua

       Thật sự đầy đủ, thật là rộng sâu ”.

*   *   *

          Nghe Phật giảng, cúi đầu ngưỡng phục

          Bà-la-môn Cha-Nút-Sô-Ni

              Chắp tay bạch Phật tức thì :

  – “ Kính bạch Tôn-Giả ! Huyền vi diệu kỳ !

          Thật vi diệu ! Những gì Ngài giảng

          Thật viên mãn, lợi lạc tròn đầy !

              Bạch Thế Tôn ! Chính điều này

       Như người dựng vật lăn quay ngã nằm

Chỉ hướng kẻ sai lầm lạc lối

Đem đèn sáng vào tối như bưng

Để ai có mắt mở bừng

Có thể thấy được sáng trưng sắc màu

Cũng như thế, nhiệm mầu Chánh Pháp

Trung Bộ  (T. 1)Tiểu K. 27 : DỤ DẤU CHÂN VOI *MLH –420  

Được Thế Tôn giải đáp, trình bày

Con xin quy ngưỡng từ nay

Quy y Đại Giác, nương ngay Pháp mầu

Quy y Tăng, thanh cao đức cả

Nối tiếp nhau hoằng hóa Pháp môn

Mong Thế Tôn nhận cho con

Được làm đệ tử, vun tròn thiện duyên

Xin phát nguyện vẹn tuyền ngưỡng phục

Kể từ nay đến lúc mạng chung,

              Nguyện vâng theo Đấng Đại Hùng

       Thực hành Giáo Pháp muôn trùng cao thâm ”./-

Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật  ( 3 L )

*

*    *

(  Chấm dứt  Kinh  số 27 : Tiểu Kinh DỤ DẤU CHÂN VOI  –

CÙLAHATTHIPADOPAMA  Sutta  )