KINH NGHIỆM THIỀN QUÁN
Tác giả: Joseph Goldstein - Nguyễn Duy Nhiên dịch, Nguyễn Minh Tiến hiệu đính
III. Giải thoát tâm thức
Cũng nên nhớ rằng, có nhiều sự việc hoàn toàn nằm ngoài sự kiểm soát của ta. Ý thức ấy rất hữu ích. Trong những năm đầu tu học, một vị thầy đã dạy tôi những điều mà đến nay vẫn còn rất giá trị. Chúng đã giúp tôi tránh được những khổ đau không cần thiết. Ngài dạy: “Ta không thể chịu trách nhiệm về tâm ý của người khác. Ta chỉ có thể chịu trách nhiệm về tâm ý của chính mình thôi.” Mặc dù chúng ta có cố gắng truyền thông rõ ràng và khéo léo đến người khác, hoặc có lòng từ bi với những khổ đau của họ và cố gắng để xoa dịu, nhưng cuối cùng rồi ta cũng không thể kiểm soát được những hành động, phản ứng của họ. Biết được sự thật ấy rồi, ta sẽ buông bỏ chúng dễ dàng hơn. Khi tâm ta trở nên tĩnh lặng, ta sẽ có thể đối diện với những hoàn cảnh bất như ý hoặc khó chịu mà vẫn không bị động. Ta biết cách đáp lại thay vì chỉ phản ứng theo thói quen.
Nhưng bạn nên nhớ rằng, cũng có những hoàn cảnh đòi hỏi ta phải có một sự đáp ứng mạnh mẽ và cứng rắn. Không phải lúc nào ta cũng phải thụ động và chấp nhận mọi hoàn cảnh khó xử. Đôi khi ta phải biết sử dụng cây dù của mình!
Sharon Salzberg là một người bạn đồng tu với tôi. Khi chúng tôi mới bắt đầu theo học thiền ở Ấn Độ mấy năm trước đây, bà đã có một kinh nghiệm đáng sợ. Bà cùng với một người bạn đi vào Calcutta để viếng thăm một vị thầy của chúng tôi, bà Dipa Ma. Khi họ ra về, cả hai mướn một chiếc xe kéo để đến một ga xe lửa gần đó. Khi chiếc xe kéo băng theo một ngõ tắt, ngang qua một hẻm nhỏ tối tăm, bỗng có một kẻ lạ mặt nhào lên xe một cách thô bạo và cố lôi Sharon xuống xe. Giây phút ấy vô cùng kinh hoàng. Người bạn của Sharon cuối cùng có thể xoay xở xô tên ấy ra khỏi xe và cả hai thoát đến trạm xe lửa bình an vô sự.
Khi họ về đến Bồ-đề Đạo tràng (Bodh Gaya), nơi tất cả chúng tôi đang cư ngụ, Sharon kể lại cho vị thầy của chúng tôi, ngài Munindra-ji, về việc vừa xảy ra. Ông lắng nghe thật chăm chú, theo dõi mọi chi tiết. Đến khi hết câu chuyện, thầy nói: “Ồ, này cô. Với tất cả lòng từ bi của cô, đáng lẽ cô phải cầm lấy cây dù của mình và đập cho tên ấy vào đầu một cái thật mạnh!”
Có nhiều khi đó là những gì chúng ta cần phải làm. Nhưng lấy cây dù đập xuống đầu người đàn ông ấy thì chẳng có gì là khó khăn hết. Cái khó là làm sao có thể hành động với trọn tâm từ bi của mình. Tu tập là ở chỗ đó.
Tính chất cương quyết và cứng rắn đó, biết sử dụng cây dù khi mọi phương pháp khác đều thất bại, ta cũng có thể đem áp dụng vào thiền tập, nhưng nó phải được sử dụng một cách cẩn trọng và chính xác. Khi có một điều bất thiện trong tâm cứ trở đi trở lại, chúng ta hay tìm một chốn vững vàng trong tâm mình, và từ nơi đó giữ một thái độ cương quyết không để bị nó chi phối. Thái độ đó cũng giống như là khi ta sử dụng cây dù của mình - một lưỡi gươm trí tuệ - và nói rằng: “Đủ rồi” hoặc “Không phải lúc này.”
Hành động mạnh bạo này trong tâm không phải là để trốn tránh hoặc xua đuổi những gì khó chịu mà ta không muốn trải qua. Vì nếu chúng ta làm, ta phải làm với một tâm từ ái chứ không phải bằng một ác cảm. Đây cũng là chỗ mà người ta thường hay lầm lẫn, họ sử dụng lưỡi gươm của phẫn nộ thay vì là lưỡi gươm của trí tuệ phân biệt. Trí tuệ bảo rằng: “Tâm thức này hoặc cảm xúc này là xấu, là bất thiện. Tôi đã nhìn thấy nó biết bao nhiêu lần rồi. Bây giờ tôi buông bỏ nó.”
Chúng ta lúc nào cũng cần phải có một sự quân bình đúng đắn thì những phương tiện khéo léo của ta mới có thể thực sự là khéo léo. Thường thì người ta hay phan xét và kết án những việc làm của mình và của người khác, vì vậy mà họ cần phải tập biết chấp nhận, mềm dịu và để cho sự việc xảy ra đúng như bản chất thực sự của nó. Nhưng một điều quan trọng không kém là phải lam sao khám phá được sự vững vàng và cương quyết trong ta, một dũng sĩ trong tâm, để ta có thể dùng năng lực đó cắt xuyên qua những tâm thức bất thiện bằng một phương pháp thích hợp và đầy từ ái.
Tác giả: Joseph Goldstein - Nguyễn Duy Nhiên dịch, Nguyễn Minh Tiến hiệu đính
III. Giải thoát tâm thức
Dùng cây dù của bạn
Có nhiều cách khác nhau để đối phó với những cảm xúc mạnh, nhất là khi ta không có thời gian hoặc không gian để theo dõi và quán chiếu nó. Đôi khi rút lui khỏi hoàn cảnh ấy lại là một giải pháp hữu hiệu nhất. Chúng ta lùi lại và chờ sự việc lắng dịu xuống. Nhưng nếu vấn đề vẫn cứ tiếp tục dai dẳng, lúc ấy ta sẽ trở lại và đối diện với những người mà ta đang gặp khó khăn để tìm một sự cảm thông.Cũng nên nhớ rằng, có nhiều sự việc hoàn toàn nằm ngoài sự kiểm soát của ta. Ý thức ấy rất hữu ích. Trong những năm đầu tu học, một vị thầy đã dạy tôi những điều mà đến nay vẫn còn rất giá trị. Chúng đã giúp tôi tránh được những khổ đau không cần thiết. Ngài dạy: “Ta không thể chịu trách nhiệm về tâm ý của người khác. Ta chỉ có thể chịu trách nhiệm về tâm ý của chính mình thôi.” Mặc dù chúng ta có cố gắng truyền thông rõ ràng và khéo léo đến người khác, hoặc có lòng từ bi với những khổ đau của họ và cố gắng để xoa dịu, nhưng cuối cùng rồi ta cũng không thể kiểm soát được những hành động, phản ứng của họ. Biết được sự thật ấy rồi, ta sẽ buông bỏ chúng dễ dàng hơn. Khi tâm ta trở nên tĩnh lặng, ta sẽ có thể đối diện với những hoàn cảnh bất như ý hoặc khó chịu mà vẫn không bị động. Ta biết cách đáp lại thay vì chỉ phản ứng theo thói quen.
Nhưng bạn nên nhớ rằng, cũng có những hoàn cảnh đòi hỏi ta phải có một sự đáp ứng mạnh mẽ và cứng rắn. Không phải lúc nào ta cũng phải thụ động và chấp nhận mọi hoàn cảnh khó xử. Đôi khi ta phải biết sử dụng cây dù của mình!
Sharon Salzberg là một người bạn đồng tu với tôi. Khi chúng tôi mới bắt đầu theo học thiền ở Ấn Độ mấy năm trước đây, bà đã có một kinh nghiệm đáng sợ. Bà cùng với một người bạn đi vào Calcutta để viếng thăm một vị thầy của chúng tôi, bà Dipa Ma. Khi họ ra về, cả hai mướn một chiếc xe kéo để đến một ga xe lửa gần đó. Khi chiếc xe kéo băng theo một ngõ tắt, ngang qua một hẻm nhỏ tối tăm, bỗng có một kẻ lạ mặt nhào lên xe một cách thô bạo và cố lôi Sharon xuống xe. Giây phút ấy vô cùng kinh hoàng. Người bạn của Sharon cuối cùng có thể xoay xở xô tên ấy ra khỏi xe và cả hai thoát đến trạm xe lửa bình an vô sự.
Khi họ về đến Bồ-đề Đạo tràng (Bodh Gaya), nơi tất cả chúng tôi đang cư ngụ, Sharon kể lại cho vị thầy của chúng tôi, ngài Munindra-ji, về việc vừa xảy ra. Ông lắng nghe thật chăm chú, theo dõi mọi chi tiết. Đến khi hết câu chuyện, thầy nói: “Ồ, này cô. Với tất cả lòng từ bi của cô, đáng lẽ cô phải cầm lấy cây dù của mình và đập cho tên ấy vào đầu một cái thật mạnh!”
Có nhiều khi đó là những gì chúng ta cần phải làm. Nhưng lấy cây dù đập xuống đầu người đàn ông ấy thì chẳng có gì là khó khăn hết. Cái khó là làm sao có thể hành động với trọn tâm từ bi của mình. Tu tập là ở chỗ đó.
Tính chất cương quyết và cứng rắn đó, biết sử dụng cây dù khi mọi phương pháp khác đều thất bại, ta cũng có thể đem áp dụng vào thiền tập, nhưng nó phải được sử dụng một cách cẩn trọng và chính xác. Khi có một điều bất thiện trong tâm cứ trở đi trở lại, chúng ta hay tìm một chốn vững vàng trong tâm mình, và từ nơi đó giữ một thái độ cương quyết không để bị nó chi phối. Thái độ đó cũng giống như là khi ta sử dụng cây dù của mình - một lưỡi gươm trí tuệ - và nói rằng: “Đủ rồi” hoặc “Không phải lúc này.”
Hành động mạnh bạo này trong tâm không phải là để trốn tránh hoặc xua đuổi những gì khó chịu mà ta không muốn trải qua. Vì nếu chúng ta làm, ta phải làm với một tâm từ ái chứ không phải bằng một ác cảm. Đây cũng là chỗ mà người ta thường hay lầm lẫn, họ sử dụng lưỡi gươm của phẫn nộ thay vì là lưỡi gươm của trí tuệ phân biệt. Trí tuệ bảo rằng: “Tâm thức này hoặc cảm xúc này là xấu, là bất thiện. Tôi đã nhìn thấy nó biết bao nhiêu lần rồi. Bây giờ tôi buông bỏ nó.”
Chúng ta lúc nào cũng cần phải có một sự quân bình đúng đắn thì những phương tiện khéo léo của ta mới có thể thực sự là khéo léo. Thường thì người ta hay phan xét và kết án những việc làm của mình và của người khác, vì vậy mà họ cần phải tập biết chấp nhận, mềm dịu và để cho sự việc xảy ra đúng như bản chất thực sự của nó. Nhưng một điều quan trọng không kém là phải lam sao khám phá được sự vững vàng và cương quyết trong ta, một dũng sĩ trong tâm, để ta có thể dùng năng lực đó cắt xuyên qua những tâm thức bất thiện bằng một phương pháp thích hợp và đầy từ ái.
Gửi ý kiến của bạn
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D248098897.-%3B)