Khái lược Trung tâm Phật giáo Cổ đại Somapura
Trung tâm Phật giáo Somapura (Somapura Mahavihara, সোমপুর মহাবিহার, Shompur Môhabihar) được kiến tạo vào thế kỷ thứ 8, tọa lạc tại Paharpur, Badalgachhi Upazila, Naogaon, Tây Bắc Bangladesh, một ngôi Già lam Cổ tự lớn thứ hai phía Nam dãy Hymalaya, một trong những trung tâm Phật giáo lớn nhất Nam Á, thành tựu nghệ thuật độc đáo, ảnh hưởng đến nhiều trung tâm Phật giáo lớn khác trên thế giới.
Lịch sử Trung tâm Phật giáo Somapura từng là một trong 5 địa điểm tu viện phật giáo lớn nhất ở Bengal và Magadha cổ đại (cùng với Vikramashila, Nalanda, Odantapurā, và Jaggadala). Tu viện được xây dưới thời các vị vị Anh minh Hoàng đế Pala Dharmapala của đế chế Pala (khoảng 770-810). Ông là người kế vị Devapala và đã cho xây dựng sau khi chinh phục được vùng Varendra.
Trung tâm Phật giáo Somapura có diện tích 110.000 mét vuông, nó được cấu trúc tứ giác khổng lồ mỗi cạnh dài 275mét, với trung tâm hình chữ thập cùng các khu liên hợp ở phía Bắc và một bức tường bao quanh dày 5 mét, cao từ 3-5 mét, với tổng cộng 177 địa điểm nhỏ là các ngôi Tự viện, Bảo tháp, Tăng xá, nhiều công trình phụ trợ.
Cách bố trí cùng các trang trí chạm khắc bằng đá và đất nung ảnh huởng đến các kiến trúc các quốc gia Phật giáo Đông Nam Á như
Trung tâm Phật giáo cổ đại này bị hỏa hoạn trong một cuộc chiến tranh vào thế kỷ 11, và một lần nữa bị phá hủy vào thế kỷ 12 bởi quân đội Vangala, và thế kỷ thứ 13 bị phá hủy hoàn toàn.
Vào giai đoạn thịnh vượnng, Trung tâm Phật giáo cổ đại này từng là một trong 5 Tự viện Phật giáo lớn nhật ở Bengal và vùng
Các cuộc khai quật tại Paharpur, và việc tìm kiếm những con dấu mang ký hiệu Shri-Somapure-Shri-Dharmapaladeva-Mahavihariyarya-buhihsu-sangghasya, đã xác định Trung tâm Phật giáo Somapura được sáng lập bởi vị Anh minh Hoàng đế Pala Dharmapala (781-821). Các nguồn Tây Tạng, kể cả các bản dịch Tây Tạng về Dharmakayavidhi và Madhyamaka Ratnapradipa, lịch sử Taranatha và Pag-Sam-Jon-Zang, đề cập đến người kế vị Dharmapala Devapala (810-850) đã xây dựng trung tâm Phật giáo cổ đại này sau khi ông chinh phục Varendra.
Bản khắc cột trụ Paharpur đề cập đến năm thứ tư của người kế vị Mahendrapala của Devapala (854-850) cùng với tên của vị Tỳ kheo Ajayagarbha. Pag Sam Jon Zang của Taranatha ghi lại rằng Trung tâm Phật giáo cổ đại này đã được sửa chữa trong thời trị vì của Mahipala (995-1043).
Bản ghi Nalanda của Vipulashrimitra nghi nhận rằng Trung tâm cổ đại này bị phá hủy do hỏa hoạn, cũng là nguyên nhân của Vipulashrimitra Karunashrimitra, trong một cuộc chinh phục của quân đội Vanga vào thế kỷ 11.
Theo thời gian, Ratnakara Shanti, phục vụ như là ngôi Tự viện, một vị Tăng sĩ thường trú, và học giả khác đã trải qua một phần cuộc đời của họ tại trung tâm Phật giáo cổ đại này, bao gồm Kalamahapada, Viryendra và Karunashrimitra. Nhiều vị Tắn sĩ Phật giáo Tây Tạng đã viếng thăm Trung tâm Phật giáo Somapura giữa thế kỷ thư 9 và 12.
Trong triều đại Sena, được gọi là Karnatadeshatagata Brahmaksatriya, vào nửa sau của thế kỷ 12, vương cung bắt đầu giảm trong lần cuối cùng. Một học giả viết: “Các di tích của Trung tâm Phật giáo cổ đại này ở Pāhāpur không chịu bất kỳ dấu hiệu rõ ràng của sự hủy diệt quy mô lớn. Sự sụp đổ của cơ sở tự viện Phật giáo, bởi ruồng bỏ, tiêu hủy, đôi khi phải có được ở giữa những rộng rãi tình trạng bất ổn và di dời dân số do hậu quả của cuộc xâm lược Hồi giáo.
Một địa điểm nhỏ, Bảo tàng được xây dựng vào những thập niên 1956-1957 của thế kỷ 20, mang các bộ sưu tập tiêu biểu của các vật thể phục hồi từ khu vực, khách tham quan có thể thưởng lãm các pho tượng Phật và các vị thần Vishnu.
Các phát hiện được khai quật cũng đã được bảo tồn tại Bảo tàng nghiên cứu Varendra ở Rajshahi. Các cổ vật của bảo tàng gồm tấm bia đất nung, hình ảnh của các vị thần khác nhau và các nữ thần, đồ gốm sứ, đồng xu, gạch trang trí và các đồ vật bằng đất sét.
Vào đầu thế kỷ 19, các nhân viên của Công ty Đông Ấn sau đó đã đến đất này để làm công việc chính thức thu hút sự chú ý của ngọn đồi Paharpur này. Kết quả là nhiều người trong số họ đã viếng thăm ngọn đồi Paharpur bởi sự tò mò. Trong số đó, Tiến sĩ Buchanon Hamilton đã đến viếng thăm khu vực này vào khoảng năm 1807-1812.
Năm 1875, Westmacott viếng thăm địa điểm này. Những người này sau khi trở về đất nước của họ, đã bày tỏ sự quan điểm và kinh nghiệm của họ trong nhiều bài báo. Về cơ bản, theo mô tả của họ, Trường Khảo sát Khảo cổ học của Ấn Độ và nhà Khám phá khảo cổ học tạo Tiểu lục địa này, một kỹ sư quân đội người Anh thuộc Nhóm kỹ sư Bengal , người sau này quan tâm đến lịch sử và khảo cổ của Ấn Độ, Thiếu tướng Sri Alexander Cunningham (1814-1893), đã viếng thăm ngọn đồi Paharpur vào năm 1879.
Cuối cùng ở vùng ngoại biên của năm 1909 Luật về Khảo cổ học địa điểm ngọn đồi Paharpur được tuyên bố là di sản cổ đại đặt biệt.
Hầu hết các công trình được thực hiện cho đến nay, chủ yếu dựa trên các phát hiện của việc khai quật khảo cổ học và nghiên cứu các đồ tạo tác từ quan điểm khảo cổ học. Nghiên cứu đầu tiên về di tích này với tài liệu do nhà khảo cổ học KN Dikhist đưa ra trong cuốn “Paharpur, Hồi ức Khảo sát Khảo cổ học ở Ấn Độ” (1930). KN Dikhist quan tâm đến tài liệu về các phát hiện khảo cổ học và tập trung vào việc giải thích và phân tích. Ông đã cố gắng để đề xuất một phương pháp kiến trúc có thể xảy ra đối với những phần còn thiếu của cấu trúc thông qua nghiên cứu các di tích khảo cổ học. Cho đến ngày nay, nghiên cứu này được xem là bản ghi đích thực nhất của Trung tâm Phật giáo Somapura”.
Tác giả Prudence R. Myer xuất bản lần đầu tiên của những nghiên cứu như vậy vào năm 1969 của thế kỷ 20 như là một bài báo, trong đó ông đề xuất cấu trúc thượng tầng bị mất như Bảo tháp, và minh họa các khớp ráp nối có thể ba chiều.
Prudence R. Myer bắt tay vào đề xuất của mình thông qua một nghiên cứu giáp tiếp về ngôi Bảo tháp và ngôi Già lam tự viện Phật giáo Ấn Độ. Ông đã đưa Trung tâm Phật giáo Somapura làm ví dụ để nghiên cứu chi tiết của ông và đã khôi phục lại cấu trúc trung tâm Phật giáo cổ đại này để hỗ trợ cho phân tích của ông.
Tác phẩm thứ hai được xuất bản khoảng 30 năm sau đề xuất của Prudence R. Myer. Một nhóm kiến trúc sư từ Đại học
Tác phẩm này cũng được trình bày trong “Hội thảo quốc tế về Xây dựng chiến lược nghiên cứu khảo cổ học cho Di sản Thế giới Paharpur Mahavihara và Môi trường của nó” do Unesco và Bộ Khảo cổ học
Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc Unesco đã công nhận Khu Phế tích Phật giáo của Bangladseh là Di sản văn hóa thế giới vào năm 1985. (WHS)
Các ghi chép về văn tự chứng minh rằng, đời sống văn hóa tôn giáo của Trung tâm Phật giáo vĩ đại này, được liên kết chặt chẽ với các trung tâm Phật giáo nổi tiếng, và lịch sử đương thời tại Bohdgaya và Nālandā, nhiều luận thuyết Phật giáo đã được hoàn thành tại Trung tâm Phật giáo Somapura, một trung tâm truyền bá, xu hướng thực hành Kim Cương thừa của Phật giáo Đại thừa. . .
Ngày nay, Trung tâm Phật giáo Somapura là di tích ngoạn mục và tráng lệ nhất ở Bangladesh, là tu viện Phật giáo cổ đại lớn thứ hai ở phía nam của dãy Hy Mã lạp Sơn.
Tiêu chí (I): Trung tâm Phật giáo Somapura này đại diện cho một thành tựu nghệ thuật độc đáo. Bố cục đối xứng và đơn nguyên được xây dựng ồ ạt của Tu viện Phật giáo cổ đại đã hoàn toàn phù hợp với chức năng tôn giáo của nó. Những đường nét đơn giản, hài hòa và trang trí chạm khắc phòn phú, bằng đá và đất nung, là những kiệt tác nghệ thuật quan trọng.
Tiêu chí (II): Hình thức kiến trúc nổi bật lần đầu tiên được giới thiệu tại Trung tâm Phật giáo Somapura với quy mô lớn ở châu Á, ảnh hưởng sâu sắc đến việc xây dựng các cơ sở tự viện Phật giáo tại thành phố Phật giáo cổ Pagan ở Myanmar, và các cơ sở Phật giáo cổ Loro-Jongrang và Chandi Sewer ở miền trung Java, Indonesia. Nó đã tiếp tục ảnh hưởng đến kiến trúc Phật giáo ở tận Vương quốc Phật giáo Campuchia. Nghề thủ công của đất nung bởi Trung tâm Phật giáo Somapura vẫn tồn tại từ thế kỷ thứ 8 sau kỷ nguyên Tây lịch trên toàn bộ xung quanh vùng châu thổ.
Tiêu chí (VI) Somapura Mahavihara, ngôi đại già lam quy mô, chứng tỏ sự trỗi dậy của Phật giáo Maharaja ở Bengal từ thế kỷ thứ 7 trở đi. Nó trở thành một trung tâm Phật giáo nổi tiếng về tôn giáo và Văn hóa Phật giáo trong sự bảo trợ của Hoàng gia bởi triều đại Pala và là một trung tâm trí tuệ nổi tiếng cho đến khi thế kỷ thứ 17.
Tính nguyên trạng
Hiện tại, chỉ có ranh giới khảo cổ đã được xác lập tại địa điểm, có thể được coi là ranh giới của di tích. Các ranh giới này bao gồm tất cả các cuộc thuộc tính bắt buộc để thể hiện Giá trị nổi bật chung của nó. Tuy nhiên, tiềm năng của các hoạt động khai thác trong khu vực lân cận của di tích, như đã được Ủy ban Liên Chính phủ về Bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể ghi nhận tại thời điểm khắc ghi, làm nổi bật tính cấp thiết của việc thiết lập ranh giới vùng đệm cho di tích, điều này sẽ cần tính đến môi trường tự nhiên xung quanh di tích để duy trì mối quan hệ trực quan giữa kiến trúc và bối cảnh. Các quy định về quản lý vùng đệm cần được xác định và thực hiện.
Liên quan đến tính nguyên trạng vật chất của di tích, phẫn vẫn chưa được phủ kín của khu di tích Phật giáo cổ, cũng như một số mảng đất nung, đang dần xuống cấp do các yếu tố môi trường như nhiễm mặn, và sự bám víu của thực vật. Điều này tạo thành một mối đe dọa đối với tính nguyên trạng vật lý và cần được bảo vệ.
Tính xác thực
Tính xác thực của vật liệu về di tích, chất liệu và đặc điểm đã bị ảnh hưởng bởi các biện pháp can thiệp, bao gồm cả việc củng cố, sửa chữa đáng kể, và tái tạo lại lớp mặt gạch của các bức tường, vốn được phép ưu tiên. Ngoài ra, sự ra đời của gạch và vữa chứa đầy đá phiến từ xa xưa như trong các công trình bảo tồn cuả những thập niên 1930, đã làm tình hình thêm trầm trọng. Sự phá hoại, trộm cắp và sự phân hủy ngày càng tăng của một số mảng đất nung là những lý do khiến chúng bị loại bỏ khỏi di tích chính. Các can thiệp không thể đảo ngược được nữa, nên tất cả các công việc bảo tồn và duy trì trong tương lai chủ yếu sẽ tập trung vào việc ổn định di tích, để đảm bảo rằng nó được bảo tồn ở dạng hiện tại. Để đảm bảo rằng tính xác thực không bị xâm phạm thêm.
Yêu cầu Bảo vệ và Quản lý
Toàn bộ khu phức hợp, chu vị cùng với điện thời trung tâm Phật giáo tối tôn tối thượng, nằm trong khu vực được Chính phủ bảo vệ và Văn phòng Quản lý Di tích địa phương giám sát thường xuyên. Luật pháp quốc gia bao gồm Đạo luật Cổ vật (1968, Sắc lệnh sửa đổi năm 1976), Quy tắc Bảo tồn Cổ vật Bất động, Sổ tay Bảo tồn (1922) và Bộ luật Công trình Khảo cổ (1938).
Quản lý và Bảo tồm tài sản Di tích Thế giới, và các di tích liên quan khác trong vùng lân cận, là trách nhiệm cuaer Cục Khảo cổ học. Bên cạnh đó, để thường xuyên bảo trì địa điểm di tích, trách nhiệm quản lý di tích được thực hiện bởi Văn phòng của đội ngũ trông coi dưới sự giám sát chung của Giám đốc khu vực do Tổng Giám đốc Khảo cổ học, Cộng hòa Nhân dân Bangladesh hướng dẫn.
Một kế hoạch quản lý toàn diện, bao gồm các chính sách bảo tồn và các điều khoản cho vùng đệm sẽ được soạn thảo trong khuôn khổ dự án “Dự án Phát triển Cơ sở hạ tầng Du lịch Nam Á – Bangladesh giai đoạn 2009-2014)”. Cần phân bổ nguồn nhân lực, tài chính và kỹ thuật để duy trì hoạt động bền vững của hệ thống quản lý đã xác định và để thực hiện liên tục các kế hoạch bảo tồn, và bảo trì để đảm bảo việc bảo vệ di tích lâu dài.
Thích Vân Phong biên dịch
(Nguồn: UNESCO World Heritage Centre)
***
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D200129535.-%3B)