Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, Vũ điệu Tsam “Hiện thực Xã hội Chủ nghĩa”

Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, Vũ điệu Tsam “Hiện thực Xã hội Chủ nghĩa”

(Mongolian Tsam, Socialist Realism: People’s Painter Urjingiin Yadamsuren)

Hình 1: Chingis Khaan của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, đầu những thập niên 1940. Ảnh: Detail

Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren (1905–1986) là cha đẻ của Nghệ thuật Mông Cổ hiện đại, đặc biệt là một phong cách chịu ảnh hưởng của “Hiện thực xã hội chủ nghĩa” (Socialist realism), cũng như các phong cách và kỹ thuật truyền thống của Mông Cổ, được gọi là Mongol Zurag. Phong cách lấy chủ đề Mông Cổ thường nhật và làm cho những người bình thường và thực hành chủ đề này.

“Nghệ thuật vị nhân sinh” thường được hiểu là nghệ thuật có chức năng và nhiệm vụ phải phục vụ xã hội. Kinh tế là tất cả và nghệ thuật chỉ là đầy tớ của kinh tế. Việc dùng nghệ thuật để phục vụ chính trị đã đẻ ra cái gọi là “Hiện thực xã hội chủ nghĩa” (Socialist realism) tại Liên Xô trước đây, mà một số quốc gia đã bắt chước. Việc đòi hỏi nghệ thuật phải gánh vác các chức năng đạo đức, thẩm mỹ giai cấp, và những giáo điều chính trị đã làm tổn thương, què quặt nghệ thuật.

Trào lưu Hiện thực Xã hội Chủ nghĩa nay đã phá sản cùng với sự sụp đổ của Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết năm 1991.

Khi còn bé, Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã học chạm khắc và in khắc gỗ. Chú của ông là một vị tăng sĩ Phật giáo, Hòa thượng đã nhận cháu trai của mình vào tu viện từ năm 13 tuổi và dạy cho tiểu đồng Urjingiin Yadamsuren nghệ thuật hội họa Phật giáo. Tiểu đồng Urjingiin Yadamsuren trưởng thành khi Mông Cổ tách khỏi Trung Quốc và tái ký kết với Liên Xô. Đó là thời đại của những anh hùng cách mạng, ý thức độc lập và sự thống trị của các loại hình văn hóa Nga.

Hình 2: Ritual Dances Tsam tại Ikh Khuree bởi Thần quyền Mông Cổ của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Xuất bản 2005, In và Xuất bản Admon, Ulaanbaatar.

Tài nghệ kiệt tác của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã sớm được công nhận.  Ông thông thạo ngôn ngữ Tây Tạng và Mông Cổ, am hiểu về các nghi lễ Phật giáo và quy trình nghệ thuật, và dạy nghệ thuật, đầu tiên di chuyên từ các vùng xa xôi đến thủ đô Ulaanbaatar, Mông Cổ, sau đó ông theo học nghệ thuật tại Học Viện Nghệ thuật Surikov, Moscow, Liên Bang Nga từ những thập niên 1938-1942, ông đã học các kỹ thuật phương Tây về hội họa, và phong cách anh hùng dân tộc của Liên Xô. Chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ khiến Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren trở về thủ đô Ulaanbaatar, nơi ông đã được đào tạo ra một thế hệ họa sĩ đương đại hàng đầu của Mông Cổ. Ông đã được vinh danh với Giải thưởng Quốc gia Mông Cổ và danh hiệu Họa sĩ Nhân dân.

Hình 3: Uvgun Khuurch của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, 1958. Được gọi là The Old Fiddler, đây là một trong những hình ảnh được sao chép nhiều nhất ở Mông Cổ. Gouache on board

Giữa thế kỷ 20, thập niên 1950, Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã chuyển ý định của mình sang lĩnh vực nghiên cứu dân tộc học, ghi chép về văn hóa. Tác phẩm của ông đã thể hiện khía cạnh dân tộc học, ghi lại những vị anh hùng lịch sử như anh hùng dân tộc Mông Cổ Thành Cát Tư Hãn (trị vì: 1206-1227), và Damdin Sükhbaatar (1893-1923), vị anh hùng cách mạng, nhà lãnh đạo quân sự trong cuộc cách mạng năm 1921 tại Mông Cổ, một trong những nhân vật quan trọng nhất trong cuộc đấu tranh giành độc lập của đất nước Mông Cổ. Ông đã sáng tạo trong nghệ thuật và đi xa hơn vào một phong cách không phải là kỹ thuật của Mông Cổ, cũng không phải là của Liên Xô.

Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã làm sống lại phong cách nghệ thuật hội họa Phật giáo bằng màu phẳng, Một bức tranh được gọi là The Old Fiddler (1958), đã tạo ra một làn sóng quan tâm đến truyền thống dân tộc được phục hưng, và một trong những bức tranh được tái tạo nhiều nhất tại Mông Cổ. The fiddler is also a storyteller.

Hình 4: The Old Man in White from Ritual Dances Tsam trong Ikh Khuree của Thần quyền Mông Cổ bởi Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Aquarelle bằng vàng trên bìa cứng

Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã sản xuất hai album tranh lớn, Nghệ thuật văn hóa dân gian và Trang phục dân tộc Mông Cổ. Những tập sách này, và những bản in sau đó, đã thể hiện sự đánh giá cao của ông đối với sự nghệ thuật tuyệt xảo trong từng chi tiết của trang phục, từ thêu và sơn mài, đến chạm khắc và tráng bạc. Tất cả các loại vải và hoa văn đẹp đều là của người Mông Cổ. Những tác phẩm này, cùng với biên niên sử rộng rãi của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren về trang phục thế tục và pháp phục tu sĩ, là những ghi chép dân tộc học có ý nghĩa về mặt nghệ thuật đối với thế giới nghệ thuật và Mông Cổ nói chung, cũng như tầm quan trọng về mặt lịch sử đối với việc ghi lại văn hóa Mông Cổ trong thời kỳ Liên Xô phát triển. Đáng chú ý, hiền thê và con gái yêu quý của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã may trang phục từ thiết kế của ông và có một công việc kinh doanh phát đạt khi cung cấp trang phục lịch sử cho các công ty nghệ thuật sân khấu.

Hình 5: Sendem với Đầu Heo từ Ritual Dances Tsam ở Ikh Khuree of Theocratic Mongolia của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Aquarelle bằng vàng trên bìa  cứng.

Năm 1965, Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren bắt tay vào một nỗ lực để vẽ tất cả các vũ công trong lễ Tsam Phật giáo nổi tiếng nhất của Mông Cổ, một vũ điệu tuyệt vời kéo dài 3 ngày bao gồm 108 nhân vật. Nhiệm vụ đã khiến ông phải mất thời gian 10 năm.

Đến năm 1975, đây là đỉnh cao của chính quyền kiểu Xô Viết tại Mông Cổ và tôn giáo không được khuyến khích. Mặc dù nổi tiếng, Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren không tìm được ai để xuất bản album của các vũ công và trang phục Tsam. Album Tsam này có tên là “Ritual Dances Tsam” của Ikh Khuree thuộc Thần quyền Mông Cổ. Ikh Khuree là tên cũ của thủ đô Ulaanbaatar có từ thời kỳ Mông Cổ độc lập. Nó đề cập đến vũ điệu Tsam từ thời kỳ đó. Trong Tsam, ông viết: “Buổi biểu diễn được mô tả là một nghi lễ tôn giáo nhưng nó mang ý nghĩa truyền thống, lễ hội hóa trang và khiêu vũ-nghệ thuật”.

Hình 6: Thần Shiva, màu vàng, đầu hình con nai, từ Ritual Dances Tsam, trong khi Ikh Khuree của Thần quyền Mông cổ của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Aquarelle bằng vàng trên bìa cứng

Tsam lần đầu tiên được thực hiện tại Ikh Khuree vào năm 1811, và từ đó được phát triển theo những cách riêng của người Mông Cổ, được tổ chức bởi các thị tộc, và bang hội, cũng như các tu viện Phật giáo mà nó được duy trì. Các vũ điệu mới, ví dụ như múa hươu cao cổ và vũ điệu Garuda, đã được thêm vào, và nhiều thay đổi về trang phục phản ảnh thị hiếu và nghề thủ công của người Mông Cổ. Những chiếc mặt nạ được chế tác lớn hơn, các dụng cụ được trang bị cầu kỳ, và các loại vải cũng như trang phục là những tác phẩm nghệ thuật.

Tsam được mô tả bởi Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, là sản phẩm trong ký ức của thời thơ ấu của ông về Tsam như một biểu hiện văn hóa của một Mông Cổ tự do, và sự hợp tác của chư tôn tịnh đức tăng già Phật giáo và gia tộc để tái tạo mọi nhân vật trong hơn 10 năm.

Hình 7: Jamsran, Thần Hộ mệnh Red Guardian, người nắm giữ trái tim và con dao, trong Ritual Dances Tsam, Ikh Khuree of Theocratic Mongolia của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Aquarelle bằng vàng trên bìa cứng

Vào đầu thế kỷ 21, một bảo tàng đã đấu thầu để xuất bản cuốn sách của các vũ công Tsam, nhưng đã có sự gian lận và các hình ảnh đã được sử dụng và lưu hành mà không được ghi công, và ghi công thích hợp. Cuối cùng khi điều này đã được khắc phục vào năm 2005, kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, những đứa con và tổ chức của ông đã sản xuất toàn bộ phiên bản bìa mềm của album, sau đó ra mắt công chúng 40 năm sau khi hoàn thành.

Hình 8: Tourdag, bộ xương với quyền trượng trọc, từ Ritual Dances Tsam tại Ikh Khuree bởi Thần quyền Mông Cổ của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Aquarelle bằng vàng trên bìa cứng

Cuốn sách có thể được mua qua trực tuyến, là một thứ tuyệt mỹ và đáng chiêm nghiệm. Mỗi bức tranh thể hiện công việc của nhiều nghệ sĩ và thợ thủ công, do đó đã trở thành một bản ghi chép về dân tộc học nhiều hơn một dàn dựng nhân vật Tsam.

Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã tạo ra Album để bảo tồn di sản Mông Cổ và đặt biệt là Tsam, thứ mà ông cho là bị đe dọa. Ông nói đúng, sự liên tục của Tsam tại Mông Cổ ngày nay không phải là mạnh mẽ, với việc các nhà điều hành du lịch thực hiện các mô hình bắt chước Tsam, phô trương để thu hút khách du lịch hành hương, nơi các tu viện Phật giáo không có đủ khả năng để tổ chức nghi lễ Tsam của riêng họ một cách nghiêm ngặt.

Album của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren đã trở nên quan trọng hơn như một chìa khóa cho nghệ thuật và thực hành Phật giáo Mông Cổ mỗi năm trôi qua. Ritual Dances Tsam ở Ikh Khuree thuộc Thần quyền Mông Cổ đã thiết lập Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren, là một trong những nhà dân tộc học vĩ đại về khiêu vũ của nghệ thuật nghi lễ Phật giáo.

Hình 9: Donchagdan, màu đen với đầu heo, từ Ritual Dances Tsam tại Ikh Khuree bởi Thần quyền Mông Cổ của Họa sĩ Nhân dân Mông Cổ, Cư sĩ Urjingiin Yadamsuren. Aquarelle bằng vàng trên bìa cứng

Lip:

MONGOLIA: TUMEN EKH: TSAM DANCE - FINALE

https://www.youtube.com/watch?v=GynZaFf9eVg

TSAM DANCE AT KHAMAR MONASTERY 1

https://www.youtube.com/watch?v=-n5SoOnSCJ8

TSAM DANCE AT KHAMAR MONASTERY 2

https://www.youtube.com/watch?v=Kz1xKwZ9kNw

mongol tsam to mongol aura

https://www.youtube.com/watch?v=2Ao_fZYjyJI

Tsam dance

https://www.youtube.com/watch?v=lSUelg0BZuw

Mongolian Tsam Dance: Clockwise Motion

https://www.youtube.com/watch?v=9k8cbJCId3w

 Thích Vân Phong biên dịch

(Nguồn: 佛門網)